Việt Nam mong chờ gì từ chuyến thăm của Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Robert O’Brien?
Giang Nguyễn – 2020-11-20 – Chỉ 3 tuần sau khi Ngoại trưởng Hoa Kỳ Mike Pompeo đến thăm Việt Nam, đến lượt Cố vấn An ninh Quốc Gia Hoa Kỳ Robert O’Brien dừng chân ở Việt Nam trong hai ngày 20 và 21 tháng 11, trước khi tiếp tục viếng thăm Philippines.
Cố vấn An ninh Quốc Gia Hoa Kỳ Robert O’Brien. Ảnh chụp ngày 20/10/2020. ReutersCố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Robert O’Brien thăm VN00:00/07:10
Hội đồng An ninh Quốc Gia Nhà Trắng qua mạng xã hội Twitter cho biết, chuyến đi của ông O’Brien nhằm “tái khẳng định sức mạnh của các mối quan hệ song phương của chúng ta và thảo luận về hợp tác an ninh khu vực”.
Ông O’Brien tham dự Hội nghị Cấp cao ASEAN – Mỹ qua hình thức trực tuyến mà Việt Nam là nước chủ trì hôm 14/11/2020. AFP
Việt Nam và Philippines là hai quốc gia có những tranh chấp lãnh hải với Trung Quốc. Ngoại trưởng Mike Pompeo vào giữa tháng 7 đưa ra tuyên bố cương quyết và mạnh nhất từ trước đến nay từ phía Hoa Kỳ rằng, “Các tuyên bố chủ quyền của Bắc Kinh đối với các tài nguyên ở ngoài khơi trên hầu hết Biển Đông là hoàn toàn bất hợp pháp, cũng giống như chiến dịch hăm dọa của họ nhằm kiểm soát tài nguyên.”
Gần hơn, tại Hội nghị Cấp cao Asean lần thứ 37 tuần qua do Việt Nam chủ trì, ông Robert O’Brien phát biểu trước các nguyên thủ các quốc gia về tầm quan trọng của luật pháp quốc tế như Công ước Liên hiệp Quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS 1982). Ông quả quyết qua video trực tuyến:
“Quan hệ đối tác chiến lược của chúng ta đại diện cho khát vọng của gần một tỷ người, chưa bao giờ mạnh mẽ hơn bây giờ. Nó là quan hệ đối tác của các quốc gia tự do, bình đẳng và độc lập, bắt nguồn từ một sự tôn trọng sâu sắc đối với chủ quyền của nhau. Hoa Kỳ ủng hộ bạn và chúng tôi biết bạn ủng hộ chúng tôi. “
Ông O’Brien kỳ này dự kiến sẽ gặp trực tiếp Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc và Bộ trưởng của các bộ, Bộ ngoại Giao Phạm Bình Minh, Bộ Quốc phòng Ngô Xuân Lịch và Bộ Công an Tô Lâm.
Theo nhận định của Tiến sĩ Mạc Văn Trang thì chuyến đi này chỉ có mục tiêu tiếp nối những quan hệ lâu nay giữa Hoa Kỳ và Việt Nam:
“Quan hệ Mỹ và Việt Nam ngày càng được củng cố vì nó có lợi cho hai bên. Việt Nam về địa chính trị là một nước rất quan trọng trong chiến lược bảo đảm hàng hải quốc tế ở Biển Đông của Mỹ và các nước khác trong khu vực và thế giới. Mỹ rất cần Việt Nam đồng thời Việt Nam cũng hết sức cần Mỹ có mặt ở Biển Đông để có một lực lượng răn đe việc làm ngày càng quá mức của Trung Cộng”.
Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp nhận định với Đài Á Châu Tư Do vào tối ngày 20/11 rằng cho dù ông Robert O’Brien là đặc phái viên của Tổng thống Donald Trump, nhưng chính sách đối ngoại cũng một phần nào thể hiện ước vọng của người dân Hoa Kỳ. Ông nói:
“Cuộc đi này rất rõ ràng và đơn giản. Về cá nhân ông O’Brien, ông không nhằm gây một áp lực gì cho chính quyền tới đây, giả định đó là ông Biden. Chính sách an ninh quốc gia của Mỹ và chính sách quốc phòng Mỹ công bố tháng 12/2017 thì được cả hai đảng Mỹủng hộ, với tỷ lệ 86%. Vậy về mặt lý thuyết, thì chính quyền Joe Biden tới đây không có cách gì thay đổi nhanh chóng chính sách gì cả. Còn tùy thuộc vào cá nhân, người ta có thể làm mạnh hơn hay yếu hơn hoặc khác đi”.
