Trong thời kỳ hỗn loạn, ông Tập xây dựng một pháo đài an ninh cho Trung Quốc, và chính ông
THEO CHRIS BUCKLEY – ĐĂNG LẠI Ngày 7 tháng 8 năm 2022
Trong những bữa ăn thân mật, riêng tư với các nhà lãnh đạo Mỹ, Tập Cận Bình của Trung Quốc đã hơi mất cảnh giác. Đó là một thập kỷ trước; quan hệ bớt căng thẳng hơn; và ông Tập, vẫn đang củng cố quyền lực của mình, ám chỉ rằng ông lo lắng về sự kìm kẹp của Đảng Cộng sản Trung Quốc.
Nói chuyện riêng với Tổng thống Barack Obama và Phó Tổng thống Joe Biden, ông Tập cho rằng Trung Quốc là mục tiêu của “các cuộc cách mạng da màu”, một cụm từ mà đảng này áp dụng từ Nga vì tình trạng bất ổn phổ biến nhân danh dân chủ và đổ lỗi cho phương Tây. Các cuộc nổi dậy “Mùa xuân Ả Rập” gần đây trên khắp Trung Đông đã củng cố thêm lo ngại của ông rằng Trung Quốc dễ bị công chúng phẫn nộ vì tham nhũng và bất bình đẳng, cả hai đều là những yếu tố mà nước này có rất nhiều.
Daniel Russel, một cựu quan chức ngoại giao cấp cao của Mỹ, người đã tháp tùng Biden đến Trung Quốc năm 2011, cho biết: “Ông Tập không thể thẳng thắn hơn rằng Trung Quốc đang bị bao vây bởi các lực lượng ác độc và nội bộ là con mồi của các lực lượng ly tâm.
“Anh ấy luôn nói về các cuộc cách mạng màu sắc. Ryan Hass, Giám đốc Hội đồng An ninh Quốc gia Trung Quốc cho biết đó rõ ràng là một vấn đề trước mắt đối với ông ấy khi ông Tập sau đó đến thăm Nhà Trắng.
Những lo sợ như vậy đã xác định thời đại của ông Tập. Trong thập kỷ qua, ông đã theo đuổi một nỗ lực toàn diện nhằm mở rộng ý nghĩa của “an ninh quốc gia” ở Trung Quốc, củng cố quyền kiểm soát của đảng trên mọi mặt trận chống lại bất kỳ mối đe dọa nào ở nước ngoài có thể tấn công vào sự yếu kém của nước nhà.
Ông đã củng cố, tập trung và thúc đẩy một bộ máy an ninh vốn đã lan rộng, biến nó thành một pháo đài sừng sững bảo vệ ông và đưa ông trở thành nhà lãnh đạo quyền lực nhất kể từ thời Mao Trạch Đông và Đặng Tiểu Bình. Ông Tập đã xây dựng cái mà ông gọi là một hệ thống “toàn diện” được thiết kế cho một thế giới mà ông coi là quyết tâm ngăn cản Trung Quốc – về mặt chính trị, kinh tế, xã hội, quân sự và công nghệ.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình có bài phát biểu tại lễ tuyên thệ nhậm chức của nhà lãnh đạo và chính quyền mới của Hong Kong tại thành phố này vào ngày 1/7 – kỷ niệm 25 năm Hong Kong được bàn giao từ Anh. POOL / VIA REUTERS
Chuyến thăm của Diễn giả Nancy Pelosi để ủng hộ Đài Loan chống lại Bắc Kinh có khả năng tái khẳng định thế giới quan của ông rằng Hoa Kỳ và các đồng minh đã sẵn sàng khai thác bất kỳ điểm yếu tiềm ẩn nào – và Trung Quốc phải luôn thể hiện sự cảnh giác cao độ. Kể từ chuyến thăm của cô, ông đã điều động quân đội ngoài khơi Đài Loan, gửi cảnh báo rằng Trung Quốc muốn hạn chế sự hậu thuẫn của Mỹ đối với những gì Bắc Kinh coi là một khu vực ly khai.
