Trung Quốc khai thác nhược điểm trong liên minh chiến lược Mỹ – Philippines
25/03/2021 – Sau khi đã chiếm bãi cạn Scarborough của Philippines, Trung Quốc liệu đang thâu tóm luôn cả rạn san hô Đá Ba Đầu với tên gọi quốc tế là Whitsun Reef thuộc cụm Sinh Tồn trong khu vực quần đảo Trường Sa ? Những hành động lấn chiếm của Bắc Kinh ở Biển Đông xuất phát từ thái độ không nhất quán của chính quyền Duterte trong liên minh chiến lược với Hoa Kỳ?
Trung tướng Cirilito Sobejana trong cuộc điều trần trước Ủy Ban Bổ Nhiệm khẳng định đã tăng cường lực lượng Hải Quân để bảo vệ chủ quyền của Philippines trên biển, bảo đảm an ninh cho ngư dân nước này, nhưng nhà báo Richard Javad Heydarian của báo Asia Times trong ấn bản ngày 24/03/2021 e rằng phản ứng của Manila đã « quá trễ».
Theo nhà báo Heydarian, Philippines phát hiện gần 200 tàu được cho là của lực lượng dân quân biển Trung Quốc neo đậu tại bãi Đá Ba Đầu, mà Manila gọi là Juan Felipe, bên trong «vùng đặc quyền kinh tế của Philippines». Bãi Đá Ba Đầu là rạn san hô lớn nhất trong cụm Sinh Tồn ở quần đảo Trường Sa và cũng là nơi Việt Nam, Philippines Trung Quốc và cả Đài Loan cùng tranh chấp chủ quyền.
Sự kiện này càng khiến tổng thống Duterte bị công kích mạnh mẽ vì «quá lễ độ» với Bắc Kinh. Từ khi lên cầm quyền ông liên tục tỏ ra «hòa hoãn và khiêm tốn» với Trung Quốc, kể cả trên hồ sơ nhậy cảm như là các vùng biển có tranh chấp. Cũng tổng thống Duterte đã không ngừng giảm thiểu mức độ nghiêm trọng khi xảy ra những sự cố trên biển có liên quan đến Trung Quốc. Song song với thái độ hòa hoãn đó, chính quyền Manila lại không ngừng khuấy động bang giao với đồng minh chiến lược lâu đời là Mỹ. Gần đây nhất là hôm đầu tháng 3/2021, tổng thống Rodrigo Duterte lại đe dọa chấm dứt Thỏa Thuận Thăm Viếng Quân Sự VFA với Hoa Kỳ nếu phát hiện Washington dùng Philippines là nơi cất giấu vũ khí hạt nhân!
Về phía phía Hoa Kỳ, thái độ của tân chính quyền Joe Biden cũng khiến tác giả bài viết trên tờ Asia Times thận trọng. Richard Javad Heydarian đánh giá: Washington lập tức lên tiếng «ủng hộ» Manila sau khi phát hiện tàu của Trung Quốc tại bãi Đá Ba Đầu. Hoa Kỳ mạnh mẽ lên án Trung Quốc sử dụng lực lượng dân quân biển để «uy hiếp, khiêu khích và đe dọa các quốc gia khác, hủy hoại hòa bình và ổn định trong khu vực». Dù vậy trong dự thảo về chính sách an ninh quốc gia chính quyền Biden được tiết lộ cuối tháng 2/2021 lại không trực tiếp nêu bật Philippines là «một đồng minh» của Hoa Kỳ.
Vậy phải chăng những tuyên bố trống đánh xuôi kèn thổi ngược của tổng thống Philippines, cộng thêm với một chính sách về an ninh đang được định hình của chính quyền mới ở Nhà Trắng tạo cơ hội cho Trung Quốc ở Biển Đông?
Tác giả bài viết không nghi ngờ gì nữa. Heydarian cho rằng sự hiện diện của gần 200 chiếc tàu Trung Quốc ở rạn san hô mà Manila gọi là Juan Felipe ở vùng «biển Tây Philippines» chỉ là động thái mới nhất trong chiến lược lấn chiếm Biển Đông của Trung Quốc. May mà trong chính quyền Philippines, ngoại trưởng Teodoro Locsin và bộ trưởng Quốc Phòng Delfin Lorenzana còn có lập trường cứng rắn để cưỡng lại chiến lược lấn chiếm Biển Đông của Bắc Kinh. Bất chấp thái độ thất thường của tổng thống Duterte, quân đội Philippines vẫn giữ liên hệ chặt chẽ với Lầu Năm Góc và đóng một vai trò «then chốt trong chính sách đối ngoại và phòng thủ» của Philippines, như tác giả bài báo ghi nhận.
Một thay đổi khác nữa cũng được nhà báo Richard Javad Heydarian của tờ Asia Times lưu ý đó là càng lúc càng có nhiều chính khách tại Philippines bất đồng với ông Duterte về chính sách đối với Trung Quốc. Thượng nghị sĩ Richard Gordon một chính khách có uy tín cho rằng ông Duterte đã đẩy Philippines vào thế «què quặt» trước một gã khổng lồ với những tham vọng không đáy.
Điều chắc chắn duy nhất là bất chấp phản đối của cả phía Philippines lẫn Hoa Kỳ từ nhiều ngày qua, lực lượng tàu thuyền Trung Quốc trong vùng bãi Đá Ba Đầu vẫn «án binh bất động». Theo giới phân tích tại Philippines, đây có lẽ là cái giá mà chính quyền Manila đang phải trả vì những rạn nứt trong liên minh quân sự và chiến lược với Hoa Kỳ.
Thanh Hà