Trung Quốc Mộng của Tập Cận Bình (Phần 1 – 4)
Trung Quốc Mộng của Tập Cận Bình: Phần 1 – Đả hổ diệt ruồi
27/11/2021
Nguyễn Lương Hải Khôi
Ngày 11 tháng 11 năm 2021, Đảng Cộng sản Trung Quốc thông qua một “nghị quyết về lịch sử Đảng”. Đây là nghị quyết về “lịch sử” thứ 3 trong lịch sử đảng này. Đã có nhiều bình luận, phân tích về “nghị quyết lịch sử đảng” này của Tập, nhưng nghị quyết này có một luận điểm thú vị mà ít được các nhà quan sát Trung Quốc để ý: nghị quyết nói rằng Đảng thời của Tập “đã giải quyết được những vấn nạn suốt thời gian dài không thể giải quyết được”.
Vấn nạn đó là gì? Chi tiết này có mối quan hệ gì với các đại chiến lược của Tập hay không? Bài viết ngắn này sẽ thử trả lời những câu hỏi đó, cung cấp một góc nhìn về các cải cách của Trung Quốc thời Tập Cận Bình.
Hội nghị toàn thể lần thứ sáu của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng
sản Trung Quốc khóa 19 đã bế mạc ngày 11 tháng 11, nhưng trong ngày này,
chỉ có bản tóm tắt (1) nghị quyết được công bố, còn bản toàn văn nghị
quyết chỉ được công bố 5 ngày sau đó, vào 16/11.
Như trên đã nói, trong cả bản tóm tắt ngày 11/11 và bản toàn văn ngày 16/11 của nghị quyết về lịch sử đảng của Tập đều có một chi tiết thú vị, nhấn mạnh đảng của Tập “đã giải quyết được những vấn nạn suốt thời gian dài không thể giải quyết được”. Điều đáng nói là đoạn văn kể công này trong “nghị quyết về lịch sử” năm 2021 giống hệt một đoạn trong “Bài phát biểu của Tập Cận Bình tại Phiên họp toàn thể lần thứ nhất của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa 19” đăng trên Nhân dân Nhật báo năm 2017, không chỉ lặp lại ý mà còn lặp lại cả về ngôn từ theo kiểu “tự đạo văn” của chính mình.
Cả bản tóm tắt ngày 11/11 và bản toàn văn ngày 16/11 của nghị quyết về lịch sử đảng của Tập đều viết:
“Đảng đã ban hành hàng loạt chính sách lớn, đưa ra hàng loạt biện pháp lớn, đẩy mạnh hàng loạt nhiệm vụ lớn, vượt qua hàng loạt thách thức lớn, giải quyết được những vấn nạn suốt thời gian dài không thể giải quyết được, đã đạt được nhiều thành quả lớn không thực hiện được trong quá khứ, thúc đẩy những thay đổi mang tính lịch sử trong sự nghiệp của đảng và đất nước.”
Đoạn trên là đoạn trùng lặp gần như 99% ở bài phát biểu 2017 và “nghị quyết về lịch sử” tháng 11 năm 2021 vừa rồi. Văn bản năm 2017 viết “vượt qua hàng loạt thách thức lớn” thì văn bản 2021 chỉ thêm vào một từ “vượt qua hàng loạt hiểm nguy và thách thức lớn” ( “战胜一系列重大风险挑战”). Cái “hiểm nguy” hay “rủi ro” (风险) mà văn bản 2021 thêm vào có thể hiểu là những xung đột với Hoa Kỳ (thương chiến Mỹ Trung bùng nổ từ đầu năm 2018) hay đại dịch COVID-19. (3)
Việc lặp lại ý đã “giải quyết được những vấn nạn suốt thời gian dài không thể giải quyết được” đã nói năm 2017 chứng tỏ đây là điều Tập thực sự muốn nhấn mạnh. Ở đoạn tiếp theo trong bản tóm tắt, Tập nói rõ “vấn nạn” đó là gì:
“Tình trạng buông lỏng, mềm yếu của Đảng trong công cuộc quản trị tổ chức đảng về cơ bản đã được đảo ngược. Cuộc đấu tranh phòng chống tham nhũng đã thắng lợi và được củng cố toàn diện. Đảng trở nên vững mạnh hơn trong quá trình trui rèn cách mạng.”
Ở đoạn này, Tập muốn nói rằng, trước Tập, các lãnh tụ đảng đã không
thành công trong việc chống tham nhũng. Phải đợi đến Tập mới làm được.
Đến bản toàn văn ngày 16, vấn đề chống tham nhũng 反腐败斗争 được nhắc đi
nhắc lại 6 lần.
Thực vậy, Đặng Tiểu Bình không đặt ra vấn đề chống tham nhũng. Có lẽ
Trung Quốc khi đó mới mở cửa, tham nhũng chưa phải là vấn đề ưu tiên.
Giang Trạch Dân cũng không đặt vấn đề chống tham nhũng. Thậm chí, cách
tổ chức quân đội của Giang làm cho tham nhũng trong quân đội Trung Quốc
trở thành ung nhọt của chế độ.
Hồ Cẩm Đào có nêu vấn đề chống tham nhũng nhưng thất bại. Trong hai
nhiệm kỳ cầm quyền, Hồ chỉ bắt được vài quan chức thuộc hàng “dê chó”,
trong đó lớn nhất là bắt Bí thư Thượng Hải Chen Liangyu (Trần Lương Vũ),
chứ chưa đụng được đến “hổ” như Tập Cận Bình.
Bộ Chính trị Trung Quốc giai đoạn Hồ Cẩm Đào có 9 uỷ viên thì Giang Trạch Dân trước khi rút lui khỏi chính trường đã cài vào ít nhất 6 người (4). Bản thân Hồ Cẩm Đào được ông trùm Đặng Tiểu Bình cơ cấu từ 1992, chứ không thuộc trung tâm quyền lực “Thượng Hải” của Giang Trạch Dân. Có thể thấy cơ cấu 6/9 của Bộ Chính trị Trung Quốc thời bấy giờ đã khóa tay Hồ Cẩm Đào, bất kể ông có muốn chống tham nhũng hay không thì ông cũng không thể làm được.
Xét về mặt gây ấn tượng trước truyền thông, Tập là người thành công hơn người tiền nhiệm khi bỏ tù hàng loạt chính khách và tướng lĩnh quân đội (và cả công an) ở cấp cao nhất.
Tháng 6 năm 1989, trong khi cuộc tranh đấu của sinh viên Bắc Kinh ở quảng trường Thiên An Môn đang dâng cao, Đặng Tiểu Bình đưa Giang Trạch Dân từ vị trí Bí thư Thượng Hải vào vị trí tối cao của đảng ở Bắc Kinh. Giang bước vào ngai vàng ở Bắc Kinh nhưng chưa có hậu thuẫn gì. Đặng sau đó lần lượt trao cho Giang các công cụ chính trị để củng cố quyền lực, chức Chủ tịch quân uỷ trung ương (tháng 11 cùng năm), chức Chủ tịch Uỷ ban Quân sự Trung ương (tháng 3 năm 1990). Hai chức này giúp Giang nắm quân đội Trung Quốc.