Đối với ông Tập, an ninh quốc gia là “cuộc chiến của nhân dân”, không chỉ có các sĩ quan quân đội mà còn cả giáo viên tiểu học và công nhân khu phố tham gia.
Vào Ngày Giáo dục An ninh Quốc gia, trẻ em có các bài học về các mối nguy hiểm bao gồm ngộ độc thực phẩm và hỏa hoạn, gián điệp và khủng bố. Các vùng lân cận đã thành lập các nhóm “Đội hình phòng thủ của Nhân dân An ninh Quốc gia” để truy quét những người bất đồng chính kiến tiềm năng và những người nước ngoài “đáng ngờ”. Bộ An ninh Nhà nước mới đây đã treo thưởng lên tới 15.000 USD cho những công dân khai báo thông tin về tội phạm an ninh.
Wang Linggui, một quan chức đảng trong văn phòng phụ trách các vấn đề Hồng Kông của Trung Quốc, đã viết gần đây trên một tạp chí mới về an ninh quốc gia của Trung Quốc: “Làn gió xấu xa của‘ cách mạng màu ’này chưa bao giờ ngừng lại. “Giống như vi rút COVID, nó liên tục biến đổi.”
Dưới những áp lực này, Trung Quốc đang trở thành một quốc gia mà – giống như trong những thời đại nghiệt ngã trong quá khứ – sự mất cảnh giác có thể dễ dàng trở thành hoang tưởng, nơi các quan chức coi các vấn đề địa phương thậm chí là công việc của những kẻ lật đổ ý thức hệ và kẻ thù nước ngoài.
Khi cư dân ở Thượng Hải, bị giam giữ trong nhà của họ nhiều tuần trong trận đại dịch mùa xuân năm nay, đập xoong nồi để phản đối, chính quyền địa phương đã sử dụng loa phóng thanh để cảnh báo rằng sự thể hiện sự tức giận của công chúng đang bị “thế lực ngoại bang” ám chỉ.
“Đó là một hành động tự phát của địa phương”, Jia Xiaolong, người đã hai lần bị bắt khỏi nhà ở Thượng Hải và bị cảnh sát thẩm vấn về các cuộc biểu tình đồ dùng nhà bếp. “Nhưng trong nội bộ, đó là cách các quan chức nghĩ bây giờ – rằng đằng sau mọi vấn đề, mọi cuộc biểu tình, cũng là một âm mưu.”
Khi ông Tập chuẩn bị tuyên bố một nhiệm kỳ lãnh đạo đột phá thứ ba tại đại hội Đảng Cộng sản vào mùa thu này, ông đã báo hiệu rằng an ninh quốc gia sẽ được chú trọng hơn nữa. Những căng thẳng về COVID-19 và những hạn chế của đại dịch, sự chia rẽ siêu cường ngày càng sâu sắc bởi cuộc chiến của Nga ở Ukraine và giá lương thực và năng lượng tăng là một phần của những thách thức liên tục tấn công.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình cùng những người đồng cấp Mỹ và Nga, Tổng thống Barack Obama (trái) và Vladimir Putin (giữa), tham dự phiên họp toàn thể Hội nghị thượng đỉnh Diễn đàn Hợp tác Kinh tế Châu Á Thái Bình Dương tại Bắc Kinh tháng 11/2014 | POOL / VIA REUTERS
Russell, hiện là phó chủ tịch của Viện Chính sách Xã hội Châu Á, cho biết: “Điều rất quan trọng và đáng lo ngại là Tập Cận Bình không còn phân biệt giữa an ninh nội bộ và an ninh bên ngoài. “Tập Cận Bình quyết tâm thực hiện hành động mạnh mẽ hơn – hành động phòng ngừa, nhưng cũng là hành động phủ đầu – và sử dụng các công cụ khác nhau theo ý của mình để đối phó với những mối đe dọa đó và phá vỡ điều mà ông ta coi là một loại kìm hãm của phương Tây.”