Tiến sĩ Mạc Văn Trang đồng quan điểm, giữa một chính quyền Joe Biden với chính quyền Trump sự khác biệt có lẽ chỉ là về hành vi, lời lẽ:
“Theo tôi thì quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc sẽ không có nhiều thay đổi nếu ông Biden lên vì vấn đề không phải là cá nhân Biden và Trump nữa mà vấn đề là giữa nước Mỹ và Trung Quốc. Người dân Mỹ đã thấy được mối nguy hiểm trong quan hệ bất bình thường với Mỹ từ ít nhất 10 năm nay. Trung Quốc đã xâm nhập vào nước Mỹ và gây hậu quả không tốt cho nước Mỹ. Chính ông Trump đã giở tung vấn đề này ra,và đặc biệt qua đại dịch Covid, thế giới nhận thấy Trung Quốc có nhiều thủ đoạn, quan hệ không lành mạnh. Như vậy nếu Biden lên cũng không thể làm trái tâm nguyện của người Mỹ được. Có thể cách tiếp cận của ông sẽ mềm dẻo hơn, không gay gắt như ôngTrump”.
Ông Nguyễn Phú Trọng (phải) tiếp Ngoại trưởng Mỹ Pompeo tại Hà Nội, 8/7/2018. AFP
Thế nhưng theo nhận định của Giáo sư Carl Thayer, chuyên gia về quốc phòng Việt Nam, trên tờ South China Morning Post, việc chính quyền Tổng thống Trump cử ông O’Brien đến thăm Việt Nam là những nỗ lực vào phút cuối để củng cố di sản chống Trung Quốc của ông. Ông nói, Hoa Kỳ và Việt Nam có thể sẽ ra tuyên bố chung về hợp tác trên khái niệm Ấn Độ-Thái Bình Dương tự do và cởi mở. Giáo sư Thayer tiên đoán cũng có thể Hoa Kỳ sẽ cam kết gia tăng hợp tác giữa lực lượng duyên hải, và kể cả bán trang thiết bị để giúp Việt Nam đẩy lùi tham vọng bành trướng của Trung Quốc ở Biển Đông.
Tiến sĩ Hợp thì không nghĩ sẽ có những thỏa thuận cụ thể. Tuy nhiên ông lập luận:
“Người ta tích cực nói đối thoại với nhau hoặc gặp nhau thì chỉ có tốt thôi chứ không có gì xấu cả. Tôi hy vọng rằng cuộc gặp gỡ này –tôi không mong chờ– nhưng tôi tin rằng những chuyến đi như thế này giúpcho hai bên hiểu nhau hơn trên tinh thần cùng nhau củng cố mối quan hệ, thì ngày càng tốt giữa hai nước. Thứ 2 là hiểu tình hình của nhau, thứ 3 là để tái khẳng định những chính sách đang có, thì nó không một sớm một chiều bị thay đổi. Nói nôm na như Việt Nam vẫn nói, ‘Ai lên cũng được nhưng quan hệ giữa hai nước, Hoa Kỳ và Việt Nam vẫn được cải thiện, làm tốt hơn’”.
Trong chuyến đi của Ngoại trưởng Hoa Kỳ Mike Pompeo vào tháng 7 cũng đã không có những cam kết cụ thể được công bố. Theo Giáo sư Tiến sĩ Mạc Văn Trang đó không có nghĩa chuyến đi không quan trọng.
“Những chuyến đi chính thức mà có ký kết rất quan trọng. Nhưngnhiều khi những chuyến đi không có ký kết gì cả thì nó lại có những vấn đề nhạy cảm, tế nhị còn quan trọng hơn, mình không biết được”.
https://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/robert-obrien-visits-vn-11202020153110.html