Chiến tranh Ukraine đẩy Campuchia về phía phương Tây
Thủ tướng Hun Sen đã lên án cuộc xâm lược của Nga và tìm cách nối lại quan hệ hữu nghị với phương Tây trước khi Trung Quốc dọa chuyển vũ khí cho Moscow
David Hutt ngày 27 tháng 2 năm 2023
Việc Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken và các quan chức hàng đầu của phương Tây vào tuần trước nói bóng gió rằng Trung Quốc có thể cung cấp vũ khí cho Nga có thể đặt Thủ tướng Hun Sen, một người thân với Bắc Kinh của Campuchia, vào một tình thế địa chính trị ngặt nghèo.
Không giống như một số nước láng giềng và đối tác thân cận là Bắc Kinh, chính phủ của Hun Sen dường như đã liên kết với các thủ đô phương Tây trong việc kịch liệt lên án cuộc xâm lược Ukraine của Nga một năm trước – hoặc ít nhất, nhiều quan chức phương Tây tin rằng Campuchia liên kết với họ trên mặt trận đó.
Hun Sen, một người bạn tự nhận là “mình đồng da sắt” của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và đã đến thăm Bắc Kinh hồi đầu tháng này, đã nhanh chóng gọi các hành động của Nga vào tháng 2 năm ngoái là một “hành động gây hấn” và một “cuộc xâm lược”.
Campuchia là một trong gần 100 quốc gia đồng tài trợ cho một nghị quyết của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc vào tháng 3 năm 2022 lên án hành động của Nga và làm điều tương tự cho một nghị quyết khác vào cuối năm.
“Tôi vẫn đoàn kết với người dân Ukraine chống lại cuộc xâm lược,” Hun Sen nói trong một bài phát biểu trước công chúng vào ngày 28 tháng 3 năm ngoái.
Người ta cho rằng điều này đã không ảnh hưởng đến mối quan hệ chặt chẽ của Campuchia với Trung Quốc, quốc gia chính thức trung lập trong cuộc chiến Ukraine nhưng đã bị chỉ trích vì hỗ trợ nền kinh tế bị ảnh hưởng bởi lệnh trừng phạt của Moscow và hưởng lợi từ việc nhập khẩu dầu và khí đốt của Nga với giá thấp nhất.
Nhưng nếu Bắc Kinh can thiệp chặt chẽ hơn vào phía Moscow, như các quan chức hàng đầu ở phương Tây hiện nay nói là có thể xảy ra, thì điều đó dường như sẽ đặt chính phủ của Hun Sen vào phe phương Tây trong việc bảo vệ chủ quyền của Ukraine.
Căng thẳng leo thang giữa các siêu cường sẽ không có lợi khi sự chú ý của Phnom Penh được tập trung vào việc đảm bảo chuyển giao triều đại suôn sẻ cho con trai cả của Hun Sen, Hun Manet, và đưa nền kinh tế trở lại đúng hướng sau đại dịch Covid-19, vốn đòi hỏi phải có quan hệ thương mại ổn định với các nước. Hướng Tây.
Sophal Ear, phó trưởng khoa và phó giáo sư tại Trường Quản lý Toàn cầu Thunderbird tại Đại học bang Arizona, cho biết: “Viện trợ sát thương cho Nga từ Trung Quốc đã đặt Campuchia vào một tình thế khó xử.
Tuy nhiên, anh ấy cho rằng đó không phải là vấn đề lớn; Chính phủ Campuchia sẽ “đơn giản nói rằng Phnom Penh không can thiệp vào công việc nội bộ của Bắc Kinh”.
Campuchia phụ thuộc rất nhiều vào Trung Quốc để phát triển kinh tế. Hình ảnh: Twitter / Song phương.org
Blinken, người phụ trách chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ, gần đây cho biết rằng ông có “mối quan ngại sâu sắc” về “khả năng Trung Quốc sẽ hỗ trợ vật chất sát thương cho Nga”.
