Trung Quốc: Kích kinh tế, tăng đối đầu

Các biện pháp kinh tế mới của Trung Quốc được công bố hôm 23.7 – để tăng tính thanh khoản và cung cấp gần 200 tỷ USD cho chính quyền địa phương để họ có thể chi tiêu cho cơ sở hạ tầng – tín hiệu ưu tiên chuyển từ cắt giảm nợ sang hỗ trợ trong cuộc chiến thương mại với Mỹ.

Mục tiêu là để ngăn chặn sự sụp đổ của các khoản nợ rủi ro và giữ cho nền kinh tế ổn định. Tuy nhiên, có những lo ngại rằng việc ngăn chặn nỗ lực của chính phủ để cắt giảm gánh nặng nợ khổng lồ của Trung Quốc có thể tạo rủi ro tài chính trong tương lai.

Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc hôm 23.7 cho vay một khoản tiền cao nhất mọi thời đại là 502 tỷ nhân dân tệ (73,9 tỷ USD) cho các ngân hàng lớn trong trung hạn. Nước này đã chỉ đạo các ngân hàng thương mại sử dụng tiền bơm ra để đầu tư vào trái phiếu được phân loại AA + hoặc thấp hơn, theo báo cáo phương tiện truyền thông.

“Ngân hàng trung ương đã bắt đầu can thiệp trực tiếp vào thị trường trái phiếu để kích thích nền kinh tế”, một nhà kinh tế tại một công ty môi giới cho biết.

Sự can thiệp của Trung Quốc đối với việc cho vay ngoại tệ phổ biến rộng rãi, được gọi là ngân hàng ngầm, đã khiến cho các khoản trái phiếu doanh nghiệp mặc định trong nửa đầu năm 2018 tăng lên 40% về giá trị so với cùng kỳ. Một số doanh nghiệp có xếp hạng tín dụng thấp đã từ bỏ kế hoạch để trả nợ.

Cuộc họp của Hội đồng Nhà nước cũng đồng ý theo đuổi một chính sách tài khoá chủ động hơn, với việc đầu tư vào đường sắt và cơ sở hạ tầng khác được xem là một góc độ có thể. Tăng trưởng chi tiêu cơ sở hạ tầng trong tháng 1-tháng 6 đã tăng chậm lại 7% so với mức tăng 19% của năm 2017, kéo theo nền kinh tế nói chung. Hội đồng cho biết sẽ thúc đẩy các dự án cơ sở hạ tầng hiện tại bằng cách phát hành 1,35 nghìn tỷ NDT cho các trái phiếu đặc biệt cho chính quyền địa phương.

Hội đồng Nhà nước lên tiếng cảnh báo về việc sử dụng các chính sách kích thích mạnh mẽ. Nhưng “nhu cầu đầu tư cơ sở hạ tầng hiện nay ít căng thẳng hơn trong quá khứ” sau khi được duy trì “ở mức cao, với tốc độ tăng trưởng hơn 20% được duy trì trong nhiều năm”, theo lời của một phát ngôn viên Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc.

Chính phủ địa phương tại Trung Quốc và các doanh nghiệp nhà nước đã gánh vác các khoản nợ nặng nề theo các chính sách kinh tế được đưa ra sau cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008. Trong năm 2017, nợ của Trung Quốc tương đương với hơn 250% tổng sản phẩm quốc nội, theo Ngân hàng Thanh toán Quốc tế. Chủ tịch Tập Cận Bình đã xem việc cắt giảm rủi ro tài chính là ưu tiên kinh tế hàng đầu kể từ khi đại hội đảng vào mùa thu năm 2017.

