Vì sao Facebook và Apple không ưa nhau?
Những công ty lớn là đối thủ của nhau – Coca-Cola và Pepsi, Boeing và Airbus, McDonald’s và Burger King – có một điểm chung: cạnh tranh cùng một mảng kinh doanh.
Điều này lý giải vì sao mối ác cảm giữa Facebook và Apple lại trở nên hấp dẫn đến vậy.
Cả hai đều là những công ty công nghệ tầm cỡ và đây cũng là điều kết thúc trong những điểm tương đồng của hai bên.
Hầu như tất cả doanh thu của Facebook đều đến từ quảng cáo nhưng điều này (quảng cáo) chỉ là một phần nhỏ trong doanh thu của Apple, vốn đến chủ yếu từ thiết bị và App Store (Chợ ứng dụng).
Hai công ty không thực sự cạnh tranh với nhau – họ chỉ không ưa nhau.
Nhiều năm qua, ông Tim Cook bên phía Apple nói rằng Facebook coi người dùng của mình như là sản phẩm – bằng cách kiếm tiền từ quảng cáo – và không coi trọng quyền riêng tư của họ (khách hàng).
Mark Zuckerberg, trong khi đó, nói rằng các sản phẩm của Apple đắt đỏ và Apple có động cơ mờ ám khi chỉ trích Facebook.
Năm ngoái, theo New York Times, Apple thậm chí đã tắt chức năng công cụ dành cho nhà phát triển của Facebook.
Chương mới nhất của mối thù hằn này vào tuần trước, đã làm cho các mối quan hệ đôi bên thậm chí còn trở nên tồi tệ hơn.
Xát muối
Đầu năm nay, Apple đã thông báo họ sẽ giới thiệu một tính năng gọi là ứng dụng Theo dõi Tính minh bạch, cho phép mọi người kiểm soát nhiều hơn dữ liệu của họ.
Điều quan trọng, khách hàng sẽ phải chọn để dữ liệu mà trước đây vốn được bàn giao theo mặc định – sẽ được sử dụng bởi những ứng dụng nào, ví dụ như Facebook.
Đây là một vấn đề lớn đối với Facebook, công ty bán các quảng cáo nhắm mục tiêu để kiếm lợi nhuận khổng lồ. Facebook nói một cách công khai rằng điều này sẽ gây thiệt hại cho hoạt động kinh doanh của nó.
Apple đã tạm hoãn những thay đổi được đề xuất cho đến năm sau, để các nhà phát triển có thời gian chuẩn bị.
Trong một lá thư nêu rõ lý do tại sao sự thay đổi bị trì hoãn vào tuần trước, Jane Hovarth của Apple đã không kìm được việc nhắm thẳng vào Zuckerberg: “Lãnh đạo Facebook đã cho thấy ý đồ rõ ràng về việc thu thập càng nhiều dữ liệu càng tốt.
“Sự coi thường quyền riêng tư của người dùng này tiếp tục bành trướng.”
Facebook đã trả đũa: “Họ sử dụng ưu thế vượt trội của mình trên thị trường để ưu tiên cho hoạt động thu thập dữ liệu của chính họ, trong khi khiến các đối thủ cạnh tranh hầu như không thể sử dụng cùng các dữ liệu đó.
“Họ tuyên bố đó là về quyền riêng tư – nhưng thực chất đó là lợi nhuận.”
Điều đó chẳng khác nào xát muối vào vết thương hở đối với Apple, công ty luôn tự hào với niềm tin rằng mình có một mô hình kinh doanh cao cả hơn Facebook.
Từ năm 2010, người đồng sáng lập Apple Steve Jobs đã cảnh báo Facebook về quyền riêng tư.
Và vào năm 2018, Tim Cook, ông chủ hiện tại của Apple, nói rằng ông có thể đã làm theo Facebook, sử dụng dữ liệu để bán quảng cáo nhưng “chúng tôi quyết định không làm điều đó”.
Roger McNamee, một nhà đầu tư ở Thung lũng Silicon và là tác giả của Zucked, một cuốn sách phê bình về Facebook và người sáng lập Mark Zuckerberg, cũng không phải là fan của Facebook.
Ông nói: “Văn hóa của Apple là trao quyền cho khách hàng,” Văn hóa của Facebook là đang khai thác người dùng.
“Trong lịch sử, Apple có rất nhiều lý do để lên án người khác và đã chọn không làm như vậy.
Tôi nghĩ đó là sự bày tỏ cho việc họ thấy hành động của Facebook gây phiền nhiễu nhường nào.”
Facebook có lý không? Thực tế có phải Apple đang cố gắng sử dụng sự thống trị thị trường của mình để hất cẳng các đối thủ cạnh tranh?
Mặc dù hoạt động kinh doanh quảng cáo của Apple tương đối nhỏ, Morgan Stanley dự đoán doanh thu từ quảng cáo của họ sẽ tăng mạnh trong vài năm tới.
