Thỏa thuận ngừng bắn dự kiến cho thấy mức độ và giới hạn ảnh hưởng của Trung Quốc tại Myanmar.
Bắc Kinh đưa cả hai bên gồm tướng lĩnh Junta và các nhóm vũ trang sắc tộc đã mở ra cuộc tấn công lớn vào tháng 10 vào bàn đàm phán, nhưng giao tranh vẫn tiếp tục.
Mọi con mắt đều đổ dồn vào Quân đội Giải phóng Quốc gia Ta’ang, lực lượng này cho biết họ đã nắm quyền kiểm soát một thị trấn trọng điểm khác vài ngày sau lệnh ngừng bắn được cho là [AFP]
Bởi Thompson Châu – 20 tháng 12 năm 2023
Bangkok/Đài Bắc – Trung Quốc đã nổi lên như một cường quốc nước ngoài thống trị trong việc định hình những kết quả có thể xảy ra trong cuộc khủng hoảng chính trị đang gia tăng ở Myanmar khi Bắc Kinh tìm cách gây ảnh hưởng đối với một số nhóm vũ trang đã đặt ra thách thức lớn nhất đối với các tướng lĩnh kể từ khi họ nắm quyền vào tháng Hai. Cuộc đảo chính năm 2021.
Bắc Kinh tuần trước đã thúc đẩy ba đội quân sắc tộc hùng mạnh – Quân đội Arakan (AA), Quân đội Liên minh Dân chủ Quốc gia Myanmar (MNDAA) và Quân đội Giải phóng Quốc gia Ta’ang (TNLA) – đồng ý đình chiến sau khi các chiến binh hợp tác với Các liên minh chống đảo chính trên khắp Myanmar đã đẩy quân đội của Tướng Min Aung Hlaing ra khỏi vùng đất phía bắc, đánh chiếm hàng trăm tiền đồn quân sự và giành quyền kiểm soát các cửa khẩu biên giới với Trung Quốc trong Chiến dịch 1027.
Thông báo ngừng bắn của Trung Quốc diễn ra sau các cuộc đàm phán tại thành phố Côn Minh phía tây nam nước này giữa Hội đồng Hành chính Nhà nước (SAC), tên mà các nhà lãnh đạo cuộc đảo chính của Myanmar tự gọi, và Liên minh Ba Anh em, liên minh của AA, MNDAA và TNLA, đang thúc đẩy cuộc tấn công 1027.
“Trung Quốc ủng hộ tiến trình hòa bình ở miền bắc Myanmar và đã hỗ trợ, tạo điều kiện cho đối thoại, liên lạc giữa các bên liên quan ở Myanmar”, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Mao Ning cho biết trong tuyên bố ngày 14/12, xác nhận đã đạt được “lệnh ngừng bắn tạm thời”. .
Sự tham gia nổi bật của Bắc Kinh vào thỏa thuận ngừng bắn và hỗ trợ vũ trang cho cả quân đội sắc tộc và SAC khiến Trung Quốc trở thành chủ thể nước ngoài có ảnh hưởng nhất trong tình trạng hỗn loạn ở Myanmar, một địa điểm chiến lược nơi các cường quốc từ lâu đã tranh giành ảnh hưởng và các tướng lĩnh của họ cũng đang thắt chặt quan hệ với Nga.
Một người lính của Lực lượng Phòng vệ Dân tộc Karenni giúp dân thường sơ tán sau vụ đánh bom quân sự ở Loikaw vào tháng 11 [Reuters]
Bộ trưởng Ngoại giao SAC Than Swe đã có mặt tại Bắc Kinh vào đầu tháng 12.
Jason Tower, giám đốc quốc gia Myanmar tại Viện Hòa bình Hoa Kỳ, cho biết: “Thỏa thuận ngừng bắn diễn ra sau chuyến thăm của ngoại trưởng chính quyền tới Bắc Kinh, nơi ông cầu xin sự trợ giúp của Trung Quốc và một loạt các tương tác của chính phủ Trung Quốc với MNDAA và các đồng minh của họ”.
Mạng lưới bảo trợ
Lệnh ngừng bắn cũng diễn ra vài ngày sau khi Bắc Kinh ban hành lệnh bắt giữ 10 đối tác và bạn bè của quân đội Myanmar, bao gồm các thành viên của 5 gia đình quyền lực cùng nhau cai trị Kokang, giáp ranh với tỉnh Vân Nam của Trung Quốc. Mục tiêu đáng chú ý nhất là Bai Suo Cheng, đồng minh chủ chốt của Min Aung Hlaing, một dấu hiệu cho thấy các lớp kết nối và bảo trợ phức tạp giữa Trung Quốc, các dân tộc thiểu số Myanmar ở vùng biên giới và các tướng lĩnh.
