Vụ tham ô làm sáng tỏ nạn tham nhũng ở Việt Nam.
Các chuyên gia cho rằng vụ bê bối 12,5 tỷ USD chỉ là ‘phần nổi của tảng băng chìm’.
Bởi RFA tiếng Việt – 21/11/2023
Các chuyên gia nói với Đài Á Châu Tự Do rằng vụ bê bối tham ô hàng tỷ đô la gần đây ở Việt Nam chỉ là “phần nổi của tảng băng trôi” trong hệ thống ngân hàng tham nhũng của đất nước – và chính phủ không được trang bị đầy đủ để giải quyết vấn đề này.
Tuần trước, Bộ Công an Việt Nam công bố kết luận điều tra cho thấy Trương Mỹ Lan, Chủ tịch Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, hay VTP, đã biển thủ 304 nghìn tỷ đồng (12,5 tỷ USD) bằng cách sử dụng “công ty ma” và Ngân hàng TMCP Sài Gòn, hay SCB, ngân hàng liên kết của tập đoàn.
Vụ án được coi là một trong những vụ tham nhũng lớn nhất từ trước đến nay ở Việt Nam và giá trị số tiền tham ô được biết lên tới khoảng 6% GDP của Việt Nam.
Trong báo cáo công bố ngày 17 tháng 11 năm 2023, Cơ quan Điều tra Cảnh sát Bộ đề nghị truy tố 86 người liên quan đến vụ án, trong đó có Lan, người phải đối mặt với cáo buộc hối lộ, tham ô và vi phạm quy định ngân hàng.
Công an cũng đề nghị khởi tố hàng chục nhân viên Ngân hàng SCB và các công ty thuộc Tập đoàn VTP về tội tham ô, vi phạm quy định về ngân hàng, cùng 2 nhân viên SCB và một nguyên quyền Chánh Thanh tra, giám sát Ngân hàng Nhà nước Việt Nam về tội trốn tránh trách nhiệm.
Ngoài ra, người ta còn phát hiện ra rằng khi xử lý vụ án này, các thanh tra đã bị hối lộ để làm sai lệch kết quả của họ.
Vấn đề về cơ cấu
Chuyên gia kinh tế Bùi Kiến Thành nói với RFA Vietnamese rằng có những vấn đề cơ cấu nghiêm trọng trong hệ thống ngân hàng Việt Nam.
Ông nói: “Ngoài vụ bê bối SCB, bất động sản là một bong bóng khác có thể vỡ [bất cứ lúc nào] ở Việt Nam. “Các ngân hàng cung cấp nhiều khoản vay [cho các công ty bất động sản]. Các tập đoàn lớn thường vay những khoản vay có giá trị gấp bảy, tám lần giá trị tài sản của họ. Không có [hệ thống ngân hàng] của quốc gia nào hoạt động theo cách đó.”
Ông cho biết hiện tượng bong bóng rõ ràng cho thấy chính phủ đang quản lý sai các ngân hàng.
“Và khi bong bóng vỡ, câu chuyện 12 tỷ USD của SCB sẽ chỉ là phần nổi của tảng băng trôi”, ông nói.
Theo kết luận điều tra, Tập đoàn Vạn Thịnh Phát đã thành lập hơn 1.000 công ty, bao gồm các công ty con, công ty thành viên trong và ngoài nước, trong đó có nhiều công ty chuyên về ngân hàng, đầu tư chứng khoán, bất động sản.
Theo kết luận điều tra, một lượng lớn “công ty ma” này được thành lập chỉ để lấy tiền từ ngân hàng SCB cho Lan sử dụng.
Chuyên gia kinh tế Nguyễn Huy Vũ nói với RFA rằng Ngân hàng SCB và các công ty con của Tập đoàn Vạn Thịnh Phát được kết nối với nhau thông qua hình thức sở hữu chéo.
“Thông qua hệ thống ngân hàng SCB, vốn và trái phiếu của SCB của các công ty con thuộc Tập đoàn Vạn Thịnh Phát được huy động để sử dụng cho các dự án của Tập đoàn. Điều này tạo ra rủi ro cực kỳ cao cho người gửi tiền và nhà đầu tư [trái phiếu].”
Sau khi truy tố, bắt giữ Trương Mỹ Lan và hàng loạt lãnh đạo khác của VTP, nhiều người gửi tiền SCB và những người mua trái phiếu của Tập đoàn VTP cũng như các sản phẩm, dịch vụ khác qua SCB đã xuống đường tập trung tại trụ sở SCB để đòi lại tiền.
Nạn nhân của VTP tiếp tục tổ chức biểu tình Họ thậm chí còn tạo nhóm riêng trên nền tảng mạng xã hội Facebook và Zalo.
