Đọc báo Pháp – 11/12/2017
Ván bài Nga trong thế giới Ả Rập
Trong bối cảnh lò lửa chiến sự Trung Đông đang nóng rực từ khi tổng thống Donald Trump công nhận Jerusalem là thủ đô Israel và các hiềm khích tranh giành ảnh hưởng trong các nước Ả Rập tiếp tục căng thẳng cao độ, trang quốc tế nhật báo Le Figaro có bài nhận định của thông tín viên Pierre Avril tại Matxcơva về vai trò của nước Nga giờ đây trong khu vực Trung Đông.
Bài viết mang tựa đề : « Liệu Nga có là ông chủ mới của thế giới Ả Rập ? » ghinhận : « Phong trào Mùa Xuân Ả rập khởi phát năm 2011, các cuộc biểu tình chống Putin ở Nga lên cao, rồi đến cuộc cách mạng màu ở Ukraina, những sự kiện đó càng làm cho Kremlin có cảm giác bị vây hãm. Bằng việc can thiệp vào Syria, nước Nga đã tìm được cơ hội lật ngược thế cờ. »
Bài viết của tác giả đặt ra các câu hỏi để lý giải cho vai trò của Nga ngày nay trên bàn cờ Trung Đông. Trước hết là câu hỏi :
Matxcơva có thể dựa vào quá khứ Xô Viết?
Tác giả nhắc lại lịch sử từ những năm 1960, Liên Xô, nhân danh sự nghiệp chống chủ nghĩa đế quốc đã ủng hộ đắc lực cho các phong trào dân tộc và cách mạng Ả Rập. Trong đó, đặc biệt có Mặt Trận Giải Phóng Dhofar (FLD). Tổ chức vũ trang theo chủ nghĩa Mác-xít này, trước khi bị rơi vào quên lãng, đã tồn tại hàng chục năm dưới sự nâng đỡ của Liên Xô, cùng những ý đồ lật đổ các vương triều vùng Vịnh, nhưng không thành. Liên Xô cũng hậu thuẫn Nasser lật đổ chế độ quân chủ do Anh hậu thuẫn, lên cầm quyền ở Ai Cập đầu những năm 1950. Liên Xô cũng từng cung cấp vũ khí cho cuộc chiến giành độc lập của người Algeri. Thậm chí, từ năm 1967 đến năm 1990, Matxcơva còn thành công trong việc dựng lên ở Nam Yemen một chế độ 100% Mác-xít trong thế giới Ả Rập.
Từ thập niên 1990, chế độ Xô Viết sụp đổ đã kéo theo dấu ấn Xô Viết ở Trung Đông. Le Figaro trích dẫn ông Kirill Semionov, cố vấn đối ngoại của Nga: « Ảnh hưởng của chúng ta trở về con số không. Nga không còn nguồn tài chính để dẫn dắt chính sách riêng của mình trong một vùng đã bị mất toàn bộ lợi ích ».
Cuộc chiến tại Syria đánh dấu sự trở lại hùng mạnh của nước Nga ?
Theo tác giả bài viết, « Trên thực tế, một chuỗi sự kiện phức tạp bùng phát khi có phong trào Mùa xuân Ả Rập đã đẩy Matxcơva vào đấu trường này. Năm 2011, sau khi Moubarak bị lật đổ ở Cairo, Nga cảm thấy bị phản bội khi Luân Đôn và Paris mở chiến dịch tấn công Lybia lật đổ Kadhafi, từ lâu vẫn là đối tác kinh tế quan trọng của Matxcơva. Vài tháng sau, đến lượt Assad bị đe dọa. Theo Kremlin, mối đe dọa đó không phải từ đường phố ở Syria mà là từ nhưng nhà bảo trợ phương Tây ».
Một yếu tố làm tình hình thêm nghiêm trọng là những sự kiện ở các nước Ả Rập xảy ra trùng vào thời điểm phong trào đường phố chống Putin lên cao ở Nga hồi cuối năm 2011, đầu năm 2012. Sau đó 2 năm lại nổ ra cuộc Cách Mạng Màu thân châu Âu ở Ukraina lật đổ tổng thống thân Nga. Từ đó Nga bắt đầu cảm thấy bị đe dọa.
Cuộc can thiệp quân sự của Nga vào Syria bắt đầu từ tháng 09/2015 là câu trả lời cụ thể cho các thách thức an ninh của họ. Matxcơva ban đầu nghĩ rằng họ sử dụng đòn bẩy quân sự ở Syria là để buộc các nước phương Tây gỡ bỏ lệnh trừng phạt Nga vì vụ can thiệp vào Ukraina.
