Trung Cộng và Việt Nam hủy cuộc họp cấp ngoại trưởng vì mâu thuẫn gia tăng

Mâu thuẫn giữa Trung Cộng và Việt Nam liên quan đến vấn đề biển Đông đã gia tăng vào hôm thứ Hai, 7 tháng 8, khi cuộc họp song phương đã hẹn trước giữa ngoại trưởng 2 nước bất ngờ bị hủy bỏ.

Ngoại Trưởng Trung Cộng Vương Nghị dự kiến sẽ gặp người đồng cấp Việt Nam Phạm Bình Minh tại Manila, bên lề cuộc họp của các nước Asean. Tuy nhiên, viên chức Trung Cộng cho biết, cuộc họp đã không diễn ra như lịch trình. Lý do cuộc họp bị hủy bỏ không được công bố, và hiện không rõ hai ngoại trưởng có dự định sắp xếp cuộc họp nào khác hay không, trước khi Hội nghị các nước Đông Nam Á kết thúc vào ngày Thứ Ba.

Việc hủy cuộc họp diễn ra chỉ vài giờ trước khi các ngoại trưởng Asean phê chuẩn một bản tuyên bố chung, bày tỏ lo ngại về việc xây đảo nhân tạo và cơ sở quân sự của Bắc Kinh trong vùng biển tranh chấp. Một số nguồn tin nói rằng, Việt Nam muốn bản tuyên bố chung của Asean phải nhấn mạnh rằng, bộ quy tắc ứng xử chung trên biển Đông phải có tính ràng buộc pháp lý. Việt Nam cũng muốn Asean bày tỏ lo ngại về việc xây dựng trong vùng biển tranh chấp.

Tuy nhiên, các đề nghị của Hà Nội đã gặp phải nhiều phản đối trong khối Asean, nơi các nước thành viên đều phụ thuộc khá nhiều vào Trung Cộng trong giao dịch thương mại và đầu tư. Theo giới quan sát, Việt Nam đang dần dần trở thành đơn độc phản đối mạnh mẽ trước các hoạt động của Trung Cộng trên biển Đông. Hai quốc gia này có tuyên bố chủ quyền chồng lấn tại các quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, cùng với một số nước Asean khác.

Việc Trung Cộng và các nước ASEAN cùng đồng thuận về bản dự thảo các quy tắc ứng xử chung trên biển Đông, được giới phân tích coi là dấu hiệu cho thấy Bắc Kinh đã phần nào trấn áp được sự phản đối nhắm vào nước này trong khu vực. ASEAN vào hôm Chủ Nhật, 6 tháng 8, đã công bố một bản tuyên bố chung với những từ ngữ được lựa chọn cẩn thận, nhằm tránh làm mất lòng Trung Cộng. Trong bản tuyên bố này, các ngoại trưởng Asean khẳng định họ đã sẵn sàng cho bộ quy tắc ứng xử trên biển, và yêu cầu các viên chức cấp cao hơn khởi sự đàm phán với Trung Cộng. Giới quan sát cho rằng, Bắc Kinh đã thành công trong việc làm yếu đi sự chống đối trong khối Asean, mở đường cho các cuộc đàm phán dễ dàng hơn về quy tắc ứng xử trên biển Đông, bắt đầu vào tháng 11 năm nay.

Ông Zhang Mingliang, một chuyên gia về vấn đề Đông Nam Á của trường đại học Jinan, thành phố Quảng Châu, nói rằng phán quyết của tòa trọng tài thế giới trong vụ kiện của Philippines đã không hề được nhắc đến trong bản tuyên bố chung của Asean, và đây có thể coi là một chiến thắng của Bắc Kinh. Ông Zhang cho rằng, khi Trung Cộng càng lúc càng mở rộng sự hiện diện quân sự ở Biển Đông, các nước Asean sẽ càng ngày càng trở nên bị động trong các cuộc đàm phán.

Trung Cộng và Asean dự kiến sẽ chính thức thông báo việc đàm phán bộ quy tắc ứng xử trên biển Đông vào tháng 11 năm nay, khi các lãnh đạo quốc gia tham dự Hội nghị Đông Á.

Ngô Bảo / SBTN