Tranh luận trên Eurasia Review về vụ giàn khoan HD-981
Nguyễn Văn Tuấn – Theo FB Nguyễn Văn Tuấn
Nhưng tác giả Dương Danh Huy và Phạm Quang Tuấn chỉ ra rằng phát biểu của Bateman là sai (2). Bằng cách sử dụng chứng cứ pháp lí và khoa học cùng với lập luận chặt chẽ, hai nhà khoa học VN chỉ ra rằng Bateman đã sai về dữ liệu và sai về suy luận. Chẳng hạn như giàn khoan cách Tri Tôn [thuộc quần đảo Hoàng Sa] 14 hải lí (chứ không phải 17), và cách đảo Woody hay Phú Lâm 103 hải lí (chứ không phải 80). Tất cả những con số đó, thoạt đầu mới nhìn chỉ là sai sót nhỏ, nhưng có ý nghĩa lớn về pháp lí. Bateman nói rằng Trung Quốc “claim” Hoàng Sa là của họ, nhưng Bateman không nói rằng Việt Nam cũng claim Hoàng Sa. Như vậy, Bateman thiên vị (biased). Ngoài ra, hai nhà khoa học VN còn chỉ ra một sai lầm cơ bản: đó là Bateman lẫn lộn giữa khái niệm sovereignty và sovereign rights, nên có phát biểu rất ngô nghê về vùng đặc quyền kinh tế (EEZ)!
Bị phê phán và bị vạch trần sai lầm, Bateman có vẻ… nóng. Bateman hồi đáp bằng một bài ngắn nói rằng ông không muốn tranh cãi về những con số! Nhưng trong một đoạn văn khác, Bateman thừa nhận ông đã sai lầm khi dựa vào nguồn thứ phát (secondary source) nên trình bày sai con số. Ông tự mâu thuẫn. Còn sai lầm về sovereignty và sovereign rights thì Bateman không trả lời được. Bateman kết thúc bài hồi đáp bằng một câu có vẻ thành tâm rằng ông chỉ muốn đóng góp vào hoà bình trong khu vực và kêu gọi hợp tác giữa các bên, chứ không có ý nào khác (3). Mô Phật!
Nhưng hai học giả VN vẫn không tha Bateman. Trong phần trả lời hồi đáp của Bateman, hai học giả VN có vẻ lên lớp Bateman rằng trong tranh luận học thuật những con số và dữ liệu rất quan trọng, chứ không thể nói một cách vội vàng rằng chăm chú vào chi tiết là phản tác dụng (4). Sau đó, hai học giả này chỉ ra rằng cội nguồn của xung đột hiện nay là Tàu cộng đã bất chấp các qui tắc UNCLOS và các qui chế pháp lí về lãnh hải. Đó là điểm mà Bateman né tránh trong cả hai bài viết. Do đó, hai tác giả đề nghị cách giải quyết vấn đề là tuân thủ theo UNCLOS. Cần nói thêm rằng UNCLOS là Công ước của Liên hiệp quốc về Luật Biển.
Đây là một tranh luận thú vị. Ông Bateman là một chuyên gia về hàng hải, nhưng cả hai Dương Danh Huy và Phạm Quang Tuấn thì đều là dân… “tay ngang”. Một người là tiến sĩ vật lí nhưng làm về IT, một người là nhà hoá học. Tuy là tay ngang, nhưng bằng tư duy khoa học và kiến thức về UNCLOS, họ có thể tranh luận một cách sòng phẳng và chuyên nghiệp với các chuyên gia trong ngành. Ngay cả Gs Tonnesson (một chuyên gia của Na Uy từng tranh luận với anh Phạm Quang Tuấn) cũng công nhận lí lẽ của Huy và anh Tuấn là thuyết phục, còn ông Bateman thì phạm quá nhiều sai lầm. Xem qua lí lịch khoa học của ông Bateman tôi thấy thành tích khoa học của ông này có vẻ rất rất khiêm tốn, nhưng chẳng hiểu sao leo lên chức Senior Fellow. Có lẽ chỉ là Fellow của Nanyang thôi, chứ ở Úc thì với lí lịch như thế ông sẽ chẳng bao giờ thành Senior Fellow được.
Việt Nam rất cần những người như Huy và anh Tuấn. Họ tuy ở nước ngoài như tôi, nhưng đã hơn 20 năm qua, lúc nào cũng đau đáu quan tâm đến quê nhà. Ngay từ thập niên 1990s, họ đã tham gia Quĩ nghiên cứu Biển Đông vì thấy trước tranh chấp và mối đe doạ của Tàu cộng, nhưng lúc đó ít ai quan tâm đến vấn đề Biển Đông. Trước đó, Bs Ngô Thế Vinh cũng từng viết hẳn một cuốn sách “Cửu Long cạn dòng, Biển Đông dậy sóng” để cảnh báo về nguy cơ xung đột ở Biển Đông. Đến khi xung đột xảy ra và leo thang, họ cùng các bạn khác trong Quĩ đã có những đóng góp vô giá. Ts Dương Danh Huy từng viết bài trên báo chí Phi Luật Tân và Mĩ để trình bày lẽ phải của VN trong vấn đề Hoàng Sa và Trường Sa.
