Chuyên gia Pháp: Nền kinh tế Trung Quốc đang có biến động lớn
Nền kinh tế Trung Quốc đang vấp phải nhiều khó khăn trong thời gian gần đây. Tuần báo Pháp L’Express hôm 09/08/2023 đăng bài phỏng vấn chuyên gia Philippe Aguignier nhận định về đường hướng mà Bắc Kinh có thể sẽ áp dụng trong thời gian tới để tìm ra những biện pháp phục hồi nền kinh tế. RFI xin giới thiệu.
Đăng ngày: 14/08/2023 – 10:387 phút
Từ vài tháng qua, Trung Quốc liên tục cho thấy những tín hiệu đáng lo ngại. Vào tháng 7, Cục Thống kê Quốc gia (BNS) đã công bố chỉ số giá tiêu dùng giảm 0,3% trong một năm, trong khi chỉ số giá sản xuất giảm 4,4%. Đối với chỉ số giá sản xuất, đây là một cải thiện nhỏ so với tháng 6. Điều này cho thấy những khó khăn mà Trung Quốc đang tích lũy kể từ khi phục hồi vào đầu năm, sau khi Bắc Kinh chấm dứt chính sách « zero-Covid ». Thông qua những dữ liệu này, giảng viên kinh tế Trung Quốc tại Viện Ngôn ngữ và Văn minh Phương Đông (Inalco) và chuyên gia về châu Á tại Viện Montaigne, Philippe Aguignier cho biết đây là một minh họa mới về những vấn đề mang tính cấu trúc trong nền kinh tế của Trung Quốc.
Chỉ số giá tiêu dùng tháng 7 giảm làm dấy lên bóng ma giảm phát tại Trung Quốc. Tình trạng này được giải thích như thế nào ?
Philippe Aguignier : Chỉ số giá tiêu dùng không phải là chỉ số duy nhất bị âm so với năm ngoái. Chỉ số giá sản xuất cũng vậy. Mặc dù những tín hiệu này rất đáng ngại, nhưng chúng ta cũng không nên phóng đại mọi chuyện. Không có hiện tượng giảm phát tổng thể ở Trung Quốc, và không phải là không có khả năng tình hình sẽ dịu đi một chút trong những tháng tới. Chỉ có lĩnh vực bất động sản, chiếm từ 20-30% nền kinh tế Trung Quốc, dường như đã bước vào vòng xoáy của những « dự báo tự hoàn thành »với các quyết định mua và đầu tư bị trì hoãn, sau một thời gian đầu tư quá mức được tài trợ bằng những khoản nợ. Tuy nhiên, những tín hiệu này cho thế giới thấy có một vấn đề thực sự về mặt cơ cấu trong nền kinh tế Trung Quốc. Nhiều người muốn tin rằng một khi thoát khỏi cơn ác mộng « zero-Covid », Trung Quốc sẽ tăng trưởng trở lại. Nhưng đất nước phải đối mặt với nhiều vấn đề, bao gồm cả hiện tượng về sự suy giảm nhân khẩu học, vốn chỉ mới ở giai đoạn ban đầu.
Vậy hiện tượng kinh tế sụt giảm của Trung Quốc có tiếp tục kéo dài hay không ?
Philippe Aguignier : Chúng ta có thể khẳng định về một sự sụt giảm kéo dài trong một thời gian, điều này không có gì đáng ngạc nhiên : không nền kinh tế nào có thể duy trì tốc độ tăng trưởng 9-10% trong dài hạn. Tuy nhiên, Trung Quốc vẫn là một nền kinh tế đang tăng trưởng. Theo tôi, tốc độ tăng trưởng 5% mà các nhà lãnh đạo công bố cho năm nay vẫn có thể đạt được, sau một năm 2022 thực sự rất yếu.
Tuy nhiên, khủng hoảng hiện nay có phải là dấu hiệu cho thấy mô hình Trung Quốc đã lỗi thời ?
Philippe Aguignier : Mô hình kinh tế của Trung Quốc quả thực đã phát huy tác dụng trong một thời gian rất dài, nhưng đã dẫn đến những phản ứng thái quá và mất cân đối nhất định. Đất nước đang phải chịu mức nợ cao và chỉ số tiêu dùng nội địa đang ở mức thấp. Giờ đây, Bắc Kinh cần tiến hành những cải cách cơ bản.
Chính quyền phản ứng như thế nào trước tình huống này ?
