Trung Quốc, Philippines vào thời điểm tranh chấp trên biển
Các cuộc diễn tập của Trung Quốc làm hư hại một tàu Philippines và làm bị thương các sĩ quan, làm dấy lên cuộc tranh luận về việc liệu Manila có thể viện dẫn hiệp ước phòng thủ chung của Mỹ hay không
Bởi RICHARD JAVAD HEYDARIAN – NGÀY 7 THÁNG 3 NĂM 2024
MANILA – Ngay khi Australia và Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) hoàn tất thông cáo chung sau hội nghị thượng đỉnh đặc biệt ở Melbourne trong tuần này, một sự cố lớn khác lại nổ ra ở Biển Đông.
Theo chính quyền Philippines, một đội quân của Cảnh sát biển Trung Quốc (CCG) và các tàu dân quân biển Trung Quốc đã “quấy rối, ngăn chặn, triển khai vòi rồng và thực hiện các cuộc diễn tập trong một nỗ lực khác nhằm cản trở hoặc cản trở một cách bất hợp pháp” nhiệm vụ tiếp tế của Hải quân Philippines tới Biển Đông đang tranh chấp gay gắt. Bãi cạn Thomas.
Vụ va chạm đã gây hư hỏng cấu trúc nhỏ cho tàu tuần tra BRP Sindangan của Philippines. Tuy nhiên, lần đầu tiên trong lịch sử gần đây, nhiều sĩ quan Philippines đã bị thương sau khi các tàu tuần duyên Trung Quốc đồng loạt bắn vòi rồng vào tàu tiếp tế của họ.
Vụ việc bạo lực đã thúc đẩy các cuộc thảo luận mở ở Manila về việc liệu nước này có nên kêu gọi hỗ trợ quân sự trực tiếp của Mỹ theo Hiệp ước phòng thủ chung Mỹ-Philippines (MDT) năm 1951 hay không.
Trong một tuyên bố, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ Matthew Miller nhanh chóng khẳng định rằng MDT “mở rộng các cuộc tấn công vũ trang vào lực lượng vũ trang, tàu công cộng hoặc máy bay của Philippines – bao gồm cả lực lượng Cảnh sát biển của nước này – ở bất kỳ đâu trên Biển Đông”.
Tuy nhiên, Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr khẳng định rằng các cuộc đụng độ gần đây chưa đến mức phải có phản ứng quân sự chung.
“Tôi không nghĩ rằng đây là thời điểm hay lý do để kích hoạt Hiệp ước phòng thủ chung. Tuy nhiên, chúng tôi tiếp tục hết sức cảnh giác trước những hoạt động nguy hiểm đang diễn ra và những hành động nguy hiểm đang được thực hiện nhằm vào các thủy thủ, Lực lượng bảo vệ bờ biển của chúng tôi”, ông Marcos Jr nói.
Các nhà lãnh đạo ASEAN, tập trung tại hội nghị thượng đỉnh đặc biệt ở Melbourne, đã từ chối trực tiếp chỉ trích các hành động của Trung Quốc mà thay vào đó chỉ “khuyến khích [d] tất cả các nước tránh bất kỳ hành động đơn phương nào gây nguy hiểm cho hòa bình, an ninh và ổn định trong khu vực”.
Điều này hoàn toàn trái ngược với quan điểm của cả Philippines cũng như nước chủ nhà Australia, vốn trước đó đã cảnh báo không nên hành động trước “các hành động gây mất ổn định, khiêu khích và cưỡng bức”, vì “điều gì đang xảy ra ở Biển Đông, ở Đài Loan”. Eo biển trong tiểu vùng sông Mê Kông, xuyên qua Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, ảnh hưởng đến tất cả chúng ta.”
Cuộc khủng hoảng mới nhất không chỉ củng cố thêm các câu hỏi về tuyên bố của ASEAN về vai trò “trung tâm” trong việc định hình các vấn đề khu vực mà còn khiến các thành viên sáng lập như Philippines xa lánh, vốn đang phải vật lộn để có được bất kỳ sự hỗ trợ cụ thể nào từ bất kỳ nước láng giềng trực tiếp nào trong các tranh chấp ở Biển Đông.