‘Giống như một tiệm cầm đồ’
Thanh giải thích rằng vụ việc cho thấy sự yếu kém của hệ thống ngân hàng Việt Nam.
Ông nói: “Việt Nam có hơn 30 ngân hàng, nhưng [những ngân hàng này] không đào tạo chuyên môn phù hợp cho nhân viên của họ”.
Ông nói: “Hoạt động này chủ yếu tập trung vào cho vay thế chấp, nhưng thực tế hoạt động giống như một cửa hàng cầm đồ”. “Nhân viên ngân hàng không thực sự nghiên cứu xem dự án có khả thi và có thể trả được khoản vay hay không mà họ chỉ nhìn vào khoản thế chấp trong đơn xin vay”.
Ông cho rằng việc giám sát lỏng lẻo như vậy là phổ biến trong hệ thống ngân hàng Việt Nam.
“Kết quả là, [sự mất mát] có thể không chỉ là 12 tỷ USD mà còn hàng chục tỷ USD nữa vẫn chưa được phát hiện.”
Bộ Tài chính ước tính tổng nợ xấu của 28 ngân hàng tăng 52% trong quý 3 năm 2023 và nợ xấu của một số ngân hàng tăng gấp hai hoặc ba lần, theo báo cáo trên Báo Thanh tra, một ấn phẩm chính thức của Bộ Tài chính. Thanh tra Chính phủ.
Ông Thành cho biết, Chính phủ nhận thức rõ ràng về nợ xấu nhưng chưa thể quản lý hiệu quả và hiệu quả.
“Chính phủ giao cho Công ty Quản lý Tài sản Việt Nam nhưng [họ] không xử lý được. Tóm lại, Ngân hàng Nhà nước chưa làm tròn vai trò thanh tra, kiểm tra ngân hàng.”
Tham nhũng trong hệ thống ngân hàng
Vụ án cấp cao đã thu hút nhiều sự chú ý của công chúng, khiến nhiều người đặt câu hỏi về vai trò quản lý của chính phủ do mức độ nghiêm trọng của hành vi tham ô xảy ra trong một thời gian dài.
“Kết luận điều tra cho thấy mức độ tội ác khủng khiếp mà Tập đoàn Vạn Thịnh Phát gây ra”, ông Đặng Đình Mạnh, người từng làm luật sư ở Việt Nam hơn 20 năm và hiện đang cư trú tại Hoa Kỳ, nói với RFA.
“Tuy nhiên, điều khiến tôi chú ý nhất là khía cạnh pháp lý của vụ việc. Theo đó, hàng loạt rào cản pháp lý nhằm đảm bảo kiểm soát lành mạnh hoạt động kinh doanh đều đã được Vạn Thịnh Phát vô hiệu hóa một cách hiệu quả với sự thông đồng của hơn một số quan chức chính phủ.”
Kết luận của cơ quan điều tra cho biết, toàn bộ 18 thành viên trong đoàn điều tra do Đỗ Thị Nhàn, nguyên Chánh Văn phòng Thanh tra, giám sát Ngân hàng Nhà nước làm trưởng đoàn đều nhận hối lộ để thay đổi kết quả thanh tra, che đậy sai phạm của Ngân hàng SCB. Với tư cách là trưởng đoàn, ông Nhân đã nhận hối lộ trị giá 5,2 triệu USD.
“Có thể các thanh tra nhận hối lộ trong vụ Vạn Thịnh Phát trước đó cũng đã phạm tội khi thanh tra các doanh nghiệp khác, nhưng không có cơ chế nào ngăn cản họ làm điều đó cho đến khi vụ Vạn Thịnh Phát bị phát hiện”, ông Mạnh nói.
Ông Thanh cũng bày tỏ lo ngại về chất lượng hoạt động thanh tra, giám sát của Ngân hàng Nhà nước.
Ông nói: “Việc để ngân hàng hoạt động thiếu trung thực, không đúng pháp luật là rất có hại và nguy hiểm. “Cho phép lạm dụng quyền sở hữu ngân hàng để vay tiền không giới hạn… là không tuân theo Luật các tổ chức tín dụng.”
Theo ông Thành, tham nhũng khá tràn lan trong hoạt động thanh tra ngân hàng ở Việt Nam và có khả năng vượt ra ngoài vụ SCB.
“Nhiều ngân hàng khác có thể cũng rơi vào tình trạng tương tự nhưng chưa bị phát hiện”.
Anna Vũ dịch. Biên tập bởi Eugene Wong và Malcolm Foster.
[Lê Văn dịch lại]
Tin đang lan truyền trên các mạng XH về các ngân hàng tại VN
https://www.facebook.com/share/r/YZ7NzorgvqnTnKzK/?mibextid=uKSjGR