“Trung Quốc thực sự phẫn nộ với chế độ dành cho các trung tâm lừa đảo và tội phạm liên quan. Myanmar đồng nghĩa với lừa đảo ở Trung Quốc”, một nguồn tin thân cận với chính phủ Trung Quốc nói với Al Jazeera.
Nguồn tin cho biết thêm: “SAC đã đánh giá thấp mức độ phẫn nộ của Bắc Kinh trước làn sóng công dân Trung Quốc bị mắc kẹt ở biên giới”.
Mặc dù Chiến dịch 1027 là thách thức nghiêm trọng nhất đối với sự cai trị của quân đội kể từ cuộc đảo chính của Min Aung Hlaing, nhưng nó diễn ra trong bối cảnh nạn buôn bán ma túy và con người gia tăng ở các khu vực biên giới vô luật pháp, điều này đã được cảm nhận ở những nơi khác trong khu vực.
Kể từ cuộc đảo chính, và với việc Myanmar ngày càng bị cô lập bởi các lệnh trừng phạt quốc tế và bị nhiều đối tác truyền thống của nước này ở Đông Nam Á loại trừ, các tướng lĩnh đã xích lại gần hơn với Bắc Kinh, khiến Chính phủ Thống nhất Quốc gia (NUG) – một chính quyền song song được thành lập bởi các nhà lập pháp được bầu lên xa lánh. , chủ yếu từ Liên đoàn Quốc gia vì Dân chủ, những người đã bị loại bỏ trong cuộc đảo chính. NUG đã thành lập Lực lượng Phòng vệ Nhân dân (PDF), các nhóm vũ trang gồm những thường dân phản đối cuộc đảo chính và huấn luyện cũng như chiến đấu bên cạnh các tổ chức vũ trang sắc tộc.
Mọi con mắt hiện đang đổ dồn vào MNDAA, người lãnh đạo trên thực tế của cuộc tấn công 1027. Nó được thành lập bởi Peng Jiasheng, người mạnh mẽ cai trị Kokang trước khi bị Min Aung Hlaing và Bai Suochen lật đổ vào năm 2009 và qua đời vào năm ngoái.
Tower cho biết bước đột phá rõ ràng của cuộc tấn công và mức độ hợp tác chưa từng có giữa các lực lượng kháng chiến của Myanmar, bao gồm cả các chiến binh từ dân tộc Bamar chiếm ưu thế ở Myanmar, có thể khiến nhóm này “cực kỳ khó khăn” trong việc đồng ý với bất kỳ loại hiệp ước nào với giới lãnh đạo quân sự.
Ông nói: “Quân đội dân tộc ở miền bắc bang Shan, bao gồm cả MNDAA, đã phụ thuộc rất nhiều vào lực lượng kháng chiến của người dân trên khắp Shan và Mandalay ở miền trung Myanmar để đạt được thành công trên chiến trường này”. “Do đó, bất kỳ thỏa thuận nào với chính quyền sẽ dẫn đến chi phí lớn cho MNDAA về mối quan hệ và cam kết với các đối tác của mình.”
Hàng nghìn thường dân phải di dời do giao tranh dọc biên giới với Trung Quốc [Reuters]
Bước chuyển biến kịch tính của Bắc Kinh chống lại các thành viên của cái gọi là “tứ gia” – họ Bạch, họ Ngụy và hai họ Lưu – ở Kokang diễn ra sau khi họ được phép kiểm soát khu vực với sự ban phước của Trung Quốc trong hơn một thập kỷ. Gia đình Ming nổi lên gần đây hơn.
Trang web tin tức ủng hộ Trung Quốc HK01 cho biết các gia đình này đã cùng nhau “thành lập các chuỗi công nghiệp khiêu dâm, cờ bạc, ma túy và lừa đảo”.
HK01 cho biết: “Liệu các ngành công nghiệp đen của một số gia đình lớn đã cố thủ ở Kokang trong nhiều năm có thể bị xóa bỏ trong bối cảnh Trung Quốc đàn áp mạnh mẽ tội phạm lừa đảo điện tử hay không và cuộc chiến ở miền bắc Myanmar đã trở thành tâm điểm chú ý của thế giới bên ngoài”. , thuộc sở hữu của một công ty đầu tư có liên kết với Trung Quốc.
Trong những tuần gần đây, Trung Quốc đã thay đổi đáng kể cách diễn đạt của mình về các nhà lãnh đạo Kokang. Đến tháng 12, năm gia đình bị trừng phạt công khai và bị quản thúc. Ming Xue-chang, thủ lĩnh của gia đình Ming, người bị cáo buộc cầm đầu một tổ chức tội phạm mạng, được cho là đã chết do tự sát vào tháng trước khi bị giam giữ.
Tạp chí tiếng Trung Golden Phoenix có trụ sở tại Yangon, một cơ quan ngôn luận trung thành của Trung Quốc, đã lặp lại sự thay đổi trong câu chuyện, chạy tiêu đề: “Có phải sự hủy diệt của bốn gia tộc lớn sắp xảy ra?”