Quân đội, do đó, trở thành nơi đầu tiên Giang xây dựng lực lượng hỗ trợ ở trung ương. Chức chủ tịch nước thì đến 1993 Đặng mới lấy từ tay Dương Thượng Côn trao cho Giang. Quân đội Trung Quốc với cách tổ chức thành từng quân khu biệt lập từ thời Mao đã nhanh chóng phát triển thành những đế chế tham nhũng.
Hồ Cẩm Đào, trong bài phát biểu khai mạc Đại hội lần thứ 18 ngày 8/11/2012, đã cảnh báo bằng giọng nói khá “bi phẫn” là “tham nhũng có thể giết chết đảng và làm quốc gia diệt vong”. (5) Đại hội này đưa Tập Cận Bình lên ngôi. Ngay trong ngày đầu nắm quyền, Tập đã thề sẽ “đả hổ diệt ruồi“. Sau đó là chiến dịch bắt giữ hàng loạt tướng lĩnh và quan chức cấp cao. Theo Minxin Pei, tính đến 2016 khoảng 150 “hổ” bị bắt, (6) trong đó, cũng theo Minxin Pei, đến 2015, tính riêng trong quân đội, có 39 tướng lĩnh cấp cao bị bỏ tù (7).
Các nhà quan sát phương Tây thích mô tả chiến dịch chống tham nhũng “đả hổ diệt ruồi” của Tập như một thủ đoạn chính trị để loại bỏ đối thủ cạnh tranh trên chính trường. Tạp chí the Economist cho rằng “đả hổ diệt ruồi” là thứ vũ khí dùng để tranh giành quyền lực. (8) Murong Xuecun ví chiến dịch đả hổ của Tập với các cuộc thanh trừng chính trị của Stalin (9). He Pin cho rằng Chu Vĩnh Khang, Bạc Hy Lai, Lệnh Kế Hoạch, Từ Tài Hậu bị bắt vì tham vọng quyền lực hơn là vì tham nhũng. (10)
Những phân tích trên có thể đúng, nhưng sự thực không chỉ có vậy. Có một khía cạnh khác của chiến dịch đả hổ này: Tập không thể hiện đại hoá quân đội Trung Quốc nếu không đánh đàn hổ tham nhũng trấn giữ yết hầu này của chế độ và đất nước. Nếu
không hiểu mối quan hệ giữa “đả hổ diệt ruồi” và hiện đại hoá quân đội,
người ta dễ chủ quan trước các cải cách của Trung Quốc thời Tập.
Phần tiếp theo sẽ bàn về cải cách quân đội và “Trung Quốc mộng” của Tập.
(1) Xem bản tóm tắt công bố ngày 11/11/2021 trong “Thông cáo của Hội nghị toàn thể lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc khóa 19”, ngày 11 tháng 11 năm 2021
中国共产党第十九届中央委员会第六次全体会议公报
http://www.news.cn/politics/2021-11/11/c_1128055386.htm
(2) Xem bản toàn văn nghị quyết: “Nghị quyết của Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc về các kinh nghiệm lịch sử và những thành quả vĩ đại trong quá trình 100 năm tranh đấu của Đảng”, ngày 16/11/2021
中共中央关于党的百年奋斗重大成就和历史经验的决议
http://www.gov.cn/zhengce/2021-11/16/content_5651269.htm
(3) Xem đoạn [解决了许多长期想解决而没有解决的难题] trong “Bài phát biểu của Tập
Cận Bình tại Phiên họp toàn thể lần thứ nhất của Ban Chấp hành Trung
ương Đảng khóa 19” (Ngày 25 tháng 10 năm 2017)
习近平在党的十九届一中全会上的讲话 (2017年10月25日）
http://www.xinhuanet.com/politics/2017-12/31/c_1122191624.htm
(4) China’s top nine leaders, CNN, 2002
https://www.cnn.com/2002/WORLD/asiapcf/east/11/14/china.nine/index.html
(5) Xem video ghi đoạn phát biểu của Hồ Cẩm Đào trên VOA Tiếng Hoa, ngày 9/11/2012
https://www.voachinese.com/a/1541982.html
(6) Xem: CSIS, Can Xi Jinping’s Anti-corruption Campaign Succeed?, 2016
https://chinapower.csis.org/can-xi-jinpings-anti-corruption-campaign-succeed/
(7) Minxin Pei, Soviet lesson for Chinese purges, Project Syndicate, 13/8/2015.
(8) “Tiger in the net”, The Economist, 13/12/2014, https://www.economist.com/china/2014/12/11/tiger-in-the-net
(9) Murong Xuecun, 习近平的选择性反腐 (Cuộc chống tham nhũng có chọn lựa của Tập Cận Bình), The New York Times Tiếng Hoa, 19/1/2015
https://cn.nytimes.com/opinion/20150119/c19murong/
(10) Fang Bing, 周永康案是中共建政以来最大政变案? (Vụ án Chu Vĩnh Khang có phải
là cuộc đảo chính lớn nhất kể từ khi Đảng Cộng sản Trung Quốc được thành
lập?), VOA Tiếng Hoa, 6/12/2014
https://www.voachinese.com/a/zhouyongkang-case-20141205/2547874.html
Source: https://www.voatiengviet.com/a/trung-quoc-mong-tap-can-binh-da-ho-diet-ruoi/6329599.html
Phần 2 – Cải cách quân đội
29/11/2021
Nguyễn Lương Hải Khôi
Sau chiến dịch “đả hổ diệt ruồi”, Tập tiến hành cải cách quân đội Trung Quốc, xóa bỏ cấu trúc quân khu từ thời Mao Trạch Đông, vốn biến mỗi quân khu thành một lãnh địa, tái cấu trúc quân đội theo binh chủng, phát triển theo định hướng ứng dụng công nghệ cao.
Quân đội Trung Quốc trở thành động lực cho công nghệ cao của Trung Quốc phát triển, đầu tư và can dự vào các doanh nghiệp công nghệ cao trong nước cũng như nước ngoài. Việc tái cấu trúc quân đội của Tập Cận Bình cũng gắn liền với chiến lược “Made in China 2025”. Điều này khiến Hoa Kỳ lo lắng và hai năm trở lại đây tiến hành hàng loạt các biện pháp chế tài để ngăn chặn quân đội Trung Quốc tiếp cận công nghệ cao từ Mỹ.
Ở Mỹ, hai khối Dân chủ và Cộng hòa chia rẽ trầm trọng nhưng vẫn thống
nhất với nhau gần như tuyệt đối khi nhìn vào mối nguy Trung Quốc mà các
cải cách của Tập Cận Bình tạo ra. Bộ Quốc Phòng Hoa Kỳ cũng công bố báo
cáo tháng 9 năm 2020 khẳng định quân đội Trung Quốc vượt Mỹ ở một số
lĩnh vực. (1)
Tổ chức quân đội kiểu Mao Trạch Đông: cồng kềnh, tham nhũng, cát cứ
Trước 2016, quân đội Trung Quốc tổ chức theo cách thiết kế từ thời Mao
Trạch Đông, theo đó, Bộ Quốc phòng có quyền lực lớn, trực tiếp nắm các
quân đoàn chủ lực, các binh chủng (lục quân, hải quân, không quân…), nắm
các quân khu được chia theo vùng địa lý, thông qua các cục và tổng cục
trực thuộc. Việt Nam cho đến nay vẫn đang tổ chức quân đội theo cấu trúc
này.