Kể từ khi lên làm lãnh đạo Đảng Cộng sản vào năm 2012, ông Tập đã sử dụng quyền lực an ninh theo những cách mà dường như không thể xảy ra khi ông nhậm chức. Ông cho phép tống giam hàng loạt người Duy Ngô Nhĩ và các nhóm dân tộc phần lớn theo đạo Hồi khác ở khu vực phía tây Tân Cương. Tại Hồng Kông, ông đã bãi bỏ các quyền tự do mà Trung Quốc đã hứa để lại trong 50 năm khi giành lại lãnh thổ từ Anh vào năm 1997.
Trước thềm đại hội, các quan chức đã tập trung trong các cuộc họp để nghiên cứu một cách thành kính một cuốn sách giáo khoa mới giải thích tầm nhìn của ông Tập. Cuốn sách nói rằng việc bảo vệ Trung Quốc trước vô số các mối đe dọa phụ thuộc vào “an ninh chính trị”, với đảng và cuối cùng là ông Tập, những người bảo vệ sự thống nhất và tồn tại của quốc gia.
Cuốn sách viết: “Trừ khi an ninh chính trị được đảm bảo, đất nước chắc chắn sẽ sụp đổ, tan hoang như một thùng cát, và sự trẻ hóa vĩ đại của đất nước Trung Quốc sẽ nằm ngoài dự đoán.
Những người phản đối tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc đối với Đài Loan, nó cảnh báo, là “trở ngại lớn nhất đối với việc thống nhất đất nước và là mối nguy hiểm tiềm ẩn nhất đối với sự thống nhất quốc gia”.
Thoát khỏi tầm tay
Khi lên nắm quyền, ông Tập đã di chuyển nhanh chóng, lo ngại rằng những người tiền nhiệm của ông đã để cho nạn tham nhũng và chủ nghĩa thân hữu làm suy giảm khả năng phòng thủ của Trung Quốc trước các mối đe dọa trong và ngoài nước.
Giang Trạch Dân, lãnh đạo đảng từ năm 1989 đến 2002, đã thành công trong việc tạo ra một Hội đồng An ninh Quốc gia của Trung Quốc tương đương với Hội đồng An ninh Quốc gia Hoa Kỳ, nhưng sức ì chính trị đã cản đường. Người kế nhiệm ông, Hồ Cẩm Đào, đã tăng chi tiêu cho quân đội và an ninh nội địa nhưng lại để các thủ lĩnh của họ biến họ thành thái ấp nơi họ thăng cấp cho tay chân và thu hồi vốn, bao gồm cổ phiếu công ty, kho tiền mặt và đá quý.
“Nhìn xem, lập luận của Tập Cận Bình là về mặt nội bộ, chúng ta đã quá yếu. Yun Sun, đồng giám đốc Chương trình Trung Quốc tại Trung tâm Stimson, nói.
Một năm sau khi ông Tập nhậm chức, ông tuyên bố trước hàng trăm quan chức cấp cao rằng Trung Quốc sẽ thành lập Ủy ban An ninh Quốc gia. Ông tuyên bố: “Tăng cường sự lãnh đạo tập trung, thống nhất đối với các vấn đề an ninh quốc gia là một nhu cầu cấp thiết.
Một số người trong cuộc chính trị ban đầu cho rằng ủy ban sẽ bắt chước Hội đồng An ninh Quốc gia của Nhà Trắng và tập trung vào chính sách đối ngoại. Nhưng tại cuộc họp đầu tiên của ủy ban vào năm 2014, ông Tập nói với các quan chức rằng các mối đe dọa đòi hỏi một “cái nhìn toàn diện về an ninh quốc gia”. Theo cách tiếp cận này, những mối nguy hiểm trong và ngoài nước thường được nhìn nhận qua lăng kính của sự ganh đua ý thức hệ với phương Tây.
Joel Wuthnow, một nhà nghiên cứu cấp cao tại Đại học Quốc phòng, người đã nghiên cứu các chính sách an ninh của ông Tập cho biết: “Nó hợp pháp hóa, theo quan điểm của họ, một khía cạnh cưỡng chế mạnh mẽ hơn trong hầu hết mọi lĩnh vực của chính phủ.