Theo bài báo, trong cuộc khủng hoảng Trung Cận Đông vùng Vịnh hiện nay, Nga là cường quốc duy nhất có liên hệ với mọi bên để có thể đóng vai trò trung gian điều khiển cuộc chơi. Matxcơva hợp tác chặt chẽ với Iran trong việc tìm kiếm giải pháp chính trị cho Syria, trong khi đa số các nước từ Ả Rập Xê Út đến Hoa Kỳ không nói chuyện được với Teheran. Không can dự trực tiếp nhưng Matxcơva xích lại với Qatar để thúc đẩy vương quốc này đối thoại với Ả Rập Xê Út.
Le Figaro nhận định : « Giờ đây, từ thắng lợi quân sự, Matxcơva trở thành người đối thoại bắt buộc mà các nước bảo trợ cho phe nổi dậy ở Syria phải thích nghi. Thổ Nhĩ Kỳ chống kịch liệt Damas cũng đang hợp tác chặt chẽ với Nga ».
Như vậy, có thể thấy vai trò của Nga là không thể phủ nhận ở Trung Đông lúc này. Với vị thế đó, Nga đang tìm cách gia cố các mối quan hệ thương mại với mọi tác nhân trong vùng, đặc biệt trong lĩnh vực quân sự.
Liệu Nga đã cắm chân vững chãi trong vùng ?
Theo tác giả bài báo, « thừa cơ khủng hoảng Syria để nhảy vào Trung Đông một cách gần như là đột nhập, Matxcơva có thể sẽ mất ảnh hưởng trong vùng, một khi hòa bình được vãn hồi ». Đây là giả thuyết đang được giới nghiên cứu Ả Rập của Nga bàn luận.
Một mặt, sự bành trướng của nước Iran Hồi giáo dòng Shia có thể khiến quan hệ Nga với Ả Rập Xê Út trở về con số 0 bất cứ lúc nào. Mặt khác, các nước như Ai cập vẫn muốn duy trì ảnh hưởng của Mỹ. Còn Thổ Nhĩ Kỳ chỉ hữu hảo với Nga trong lúc quan hệ của họ với Hoa Kỳ và Liên Hiệp Châu Âu gặp rắc rối. Với việc tổng thống Donald Trump vừa công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel, quan hệ giữa Matxcơva và nhà nước Do Thái vốn vẫn được chú trọng và đã được cải thiện đáng kể thời gian qua, nay sẽ trở nên tế nhị hơn nhiều.
Tác giả kết luận : « Trong một vùng thường trực các xáo trộn này, Vladimir Putin không thể tự phụ với nhãn quan chiến lược. Vai trò của nhà chiến thuật, hay có thể gọi là cơ hội, cũng đủ để ông thực hiện tham vọng. »
Bắc Triều Tiên ngó sang Nga
Cũng liên quan đến Nga, nhưng trong quan hệ với một khu vực nóng khác của thế giới, bán đảo Triều Tiên, báo Le Monde có bài viết : « Bình Nhưỡng đánh mắt về Matxcova ».
Le Monde cho biết, do theo đuổi chương trình vũ khí hạt nhân và tên lửa đạn đạo, Bắc Triều Tiên đang bị quốc tế thắt chặt trừng phạt. Trung Quốc – đồng minh truyền thống của chế độ Bình Nhưỡng – cũng bắt đầu chuyển biến, áp dụng triệt để hơn các trừng phạt quốc tế. Trong khi đó, nhiều số liệu cho thấy xuất khẩu của Bắc Triều Tiên sang Nga dường như gia tăng vào lúc quốc tế mở rộng trừng phạt. Trong năm 2016, thương mại hai nước đạt hơn 76 triệu đô la, nhưng chỉ riêng quý đầu 2017, con số này đã đạt 31,4 triệu đô la.
Nga vẫn đang tìm cách duy trì quan hệ kinh tế với Bắc Triều Tiên như là một trong những ưu tiên của họ để phát triển vùng Viễn Đông. Trong khi đó, Le Monde trích dẫn chuyên gia Liudmila Zakharova, thuộc Viện Kinh Tế Triều Tiên có đóng trụ sở tại Mỹ, theo đó chế độ Bình Nhưỡng đang tìm cách giảm bớt sự lệ thuộc lớn vào Trung Quốc bằng cách tăng các tiếp xúc với nước Nga.