“Cho đến nay, chúng tôi đã thấy các công ty Trung Quốc… cung cấp hỗ trợ phi sát thương cho Nga để sử dụng ở Ukraine. Ông nói với truyền thông Mỹ sau cuộc gặp với Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị tại Hội nghị An ninh Munich cuối tuần trước.
Josep Borrell, người đứng đầu chính sách đối ngoại của Liên minh châu Âu, đồng thời cũng cho biết sẽ là “lằn ranh đỏ” đối với Brussels nếu Trung Quốc cung cấp vũ khí cho Nga.
Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg cho biết hôm thứ Ba tuần trước: “Chúng tôi cũng ngày càng lo ngại rằng Trung Quốc có thể đang lên kế hoạch hỗ trợ sát thương cho cuộc chiến của Nga.
Bắc Kinh có thể đoán trước là sẽ đáp trả bằng sự tức giận. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Wang Wenbin cho biết chính phủ của ông “sẽ không bao giờ chấp nhận việc Mỹ chỉ tay vào quan hệ Trung-Nga hoặc thậm chí ép buộc chúng tôi”.
Chính phủ Trung Quốc cũng cáo buộc Washington đạo đức giả, cho rằng họ đã cung cấp thiết bị quân sự và hỗ trợ tài chính đáng kể cho Ukraine.
Khi các quan chức Mỹ công bố kế hoạch trấn áp các biện pháp trốn tránh lệnh trừng phạt đối với Nga trên toàn cầu, Vương, nhà ngoại giao hàng đầu của Trung Quốc, đã đến thăm Moscow vào ngày 22 tháng 2.
“Khủng hoảng luôn là một cơ hội,” ông nói sau khi gặp Tổng thống Nga Vladimir Putin, và cảnh báo rằng mối quan hệ Trung-Nga “không bao giờ bị sai khiến bởi bất kỳ bên thứ ba nào”.
Nhiều người cho rằng Putin đã trì hoãn cuộc xâm lược Ukraine cho đến sau Thế vận hội mùa đông Bắc Kinh vào đầu năm 2022 theo yêu cầu của Tập, người vào thời điểm đó đã nói rằng quan hệ song phương là “không có giới hạn”. Nga đã hỗ trợ Trung Quốc trong bối cảnh căng thẳng với Mỹ về Đài Loan.
Theo các báo cáo, nhập khẩu dầu thô của Nga của Trung Quốc đã tăng 45% trong năm ngoái và nhập khẩu LNG tăng 155%. Nhập khẩu hàng hóa Trung Quốc của Nga, đặc biệt là công nghệ, cũng tăng vọt.
Putin nói: “Mối quan hệ Nga-Trung đang tiến triển như kế hoạch. Tạp chí Phố Wall đã báo cáo rằng Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình có kế hoạch đến thăm Moscow cho một hội nghị thượng đỉnh trong vài tháng tới.
Nếu Bắc Kinh bắt đầu cung cấp vũ khí cho Nga hoặc hợp tác chặt chẽ hơn trong cuộc chiến ở Ukraine, thì không rõ chính phủ Campuchia sẽ phản ứng thế nào.
Trong một bài phát biểu vào đầu năm ngoái, Hun Sen lưu ý rằng Nga là một “bạn” và Campuchia “có quan hệ [với họ] từ những năm 1950,” cũng như gần đây hơn khi Liên Xô là nhà hảo tâm chính của Hun Sen. chính phủ vào những năm 1980. Tuy nhiên, tình hữu nghị này “sẽ thay đổi khi nó xâm lược Ukraine,” Hun Sen nói thêm.
Tổng thống Nga Vladimir Putin (phải) và Thủ tướng Campuchia Hun Sen (trái) bắt tay trong lễ đón chính thức các trưởng đoàn trong khuôn khổ Hội nghị Cấp cao Kỷ niệm ASEAN-Nga tại Sochi, Nga vào ngày 20 tháng 5 năm 2016. Ảnh: Host Photo Agency / Anadolu Hãng
Khi Hun Sen và Chủ tịch Trung Quốc Tập nói chuyện qua điện thoại vào ngày 18 tháng 3 năm ngoái – sau khi Campuchia đồng bảo trợ cho một nghị quyết của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc nhưng trước một số lời lên án gay gắt hơn của Hun Sen đối với Nga – họ đã đồng ý có “quan điểm cân bằng và công bằng về vấn đề này”. tình hình Ukraine và nỗ lực tích cực để thúc đẩy các cuộc đàm phán hòa bình”, theo cách diễn giải từ truyền thông Trung Quốc.