Cấu trúc này có thể giúp giành lợi thế trong chiến lược “chiến tranh nhân dân” và “trường kỳ chiến” (trường kỳ kháng chiến), khi các loại vũ khí và binh chủng như máy bay, pháo binh, xe tăng, tàu chiến… còn được sử dụng một cách rời rạc.
Nhưng ngày nay, công nghệ cao bùng nổ và đi sâu vào mọi ngõ ngách của cuộc sống, từ xe hơi tự lái đến ngôi nhà thông minh, và quân sự cũng không ngoại lệ. Công nghệ cao giúp có thể điều phối chỉ huy tác chiến một cách liên hợp giữa các binh chủng và các loại vũ khí khác nhau một cách đồng thời trên quy mô lớn.
Tuy vậy, cách tổ chức hệ thống quân đội kiểu cũ, từ thời Mao Trạch Đông đến 2016, ngăn cản sự phát triển của mô hình chỉ huy liên hợp dựa trên công nghệ cao nói trên của quân đội Trung Quốc. Trong hệ thống cũ, các tổng cục, quân chủng, binh chủng có quy mô lớn, cồng kềnh, bị quan liên hoá, vận hành dựa vào tâm lý “truyền thống vẻ vang”, trở nên bảo thủ và chống lại các thay đổi. Việc trao toàn bộ sự nghiệp kinh tài của quân đội vào “Cục Hậu cần” khiến nó trở thành trung tâm tham nhũng. Đó có thể là lí do vì sao Tập Cận Bình đã chọn Cục Hậu cần của Bộ Quốc phòng Trung Quốc làm chiến địa chính trong cuộc chiến “đả hổ”, tiêu biểu là diệt hổ Cốc Tuấn Sơn.
Trước 2016, Trung Quốc đã không thể đặt hải quân vào vị trí trung tâm của quân đội, bất chấp một thực tế là họ không có các địch thủ chủ yếu nào trên đất liền. Nếu coi Hoa Kỳ là đối thủ cạnh tranh, hải quân, không quân, tên lửa, vũ trụ mới là lực lượng chủ chốt. Tuy vậy, lãnh đạo quân đội chủ yếu do lục quân nắm giữ, tiếp tục tiến cử và đưa người vào các vị trí chủ chốt theo các mối quan hệ trong lục quân. Tư duy lục quân thời đó chiếm ưu thế trong quân đội.
Cuộc tái cấu trúc lực lượng quân sự năm 2016 của Tập cũng nâng vai trò của Quân uỷ Trung ương lên một vị thế chưa từng có. Quân uỷ Trung ương của Đảng Cộng sản trước đây chủ yếu chỉ nắm vấn đề tư tưởng, tuyên truyền, quyết định các vấn đề nhân sự và chính sách quân sự trong đảng, phê duyệt các chủ trương, các định hướng lớn, chứ không can dự vào các vấn đề chiến tranh cụ thể như chỉ huy tác chiến.
Từ 2016, tổ chức này trực tiếp chỉ huy cảnh sát vũ trang, 5 chiến khu (quân khu /vùng chiến thuật), trực tiếp chỉ huy các quân chủng (hải lục không quân, tên lửa, chi viện chiến lược, hỗ trợ chiến lược), thông qua 15 bộ chuyên trách trực thuộc, trong đó quan trọng nhất là Bộ Tham mưu Liên hợp (联合参谋部).
Với cấu trúc này, quân đội Trung Quốc được tổ chức thành một tháp 3 tầng, trên đỉnh chóp là Quân uỷ Trung ương, lớp giữa các binh chủng và cuối cùng là các đơn vị tác chiến. Bộ Quốc phòng Trung Quốc cũng như Bộ Tổng tham mưu của Bộ này, vốn có quyền lực lớn trong lực lượng vũ trang theo cách tổ chức từ thời Mao, đã bị giảm thiểu về mặt chức năng. Đảng Cộng sản Trung Quốc trở thành một đảng chính trị trực tiếp kiểm soát lực lượng vũ trang. Bộ Quốc phòng Trung Quốc có lẽ từ nay sẽ đảm trách “ngoại giao quốc phòng” là chính.
Công nghệ cao và Trung tâm Chỉ huy Tác chiến Liên hợp
Trong cấu trúc mới của quân đội Trung Quốc, có một yếu tố cốt lõi, hiện diện trong cả 3 tầng cấu trúc, là “Trung tâm chỉ huy tác chiến liên hợp” (联合作战指挥中心). Chức năng của nó là sử dụng công nghệ cao để chỉ huy toàn diện không gian tác chiến một cách liên hợp từ trên không, trên bộ đến trên biển, dưới mặt biển và vũ trụ, từ các chiến khu trong lãnh thổ Trung Quốc đến các chiến trường bên ngoài, điều động đồng thời với tốc độ cao các binh chủng khác nhau tham gia vào tiến công và phòng thủ.
Phương tiện và cách tổ chức mới này mô phỏng cách tổ chức quân đội của Hoa Kỳ nhưng với hình thức khác, “phù hợp” với nền chính trị Trung Quốc. Nó không thể thực hiện được trong cấu trúc quân sự kiểu cũ thời Mao Trạch Đông tồn tại ở Trung Quốc đến 2016.
Nguồn gốc của tư duy chiến tranh mới của Tập Cận Bình bắt nguồn từ chính Hoa Kỳ, vốn kế thừa từ lý thuyết quân sự của Liên Xô trong thế chiến thứ hai, và được cách mạng hóa trong thời đại công nghệ cao.
Tác chiến hiệp đồng các loại binh chủng khác nhau đã trở nên phổ biến từ thời thế chiến thứ 2 trong Hồng quân Liên Xô với lý thuyết quân sự “tác chiến chiều sâu” (Deep operation) của Nguyên soái Mikhail Tukhachevsky, một nạn nhân của Stalin, giúp Liên Xô đảo ngược thế cờ trước phát xít Đức (2).
Nguyên lý tổng quát của “tác chiến chiều sâu” là huy động đồng thời nhiều binh chủng khác nhau, thực hiện đồng thời nhiều chiến dịch khác nhau, trên nhiều mặt trận và hướng tấn công hay phòng thủ khác nhau, kết hợp đồng thời cả các lực lượng chính trị – xã hội khác nhau ở nhiều môi trường khác nhau, trên cơ sở tính toán toàn diện các yếu tố kinh tế, xã hội, dân cư, địa lý… để giành chiến thắng chung cuộc.
Nguyên lý này chấm dứt tư duy chiến tranh chỉ chú ý vào từng binh chủng, giành phần thắng ở từng chiến địa trước đó. Vì vậy, nó có thể chấp nhận thua trong những trận đánh cụ thể, nhưng giành chiến thắng trong cả cuộc chiến.
Trong chiến tranh Việt Nam, tư duy “tác chiến chiều sâu” này được Miền Bắc Việt Nam ứng dụng triệt để, tổ chức cuộc chiến khác biệt với tư duy tác chiến của Hoa Kỳ và Miền Nam Việt Nam, vốn chỉ tập trung vào từng binh chủng cụ thể, từng chiến địa nhất định, dựa trên sự đầu tư mạnh mẽ vào vũ khí để giành thế áp đảo về hoả lực.