Vẫn theo Le Monde, Nga và Bắc Triều Tiên đã đẩy mạnh đầu tư cơ sở hạ tầng giao thông đường sắt và đường thủy trong đặc khu kinh tế Rajin ở Bắc Triều Tiên nối với vùng Viễn Đông Nga. Trong nghị quyết được Hội Đồng Bảo An thông qua hồi tháng 09/2017, sau vụ thử hạt nhân thứ 6 của Bắc Triều Tiên, Matxcơva đã đạt được đòi hỏi để các liên doanh trong đặc khu kinh tế chung Rajin và Khassan (Viễn Đông Nga) được nằm ngoài lệnh trừng phạt.
Brexit : Khó khăn thực sự ở phía trước
Tiếp tục với trang báo Le Monde, trở lại với thời sự được chú ý nhất ở châu Âu với thỏa thuận ly dị vừa được ký giữa Anh và Châu Âu hôm thứ Sáu 08/12/2017, khép lại vòng thương lượng đầu tiên về Brexit. Xã luận Le Monde ghi nhận bằng hàng tựa « Brexit : Lợi thế thuộc Bruxelles ».
Thỏa thuận được thủ tướng Anh Theresa May và chủ tịch Ủy Ban Châu Âu Jean-Claude Junker thông báo tại Bruxelles ngày 08/12 là văn bản ấn định hình thức ly dị và mở ra giai đoạn đàm phán thứ 2 về các mối quan hệ trong tương lai giữa Luân Đôn và 27 thành viên của Liên Âu. Cái giá mà Luân Đôn phải chi trả cho vụ ly dị này đã được ấn định khoảng 50 tỷ euro.
Le Monde nhận định, « thỏa thuận này rất có lợi cho Liên Hiệp Châu Âu. Liên Hiệp đã đưa Luân Đôn đến chính xác nơi mình muốn. Châu Âu áp đặt các ưu tiên, lịch trình, số tiền đền bù. Liên Hiệp cũng áp đặt được ý tưởng cho thời kỳ chuyển tiếp, có thể hiểu là phác thảo cho mối quan hệ trong tương lai với nước Anh ».
Về phần Luân Đôn, Le Monde nhận xét: « Người Anh đã đánh giá thấp Liên Hiệp và đánh giá quá cao thế mạnh của họ, cuối cùng họ đã phải xuống nước ».
Le Monde cũng nhận thấy « khó khăn nhất vẫn là phần việc phải làm sắp tới. Giai đoạn 2 đàm phán sẽ khiến hai bên phải nhìn thẳng vào Brexit và thừa nhận cái giá phải trả cho vụ ly dị này. »
Ukraina : Manh nha một cuộc cách mạng chưa tên gọi
Một vấn đề thời sự khác diễn ra ở Ukraina được Le Figaro chú ý là cuộc biểu tình của dân chúng đòi thả ông Saakachvili diễn ra ngày 10/12/2017, tại Kiev. Cựu tổng thống Gruzia nhưng đang nổi lên là một gương mặt đối lập chủ chốt ở Ukraina, sau khi ông bị cảnh sát bắt hôm 08/12.
Theo Le Figaro, cuộc biểu tình của hàng chục nghìn người ở Kiev đòi thả ông Saakachvili đã biến thành một cuộc huy động chống tổng thống Porochenko và chế độ tham nhũng của ông.
Tờ báo ghi nhận : « Bốn năm sau cuộc cách mạng đã đánh đổ Vicktor Ianoukovitch, giờ đây Porochenko đang phải đối mặt với sự phản kháng ngày càng quyết liệt ». Vụ bắt giữ Mikhail Saakachvili chỉ là giọt nước làm tràn ly, vì nó diễn ra đúng vào lúc người dân Ukraina đang bất mãn cao độ với chế độ tham nhũng của Porochenko, người đã được bầu lên sau khi cuộc cách mạng đường phố lật đổ chế độ chuyền quyền, tham nhũng Ianoukovitch hồi mùa xuân 2014.
Ông Saakachvili, công dân Gruzia đã đến Ukraina 2015 theo lời kêu gọi của tổng thống Porochenko và được ông này phong cho chức thống đốc vùng Odessa, với trách nhiệm chống tham nhũng trong thành phố bên bờ biển Đen này. Trở thành công dân Ukraina, ông Saakachvili buộc phải từ bỏ quốc tịch Gruzia.