Nó không được tuyên bố công khai liệu cuộc chiến Ukraine có được thảo luận hay không khi Hun Sen đến thăm ông Tập ở Bắc Kinh hồi đầu tháng này.
Người ta cho rằng Bộ Ngoại giao Campuchia muốn giữ thái độ trung lập tuyệt đối và bỏ phiếu trắng tại Liên Hợp Quốc, tương tự như Việt Nam và Lào, trong những ngày sau khi Nga xâm lược Ukraine vào ngày 24 tháng 2 năm ngoái nhưng Hun Sen đã can thiệp và ra lệnh cho nhà ngoại giao của ông tại Liên Hợp Quốc hợp tác. -ủng hộ một nghị quyết lên án Moscow.
Bên cạnh những bình luận mang tính nguyên tắc chống lại việc Nga vi phạm chủ quyền của một quốc gia khác, vào tháng 11, Hun Sen đã nói chuyện qua điện thoại với Volodymr Zelensky, tổng thống Ukraine, người được cho là đã mời thủ tướng Campuchia một ngày nào đó đến thăm đất nước của ông.
Tháng trước, một đội gỡ mìn Ukraine đã đến thăm Campuchia để được Trung tâm hành động bom mìn Campuchia, một cơ quan chính phủ, đào tạo. Hun Sen cũng đã đề nghị làm trung gian cho các cuộc đàm phán hòa bình giữa Nga và Ukraine trong Hội nghị thượng đỉnh ASEAN mà Campuchia đăng cai vào tháng 11 năm ngoái.
“Thủ tướng Hun Sen đã thể hiện khả năng lãnh đạo đặc biệt đối với vấn đề Ukraine trong nhiệm kỳ Chủ tịch ASEAN 2022 của Campuchia, mang lại nhiều giải thưởng toàn cầu quan trọng và xứng đáng,” một nhà phân tích phương Tây nổi tiếng ở Campuchia yêu cầu giấu tên nói với Asia Times.
“Sẽ là một cục diện đáng kinh ngạc nếu lập trường đó thay đổi hoặc nếu vương quốc chuyển sang lập trường ‘liền kề Trung Quốc’ chính thức hoặc được nhận thức liên quan đến cuộc chiến,” nhà phân tích nói thêm.
Các nhà phân tích khác nhau về lý do tại sao chính phủ của Hun Sen đã đưa ra quan điểm này. Cách giải thích phổ biến là lịch sử xâm lược và xâm lược nước ngoài của Campuchia trong những năm 1970 và 1980, cũng như tính ưu việt của chủ quyền quốc gia trong thế giới quan của Hun Sen.
“Chúng tôi theo đuổi chính sách đối ngoại dựa trên luật pháp và Hiến chương Liên hợp quốc. Chúng tôi không theo đuổi một chính sách đối ngoại dựa trên vũ lực,” ông nói vào năm ngoái.
“Lập trường mạnh mẽ của Hun Sen chống lại cuộc xâm lược của Nga có vẻ mang tính cá nhân, bắt nguồn từ những ký ức của ông ấy về cuộc xâm lược của quân đội Hoa Kỳ vào năm 1970 và việc Việt Nam chiếm đóng Campuchia những năm 1980,” Charles Dunst, một thành viên phụ trợ tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), một think tank, cho biết.
Ông nói thêm: “Bắc Kinh có thể hiểu điều đó và sẽ không nhất thiết mong đợi Phnom Penh đảo ngược hướng đi”.
Seun Sam, một nhà phân tích chính trị tại Học viện Hoàng gia Campuchia, không nghĩ rằng Trung Quốc sẽ cung cấp vũ khí cho Nga, nhưng “ngay cả khi điều đó xảy ra, tôi chắc chắn rằng chính phủ Campuchia sẽ không bình luận hay nói bất cứ điều gì về loại vũ khí đó. hoạt động vì nó không liên quan đến Campuchia.”