Cuộc chiến tranh thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc ngày càng sâu sắc, mối quan tâm trong các khu vực khác nhau đang gia tăng về tác động tiêu cực đến nền kinh tế Trung Quốc. Tổng sản phẩm quốc nội của Trung Quốc tăng 6,7% trong quý II.2018, giảm 0,1 điểm phần trăm so với quý trước. Nếu sự trả đũa qua lại giữa hai nước không khuyến khích các công ty hơn nữa đầu tư vào nửa cuối năm nay, cuộc xung đột sẽ gây ra một cú đánh đáng kể cho nền kinh tế thế giới.

Trung Quốc gần đây đã thông báo rằng nước này đã giảm bớt các hạn chế đầu tư nước ngoài trên nhiều lĩnh vực kinh doanh, bao gồm ngân hàng, bảo hiểm, ô tô và đường sắt. Động thái này xuất hiện một phần nhằm giảm áp lực của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump, và Nikkei khen ngợi Bắc Kinh vì đã thực hiện những bước đi tích cực.

Nhưng Trung Quốc được cho là đã phải thực hiện các bước như thế sau khi gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới vào năm 2001, khi cam kết tuân theo nguyên tắc của các thị trường mở lẫn nhau. Đất nước này đã luôn rất chần chừ trong việc thực hiện các hứa hẹn tốt và  mở cửa thị trường.

Theo Nikkei, là nền kinh tế công nghiệp lớn thứ hai thế giới, Trung Quốc khó có thể được gọi là một “nước đang phát triển”. Vị thế kinh tế của quốc gia tỷ dân này được phản ánh rõ nét trong cơ cấu công nghiệp: Quốc gia xuất khẩu một lượng lớn sản phẩm công nghiệp và phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu nông nghiệp. Như vậy, tôn trọng các quy tắc kinh tế toàn cầu chung là cách duy nhất giúp Trung Quốc duy trì tăng trưởng ổn định.

Nikkei nhận định Trung Quốc đang đi theo hướng ngược lại cách làm thông minh đó. Hãng tin này dẫn ví dụ Trung Quốc đã tăng áp lực lên các công ty tư nhân, kể cả những công ty ở nước ngoài, để về mở cơ sở tại đại lục. Và điều này có thể giúp nhà nước can thiệp vào ngay cả các công ty có 100% vốn nước ngoài.

Vấn đề là hành động như thế vượt ra ngoài khuôn khổ các quy tắc của WTO. Cơ quan giám sát thương mại quốc tế có thể cảnh báo vấn đề nhưng không có thẩm quyền pháp lý để thực thi bất kỳ thay đổi nào. Khi Trung Quốc được chấp thuận gia nhập WTO, Mỹ và các nước phương Tây khác lạc quan rằng Trung Quốc sẽ thay đổi tốt hơn. Nhưng Trung Quốc dường như đang áp dụng chính sách làm cho các doanh nghiệp nhà nước lớn hơn và mạnh mẽ hơn.

Trong những tuần gần đây, đồng nhân dân tệ yếu và thị trường chứng khoán Thượng Hải sụt giảm là chiếm hầu hết sự chú ý. Trong khi đó, chính quyền Trung Quốc đang ngày càng lo ngại về khả năng tháo chạy các dòng vốn lớn. Giá bất động sản vẫn ở mức cao, nhưng các nhà phân tích cho rằng áp lực giảm trên thị trường bất động sản Trung Quốc nhiều khả năng sẽ tăng lên

Chiến tranh thương mại Mỹ-Trung Quốc là sản phẩm phụ của tranh giành ảnh hưởng giữa hai nền kinh tế lớn nhất. Thêm vào đó là trận chiến của họ để bảo vệ lợi ích an ninh quốc gia. Bắc Kinh đang thể hiện một chính sách đối ngoại quyết đoán trong nhiệm vụ trở thành quốc gia giàu có và giàu có nhất thế giới. Tuy nhiên, vì sự ổn định kinh tế toàn cầu, hai chính phủ phải Mỹ, và Trung Quốc phải thể hiện sự kiềm chế không chỉ trong lĩnh vực kinh tế và thương mại mà còn về các vấn đề an ninh quốc gia.