Sau chiến tranh Việt Nam, tư duy chiến tranh của quân đội Hoa Kỳ đã chuyển trọng tâm chú ý sang “tác chiến chiều sâu” (3). Hoa Kỳ đã học hỏi từ những thất bại trong chiến tranh Việt Nam một cách nghiêm túc. Ngày nay, Hoa Kỳ đã làm cho phương thức “hiệp đồng binh chủng” bằng cách huy động đồng thời nhưng riêng lẻ các yếu tố “binh chủng”, “quân chủng” thời thế chiến thứ hai của Liên Xô trở nên lạc hậu. Ba thập niên trở lại đây, là nơi khởi nguồn của các công nghệ cao chủ chốt, Hoa Kỳ đã phát triển nguyên lý “tác chiến chiều sâu” ở mức độ “liên hợp” tất cả các thành tố của chiến tranh, đến mức độ có thể gọi là “cách mạng”. Hoa Kỳ là nơi đầu tiên xây dựng lý thuyết “tác chiến liên hợp” (integrated operation) từ 1991 và ứng dụng ngay trong chiến tranh Vùng Vịnh với Iraq.
“Tác chiến liên hợp” với nòng cốt là công nghệ cao, giúp từng hành động tác chiến ở từng chiến địa cụ thể, của từng đơn vị cấp chiến thuật, cũng mang tính tổng thể cao, gắn bó chặt chẽ với toàn bộ cục diện cuộc chiến. Năm 1991, trong chiến tranh Vùng Vịnh, các đơn vị tăng thiết giáp của Mỹ có thể trực tiếp huy động không quân để tập kích lực lượng tăng thiết giáp Iraq trên một chiến địa cụ thể, còn mình gần như chỉ dọn dẹp chiến trường sau đó. Ngày nay, một chiếc máy bay chiến đấu F-35 của Mỹ có thể tác chiến liên hợp ở cấp độ có thể phóng tên lửa từ các F-35 khác, hoặc từ các chiến hạm trên biển để hỗ trợ, trong khi trung tâm chỉ huy vẫn kiểm soát được toàn bộ cục diện.
“Tác chiến liên hợp” do đó không chỉ nằm ở trung tâm chỉ huy mà còn diễn ra ở ngay từng lực lượng tác chiến ở cấp chiến thuật (từng lực lượng tác chiến cụ thể, đáp ứng yêu cầu cụ thể ở một chiến địa cụ thể). Hình thức chiến tranh này chỉ có thể vận hành trên cơ sở công nghệ Internet of Things (internet vạn vật), kết nối đồng thời toàn bộ các yếu tố trong hệ thống để có thể chỉ huy thống nhất.
Chỉ huy liên hợp trong báo chí và vai trò của “dư luận chiến”
Tổ chức “trung tâm chỉ huy chỉ huy tác chiến liên hợp” không chỉ tồn tại trong lực lượng quân sự Trung Quốc mà ngay cả tờ báo “Giải phóng quân báo” (PLA Daily), cơ quan truyền thông quân sự lớn nhất của PLA, cũng tổ chức một bộ phận là “Trung tâm chỉ huy truyền thông tích hợp”, có chức năng tương tự “trung tâm chỉ huy tác chiến liên hợp” của các đơn vị vũ trang.
“Trung tâm chỉ huy truyền thông tích hợp” của “Giải phóng quân báo” có năng lực điều động phóng viên, biên tập viên một cách tổng hợp và thống nhất, theo nguyên tắc liên bộ phận, liên phương tiện, liên khu vực và liên ngành.
Lãnh đạo tờ báo có thể định vị trên bản đồ điện tử tại “Trung tâm chỉ huy truyền thông tích hợp” vị trí tác nghiệp của tất cả các phóng viên, biên tập viên của tờ báo bất kỳ lúc nào. Khả năng này giúp việc lấy tin, xử lý thông tin, xây dựng kịch bản tuyên truyền và truyền tin một cách tổng hợp trên địa bàn chiến trường phức tạp trở nên dễ dàng.
Điều này đặc biệt quan trọng cho cuộc chiến “dư luận chiến” của Trung Quốc trong thời bình lẫn thời chiến.
Một khi Trung Quốc đã coi “dư luận” cũng là một phần của chiến trường, tổ chức “Trung tâm chỉ huy truyền thông tích hợp” trở thành một phần tất yếu. Vấn đề là, không chỉ những nước như Việt Nam mà ngay cả Hoa Kỳ chưa có ai biết phải xây dựng một “lực lượng truyền thông” như thế nào để đối phó được với cách tổ chức truyền thông kiểu mới này của Trung Quốc.
Trở lại “nghị quyết về lịch sử đảng” của Tập
Có thể nói, Tập Cận Bình một khi muốn hiện đại hoá quân đội Trung Quốc thì không thể không tái cấu trúc toàn bộ quân đội Trung Quốc, và muốn tái cấu trúc một lực lượng hùng mạnh, có “bề dày truyền thống” gần một thế kỷ, đã trở thành một nhóm lợi ích khổng lồ từ thời Giang Trạch Dân, thì Tập không thể không “đả hổ” trong lực lượng đó.
Khi Tập nói trong “nghị quyết về lịch sử đảng” hồi giữa tháng 11, rằng “đã giải quyết được những vấn nạn suốt thời gian dài không thể giải quyết được”, thì rõ ràng Tập không hề khoác lác.
Tập thực sự đã phá vỡ cấu trúc cồng kềnh và lạc hậu của quân đội Trung Quốc có từ thời Mao, tái xây dựng nó từ chỗ được tổ chức theo các quân khu có tính cát cứ địa phương thành tổ chức theo các binh chủng, sắp xếp lại thành 3 lớp, trong đó lớp cao nhất là Quân uỷ Trung ương có thể chỉ huy đến tận các đơn vị ở cấp tác chiến chiến thuật, thông qua bộ máy “chỉ huy tác chiến liên hợp” tồn tại ở mọi cấp độ của quân đội.
Tóm lại, đúng như báo chí phương Tây đã bình luận, “Nghị quyết về Lịch sử” này là cách Tập đưa mình lên ngang hàng với Mao và Đặng (4), thậm chí, giảm vị trí của Đặng để chỉ ngang hàng với Mao mà thôi. Tập Cận Bình viết một nghị quyết về lịch sử đảng, đặt mình vào trung tâm của dòng chảy lịch sử đất nước trong thời đại mới. Người ta có thể cười Tập về điều này. Tuy vậy, đằng sau những lời lẽ đao to búa lớn của nghị quyết về lịch sử đảng này là những cải cách và tiến bộ đáng kể, đặc biệt trong tổ chức quân sự và công nghệ cao, khiến chúng ta không thể xem thường.
Nền chính trị độc đảng của Trung Quốc với việc một Đảng chính trị trực tiếp chỉ huy quân đội và được tổ chức theo mô hình hiện đại của Hoa Kỳ, do đó, càng làm cho Hoa Kỳ và các nước dân chủ trở nên lo lắng.
Dù phải đối đầu với chủ nghĩa bành trướng của Trung Quốc, chứng kiến cuộc cải cách quân sự quyết đoán chưa từng có trong lịch sử hiện đại của Trung Quốc, nhìn thấy cả Hoa Kỳ, Nhật Bản, Hàn Quốc (chưa tính Đài Loan) đều lo lắng trước những bước tiến lớn của quân sự Trung Quốc, quân đội Việt Nam cho đến nay vẫn chưa có dấu hiệu thay đổi nào.