Có phải Apple muốn ngăn Facebook thu thập dữ liệu người dùng chỉ để bản thân kiếm lợi?
Đó sẽ là một điều kỳ khôi về mặt trí óc khi làm vậy.
Lỡ mồm
Một trong những quảng cáo được chạy nhiều nhất trên truyền hình Mỹ là chiến dịch bảo vệ quyền riêng tư của Apple.
Một loạt người bất ngờ nói ra những thứ bẽ bàng mà họ đã tìm kiếm trên internet với những người lạ ngẫu nhiên.
Rồi câu khẩu hiệu xuất hiện: “Có những thứ bạn không nên chia sẻ – iPhone giúp bạn làm điều đó.”
Apple rõ ràng tin rằng quyền riêng tư là vấn đề phổ cập – thật lạ khi xâm phạm điều đó.
Không công bằng đối với nhà phát triển
Tuy nhiên, Apple đã được tất cả các bên của phổ chính trị mô tả là độc quyền.
Apple hiện đang dính vào một loạt các hành động pháp lý, sau khi bị cáo buộc lạm dụng App Store có tính thống trị của mình để áp đặt các điều khoản không công bằng cho các nhà phát triển.
Và rồi còn có các cáo buộc về việc công ty này không trả đủ thuế, điều mà công ty bác bỏ.
Tranh cãi giữa quyền riêng tư và tính trong sạch rõ ràng đã dày vò ông Zuckerberg.
Năm 2014, khi ông Cook lần đầu tiên chỉ trích Facebook đối xử với khách hàng như là một sản phẩm hàng hóa, lãnh đạo Facebok đã đáp trả trên tạp chí Time: “Điều khiến tôi thất vọng là có nhiều người ngày càng có vẻ muốn đánh đồng một mô hình kinh doanh quảng cáo nào đó là không phù hợp với khách hàng của quý vị.
“Sao, anh nghĩ rằng chỉ vì anh trả tiền cho Apple mà bằng cách nào đó anh đứng ngang hàng với họ?
“Nếu bạn là đồng minh với họ, thì họ đã làm cho sản phẩm rẻ hơn rất nhiều.”
Và có lẽ ông ấy có lý – Apple là một trong những công ty giàu có nhất trên thế giới.
Cuộc chiến kỳ quặc
Điều kỳ lạ hơn nữa của sự khinh thường lẫn nhau này là sự cùng phụ thuộc lẫn nhau của hai công ty.
IPhone sẽ kém hấp dẫn hơn đối với nhiều khách hàng nếu Facebook (cùng với WhatsApp và Instagram) không có sẵn.
Ngược lại, liệu mọi người có tìm kiếm các nền tảng mạng xã hội khác nếu họ không thể sử dụng Facebook trên iPhone không?
Sẽ dễ hiểu hơn khi cả hai công ty có một mối quan hệ làm việc lành mạnh và bền chặt.
Tuy nhiên, họ không như vậy.
Chuyên gia của Apple, Carolina Milanesi là một trong số nhiều người tin rằng hai công ty chỉ nhìn thế giới theo cách khác nhau và mối hiềm khích giữa đôi bên là thuộc về văn hóa và cá nhân.
“Về mặt triết lý, họ rất khác biệt”, bà nói.
“Khi bạn nhìn vào Apple, nếu Apple cảm thấy rất dữ dội về cách Facebook đang hành xử chống lại khách hàng của họ, vậy tại sao chúng ta lại có Facebook như một ứng dụng trên các thiết bị của Apple?”
Và đó là điểm mấu chốt của vấn đề.
Cho đến nay, cả hai công ty không hòa hợp với nhau cho lắm.
Nhưng đó là một cuộc chiến kỳ lạ – khi mối quan hệ giữa họ thực sự là cộng sinh.
Tuy nhiên, điều mà Apple đang đề xuất còn lâu mới là trò dối gạt.
Đừng nhầm lẫn về điều này – sự ám ảnh về quyền riêng tư của Apple là bất lợi cho Facebook.
Các quy tắc mới của Apple sẽ làm tổn thương mạng xã hội.
Trong tất cả những công ty công nghệ nghệ lớn có thể trở thành đối thủ của nhau, Facebook và Apple dường như ít khả năng xảy ra nhất.
Google hiển nhiên là đối thủ cạnh tranh của Facebook; Microsoft và Google là đối thủ của Apple.
Nhưng vấn đề về quyền riêng tư đã châm ngòi cho ngọn lửa giữa Facebook và Apple mà không thể dập tắt đi.
Và năm 2021 có thể là năm chứng kiến cơn thịnh nộ của sự đối đầu vẫn còn đi xa hơn.
James Clayton – Phóng viên công nghệ Bắc Mỹ