Một chút ghi chú cá nhân: tôi biết tính của hai anh bạn tôi về tranh luận. Dương Danh Huy là người rất radical và khách quan đến lạnh lùng, lúc nào cũng có những suy nghĩ khác người nhưng logic. Còn anh Phạm Quang Tuấn là người nổi tiếng về tranh luận và tính tình thẳng thắn. Anh ấy là người có thể nói trước mặt bạn rằng “mày là một thằng tồi”, nhưng rồi không bao giờ nhắc đến nữa và vẫn xem bạn là bạn. Thời còn trẻ ở New Zealand, tôi nghe nói anh từng tranh luận với bạn bè từ sáng hôm nay đến sáng hôm sau, đến khi nào phần thắng thuộc về anh ấy! Do đó, Bateman mà đụng độ với hai nhà khoa học VN này, tôi e ngại cho sức khoẻ của ông ấy quá.
Trong phần dưới của mỗi bài, người đọc có thể viết bình luận (comment). Tôi đã tóm lược vài ý chính, nếu các bạn muốn vào bình luận ủng hộ “gà nhà” hay phê bình ông Úc Bateman thì cứ theo những đường link dưới đây mà viết.
Có một chi tiết sai là báo EurasiaReview.com viết rằng anh Tuấn là “Assistant Professor”, nhưng trong thực tế Úc không có chức danh này. Anh ấy là “Associate Professor”, và ở Úc, chức danh Associate Professor cao hơn Assistant Professor của Mĩ một bậc khá xa.
________________
(1) Bài của Bateman: http://www.eurasiareview.com/15052014-new-tensions-south-china-sea-whose-sovereignty-paracels-analysis
(2) Bài hồi đáp của Dương Danh Huy và Phạm Quang Tuấn: http://www.eurasiareview.com/27052014-sovereignty-paracels-article-lets-beijing-lightly-analysis
(3) Bateman trả lời phê bình: http://www.eurasiareview.com/27052014-whose-sovereignty-paracels-response
(4) Phạm Quang Tuấn và Dương Danh Huy lên lớp: http://www.eurasiareview.com/05062014-haiyang-981-confrontation-danger-convoluting-everything-sovereignty-disputes See Translation
* * *
An Điền – Vạch trần luận điệu theo đuôi Trung Quốc
Hai nhà nghiên cứu Việt Nam đã đưa ra những lập luận chặt chẽ, thuyết phục về tính phi pháp của việc hạ đặt giàn khoan Hải Dương-981 trước nhận định sai lầm của một chuyên gia nước ngoài.
Các tàu hải cảnh của Trung Quốc gần khu vực hạ đặt giàn khoan Hải Dương-981 – Ảnh: Reuters
Sau khi Trung Quốc hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương-981 (Haiyang Shiyou-981) trong vùng biển Việt Nam, tiến sĩ (TS) Sam Bateman, một chuyên gia kinh nghiệm về biển Đông (Trường Nghiên cứu quốc tế S.Rajaratnam, Đại học Công nghệ Nanyang, Singapore) đã có bài phân tích biện hộ cho động thái phi pháp này. Ngay sau đó, TS Dương Danh Huy (một nhà nghiên cứu về biển Đông sống tại Anh) và TS Phạm Quang Tuấn (Đại học New South Wales, Úc) đã có bài phản biện phủ nhận những luận điểm vô lý trong phân tích của ông Bateman. Mỗi bên đã đưa ra 2 bài phân tích.
Trả lời Thanh Niên, các chuyên gia trung lập đều có chung nhận xét: Lập luận từ phía hai nhà nghiên cứu Việt Nam mang tính thuyết phục rất cao. Giáo sư Stein Tonnesson (Viện Nghiên cứu hòa bình quốc tế, Na Uy) nói với Thanh Niên: “Trong hai bài phân tích của hai tác giả Việt Nam, tôi không tìm thấy bất kỳ một lỗi nhỏ nào liên quan đến các luận cứ hay cách diễn giải luật pháp quốc tế. Trong khi đó, TS Sam Bateman đã mắc phải một số lỗi trong phân tích của mình cũng như đưa ra những nhận định dễ gây hiểu lầm”.
Chủ quyền của ai?
Đây cũng chính là tựa đề bài phân tích đầu tiên của TS Bateman, trong đó ông viện dẫn Công ước LHQ về luật Biển 1982 (UNCLOS) để cho rằng giàn khoan Hải Dương-981 hoàn toàn nằm trong vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của Trung Quốc, đồng thời bỏ qua sự thật rằng quần đảo Hoàng Sa thuộc chủ quyền của Việt Nam, hiện bị Trung Quốc chiếm đóng phi pháp.