Chắc hẳn trong nội bộ, quân đội Việt Nam đã có những nghiên cứu cải cách mà công chúng không được biết. Nhưng dẫu sao, đến hết 2021, quân đội Việt Nam vẫn duy trì đầy đủ các nhược điểm của quân đội Trung Quốc trước 2016, khi mà Tập Cận Bình đã bắt đầu “giải quyết được những vấn nạn suốt thời gian dài không thể giải quyết được” như “nghị quyết về lịch sử đảng” của Tập tuyên bố đầu tháng 11/2021.
(1) DOD Releases 2020 Report on Military and Security Developments Involving the People’s Republic of China, 1/9/2020
(2) Jacob Kipp, Two Views of Warsaw: The Russian Civil War and Soviet Operational Art, 1920-1932, in trong: McKercher and Michael A. Hennessy (Editor), The Operational Art: Developments in the Theories of War, Praeger, 1996
(3) Richard M. Swain, Filling the Void: The Operational Art and the U.S. Army (in trong: McKercher and Michael A. Hennessy (Editor), The Operational Art: Developments in the Theories of War, Praeger, 1996, trang 148)
(4) Xem “China elevates Xi over tradition that would require him to step down”, Politico, 11/11/2021 https://www.politico.com/news/2021/11/11/chinese-leaders-history-xi-520793
“China passes history resolution to enshrine open-ended rule of Xi Jinping, Washington post, 11/11/2021
Source: https://www.voatiengviet.com/a/tap-can-binh-trung-quoc-mong/6331109.html
Trung Quốc Mộng của Tập Cận Bình: Phần 3 – Khi cả Mỹ và Trung đều tự nhận thua
30/11/2021
Về mặt tuyên truyền, phần lớn các quốc gia thường “tự hào” rằng “chúng ta hùng mạnh”. Không nơi nào nói câu này nhiều bằng Việt Nam, nơi mà quân đội vẫn còn tổ chức và vận hành như thời Võ Nguyên Giáp, trong khi cả Hoa Kỳ và Trung Quốc đã chuyển sang cách tổ chức sao cho thích ứng với “tác chiến liên hợp” từ lâu.
Có một điều thú vị là, trong khi đội quân lạc hậu ở Đông Nam Á này vẫn tự hào “chúng ta hùng mạnh” với “truyền thống vẻ vang”, trong cuộc song đấu Mỹ Trung hiện nay, cả quân đội Hoa Kỳ lẫn quân đội Trung Quốc đều tự nhận mình thua kém đối thủ.
Quân hội Hoa Kỳ lo lắng: Chúng ta đã thua Trung Quốc
Cách đây không lâu, Đô đốc Philip S. Davidson, Tư lệnh Bộ Tư lệnh Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương Hoa Kỳ, ngày 9/3/2021, cảnh báo Hoa Kỳ mất lợi thế ở Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương (1), và Trung Quốc có thể tấn công Đài Loan trong vòng 6 năm tới (2).
Trong “Báo cáo 2020 về những phát triển quân sự và an ninh liên quan đến Trung Quốc” (3), ngày 1/9/2020, Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ cho rằng quân đội Mỹ đã thua Trung Quốc.
Theo báo cáo này, “Trung Quốc có lực lượng hải quân lớn nhất thế giới, với lực lượng chiến đấu tổng thể khoảng 350 tàu và tàu ngầm, bao gồm hơn 130 tàu chủ lực tác chiến mặt nước. Trong khi đó, lực lượng chiến đấu của Hải quân Hoa Kỳ có khoảng 293 tàu vào đầu năm 2020”, tức là thua Trung Quốc về số lượng.
Về lực lượng tên lửa, “Trung Quốc có hơn 1.250 tên lửa đạn đạo phóng từ mặt đất (ground launched ballistic missiles – GLBM) và tên lửa hành trình phóng từ mặt đất (ground-launched cruise missiles – GLCMs) với tầm bắn từ 500 đến 5.500 km. Hoa Kỳ hiện đang trang bị một loại GLBM thông thường với tầm bắn từ 70 đến 300 km và không có GLCM.” tức là lực lượng tên lửa Hoa Kỳ kém xa Trung Quốc ở một số cao điểm chiến lược.
Thực vậy, Hoa Kỳ bị hạn chế bởi “Hiệp ước Các lực lượng Hạt nhân Tầm trung” (Intermediate-Range Nuclear Forces – INF) ký với Liên Xô năm 1987, theo đó, Hoa Kỳ và Liên Xô phải loại bỏ và loại bỏ vĩnh viễn tất cả các tên lửa hành trình và đạn đạo hạt nhân phóng từ mặt đất (nuclear and conventional ground-launched ballistic and cruise missiles) có tầm bắn từ 500 đến 5.500 km. Trung Quốc không liên quan gì đến những ràng buộc này.
Lực lượng máy bay ném bom và cường kích, tên lửa tầm trung và tầm xa của Trung Quốc đu năng lực để tấn công Guam ào ạt khiến Hoa Kỳ không thể chống đỡ được.
Hiện Trung Quốc đã có gần 200 đầu đạn có khả năng tấn công vào các mục tiêu ở Hoa Kỳ và dự định tăng gấp đôi trong thập kỉ tới (trang 56). Trung Quốc cũng hiện có khoảng 100 tên lửa đạn đạo xuyên lục địa (intercontinental ballistic missiles – ICBM) trên đất liền, và đang phát triển các ICBM mang được đầu đạn hạt nhân, vượt qua được các hàng rào phòng thủ của Mỹ. Trong khi đó, Mỹ dự định cũng sẽ có 200 tên lửa đạn đạo xuyên lục địa (intercontinental ballistic missiles – ICBM) nhưng là trong tương lai.
Về không quân, Trung tướng Không quân Hoa Kỳ Clinton Hinote đã tiến
hành nghiên cứu mô phỏng sức mạnh quân sự của lực lượng Hoa Kỳ và Trung
Quốc, tuyên bố ngày 11/3/2021 là “xu thế chung là Hoa Kỳ đang thua cuộc. Thời gian để có thể đánh bại đối phương ngày càng ngắn lại qua từng năm” (4).
Trung Quốc cũng tự nhận thua: chúng ta chưa là gì cả
Zhang Zhaozhong (Trương Thiệu Trung), một nhà lý luận quân sự của PLA
(nguyên Giáo sư Đại học Quốc phòng Trung Quốc, nguyên Thiếu tướng Hải
quân), trả lời cho câu hỏi mà dân chúng phổ thông Trung Quốc đang băn
khoăn “Liệu sức mạnh quân sự Trung Quốc đã vượt Mỹ hay chưa?”, đã khẳng
định:
“So sánh với sức mạnh quân sự Trung Quốc, thực lực của Hoa Kỳ là vượt trội. Quân đội Trung Quốc không có khả năng thay đổi vị thế đó của quân đội Hoa Kỳ” (5).