Li Ming-che, một nhân viên trường cao đẳng cộng đồng đến từ Đài Loan, cảm thấy gánh nặng của sự cảnh giác cao độ này. Trong nhiều năm, ông đã giữ liên lạc với các nhà hoạt động nhân quyền ở Trung Quốc, hỗ trợ họ và gia đình của họ sau khi ngày càng có nhiều người bị giam giữ dưới thời ông Tập.
Khi Li đến thăm Trung Quốc vào năm 2017, cảnh sát an ninh đã bắt giữ anh ta ngay khi anh ta đi qua biên giới và những người thẩm vấn cáo buộc anh ta âm mưu “cách mạng màu”.
Trong những lần trước, khi các nhà lãnh đạo Trung Quốc bớt hoảng sợ hơn, Lý có thể đã bị trục xuất hoặc bị bỏ tù trong một thời gian ngắn. Năm 2017, ông bị kết án 5 năm vì tội lật đổ quyền lực nhà nước. Trong tù, anh ta nói, anh ta và các tù nhân khác làm việc gần như mỗi ngày, làm găng tay, giày và ba lô. Anh ta bị cấm nói chuyện với tất cả trừ một số tù nhân được chấp thuận.
Li, người đã được trả tự do vào tháng 4 và trở về Đài Loan, nằm trong số ít các nhà hoạt động nhân quyền đã gặp Pelosi trong chuyến thăm của cô ấy.
Ông nói: “Tập Cận Bình đã viết hệ thống này thành luật và nó thực sự là biểu tượng cho sự mở rộng không ngừng của hệ thống an ninh nhà nước. “Nó đã hoàn toàn đi vào cuộc sống của mọi người.”
Cạnh vực thẳm
Bốn năm trôi qua kể từ khi thành lập Ủy ban An ninh Quốc gia và lần tiếp theo nó xuất hiện trên các phương tiện truyền thông nhà nước lớn, vào năm 2018.
Ủy ban là một trong những cơ quan bí mật nhất của một nhà nước bí mật. Quy mô, biên chế và quyền hạn của nó vẫn chưa rõ ràng. Các quan chức của nó hiếm khi gặp người nước ngoài. Các thành viên đầy đủ tập hợp khoảng mỗi năm một lần, giống như các cơ quan hàng đầu khác của các nhà lãnh đạo Trung Quốc. Nhưng đề cập đến các cuộc họp an ninh thường chỉ xuất hiện trên các trang web của đảng địa phương tóm tắt các lệnh của nó cho các quan chức.
Đằng sau hậu trường, nó ngày càng trở nên hoạt động và có tổ chức, các trang web như vậy chỉ ra. Ủy ban đã “giải quyết nhiều vấn đề mà chúng tôi đã mong muốn từ lâu nhưng không thể thực hiện được”, ông Tập nói khi nó gặp nhau vào năm 2018.
Ủy ban quốc gia thành lập các ủy ban an ninh địa phương trên khắp các tỉnh, thành phố và các quận. Các ủy ban địa phương này tập trung vào các mối đe dọa trong nước như biểu tình và bất đồng chính kiến. Họ thường nhắc nhở các cán bộ rằng khủng hoảng hay nổi dậy không phải là những mối đe dọa từ xa; họ có thể lao ra trước cửa nhà của họ.
Các trường đại học Trung Quốc buộc phải quan sát và báo cáo về các vấn đề “tư tưởng” giữa giáo viên và sinh viên, bao gồm cả việc theo dõi các bình luận trực tuyến của họ. Các quan chức an ninh đã ra lệnh cho các cán bộ theo dõi chặt chẽ những người biểu tình dai dẳng, những người có tiền sử bệnh tâm thần, các cựu tù nhân và những người khác được coi là có nguy cơ đối với sự an toàn và ổn định.
“Đừng đánh đồng một cách đơn giản” không có gì sai cả “với” sẽ không có gì sai cả “, ủy ban an ninh địa phương của quận Vĩnh Xuyên ở tây nam Trung Quốc cho biết vào năm ngoái. “Tại mọi thời điểm, hãy luôn hành động như thể chúng ta đang đi trên lớp băng mỏng, như thể trên bờ vực thẳm.”
Thông qua các quy định mới và bổ nhiệm nhân sự, ông Tập đã đảm bảo rằng hệ thống đang mở rộng này nằm trong tay ông.