Bỗng nhiên, năm 2016, Saakachvili từ chức, quay sang chống lại Porochenko và trở thành kẻ thù không đội trời chung với tổng thống Ukraina. Mùa hè 2017, ông bị tước quốc tịch Ukraina khi đang ở nước ngoài. Nhưng ông vẫn cố tìm cách trở về Ukraina qua biên giới Ba Lan. Từ khi trở về Kiev, Saakachvili trở thành một trong những nhà đối lập kiên quyết nhất chống lại chính quyền Porochenko.
Ông Saakachvili sẽ được đưa ra tòa hôm nay 11/12, nhưng vụ bắt giữ này sẽ càng làm tăng thêm sự phẫn nộ của dân chúng Ukraina, những người lật đổ đã thành công cả một chế độ chỉ từ sự phẫn nộ trước một chế độ tham nhũng bất công.
http://vi.rfi.fr/quoc-te/20171211-van-bai-nga-trong-the-gioi-a-rap
Tin đọc nhanh
(Reuters) – Khẩu chiến Trung Quốc-Đài Loan. Thứ Sáu tuần qua, một nhà ngoại giao Trung Quốc, Lý Khắc Tân (Li Kexin) dọa “đổ bộ” lên Đài Loan một khi tàu chiến của Mỹ cập bến cảng Cao Hùng. Ngày 09/12/2017, thông cáo của bộ Ngoại Giao Đài Loan chỉ trích thái độ vừa dụ, vừa dọa của Trung Quốc nhắm vào hòn đảo này và nhấn mạnh rằng tuyên bố của ông Lý Khắc Tân chứng tỏ “Bắc Kinh không hiểu thế nào là một nền dân chủ”.
(AFP) – Trung Quốc điều tra về Tôn Chính Tài. Hôm nay 11/12/2017, tư pháp Trung Quốc thông báo đã mở một cuộc điều tra hình sự nhắm vào ông Tôn Chính Tài, một cựu lãnh đạo cao cấp, về những cáo buộc tham nhũng. Nguyên là ủy viên Ban Thường vụ Bộ Chính trị, tức là một trong 25 người có quyền lực nhất trong Đảng Cộng Sản Trung Quốc, ông Tôn Chính Tài mùa hè 2017 đã bị cách chức bí thư Trùng Khánh và bị khai trừ khỏi đảng. Tháng 10/2017, đảng Cộng Sản Trung Quốc cũng đã cáo buộc ông Tôn Chính Tài và hai cựu lãnh đạo khác có âm mưu « tạo phản ».
(AFP) – WTO khai mạc cuộc họp cấp bộ trưởng Thương Mại. Tổ Chức Thương Mại Thế Giới kẹt giữa hai làn đạn của Trung Quốc và Hoa Kỳ. Bộ trưởng các nước thành viên Tổ Chức Thương Mại Thế Giới khai mạc khóa họp tại Buenos Aires, Achentina, ngày 11/12/2017, trong bối cảnh chính quyền Trump đòi xét lại các thỏa thuận mậu dịch đa phương. Robert Lighthizer, một người nổi tiếng bài WTO, đại diện cho phái đoàn Mỹ. Về phía Trung Quốc, Bắc Kinh đang bị nhiều thành viên trong WTO kiện về cạnh tranh bất bình đẳng.
(AFP) – Ukraina : Biểu tình đòi trả tự do cho Saakachvilli. Ngày 10/12/2017, hàng ngàn người ủng hộ nhà đối lập Mikheil Saakachvili đã tập hợp ở trung tâm thủ đô Kiev để đòi trả tự do cho ông và đòi truất phế đối thủ của ông là tổng thống Petro Porochenko. Nguyên là tổng thống Gruzia, ông Saakachvili đã bị cơ quan an ninh Ukraina bắt giữ hôm thứ Bảy 09/12, vì bị cáo buộc âm mưu đảo chính với sự trợ giúp của Nga. Ông Saakachvilli đã bác bỏ cáo buộc trên và thông báo sẽ tuyệt thực để phản đối việc ông bị bắt giữ.
(AFP) – Pháp: Thi hài Johnny Hallyday được đưa về Saint-Barthélemy. Hôm qua, 10/12/2017, thi hài của nam danh ca Pháp Johnny Hallyday đã được đưa đến đảo Saint-Barthélemy, vùng biển Caribê, để được mai táng hôm nay tại nghĩa trang Lorient, theo đúng nguyện vọng của người quá cố. Hallyday qua đời đêm 05/12 rạng sáng 06/12 do bệnh ung thư phổi.