Phương Tây đã cung cấp vũ khí cho Ukraine để chống lại Nga. Hình ảnh: Twitter
Ou Virak, chủ tịch của Future Forum, một tổ chức tư vấn có trụ sở tại Phnom Penh, cho rằng khả năng cao nhất là Hun Sen giờ đây sẽ đơn giản ngừng bình luận về cuộc xung đột Ukraine, cảnh giác với việc dấn sâu hơn vào một cuộc khủng hoảng địa chính trị có thể trở thành sự thật đầu tiên. chiến tranh ủy nhiệm trong Chiến tranh Lạnh Mới giữa Mỹ và Trung Quốc.
Tuy nhiên, Hun Sen đã im lặng hơn rất nhiều về Ukraine kể từ cuối năm ngoái, đáng chú ý là kể từ khi Campuchia kết thúc nhiệm kỳ chủ tịch ASEAN.
Điều đó đã khiến một số người nghi ngờ về một cách giải thích khác cho lý do tại sao Campuchia có lập trường có vẻ nguyên tắc về cuộc chiến Ukraine: Cuộc xâm lược của Nga diễn ra ngay sau khi Campuchia đảm nhận vị trí khu vực, vì vậy Phnom Penh cảm thấy không thể né tránh cuộc xung đột như một số quốc gia khác. các nước láng giềng Đông Nam Á.
Tuy nhiên, có vẻ như chính phủ Campuchia không muốn bị coi là quá ủng hộ Ukraine. Vào ngày 24 tháng 1, Bộ Ngoại giao cho biết họ “dứt khoát bác bỏ” việc chỉ định Campuchia là “nước hỗ trợ quân sự cho Ukraine” trong danh sách đã được một kênh Telegram công bố.
Bộ này cho biết thêm, việc đào tạo kỹ thuật rà phá bom mìn cho những người rà phá bom mìn Ukraine “hoàn toàn được thực hiện trên cơ sở nhân đạo”.
“Nếu Campuchia cần bất kỳ hỗ trợ quân sự nào từ Nga, chúng tôi sẵn sàng cung cấp,” Đại tá Sergei Shumilin, phó tùy viên quân sự tại Đại sứ quán Nga ở Phnom Penh, cho biết trong một cuộc phỏng vấn ngày 17 tháng 2 với truyền thông địa phương, trong đó ông cảm ơn Campuchia vì “ trung lập” trong cuộc chiến Ukraine.
Nhà ngoại giao Nga cũng cáo buộc rằng Campuchia, với tư cách là chủ tịch ASEAN, đã ngăn chặn một thông điệp video của Tổng thống Ukraine Zelensky được đưa ra tại hội nghị thượng đỉnh khu vực ở Phnom Penh vào tháng 11 năm ngoái để tôn trọng Moscow.
Asia Times không thể xác nhận điều này, mặc dù đại sứ quán Ukraine tại Hà Nội năm ngoái đã tuyên bố rằng “Chủ tịch Campuchia ủng hộ sáng kiến này” để Zelensky phát biểu. Không thể liên lạc được với người phát ngôn của chính phủ Campuchia để xác định liệu Đại sứ quán Nga tại Phnom Penh có đang lan truyền thông tin sai lệch hay không.
Fresh News, một cơ quan ngôn luận của Đảng Nhân dân Campuchia cầm quyền, thậm chí còn ghi chú trong một tiêu đề gần đây rằng “Nga ủng hộ việc đóng cửa VOD,” ám chỉ Đài Tiếng nói Dân chủ, một trong những cơ quan báo chí độc lập cuối cùng của đất nước đã bị Hun buộc đóng cửa. Sen vào tháng này và do đó đã vấp phải sự chỉ trích gay gắt của phương Tây.