Ông Tập là chủ tịch Ủy ban An ninh Quốc gia và một phụ tá cấp cao của ông, Ding Xuexiang, được nhiều người cho là người đứng đầu văn phòng hành chính của Ủy ban, chỉ đạo hoạt động của nó, mặc dù vai trò của Ding chưa được chính thức xác nhận. Phó chánh văn phòng là Chen Wenqing, Bộ trưởng An ninh Nhà nước.
“Thế giới đang đối mặt với những thay đổi lớn chưa từng thấy trong một thế kỷ, và đặc biệt là Trung Quốc-Hoa Kỳ. Chen viết trên tạp chí đảng vào năm 2019, một trong những tuyên bố công khai hiếm hoi của ông.
Vào thời điểm đó, tầm kinh tế và quân sự của Trung Quốc – và các chính sách cứng rắn của ông Tập – đã làm dấy lên lo lắng ở Washington và các thủ đô khác, điều này khiến Bắc Kinh lo ngại về ý định của phương Tây.
Sự báo động của ông Tập đã tăng lên vào năm 2019 khi các cuộc biểu tình tràn ngập các đường phố ở Hồng Kông trong nhiều tháng. Khi những người biểu tình đụng độ với cảnh sát, Bắc Kinh cảnh báo rằng Hồng Kông có nguy cơ khuất phục trước một “cuộc cách mạng màu” do các chính phủ phương Tây hậu thuẫn.
“Các điểm hỗn loạn và nguy hiểm trên toàn cầu đang gia tăng”, ông Tập nói với các quan chức trong cùng năm đó, theo bài giảng của một giáo sư từ Đại học Công an Nhân dân Trung Quốc. “Các xu hướng và đặc điểm mới của cuộc cách mạng màu đang làm gia tăng các rủi ro chính trị và ý thức hệ đối với Trung Quốc”.
Không ai là người ngoài cuộc
Vào tháng 4 năm nay, Ukraine đã xảy ra chiến tranh với quân xâm lược Nga. Thượng Hải đang trải qua một trận đại dịch đầy kiệt quệ. Căng thẳng với chính quyền Biden ngày càng căng thẳng.
Tuy nhiên, khi các quan chức trên khắp Trung Quốc tụ tập để nghe về cuộc họp bí mật mới nhất của Ủy ban An ninh Quốc gia, yêu cầu tối quan trọng của nó là “an ninh chính trị” – nghĩa là bảo vệ Đảng Cộng sản và ông Tập trước thềm đại hội đảng.
Trong cuộc họp của ủy ban, ông Tập nhấn mạnh “tình trạng chỉ huy và ý nghĩa cốt lõi của an ninh chính trị”, một báo cáo ngắn gọn từ Tây Tạng, một trong số ít nguồn chính thức tiết lộ sự kiện này cho biết.
Trên khắp Trung Quốc, một loạt các thông báo tương tự cho thấy cách thức tập trung của đảng vào an ninh – đặc biệt là an ninh chính trị – có thể sẽ đi sâu hơn nữa, giúp định hình lại đất nước.
Ủy ban An ninh Quốc gia đã tuyên bố có vai trò trong việc đưa ra các quy định của chính phủ, bao gồm cả luật bảo mật dữ liệu. Nó đã đặt hàng đánh giá an ninh tài chính của các ngân hàng. Khi các nhà quản lý Trung Quốc phạt gã khổng lồ gọi xe Didi Global 1,2 tỷ đô la vào tháng 7 vì những vi phạm, họ đã viện dẫn những vi phạm an ninh quốc gia “nghiêm trọng” không xác định.
Chiến lược An ninh Quốc gia đầy đủ đầu tiên của Trung Quốc, một tài liệu nội bộ đưa ra các mục tiêu rộng lớn cho đến năm 2025, đã được bộ máy quan chức lọc qua kể từ khi được phê duyệt vào năm ngoái. Nó kêu gọi đảm bảo rằng Trung Quốc có thể cung cấp nhiều lương thực và công nghệ cốt lõi của chính họ và phát triển các cách để xoa dịu tình trạng bất ổn xã hội trước khi nó bùng phát, theo một bản tóm tắt được đưa ra khi các nhà lãnh đạo đảng phê duyệt vào cuối năm ngoái.
