Vấn đề Biển Đông sẽ đè nặng lên tổng thống tiếp theo của Philippines
Marcos ủng hộ việc tham gia với Bắc Kinh, Robredo vẫn hướng tới các đồng minh
Dù là Ferdinand Marcos Jr. hay Leni Robredo sau ngày 9/5, Biển Đông đang tranh chấp sẽ tiếp tục là thách thức chính sách đối ngoại nghiêm trọng nhất đối với tổng thống tiếp theo của Philippines. (Nguồn ảnh của AP và Getty Images)
CLIFF VENZON, biên tập viên Nikkei
Ngày 4 tháng 5 năm 2022 12:00 JST
MANILA – Chỉ hai ngày trước khi Philippines và Trung Quốc tổ chức hội nghị thượng đỉnh ảo giữa Tổng thống Rodrigo Duterte và Chủ tịch Tập Cận Bình vào ngày 8 tháng 4, Manila đã ra lệnh cho một công ty dầu khí trong nước đình chỉ công việc thăm dò tại một khu vực tranh chấp của Biển Đông.
Manuel Pangilinan, chủ tịch PXP Energy, công ty mẹ của chủ sở hữu hợp đồng dịch vụ tại Ngân hàng Reed, cho biết: “Chúng tôi đã được yêu cầu dừng mọi hoạt động vì chủ tịch sẽ nói chuyện với Tập Cận Bình.
Chính phủ Philippines vẫn chưa thông báo cho PXP khi nào nó có thể hoạt động trở lại, ông trùm nói với các phóng viên hôm thứ Sáu.
Tập phim minh họa việc tranh chấp lãnh thổ ở Biển Đông có quan hệ phức tạp giữa Manila và Bắc Kinh như thế nào, và tranh chấp đang diễn ra được cho là vấn đề chính sách đối ngoại cấp bách nhất đối với người chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống hôm thứ Hai.
Lucio Pitlo, nhà nghiên cứu của Tổ chức Con đường Tiến bộ Châu Á – Thái Bình Dương ở Manila, cho biết: “Không có gì phải bàn cãi rằng hàng hải sẽ tiếp tục thách thức quan hệ Philippines-Trung Quốc.
Dưới nhiệm kỳ tổng thống của mình, ông Duterte đã chuyển Philippines gần gũi hơn với Trung Quốc và đe dọa phá vỡ hiệp ước đồng minh lâu đời của Manila với Washington, vốn đã chỉ trích cuộc chiến chống ma túy đẫm máu của ông.
Đổi lại, Trung Quốc thưởng cho ông Duterte khả năng tiếp cận thị trường lớn hơn đối với các sản phẩm nông nghiệp của Philippines và cam kết đầu tư và tín dụng hàng tỷ đô la, chủ yếu cho cơ sở hạ tầng. Nhưng cho đến nay, chỉ một phần nhỏ trong số những lời hứa đã thành hiện thực.
Ông Duterte ban đầu đưa ra quyết định chính xác là chiến thắng của trọng tài Philippines tại The Hague vào năm 2016 đã bác bỏ các yêu sách bành trướng của Bắc Kinh ở Biển Đông – các khu vực mà Brunei, Malaysia, Đài Loan và Việt Nam tuyên bố chủ quyền.
Năm 2018, ông Tập và ông Duterte đã đồng ý theo đuổi các dự án thăm dò và khai thác dầu khí chung ở các vùng biển tranh chấp.
Tuy nhiên, ông Duterte đã viện dẫn chiến thắng của trọng tài, trong khi Bộ Ngoại giao chính thức phản đối các vụ việc như tàu Trung Quốc chĩa “súng radar” và phun vòi rồng vào tàu Philippines.
Lính thủy đánh bộ Philippines đảm nhận các vị trí trong cuộc tập trận năm 2019 tại một cơ sở hải quân cũ của Mỹ ở Vịnh Subic, phía tây Manila. © AP
Trong một bài phát biểu quốc gia năm 2019, ông Duterte đã mô tả tình hình ở Biển Đông là một “hành động cân bằng tinh tế”. Người kế nhiệm của ông có thể sẽ phải đối mặt với tình trạng khó khăn tương tự, ngay cả khi hai ứng cử viên hàng đầu thay thế ông nhìn thế giới khác nhau.