“Trung Quốc hoàn toàn có khả năng phủ quyết bất kỳ hành động nào của MNDAA. Tatmadaw biết điều này”, một học giả Trung Quốc ở Yangon từ chối nêu tên do tính nhạy cảm của vấn đề. Quân đội Myanmar đôi khi được gọi là Tatmadaw.
“Vào tháng 5 năm nay, Ngoại trưởng Trung Quốc lúc đó là Tần Cương đã đến thăm Myanmar. Khi đó, giới quan sát bên ngoài cho rằng Trung Quốc đã chọn hoàn toàn đứng về phía SAC. Trên thực tế, Trung Quốc đang gây áp lực lên SAC”, họ nói với Al Jazeera.
Các chiến binh của Quân đội Giải phóng Quốc gia Ta’ang (TNLA) chuẩn bị vũ khí trong bối cảnh giao tranh tiếp tục diễn ra với quân đội ở phía bắc bang Shan [AFP]
Nguồn tin ở Bắc Kinh cho biết hiện nay các trung tâm lừa đảo và tội phạm phần lớn đã bị xử lý, ưu tiên của Trung Quốc sẽ là ổn định biên giới và Bắc Kinh chưa có thiện cảm với NUG, mặc dù trước đó đã phát triển mối quan hệ vững chắc với nhà lãnh đạo dân sự bị lật đổ Aung San Suu Kyi. .
Giao tranh vẫn tiếp tục
Câu hỏi đặt ra là liệu Bắc Kinh – nơi cung cấp vũ khí cho quân đội sắc tộc – có thể chấm dứt hiệu quả tình trạng thù địch khi các lực lượng kháng chiến trên khắp Myanmar tiếp tục chiến đấu vì tin rằng họ có động lực để đạt được nhiều lợi ích hơn nữa.
Vài ngày sau khi lệnh ngừng bắn được ký kết, TNLA cho biết họ đã nắm quyền kiểm soát thị trấn Namhsan ở phía bắc bang Shan cũng như cái gọi là Khu thương mại 105 dặm, một khu vực thương mại trọng điểm ở biên giới bang Shan với Trung Quốc.
Chuyên gia an ninh Anthony Davis chỉ ra rằng vai trò của Trung Quốc trong việc hỗ trợ hậu cần tiếp cận quân đội các dân tộc thiểu số, mặc dù phần lớn là gián tiếp, nhưng rất quan trọng.
“Lớp phủ nhận hợp lý quan trọng nhất tập trung vào vai trò của Quân đội Bang Wa Thống nhất (UWSA), được trang bị hoàn toàn với vũ khí và thiết bị hiện đại được sản xuất tại Trung Quốc, đồng thời hoạt động như một đồng minh và chỉ huy quân sự cho, một số phe phái sắc tộc phía bắc, đặc biệt là Liên minh Anh em,” Davis nói với Al Jazeera.
UWSA – một tiểu quốc nói tiếng Trung đáng gờm – đã hỗ trợ MNDAA trong cuộc tấn công gần đây, bao gồm cả việc tiếp nhận những người tị nạn chạy trốn khỏi cuộc giao tranh.
“Với ảnh hưởng mạnh mẽ của mình đối với UWSA, Trung Quốc chắc chắn có thể tác động đến việc giảm đáng kể số lượng đạn dược đến các nhóm phía bắc nếu họ muốn. Rõ ràng là họ không quan tâm đến việc thực hiện các bước để làm điều đó”, Davis nói.
Một số người dân bên ngoài ngôi nhà của họ trên con phố vắng vẻ ở Namhsan. Nó có vẻ rất yên tĩnh.
Đường phố Namhsan gần như vắng vẻ. Chiến dịch 1027 đã chứng kiến các lực lượng chống đảo chính do Liên minh Ba Anh em lãnh đạo, đạt được những thắng lợi đáng kể trước quân đội [AFP]
Trong khi đó, NUG nói rằng đã đến lúc Bắc Kinh phải thừa nhận thiệt hại do quân đội gây ra và ủng hộ con đường hướng tới dân chủ.
Bộ trưởng Hợp tác Quốc tế của NUG, Tiến sĩ Sasa nói với Al Jazeera trong một cuộc phỏng vấn: “Các tướng lĩnh nắm quyền càng lâu thì họ càng gây ra mối đe dọa nghiêm trọng đối với Trung Quốc vì SAC đã nhiều lần chứng tỏ mình là nguồn gốc của mọi tội ác ở Myanmar”.
“Đã đến lúc Trung Quốc phải tôn trọng ý chí của người dân Myanmar và hỗ trợ đại diện duy nhất của họ – NUG – chấm dứt những mối đe dọa này và xây dựng một nền dân chủ liên bang mang lại hòa bình, ổn định và thịnh vượng cho Trung Quốc, Myanmar và khu vực.”
https://bitly.ws/36CCY
[Lê Văn dịch lại]