Trong phần phản biện, TS Huy và TS Tuấn đã chỉ ra những sai sót của vị chuyên gia quốc tế, từ những lỗi sơ đẳng nhất cho tới những cái sai cố tình thiên vị cho Bắc Kinh. Thứ nhất, khoảng cách từ giàn khoan tới đảo Tri Tôn là 17 hải lý chứ không phải 14 hải lý như ông Bateman viết; đồng thời, khoảng cách từ Hải Dương-981 đến đảo Phú Lâm là 103 hải lý chứ không phải 80 hải lý. Ở bài viết phản biện, chính ông Bateman cũng thừa nhận cái sai này.
Thế nhưng, điểm mấu chốt là việc TS Bateman cố tình diễn giải sai hoặc chưa đầy đủ UNCLOS để từ đó trao cho Trung Quốc cái gọi là chủ quyền ở khu vực hạ đặt giàn khoan. Thậm chí ngay cả trong trường hợp phi lý là Hoàng Sa được quốc tế xem như thuộc Trung Quốc, thì mặc dù đảo Tri Tôn gần với giàn khoan hơn nhưng vì diện tích quá nhỏ nên theo điều 121 của UNCLOS, không đủ tiêu chuẩn để xét EEZ, và do vậy Tri Tôn không có cơ sở nào để xem xét ở đây, theo TS Huy và TS Tuấn.
Tiếp theo, nếu ông Bateman đem đảo Phú Lâm ra làm cơ sở để cho rằng Hải Dương-981 nằm trong EEZ của Trung Quốc, thì sẽ không có một phiên tòa quốc tế nào công nhận điều này. Đó là do khoảng cách từ giàn khoan đến vùng đất liền Việt Nam (120 hải lý) cũng không lớn hơn khoảng cách giàn khoan với đảo Phú Lâm (103 hải lý) là bao và theo các án lệ quốc tế, giàn khoan Hải Dương-981 phải nằm trong EEZ của Việt Nam, theo hai nhà nghiên cứu Việt Nam phân tích.
Giáo sư Tonnesson ủng hộ lập luận này. Ông nói: “Thậm chí ngay cả trong trường hợp Phú Lâm đủ chuẩn để xác lập EEZ theo điều 121.3 của UNCLOS thì phiên tòa quốc tế cũng phải xác định giàn khoan đang nằm trong vùng biển Việt Nam, bởi lẽ: Theo UNCLOS, bờ biển thuộc Phú Lâm ngắn hơn rất nhiều so với các bờ biển thuộc vùng đất liền của Việt Nam; và do vậy việc hạ đặt giàn khoan của Trung Quốc là phi pháp”.
Không thể thụ động
Ông Bateman cũng đề cập đến công thư năm 1958 của cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng để nói Việt Nam công nhận chủ quyền của Trung Quốc đối với “Tây Sa” (Hoàng Sa) và “Nam Sa” (Trường Sa). Và luận điểm này cũng đã bị các nhà nghiên cứu Việt Nam dễ dàng bác bỏ do nó không có giá trị pháp lý trong vấn đề chủ quyền Trường Sa, Hoàng Sa.
Các chuyên gia độc lập cũng đồng thuận với luận điểm của TS Huy, TS Tuấn về việc Trung Quốc, mặc dù là nước ký UNCLOS nhưng lại tự đặt mình ra ngoài mọi cơ chế giải quyết bất đồng cũng như không chịu tuân thủ công ước này. GS Zachary Abuza, chuyên gia về khoa học chính trị và đối ngoại khu vực Đông Á thuộc Đại học Simmons (Mỹ) nói với Thanh Niên: “Lập luận cho rằng không một nước có tranh chấp trên biển Đông nào, ngoại trừ Trung Quốc đang đẩy căng thẳng leo thang thông qua các hành vi bất chấp luật pháp quốc tế, là hoàn toàn chính xác”. Ngay cả ông Bateman, ngay phần mở đầu trong bài viết đầu tiên của mình cũng đã thừa nhận: “Tuy nhiên, Trung Quốc lẽ ra đã có thể xử lý tình huống theo phương thức ngoại giao thay vì hành động đơn phương theo cái cách mà tất yếu cũng sẽ làm gia tăng căng thẳng”.
Những lập luận thuyết phục từ hai nhà nghiên cứu Việt Nam đã giúp dư luận thế giới có được một góc nhìn khách quan, chính xác về những gì đang diễn ra trên biển Đông. Thế nhưng, còn cần rất nhiều những tiếng nói như thế từ phía Việt Nam để tiếp tục bảo vệ lẽ phải. TS Dương Danh Huy nói với Thanh Niên: “Chúng ta phải nói cho chúng ta chứ không thể thụ động chờ người khác nói cho mình. Hơn nữa, chắc chắn Trung Quốc sẽ tăng cường tuyên truyền, dụ dỗ, mua chuộc, lừa bịp các chuyên gia nước ngoài, cho nên chúng ta phải luôn đấu tranh, phải xây dựng lực lượng cho cuộc đấu tranh trong đó kẻ địch có lợi thế số đông, phương tiện và tài chính”.
An Điền Nguồn: Thanh Niên