Theo Zhang, Trung Quốc đã có bước tiến lớn về quân sự, nhưng chưa thể thách thức Hoa Kỳ. Chi phí quân sự 700 tỷ USD của Mỹ lớn hơn tổng chi phí quân sự của nước đứng thứ hai đến thứ 20 cộng lại. Những người không chuyên có thể dễ dàng hiểu đúng về sức mạnh quân sự Hoa Kỳ khi so sánh số lượng máy bay chiến đấu của không quân. Số lượng máy bay chiến đấu của Mỹ là 13.000 chiếc, nhưng Nga, nước lớn thứ hai, chỉ có 5.000 chiếc. Sự khác biệt về sức mạnh quân sự qua hai con số đó đã quá rõ ràng. Đó là chưa kể về chất lượng, Hoa Kỳ có khoảng 300 máy bay thế hệ tối tân.
Có lẽ cái nhìn của Zhang là đúng với thực tế. Zhang là người có vị thế xã hội trong bộ máy chính trị Trung Quốc (nhà lý luận quân sự của PLA, giáo sư Đại học Quốc phòng Trung Quốc, Thiếu tướng Hải quân), cho nên cái nhìn của Zhang có thể phản ánh cái nhìn thực tế của giới quân sự nước này. Việc một số viên tướng diều hâu Trung Quốc thỉnh thoảng to mồm trên truyền thông, đòi “tiêu diệt nước Mỹ”, là chuyện khác.
Việc quân đội Mỹ tuyên bố mình “yếu hơn Trung Quốc” nhằm mục đích gì?
Có thực Hoa Kỳ mất lợi thế trước Trung Quốc ở châu Á – Thái Bình Dương hay không? Mục đích của việc quân đội Hoa Kỳ nhấn mạnh về những điểm yếu của mình là gì? Những điều này có thể tác động gì đến Đông Nam Á và Đông Bắc Á?
Cải cách quân đội Trung Quốc theo hướng trở thành “quân đội công nghệ cao” của Tập Cận Bình gắn chặt với chiến lược “Made in China 2025”, dung hợp quân sự và dân sự, và tất cả những yếu tố này được đặt cho một cái tên chung: “Giấc mơ Trung Quốc”. Ngay từ 2016, Tập đã bộc lộ tư tưởng này: “Các đổi mới sáng tạo trong quân đội cần phải đóng vai trò trung tâm trong việc sản xuất thiết bị quân sự có tính bản địa. Chính phủ từ trung ương đến địa phương phải thúc đẩy sự dung hợp giữa hai lĩnh vực dân sự và quân sự.” (6)
Tập Cận Bình đã thành lập “Ủy ban Phát triển Dung hợp Dân sự và Quân sự Trung ương” (Central Commission for Integrated Military and Civilian Development – CCIMCD) và đầu năm 2017 và làm chủ tịch uỷ ban này. Tháng 3 năm 2018, Tập chủ trì cuộc họp lần thứ ba của Uỷ ban, nhấn mạnh tầm quan trọng của chiến lược “quân dân dung hợp” (军民融合) trong việc phát triển sức mạnh quốc gia, bằng cách xoá bỏ sự ngăn cách giữa các cơ sở kinh tế thương mại và cơ sở công nghiệp quốc phòng (7). Ông cũng coi “quân dân dung hợp” là điều kiện tiên quyết để xây dựng quân đội hùng mạnh, hiện thực hóa “giấc mơ Trung Quốc” (8).
Đằng sau việc quân đội Mỹ than thở “quân mình yếu quá” là một mục đích lớn ở tầm chiến lược.
Lầu Năm Góc gửi Báo cáo năm 2020 nói trên cho Quốc hội, đồng thời cũng công khai cho công chúng. Vì vậy có thể hiểu rằng phía quân đội Hoa Kỳ không chỉ đang vận động Quốc hội tăng thêm ngân sách mà còn là một thông điệp gửi đến nhiều bên khác nhau.
Nói Trung Quốc có khả năng tấn công Đài Loan cũng là cách ra tín hiệu cho Nhật Bản lưu ý tới quần đảo Senkaku, đồng thời ra tín hiệu cho Hàn Quốc về sự vô vọng của khả năng thống nhất bán đảo Triều Tiên trong hòa bình.
Nhật Bản không còn nhận thức mơ hồ nào trước mối đe dọa từ Trung Quốc. Còn Hàn Quốc cũng đã từng bước tham gia vào cuộc song đấu Mỹ Trung. Năm 2019, Hoa Kỳ dưới thời Tổng thống Trump đã tuyên bố rút khỏi “Hiệp ước Các lực lượng Hạt nhân Tầm trung” (INF) năm 1987 (9), để tự do phát triển và tìm kiếm đồng minh bố trí lực lượng hậu INF. Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in năm 2017 đã từ chối bố trí vũ khí hạt nhân trên lãnh thổ của mình, nuôi hy vọng có thể thống nhất bán đảo Triều Tiên trong hòa bình (10). Nhưng sau 6 lần thử vũ khí hạt nhân của Kim Jong Un ở Bắc Triều Tiên, tháng 5 năm 2021, Hàn Quốc đã “vận động thành công” Hoa Kỳ dỡ bỏ hạn chế kỹ thuật tên lửa của mình vốn thực thi từ 1979. Hàn Quốc có thể phát triển tên lửa đạn đạo tầm trung có tầm bắn từ 1000 đến 5000 km. Tầm bắt này vượt ra khỏi bán đảo Triều Tiên, lớn hơn mục tiêu phòng vệ của bản thân Hàn Quốc trước Bắc Triều Tiên (11).
Tuy vậy, ngay cả khi sức mạnh quân sự của quân đội Mỹ lớn hơn Trung Quốc, giả sử nổ ra trận chiến trên chuỗi đảo thứ nhất (điều không thể xảy ra một cách chủ ý trên quy mô lớn ở thời điểm này), Trung Quốc vẫn có thể dồn toàn bộ sức mạnh quân sự vào trận, với hơn 2 triệu quân, đồng thời huy động toàn bộ nền kinh tế vào chiến tranh một cách dễ dàng. Hoa Kỳ, ngược lại, trong trường hợp khẩn cấp, sẽ chỉ có thể triển khai ít hơn 300 ngàn quân, gồm Hạm đội 7, quân đồn trú tại Nhật Bản và Hàn Quốc.
Nếu tính đến khả năng Trung Quốc có thể huy động tổng lực, trong khi Hoa Kỳ chỉ huy động được lực lượng hiện có tại Đông Bắc Á, hoàn toàn không sai khi các tướng lĩnh Lầu Năm Góc nói Hoa Kỳ yếu hơn Trung Quốc trên bàn cờ Đông Bắc Á.
Nhật Bản, nhìn tất cả những động thái trên của Mỹ, Trung, Hàn, Triều Tiên, cũng đã chuẩn bị cho tương lai phũ phàng của mình. Việc triển khai tên lửa đạn đạo tầm trung ở Nhật Bản chắc chắn được xem xét. Nhật cũng sẽ ngày càng tăng chi phí cho quân đồn trú Hoa Kỳ trên lãnh thổ mình, và sẵn sàng để thay thế quân đội Mỹ khi bị buộc phải tự lực gánh sinh.
Sự lựa chọn của Việt Nam hiện nay, ngoại giao theo kiểu đi thăng bằng trên dây, hiện vẫn còn một chút công hiệu. Nhưng với những động thái như trên ở Đông Bắc Á, rồi sẽ đến một ngày Việt Nam hiểu ra “thăng bằng trên dây” không phải là “chiến lược” mà chỉ là “chiến thuật” ngắn hạn. Ngày đó không còn xa, đất nước không có chiến lược này có khả năng sẽ rơi trở lại vào bi kịch “nhất biên đảo” (ngả hẳn về một bên) mấy thập niên trước, khi không còn khả năng xoay sở nữa.