Philippe Aguignier : Cho đến nay, chính phủ dường như muốn tránh dùng đến « các biện pháp mặc định »được áp dụng từ trước, bao gồm các kế hoạch đầu tư lớn – điều này chỉ làm « trì hoãn » các vấn đề. Các nhà lãnh đạo dường như sẵn sàng chấp nhận rằng nền kinh tế đang có biến động, và không phải là biến động nhỏ. Họ dường như nhận thức được những vấn đề về bất động sản, về mức nợ của lĩnh vực này, cũng như mức nợ của các chính quyền địa phương. Vẫn còn phải xem chính sách này sẽ kéo dài bao lâu và phản ứng dài hạn sẽ ra sao.
Liệu gánh nặng nợ có thể trở nên quá tải đối với Trung Quốc ?
Philippe Aguignier : Tính cả chính phủ trung ương, các tập đoàn và các cá nhân, nợ ở Trung Quốc tương đương khoảng 300% GDP. Từ quan điểm kinh tế vĩ mô, đất nước vẫn còn khả năng hành động. Vấn đề nằm ở thành phần và sự phân bổ của những khoản nợ này : nó tập trung vào những người có ít khả năng trả nợ nhất. Do đó, một phần doanh nghiệp nhà nước được duy trì hoạt động một cách giả tạo, mặc dù chúng không mang lại lợi nhuận. Đối với cấp chính quyền địa phương, những khó khăn đang gia tăng ở một số vùng, đặc biệt là vùng Đông Bắc, một vùng có lịch sử thịnh vượng, nhưng đang trên đà trở thành một trong những vùng nghèo nhất đất nước.
Các nhà sản xuất xe hơi Trung Quốc đã chiếm lĩnh nhiều thị trường, đặc biệt ở châu Âu. Sự sụp đổ của nhu cầu nội địa có khả năng đẩy nhanh các kế hoạch triển khai ra nước ngoài của các công ty địa phương không ?
Philippe Aguignier : Vì không có đủ nhu cầu nội địa để hấp thụ nguồn cung, ngành công nghiệp Trung Quốc sẽ tràn ra thế giới bên ngoài một cách ồ ạt. Hiện tượng này đã được quan sát thấy trong trường hợp các tấm pin mặt trời. Trung Quốc hiện đang ở trong tình trạng gần như độc quyền : đã có những « cuộc tắm máu » ở châu Âu và Hoa Kỳ, nhưng cũng ở Trung Quốc, nơi nhiều công ty đã phá sản. Ngành công nghiệp xe hơi hoàn toàn có lý do để lo lắng. Châu Âu và ở mức độ thấp hơn là Hoa Kỳ sẽ bị ảnh hưởng do nhu cầu từ Trung Quốc giảm và do sự cạnh tranh ngày càng cao từ các nhà sản xuất Trung Quốc trong một số phân khúc nhất định. Trong trung hạn, hàng hóa Trung Quốc có thể sẽ tràn ngập thế giới với năng lực sản xuất chất bán dẫn sử dụng các công nghệ phát triển.
Điều này sẽ mang lại những hậu quả gì đối với phần còn lại của thế giới ?
Philippe Aguignier : Đối với các nước sản xuất hàng hóa mà Trung Quốc hiển nhiên là một trong những khách hàng lớn, họ sẽ nhận được ít đơn đặt hàng hơn, nhưng điều đó không nhất thiết sẽ dẫn đến một sự sụp đổ. Ít đơn đặt hàng chắc chắn sẽ đi kèm với giá cả bị giảm và các dự án đầu tư có khả năng sẽ bị bỏ dở, mặc dù hiện tượng này vẫn chưa được kiểm chứng.
Trung Quốc là nước phát thải khí carbon nhiều nhất thế giới. Liệu nền kinh tế sụt giảm có ảnh hưởng đến quá trình chuyển đổi sinh thái của họ hay không ?
Philippe Aguignier : Tôi nghĩ rằng các nhà lãnh đạo nhận thức được một thực tế là đất nước đang phải đối mặt với vấn đề hâm nóng toàn cầu. Tôi nghĩ rằng Trung Quốc thực sự muốn giảm lượng khí thải carbon, mặc dù tình hình hiện tại có những nghịch lý nhất định : Bắc Kinh đang đầu tư vào năng lượng tái tạo trong khi tiếp tục tài trợ cho các nhà máy nhiệt điện than. Nhân chuyến đi của John Kerry tới Bắc Kinh cách đây vài tuần, chủ tịch Tập Cận Bình đã nhấn mạnh với đặc phái viên về khí hậu Hoa Kỳ rằng không ai có quyền kiểm soát tiến độ trung hòa carbon của Trung Quốc.
RFIViet