“Cần lưu ý,” Seun Sam nói, “ngay cả Campuchia ủng hộ nghị quyết của Liên hợp quốc lên án Nga nhưng Campuchia vẫn coi Nga là bạn và Campuchia đã coi Trung Quốc là người bạn đáng tin cậy nhất hay người bạn kim cương, vì vậy Campuchia sẽ không nói bất cứ điều gì về sự hợp tác của Nga và Trung Quốc.”
Một quan điểm hoài nghi cho rằng Hun Sen liên kết với phản ứng của phương Tây vì lợi ích cá nhân. Sự ủng hộ của ông đối với Ukraine đã thay đổi đáng kể hình ảnh của Phnom Penh ở các thủ đô phương Tây sau nhiều năm bị một số người coi là độc tài không thể thay đổi và là đồng minh của Bắc Kinh.
Mối quan hệ của Campuchia với phương Tây xấu đi đáng kể sau năm 2017, một phần là do Hun Sen nắm quyền lực gần như độc tài. Washington đã dành nhiều năm để cáo buộc rằng một thỏa thuận bí mật đã được ký kết để cho phép các lực lượng Trung Quốc tiếp cận Căn cứ Hải quân Ream ở tây nam Campuchia, một tuyên bố nói lên mối lo ngại của Hoa Kỳ rằng Campuchia không thể dễ dàng rời khỏi quỹ đạo của Bắc Kinh.
Một sĩ quan hải quân Campuchia chào tại Căn cứ Hải quân Ream trong một bức ảnh. Hình ảnh: Twitter
Nhưng phát biểu cùng với Hun Sen tại một cuộc họp báo vào tháng 11 năm ngoái trong chuyến thăm của ông tới Phnom Penh dự Hội nghị thượng đỉnh ASEAN, Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden đã nhanh chóng cảm ơn Campuchia vì “sự lên án rõ ràng đối với cuộc xâm lược Ukraine của Nga”.
Hun Sen ăn tối với Tổng thống Pháp Emmanuel Macron tại Điện Elysee vào tháng 12 năm ngoái trong chuyến công du châu Âu hiếm hoi. Bề ngoài, anh ta ở Paris để tham gia một hội nghị đoàn kết cho Ukraine. Thủ tướng Campuchia hiện khoe khoang có “mối quan hệ thân thiết” với Macron, trong khi Pháp nói Campuchia là “cửa ngõ” mới của nước này vào Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.
“Nếu chúng ta nhìn vào mối quan hệ của chúng ta ngày nay, Vương quốc Anh và Campuchia chia sẻ nhiều giá trị chung,” Đại sứ Anh tại Phnom Penh, Dominic Williams, cho biết trong một cuộc phỏng vấn trên phương tiện truyền thông địa phương vào ngày 13 tháng 2. “Chúng tôi hợp tác chặt chẽ với nhau trong những vấn đề như cuộc chiến ở Ukraine – nơi cả hai nước đã rất ủng hộ Ukraine.”
Những người khác hoài nghi hơn về vị trí của Campuchia.
“Khi chúng ta chờ xem liệu Bắc Kinh có cung cấp hỗ trợ quân sự cho cuộc chiến của Putin ở Ukraine hay không, chúng ta hãy kể lại ngắn gọn ai là bạn của Trung Quốc ngoài Nga. Đừng lo lắng, đây là một danh sách rất ngắn: Campuchia, Lào, Bắc Triều Tiên và Pakistan. Derek Grossman, thuộc tổ chức tư vấn Rand, đã tuyên bố gần đây trong một tweet được lưu hành rộng rãi.
Với luận điệu Chiến tranh Lạnh Mới đang gia tăng ở cả Washington và Bắc Kinh về vấn đề Ukraine, điều sẽ leo thang hơn nữa nếu Bắc Kinh cung cấp hỗ trợ liên quan đến quân sự cho Moscow, các nước Đông Nam Á, bao gồm cả Campuchia, sẽ ngày càng khó duy trì hoặc giả vờ “không đứng về bên nào”. ” cách tiếp cận với sự cạnh tranh siêu cường.
Theo dõi David Hutt trên Twitter tại @davidhuttjourno
https://asiatimes.com
Lê Văn dịch lại