(1) Admiral warns US military losing its edge in Indo-Pacific
https://www.ft.com/content/61ea7ce5-7b68-459b-9a11-41cc71777de5
(2) the U.S. Naval Institute, Davidson: China Could Try to Take Control of Taiwan In ‘Next Six Years’ https://news.usni.org/2021/03/09/davidson-china-could-try-to-take-control-of-taiwan-in-next-six-years
(3) DOD Releases 2020 Report on Military and Security Developments Involving the People’s Republic of China, Sept 1, 2020
(4) ‘We’re going to lose fast’: U.S. Air Force held a war game that started with a Chinese biological attack, 10/3/2021
(5) Zhang Zhaozhong so sánh sức mạnh quân sự Mỹ Trung: Với 700 tỷ
chi phí quân sự, vị thế của Hoa Kỳ là không thể lay chuyển
(张召忠再谈中美军事实力对比，7000亿军费，美国地位仍无可撼动, 3/2/2020)
https://new.qq.com/omn/20200203/20200203A0GGCH00.html
(6) Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc, Quốc vụ viện và Quân ủy
Trung ương ban hành “Ý kiến về phát triển dung hợp kiến thiết kinh tế và
xây dựng quốc phòng”, 中共中央 国务院 中央军委印发《关于经济建设和国防建设融合发展的意见》Xinhua,
21/7/2016
http://www.xinhuanet.com//politics/2016-07/21/c_1119259282.htm
(7) Tập Cận Bình chủ trì cuộc họp toàn thể đầu tiên của “Ủy ban
Phát triển dung hợp Dân sự và Quân sự” lần thứ 19
(习近平主持召开十九届中央军民融合发展委员会第一次全体会议 CCTV, 3/2/2018)
http://tv.cctv.com/2018/03/02/VIDEX69ZEYQ74R0NysB5EH0J180302.shtml
(8) Xi calls for deepened military-civilian integration, Xinhua, 12/3/2018
http://www.xinhuanet.com/english/2018-03/12/c_137034168.htm
(9) U.S. Withdrawal from the INF Treaty on August 2, 2019
https://2017-2021.state.gov/u-s-withdrawal-from-the-inf-treaty-on-august-2-2019/index.html
(10) No nuclear weapons in South Korea, says President Moon, CNN, September 14, 2017
https://www.cnn.com/2017/09/14/asia/south-korea-moon-nuclear/index.html
(11) Mỹ dỡ bỏ hạn chế tên lửa đối với Hàn Quốc, chấm dứt giới hạn
tầm bắn và đầu đạn (US lifts missile restrictions on South Korea,
ending range and warhead limits, Ngày 25 tháng 5, 2021)
Source: https://www.voatiengviet.com/a/trung-quoc-mong-tap-can-binh-my-trung-quoc-tu-nhan-thua/6332409.html
Trung Quốc Mộng của Tập Cận Bình: Phần 4 – Thái tử Đảng cuối cùng
04/12/2021
Nguyễn Lương Hải Khôi
Phần 2 đã nói về mặt không thể xem thường của chiến dịch “đả hổ diệt ruồi” mà Tập khoe là “đã giải quyết được những vấn nạn suốt thời gian dài không thể giải quyết được” trong “nghị quyết về lịch sử đảng” mới đây. Tuy vậy, chiến dịch này của Tập vẫn rơi vào bẫy thất bại mà Tập không thể thoát ra.
Câu hỏi không trả lời được
Bài toán mà Tập phải trả lời là: Chống tham nhũng bằng kiểm soát và cân bằng quyền lực, bằng tư pháp độc lập, tự do ngôn luận, xã hội dân sự, hay là chỉ dùng nhà nước chống lại tham nhũng trong bản thân nhà nước? Mỗi con đường đều có mặt tích cực và tiêu cực của nó. Không có gì chỉ có mặt tốt mà không có mặt hạn chế. Tinh thần tự do cũng vậy. Vấn đề chỉ là lựa chọn con đường nào lợi ích nhiều hơn, có tính dài hạn, có thể sửa chữa sai lầm.
Trong một hội thảo năm 2019 ở Hà Nội, ông Vũ Viết Ngoạn, Tổ trưởng Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng, nói “nhà nước giám sát thất bại của thị trường”. Ông Trương Đình Tuyển, cựu Bộ trưởng Bộ Thương mại, hỏi: “Anh Ngoạn nói nhà nước giám sát thất bại của thị trường, vậy ai giám sát thất bại của nhà nước?”(1). Ông Trương Đình Tuyển cũng đồng thời nêu tầm quan trọng của nhà nước pháp quyền.
Trung Quốc của Tập Cận Bình cũng vướng vào câu hỏi tương tự nhưng không trả lời được.
Để “đả hổ diệt ruồi”, trả lời câu hỏi làm thế nào để kiểm soát những siêu quyền lực như công an, quân đội, các lãnh chúa địa phương, Tập Cận Bình tái cơ cấu và tăng thêm quyền cho “Ủy ban Kiểm tra Kỷ luật Trung ương Đảng” (Central Commission for Discipline Inspection – CCDI).
Nhưng rồi Tập ông trùm cũng đến lúc cảm thấy không kiểm soát hết được chính cái Ủy ban CCDI này. Ở trung ương, Tập vận hành nó theo kiểu đả hổ có lựa chọn, ở các địa phương, nó cũng chọn ruồi để diệt. Năm 2018, ông bèn sinh ra một cái ủy ban khác, làm cho uỷ ban này phồng to hơn CCDI để giám sát nó. Đó là Ủy ban Giám sát Quốc gia (National Supervisory Commission -NSC)(2).
Tất nhiên, tư duy theo kiểu đó thì sẽ đến một lúc ông trùm sẽ phải tự hỏi: Ai giám sát NSC? Cứ theo cách này thì bộ máy sẽ phình ra mãi cho đến khi không còn nguồn lực nuôi nó nữa. Chống tham nhũng bằng cơ chế kiểm soát – cân bằng quyền lực, hệ thống tư pháp độc lập, tự do báo chí, xã hội dân sự là điều Trung Quốc không thể làm, không dám làm, và không muốn làm. Họ đã dập nát Hong Kong, nơi duy nhất thuộc lãnh thổ Trung Quốc có có truyền thống tư pháp độc lập gần một thế kỷ.
Ba “cặp đôi hoàn hảo”
Nếu đặt cách kể chuyện “lịch sử đảng” trong nghị quyết về lịch sử đảng mới đây trong mối quan hệ với với cách sắp xếp nhân sự của Tập sẽ thấy ông tổ chức cấu trúc của Đảng và lịch sử Đảng sao cho bản thân mình trở thành “hạt giống đỏ cuối cùng”. Bởi lẽ, chỉ còn ông là người duy nhất thuộc “dòng máu Thái tử đảng”, tức con cái của những người lãnh đạo đảng thuộc thế hệ đầu tiên. Ông trở nên nổi bật trong đảng, không có đối thủ cạnh tranh dù xét ở bất kỳ phương diện nào.