Sách giáo khoa 150 trang mới về “triển vọng toàn diện về an ninh quốc gia” của ông Tập đưa ra manh mối về chiến lược đó. Cuốn sách có tác giả bao gồm các quan chức từ Ủy ban An ninh Quốc gia cho biết Trung Quốc phải làm sâu sắc hơn quan hệ đối tác của mình với Nga để chống lại các mối đe dọa quốc tế.
“Các thế lực thù địch trong và ngoài nước chưa bao giờ từ bỏ một giây phút nào trong chiến lược phương Tây hóa và chia cắt đất nước chúng ta,” một phần về an ninh chính trị cho biết.
Chỉ có một số tiếng nói nổi bật ở Trung Quốc công khai đặt câu hỏi về việc mở rộng an ninh, đồng thời cảnh báo rằng nó có nguy cơ khóa đất nước vào những chính sách không khéo léo.
“Theo đuổi an ninh tuyệt đối, thứ nhất, là phi thực tế; thứ hai, quá tốn kém; và thứ ba, sẽ gây tổn hại cho đất nước khi theo đuổi các giá trị khác ”, Jia Qingguo, giáo sư tại Đại học Bắc Kinh, thành viên cấp cao của hội đồng tham vấn chính phủ Trung Quốc, viết trên một tạp chí Trung Quốc năm nay. “Một sự cân bằng cần thiết phải được thực hiện giữa an ninh quốc gia và thực hiện dân chủ.”
Cùng ngày Pelosi rời Đài Loan, các quan chức an ninh nhà nước ở miền đông Trung Quốc đã bắt giữ một người đàn ông Đài Loan, Yang Chih-yuan, người mà truyền thông Trung Quốc mô tả là người ủng hộ độc lập cho hòn đảo này. Tin tức truyền hình Trung Quốc cho thấy ông bị các sĩ quan giữ trên mỗi cánh tay khi một sĩ quan khác đưa ra cáo buộc.
“Hiện tại và trong một thời gian tới, tình hình đấu tranh an ninh quốc gia trên eo biển Đài Loan sẽ phức tạp và khốc liệt hơn”, một tạp chí chính sách của Trung Quốc về Đài Loan cho biết vào năm ngoái. “Hoa Kỳ luôn chơi” quân bài Đài Loan “nhiều hơn.”
Các quan chức viện dẫn an ninh quốc gia để hạn chế luật sư và khách hàng của họ hoặc để im lặng các khiếu nại của công chúng về các tranh chấp tài chính hoặc đất đai. Các học giả phải đối mặt với sự giám sát chặt chẽ hơn đối với việc giảng dạy và nghiên cứu của họ. Các nhà phê bình khác của Trung Quốc cho rằng thế giới quan của Bắc Kinh đã đẩy Trung Quốc đến quá gần với Nga và ngăn cản cuộc tranh luận về cuộc xâm lược Ukraine.
Trẻ em cũng tiếp thu những lời răn dạy của ông Tập vào mỗi Ngày Giáo dục An ninh Quốc gia vào ngày 15 tháng 4, ngày kỷ niệm cuộc họp đầu tiên của Ủy ban An ninh Quốc gia vào năm 2014.
Trong một trường học ở Bắc Kinh, năm nay trẻ em đã vẽ những bức tranh về những công dân cảnh giác đánh đập những kẻ xấu đeo mặt nạ. “Để bảo vệ an ninh quốc gia, không ai là người ngoài cuộc hay người ngoài cuộc”, một bài thuyết trình tại một trường tiểu học ở tây bắc Trung Quốc cho biết.
Nó nhắc nhở các học sinh về số điện thoại của Bộ An ninh Nhà nước để báo cáo bất cứ điều gì đáng ngờ: 12339
https://www.japantimes.co.jp/news/2022/08/07/asia-pacific/xi-jinping-turbulent-times/?utm_source=ground.news&utm_medium=referra
Lê Văn dịch lại