Trung Quốc tỏ ra hai mặt với Myanmar
Bởi Antonio Graceffo – Fri, Dec 22, 2023
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (習近平) đang cố gắng khẳng định mình là người hòa giải, thúc đẩy quan hệ ngoại giao với Trung Quốc như một giải pháp thay thế đáng tin cậy cho việc liên kết với Mỹ. Điều này có những tác động tiềm ẩn đối với các quốc gia như Israel, Ukraine và Đài Loan. Tuy nhiên, ở những quốc gia này, cũng như ở Myanmar, Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) đang ưu tiên các mục tiêu kinh tế và ngoại giao mà không quan tâm đến dân chủ hay nhân quyền.
Vào thứ Sáu tuần trước, China Daily, một cơ quan truyền thông liên kết với ĐCSTQ, đưa tin rằng các nhóm dân tộc có vũ trang ở Myanmar đã đồng ý ngừng bắn do Trung Quốc làm trung gian, cho rằng thành công này là nhờ “những nỗ lực không ngừng nghỉ” của Bắc Kinh. Tuy nhiên, bài báo dường như đã phóng đại mức độ của thỏa thuận. Trên thực tế, lệnh ngừng bắn chỉ có sự tham gia của ba trong số hơn 20 nhóm dân tộc có vũ trang và chỉ giới hạn ở các khu vực cụ thể ở bang Shan phía bắc Myanmar, đặc biệt là những khu vực gần biên giới Trung Quốc, nơi Bắc Kinh nắm giữ những lợi ích kinh tế đáng kể.
Thỏa thuận này gợi nhớ đến thỏa thuận hòa bình mà Trung Quốc đề xuất cho Ukraine, vì thỏa thuận này không ủng hộ việc khôi phục chính phủ được bầu cử dân chủ do Aung San Suu Kyi lãnh đạo, bị lật đổ trong cuộc đảo chính năm 2021. Cũng không có điều khoản nào trong thỏa thuận đề cập đến việc khôi phục và bảo vệ nhân quyền. Vì vậy, các nhóm kháng chiến vũ trang sắc tộc vẫn tiếp tục chiến đấu.
Bắc Kinh cung cấp hỗ trợ tài chính và vũ khí cho các tướng lĩnh để đảm bảo sự ổn định trong mối quan hệ đầu tư và thương mại. David Eubanks, người sáng lập Free Burma Rangers, một nhóm viện trợ dựa trên đức tin chuyên cung cấp hỗ trợ nhân đạo tại các vùng chiến sự, đã xác nhận trong một cuộc phỏng vấn rằng Trung Quốc và Nga đang cung cấp cho chính quyền quân sự vũ khí hạng nặng, máy bay chiến đấu và trực thăng tấn công.
Trớ trêu thay, ông cũng nói rằng nhiều loại vũ khí nhỏ chất lượng thấp được quân kháng chiến sử dụng lại được sản xuất tại Trung Quốc. Đây là điển hình cho sự tham gia của Trung Quốc vào cuộc xung đột. Nó ủng hộ cả hai bên, như thể để trang trải các vụ cá cược của mình, nếu chính quyền thua cuộc. Một ví dụ là Trung Quốc có các thỏa thuận tài chính sâu rộng với Quân đội bang Wa thống nhất, lực lượng này có lệnh ngừng bắn với chính quyền quân sự. Tuy nhiên, người Wa sản xuất vũ khí cho lực lượng kháng chiến, chiến đấu chống lại chính phủ được Bắc Kinh hậu thuẫn.
Trong khi Tập thể hiện mình là người kiến tạo hòa bình, Bắc Kinh lại tỏ ra không thực sự quan tâm đến người dân, những người mà cuộc sống của họ đã bị tàn phá bởi chiến tranh và chính quyền. Sai Bee, một người tị nạn 32 tuổi đến từ bang Shan, cho biết trong một cuộc phỏng vấn tại một trại tị nạn ở Thái Lan rằng Trung Quốc đã không làm gì để hỗ trợ khoảng 2,3 triệu người Miến Điện và các dân tộc thiểu số phải di dời kể từ cuộc đảo chính. Thay vào đó, Thái Lan, chứ không phải Trung Quốc, đã cung cấp nơi ẩn náu an toàn cho 1,35 triệu người đã trốn khỏi Myanmar.
“Tôi thấy trên mạng, họ không giúp đỡ dân làng. Cảnh sát Trung Quốc không cho phép họ vượt biên. Họ không làm gì cho dân làng; họ không cứu dân làng. Người Trung Quốc không quan tâm nhiều đến người khác, công dân khác. Họ chỉ quan tâm đến Trung Quốc,” Sai nói khi được hỏi Trung Quốc giải quyết tình hình người tị nạn như thế nào.