Chúng ta thấy điều này rõ hơn khi so sánh 3 cặp đôi “Tổng bí thư” –
“Thủ tướng” của Trung Quốc, từ Giang Trạch Dân – Chu Dung Cơ, Hồ Cẩm Đào
– Ôn Gia Bảo đến Tập Cận Bình – Lý Khắc Cường.
Chú của Giang Trạch Dân hy sinh trong chiến tranh chống Nhật, nhưng cha của Giang Trạch Dân không liên quan gì đến Đảng Cộng sản. Chu Dung Cơ sinh ra trong một gia đình trí thức và địa chủ, không có nguồn gốc Đỏ. Hồ Cẩm Đào cũng sinh ra trong một gia đình kinh doanh nhỏ. Cha của Ôn Gia Bảo là một giáo viên ở ngoại ô Thiên Tân.
Tất cả những người này đều gia nhập đảng khi còn là sinh viên, tìm cách tiến thân trong chế độ mới. Giang Trạch Dân gia nhập đảng cộng sản khi là sinh viên Đại học Giao thông Thượng Hải, Chu Dung Cơ và Hồ Cẩm Đào gia nhập đảng khi đang là sinh viên ở Đại học Thanh Hoa, còn Ôn Gia Bảo gia nhập đảng khi đang là sinh viên địa chất.
Cha của Lý Khắc Cường có gia nhập Đảng Cộng sản từ sớm (1929), nhưng
chỉ là đảng viên cấp thấp, từng là du kích ở vùng nông thôn An Huy và
không bao giờ có quan hệ với chính trị ở cấp cao hơn.
Trong bộ máy lãnh đạo đảng hiện nay, Tập Cận Bình là người duy nhất là con của một công thần của Đảng Cộng sản từ ngày thành lập. Tập Trọng Huân là người chỉ huy căn cứ địa Tây Bắc của Đảng Cộng sản, giúp Mao có nơi ẩn náu sau cuộc “vạn lý trường chinh” chạy trốn cuộc truy kích của Quốc Dân đảng, và căn cứ của Tập Trọng Huân trở thành “thủ đô” (Diên An) của Đảng Cộng sản đến 1947. Tập Cận Bình gần đây thường xuyên tuyên truyền không được quên cái “sơ tâm” của Đảng, tức là nhắc đến tinh thần của Đảng Cộng sản giai đoạn ẩn náu ở Diên An, khi cha ông là một lãnh đạo quan trọng của đảng và chỉ huy chiến khu này.
Thế hệ 2027
Tập không muốn có người cạnh tranh ở gần mình, nhưng điều đó không có nghĩa là ông sợ người giỏi. Tháng 3 năm 2019, trong Đại hội đại biểu nhân dân toàn quốc 全国人民代表大会 (Quốc hội) họp ở Bắc Kinh, người ta thấy nổi lên thế hệ lãnh đạo trẻ, sinh vào thập niên 70. Gần như chắc chắn họ sẽ bước vào đội ngũ lãnh đạo tối cao của Đảng cộng sản Trung Quốc sau đại hội 2027.
Hu Haifeng 胡海峰 (Hồ Hải Phong), sinh 1972, con trai của Hồ Cẩm Đào, hiện là bí thư thành phố Xian (Lệ Thủy) của tỉnh Triết Giang. Hu Haifeng từng là giám đốc công ty Nuctech, một công ty trực thuộc Đại học Tsinghua (Thanh Hoa).
Nuctech giai đoạn Hu làm lãnh đạo được chính phủ hỗ trợ bằng cách cho nắm đến 90% thị phần thiết bị an ninh ở các cảng hàng không, hải cảng của China. Nhờ thế, trường này vừa có nguồn thu lớn, vừa có động lực để phát triển các công nghệ nền tảng của kỹ thuật an ninh. Sau khi đạt đến trình độ quốc tế, hiện công ty này đã đủ sức mở rộng thị phần ra khắp thế giới.
Được hỗ trợ, nhưng cũng phải nỗ lực, chấp nhận thử thách và quốc tế hóa cao độ thì mới đưa công ty đến được chỗ ấy. Nếu chỉ có vai vế “Thái tử đảng” mà không có ý chí, tài năng thì cũng chỉ ăn tàn phá hại mà thôi.
Câu chuyện Nuctech ở Đại học Thanh Hoa làm chủ các công nghệ nền tảng của kỹ thuật an ninh bằng cách kết hợp 3 nguồn lực “đại học”, “nhà nước”, “thị trường”, là câu chuyện mà những ai quan tâm đến “đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp” (Innovation and Entrepreneurship) ở đại học Việt Nam có thể phải lưu tâm.
Ở Việt Nam, những doanh nghiệp công nghệ như BK Holdings, công ty thuộc ĐH Bách Khoa Hà Nội và TDT thuộc ĐH Tôn Đức Thắng, hai công ty tiên phong của “doanh nghiệp trực thuộc đại học” ở Việt Nam, hầu như không được hỗ trợ một cách hệ thống mà chỉ được hỗ trợ theo kiểu chắp vá từng việc một. Mặc dù rất nỗ lực, những gì BK Holdings làm được cũng chỉ tương xứng với đầu vào về vốn, chính sách và nhân lực mà họ được nhận.
Tập Cận Bình sửa hiến pháp từ 2018 mở ra khả năng làm lãnh đạo suốt đời, bố trí nhân sự sao cho bàn cờ chính trị không còn người cạnh tranh. Một số nhà bình luận phương Tây cho rằng việc làm của Tập sẽ khiến những cán bộ trẻ bất mãn vì không còn cơ hội (3). Ngoài ra, cơ cấu chống tham nhũng bằng cách chỉ dựa vào bộ máy nhà nước theo hàng dọc mà không chấp nhận xã hội dân sự, tư pháp độc lập và tự do ngôn luận, cũng sẽ khiến bản thân bộ máy chống tham nhũng dần dần thoái hoá khi nắm quyền lực vô biên mà không bị kiểm soát. Đó là những nguy cơ Trung Quốc phải đối diện trong tương lai gần, nhưng như chúng ta thấy ở trên, Tập đồng thời cũng trao cơ hội thử thách cho nhiều “cán bộ trẻ”, sinh thập niên 70, con cái của thế hệ lãnh đạo trước, đưa họ vào Quốc hội, chuẩn bị cho thế hệ lãnh đạo kế cận. Như vậy, tuy có thể sẽ nắm quyền vĩnh viễn, nhưng không hẳn Tập sẽ trở thành “ăn tàn phá hại” khi về già. Chúng ta sẽ thấy thế hệ trẻ này vung kiếm vẫy cờ sau Đại hội Đảng năm 2027, khi tuổi mới vừa khoảng 50.
(1) ‘Nhà nước giám sát thất bại của thị trường, vậy ai giám sát thất bại của nhà nước?’, 20/03/2019
(2) The National Supervision Commission: A New Anti-corruption Model in China
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1756061617300848?via%3Dihub
(3) Chinese Communist party elevates Xi’s status in ‘historical resolution’, The Guardian, 11/11/2021). https://www.theguardian.com/world/2021/nov/11/chinese-communist-party-elevates-xi-jinping-status-historical-resolution
Source: https://www.voatiengviet.com/a/trung-quoc-mong-tap-can-binh-thai-tu-dang/6338536.html