Trong năm qua, Trung Quốc đã nhiều lần sử dụng các biện pháp cưỡng bức để áp đặt ý chí của mình tại vùng biển tranh chấp. Cuối năm ngoái, Trung Quốc đã tấn công các phái đoàn tiếp tế của Philippines tới Bãi cạn Second Thomas ít nhất hai lần.
Tuy nhiên, lần này, hành động của Trung Quốc không chỉ là chiến thuật “vùng xám” điển hình, mà chủ yếu dẫn đến việc lực lượng hàng hải Trung Quốc theo dõi và áp sát các tàu Philippines, vì chúng gây thương tích cho các sĩ quan Hải quân Philippines, bao gồm cả tư lệnh hải quân, cũng như các sĩ quan hải quân Philippines. hư hỏng cấu trúc của tàu hải quân Philippines.
Trong một vụ việc khác, tàu Cảnh sát biển Philippines cũng suýt va chạm trực tiếp với một tàu Trung Quốc đang tiến tới.
Marcos Jr nói bên lề hội nghị thượng đỉnh Melbourne: “Lần này, họ làm hỏng tàu chở hàng và gây thương tích cho một số thủy thủ của chúng tôi và tôi nghĩ rằng chúng tôi không thể nhìn nhận điều này theo cách nào khác ngoài cách nghiêm túc nhất”. nguy cơ đụng độ ngẫu nhiên và đối đầu vũ trang toàn diện.
Marcos nói thêm: “Chúng tôi lo lắng ở Philippines vì nó có thể xuất phát không phải từ một quyết định chiến lược của bất kỳ ai nói rằng ‘Được rồi, chúng ta sẽ tham chiến’ mà chỉ là do một số quân nhân mắc sai lầm hoặc một số hành động bị hiểu lầm”.
Jonathan Malaya, phát ngôn viên của Hội đồng An ninh Quốc gia Philippines, cáo buộc Trung Quốc “cố tình gây rắc rối và kích động cường điệu một cách ác ý” nhằm đe dọa Philippines.
Tức giận trước vụ việc, chính phủ Philippines đã triệu tập Chu Chí Dũng, phó phái đoàn Trung Quốc tại Manila, để phản đối “những hành động hung hăng” của lực lượng hàng hải Trung Quốc và ra lệnh cho họ rời khỏi vùng biển xung quanh Bãi cạn Second Thomas, một bãi cạn khi thủy triều xuống nằm trong phạm vi đó. vùng đặc quyền kinh tế của Philippines và là nơi đặt căn cứ của Thủy quân lục chiến Philippines trên thực tế.
“Chúng tôi yêu cầu họ kết hợp lời nói với hành động để giải quyết tranh chấp một cách hợp lý. Trước tiên, họ phải chấm dứt hành vi quấy rối và bắt nạt các hoạt động hợp pháp của Philippines”, Malaya nói trong cuộc họp báo tuần này, nhấn mạnh mối lo ngại ngày càng tăng ở Manila về nguy cơ ngày càng tăng của Trung Quốc đối với một cuộc đối đầu vũ trang có thể xảy ra.
Ngoài Mỹ, các cường quốc khác cũng nhanh chóng lên án những hành động gần đây nhất của Trung Quốc và bày tỏ tình đoàn kết với Philippines.
“Nhật Bản sẽ tiếp tục sát cánh với Philippines và hợp tác với các nước có cùng quan điểm để duy trì hòa bình và ổn định trong khu vực”, Đại sứ quán Nhật Bản tại Manila cho biết trong một tuyên bố, đồng thời bày tỏ “mối quan ngại sâu sắc về những hành động nguy hiểm lặp đi lặp lại” của Trung Quốc. trong vùng biển tranh chấp.