Ngược lại, “Người Thái giúp đỡ chúng tôi, giúp đỡ người tị nạn, cho chúng tôi thức ăn. Khi chúng tôi đến Thái Lan, dân làng và chính phủ Thái Lan đến giúp đỡ chúng tôi, chỉ cho chúng tôi một nơi tốt hơn”, Sai Bee nói.
Sai Leng, 72 tuổi, người đứng đầu một trại tị nạn ở Thái Lan, cho biết ông tin rằng thông qua nỗ lực tổng hợp của người Miến Điện, những người tham gia cuộc chiến vào năm 2021, và các đội quân kháng chiến sắc tộc, bắt đầu chiến đấu vào năm 1948, người dân của Miến Điện cuối cùng sẽ lật đổ chính quyền. Ông bày tỏ mong muốn Myanmar có một hệ thống dân chủ thực sự, với các quốc gia dân tộc thành lập một nước cộng hòa. Tuy nhiên, ông cũng thừa nhận Myanmar không có lựa chọn nào khác ngoài việc duy trì quan hệ chặt chẽ với Trung Quốc.
“Trung Quốc rất gần gũi với chúng tôi. Ngay cả khi chúng tôi muốn có một hệ thống dân chủ, chúng tôi cũng cần phải tham gia cùng với Trung Quốc”, ông nói.
Nguyên tắc chung trong đầu tư của Trung Quốc là Trung Quốc thích sự ổn định. Nó có xu hướng không tin tưởng vào nền dân chủ và thường ủng hộ việc đối phó với một chính phủ độc tài hoặc độc tài. Tuy nhiên, một số quốc gia liên kết với Trung Quốc, như Brazil, vẫn duy trì hệ thống dân chủ. Trung Quốc sẵn sàng chấp nhận nền dân chủ miễn là lợi ích đầu tư và thương mại của nước này được duy trì.
Do đó, có thể hình dung rằng nếu một chính phủ dân chủ có thể thuyết phục Bắc Kinh rằng họ sẽ vẫn là đối tác thương mại và đầu tư chính thì điều đó có thể không cản trở quá trình khôi phục dân chủ và cải thiện nhân quyền của Myanmar.
Sai Leng trình bày rõ phương thức hoạt động của Trung Quốc: “Tôi nghĩ rằng Trung Quốc muốn chơi một trò chơi. Họ muốn ủng hộ chính phủ Miến Điện và ủng hộ quân đội dân tộc. Họ không quan tâm nhóm nào sẽ thắng, miễn là họ có thể bán được ”.
Ông nói thêm rằng Trung Quốc có thể lo ngại về một Myanmar dân chủ đang phát triển mối quan hệ chặt chẽ hơn với Mỹ.
Luôn có khả năng Trung Quốc có thể tăng cường viện trợ quân sự cho chính quyền, nhưng việc sẵn sàng đàm phán ngừng bắn cho thấy nước này không còn tin tưởng vào khả năng của mình.
Luôn có khả năng Trung Quốc có thể tăng cường viện trợ quân sự cho chính quyền, nhưng việc sẵn sàng đàm phán ngừng bắn cho thấy rằng họ không còn tin tưởng vào khả năng giành chiến thắng của chính quyền. Vì vậy, có khả năng Bắc Kinh sẽ cho phép chính quyền quân sự sụp đổ. Sau đó, câu hỏi đặt ra là liệu Bắc Kinh có chọn một trong những đội quân kháng chiến sắc tộc lớn hơn và hỗ trợ họ như một kẻ mạnh mới hay không.
Kịch bản này khó xảy ra vì không có đội quân kháng chiến nào đủ lớn để chiếm và kiểm soát toàn bộ đất nước. Hơn nữa, nếu một động thái như vậy xảy ra, các quân đội khác có thể tiếp tục chiến đấu, điều này sẽ không có lợi cho Bắc Kinh. Có vẻ như họ có lợi khi cho phép các lực lượng ủng hộ dân chủ giành chiến thắng và khẳng định mình là đối tác thương mại và đầu tư chính như họ đã làm trong quá khứ. Ngay cả khi chiến tranh kết thúc, có vẻ như Myanmar sẽ không thể rời khỏi quỹ đạo của Bắc Kinh.
Antonio Graceffo, nhà phân tích kinh tế Trung Quốc, có bằng MBA Trung Quốc tại Đại học Giao thông Thượng Hải, nghiên cứu về quốc phòng tại Đại học Quân sự Hoa Kỳ ở Tây Virginia.
https://bitly.ws/36WSS
[Lê Văn dịch lại]
* Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm: Quan điểm của người viết trong phần này là của tác giả không nhất thiết phản ánh quan điểm của Tân Ðại Việt.