(AFP) – Pháp : Wauquiez lên lãnh đạo đảng Những Người Cộng Hòa. Hôm qua, 10/12/2017, ông Laurent Wauquiez đã được bầu làm tân chủ tịch đảng cánh hữu Những Người Cộng Hòa (LR), thay thế cựu tổng thống Nicolas Sarkozy. Hiện là chủ tịch vùng Auvergne-Rhône-Alpes, ông Wauquiez sẽ mang trọng trách xây dựng lại đảng cánh hữu này sau thất bại bầu cử năm 2017, thất bại đã khiến một bộ phận trong đảng ngả theo đảng Cộng Hòa Tiến Bước của tổng thống đương nhiệm Emmanuel Macron hoặc đầu quân cho đảng Agir, một đảng cánh hữu mới được thành lập.
(AFP) – Pháp : Thắng lợi của phe đòi quyền tự trị cho đảo Corse. Trong cuộc bầu cử cấp vùng ngày 10/12/2017, phong trào Vì Đảo Corse – Pè a Corsica, do ông Gilles Simeoni lãnh đạo, giành được đa số tuyệt đối, chiếm 41/63 ghế tại Nghị Viện Corse. Với thành tích nói trên, phong trào Vì Đảo Corse đòi chính quyền trung ương Pháp công nhận quy chế tự trị rộng rãi hơn cho hòn đảo được mệnh danh là L’Ile de Beauté này.
(AFP) – Pháp thu hồi sữa cho trẻ sơ sinh của tập đoàn Lactalis. Sau khi phát hiện vi khuẩn đường ruột Samonella trong các loại sữa dành cho trẻ sơ sinh do tập đoàn Lactalis sản xuất, chính phủ Pháp ngày 10/12/2017 ra lệnh cấm bán hơn 600 lô hàng của Lactalis trên thị trường Pháp và cấm xuất khẩu. Lactalis nhìn nhận đây là một thiệt hại lớn đối với tập đoàn. Toàn bộ danh sách các sản phẩm liên quan được công bố trên trang mạng của bộ Y Tế Pháp ở địa chỉ http://bit.ly/2nKZye5.
(AP) – Thổ Nhĩ Kỳ mở phiên tòa xét xử thủ phạm vụ khủng bố hôm Tết dương lịch 2017 làm 39 người thiệt mạng. Đa số nạn nhân là du khách nước ngoài. Phiên tòa xử Abdulkadir Masharipov cùng 56 tòng phạm mở ra ngày 11/12/2017 tại Silivri, ngoại thành Istanbul. Masharipov mang quốc tịch Ouzbekistan, nhận là tác giả vụ tấn công. Theo Tư Pháp Thổ Nhĩ Kỳ, Masharipov nhận được lệnh ra tay từ một ông trùm mang quốc tịch Nga, đóng đô tại Syria.
(Reuters) – Tổng thống Nga, Vladimir Putin ra lệnh rút quân khỏi Syria. Trích dẫn hãng thông tấn Nga RIA, Reuters cho biết tổng thống Putin chuẩn bị một phần lực lưọng khỏi Syria và trong ngày hôm nay 11/12/2017, ông sẽ thăm căn cứ quân sự Nga Hmeymim tại Lattaquié, miền tây Syria, hội đàm với tổng thống Syria Bachard Al Assad. Tháng 9/2015, Nga can thiệp quân sự vào Syria, giúp chế độ Damas đảo ngược thế cờ, sau bốn năm khủng hoảng.
(AFP) – Ả Rập Xê Út cho mở rạp chiếu phim. Hôm nay, 11/12/2017, bộ trưởng Văn Hóa Và Thông Tin Ả Rập Xê Út thông báo là sắp tới sẽ cho phép mở các rạp chiếu phim công cộng, chấm dứt một lệnh cấm đã có từ hơn 35 năm nay. Các rạp chiếu phim đã bị cấm từ thời thập niên 1980 dưới áp lực của giới tu sĩ, khi Ả Rập Xê Út áp dụng những giáo lý Hồi Giáo một cách rất khắt khe, cấm mọi hình thức giải trí, cũng như không cho phép đàn ông và phụ nữ tập hợp ở cùng một nơi công cộng.
http://vi.rfi.fr/quoc-te/20171211-tin-doc-nhanh