Ferdinand Marcos Jr đã mở ra vị trí dẫn đầu rộng rãi trong các cuộc thăm dò dư luận trước bầu cử và nghiêng về việc tiếp tục lập trường thân thiện của Duterte đối với Trung Quốc. Con trai và tên của nhà độc tài quá cố ủng hộ các cuộc đàm phán song phương về vấn đề này – một chính sách mà Bắc Kinh cũng ủng hộ. “Chúng ta phải tham gia, không có cách nào khác”, Marcos nói.
Trong khi đó, Phó Tổng thống Leni Robredo, người đứng ở vị trí thứ hai, có kế hoạch “tăng cường sự can dự của [Manila] với các đồng minh và các quốc gia cùng chí hướng” khi đối mặt với hàng hải đã chứng kiến việc Trung Quốc tạo ra và quân sự hóa các đảo nhân tạo.
“Manila nên tiếp tục phản đối và đẩy lùi các cuộc xâm nhập của Trung Quốc và các hoạt động thay đổi hiện trạng ở Biển Tây Philippines, đồng thời quản lý các sự cố trên biển để không ảnh hưởng đến quan hệ song phương rộng lớn hơn”, Pitlo nói. “Nhưng đồng thời, nó nên tận dụng các liên minh và quan hệ đối tác và phán quyết trọng tài năm 2016 để nâng cao vị thế đàm phán của mình.”
Sau khi trước đó đe dọa chấm dứt Thỏa thuận các lực lượng thăm viếng tạo điều kiện cho quân đội Mỹ vào Philippines, vào tháng 7 năm ngoái, ông Duterte đã quyết định tiếp tục hiệp ước này. Các nhà phân tích cho rằng việc hủy bỏ nó sẽ làm suy yếu Hiệp ước Phòng thủ lẫn nhau năm 1951, nền tảng của liên minh các quốc gia.
Tháng trước, các lực lượng Hoa Kỳ và Philippines đã tổ chức một cuộc tập trận chung lớn với gần 9.000 binh sĩ tham gia.
Nhưng vào ngày cuối cùng của gần hai tuần diễn ra trận chiến, bao gồm các cuộc tập trận an ninh hàng hải, ông Tập và ông Duterte đã ca ngợi sức mạnh của quan hệ song phương trên đồng hồ của họ.
Ông Tập nói rằng việc hai bên xử lý vấn đề Biển Đông một cách hợp lý tạo nền tảng quan trọng cho hợp tác hữu nghị nhằm bảo vệ hiệu quả hòa bình và ổn định khu vực, theo Tân Hoa xã, hãng tin chính thức của Bắc Kinh.
Văn phòng của Duterte đã đi cùng với đánh giá đó. “Các nhà lãnh đạo nhấn mạnh sự cần thiết phải nỗ lực để duy trì hòa bình, an ninh và ổn định ở Biển Đông bằng cách thực hiện kiềm chế, làm giảm căng thẳng và làm việc trên một khuôn khổ hợp tác chức năng được hai bên đồng thuận”, tuyên bố cho biết.
Ngoài ngoại giao còn có sự không chắc chắn. PXP đã chi 2 triệu USD cho công việc thăm dò bị đình chỉ và giá cổ phiếu của nó trên sàn chứng khoán quốc gia giảm 15% khi các nhà đầu tư chờ đợi những diễn biến tiếp theo.
Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Delfin Lorenzana hồi tháng trước đã phát tín hiệu rằng bất kỳ tiến bộ nào sẽ phụ thuộc vào người kế nhiệm ông Duterte, bất chấp hợp đồng của PXP đã được ký trước thỏa thuận năm 2018 của Tập và Duterte về thăm dò dầu khí chung.
Lorenzana nói với các phóng viên tuần trước: “Tổng thống cho biết chúng tôi sẽ giao việc đó cho chính quyền tiếp theo về cách giải quyết cuộc thăm dò chung.
https://asia.nikkei.com/Politics/Philippine-elections/South-China-Sea-issue-will-weigh-on-next-Philippine-president
Lê Văn dịch lại