Laure Beaufils, Đại sứ Vương quốc Anh tại Philippines, cho biết trên tài khoản mạng xã hội của mình: “Vương quốc Anh lên án các hành động không an toàn ngày hôm nay của các tàu Trung Quốc chống lại Philippines ở Bãi cạn Second Thomas, dẫn đến thương tích. Vương quốc Anh nhắc lại sự phản đối của mình đối với bất kỳ hành động nào làm gia tăng căng thẳng và gây nguy hiểm đến tính mạng, đe dọa hòa bình và ổn định khu vực. Chúng tôi kêu gọi tuân thủ UNCLOS.”
Điều thú vị là ngay cả Đài Bắc, nơi có yêu sách tương tự với Trung Quốc trong các khu vực tranh chấp, cũng bày tỏ sự ủng hộ đối với Philippines.
“Bộ nhắc lại sự phản đối của mình đối với bất kỳ hoạt động nào gây nguy hiểm cho an ninh ở Biển Đông hoặc gây tổn hại đến hòa bình, ổn định và hiện trạng của khu vực, đồng thời kêu gọi cả hai bên tuân thủ các quy định của luật pháp quốc tế, kiềm chế và tránh sử dụng vũ lực”. lực lượng”, Bộ Ngoại giao Đài Loan cho biết trong một tuyên bố.
Australia, chủ nhà của hội nghị thượng đỉnh đặc biệt tại Melbourne tuần này, cũng bày tỏ sự ủng hộ đối với Philippines.
“Thảo luận về hòa bình và ổn định tại Hội nghị cấp cao #ASEAN50Aus. Australia chia sẻ mối quan ngại của Philippines về các hành động nguy hiểm của tàu Trung Quốc tại Bãi cạn Second Thomas ngày hôm nay,” Đại sứ Australia H K Yu tại Manila nói hôm X. “Chúng tôi kêu gọi kiềm chế và tôn trọng luật pháp quốc tế, đặc biệt là UNCLOS [Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển] Biển],” cô nói thêm.
Tuy nhiên, trái ngược hoàn toàn, các quốc gia ASEAN chủ chốt, bao gồm cả một quốc gia có yêu sách, dường như quan tâm nhiều hơn đến việc duy trì mối quan hệ thân mật với Trung Quốc. Trong Hội nghị thượng đỉnh Úc-ASEAN, Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim đã tránh xa các tranh chấp đang diễn ra.
“Nếu họ có vấn đề với Trung Quốc, họ không nên áp đặt chúng lên chúng tôi. Chúng tôi không có vấn đề gì với Trung Quốc”, nhà lãnh đạo Malaysia nói trong cuộc họp báo chung với Thủ tướng Australia Anthony Albanese hồi đầu tuần.
“Họ đã đưa ra một số lời chỉ trích chống lại chúng tôi vì đã tập trung hơn vào Trung Quốc. Hiện tại, Trung Quốc dường như là nhà đầu tư hàng đầu ở Malaysia”, ông nói thêm, đồng thời ám chỉ rằng nước chủ nhà và các quốc gia có cùng quan điểm khác đang tham gia vào phong trào “bài Trung Quốc” hơn là tinh thần chính khách có trách nhiệm.
Do sự phản đối kịch liệt của các thành viên ASEAN thân thiện với Bắc Kinh, tuyên bố chung Australia-ASEAN phần lớn là một phiên bản rút gọn của những gì Philippines đã ủng hộ.
Nó cũng bỏ qua đề xuất ban đầu của Australia về việc kêu gọi “cả hai bên” (Trung Quốc và Philippines) tuân thủ Phán quyết của Tòa Trọng tài năm 2016 tại La Hay, vốn bác bỏ các yêu sách mở rộng của Bắc Kinh trong khu vực.
Do đó, cuộc khủng hoảng mới nhất ở Biển Đông đã bộc lộ sự chia rẽ sâu sắc trong khu vực, với việc Philippines nhận được nhiều sự ủng hộ từ các đồng minh và đối tác ở xa hơn bất kỳ nước láng giềng ASEAN nào.
Theo dõi Richard Javad Heydarian trên X, cựu Twitter, tại @Richeydarian
https://bitly.ws/3fzU8 [Lê Văn dịch lại]