Tổng thống tương lai của Ukraine: Từ phim trường đến chính trường

Giành hơn 73% phiếu bầu trong cuộc bỏ phiếu bầu tổng thống lần hai diễn ra ngày 21/4, danh hài Volodymyr Zelensky gần như chắc chắn sẽ trở thành tổng thống tiếp theo của Ukraine trong 5 năm tới.

“Đầy tớ của nhân dân”

Ông Zelensky sinh năm 1978 trong một gia đình ở miền đông Ukraine và không liên quan đến nghệ thuật. Bản thân theo học chuyên ngành kinh tế, nhưng ông Zelensky bén duyên với nghệ thuật từ rất sớm khi ở tuổi 17.

Trước khi bước chân vào chính trường, ông đã có một sự nghiệp phim trường đáng chú ý. Ông là thành viên hội đồng quản trị của công ty Studio Kvartal 95, một doanh nghiệp có giá trị hàng chục triệu USD. Ông vừa là diễn viên, vừa là nhà biên kịch, đạo diễn. Các tác phẩm của ông thiên về châm biếm chính trị.

Ông góp mặt trong rất nhiều phim truyền hình. Một trong những vai diễn đáng chú ý của ông là vai chính trong phim “Đầy tớ của nhân dân”. Trong bộ phim này, ông đóng vai Vasily Holoborodko, một thầy giáo lịch sử với quan điểm tích cực chống tham nhũng và sau đó đắc cử tổng thống. Vai diễn được cho là đã có tác động rất lớn đến cử tri Ukraine, những người đã ủng hộ ông Zelensky trong cuộc chạy đua tranh cử tổng thống vừa qua.

Oleksiy Haran, một giáo sư về khoa học chính trị tại Đại học Kyiv-Mohyla, nhận định: “Cử tri Ukraine dường như đã lấy hình ảnh của ông ấy (Zelensky) để vận vào đời thực. Đây là một hiện tượng tâm lý”.
Tuy nhiên, một kết quả khảo sát công bố mới đây cho thấy, khoảng 54% cử tri Ukraine lựa chọn ông Zelensky là vì hy vọng ông là “một gương mặt mới với chính trường”, chỉ 6% nói rằng là do họ thích vai diễn tổng thống của ông trên truyền hình.

Chiến dịch tranh cử khác lạ

Đó là một ngày cuối tháng 1/2019, ông Zelensky chính thức đệ đơn tranh cử tổng thống, sẵn sàng cho một cuộc đua với hàng chục đối thủ khác vốn giàu kinh nghiệm chính trường.

Toàn bộ chiến dịch tranh cử của ông Zelensky không giống bất cứ chính trị gia nào. Thay vì tổ chức các cuộc tiếp xúc cử tri, đưa ra các bài diễn văn chính trị, chiến dịch tranh cử của ông tập trung vào các video mang tính vui vẻ, gần gũi trên mạng xã hội.

Ông tránh bày tỏ quan điểm công khai, tránh các cuộc phỏng vấn lớn, hiếm khi tổ chức họp báo. Lý giải cho điều này, ông Zelensky nói, chiến lược của đội ngũ tranh cử của ông là không tham gia vào các chương trình tranh luận trên truyền hình, nơi mà các ứng viên của chính quyền cũ chỉ đến “cãi vã” nhằm mục đích “quảng cáo hình ảnh” mà “không đưa ra thỏa thuận nào”.

Bản thân ông cũng thừa nhận không có nhiều kinh nghiệm về chính trường. Andreas Umland, chuyên gia tại Viện hợp tác châu Âu – Đại Tây Dương, cho rằng chính sự thiếu thốn kinh nghiệm chính trường vô tình đã mang lại lợi thế cho ông Zelensky trong bối cảnh cử tri Ukraine khao khát một sự đổi mới trên chính trường.

Ông Zelensky lấy chính hình ảnh vai diễn thầy giáo lịch sử Vasily Holoborodko để “ghi điểm” cho chiến dịch tranh cử của mình: đấu tranh với tham nhũng. Đối tượng hướng tới của ông là những người trẻ và cộng đồng nói tiếng Nga.

Ukraine sắp đón “làn gió mới”?

Trở thành tổng thống tiếp theo của Ukraine, ông Zelensky sẽ phải đối mặt với không ít thách thức, đặc biệt là khi ông không có nhiều kinh nghiệm chính trường. Thách thức đó là làm thế nào để khởi sắc nền kinh tế trì trệ của Ukraine, giải quyết ổn thỏa chiến sự ở miền đông và đưa ra chính sách liên quan tới mối quan hệ với Nga.
Trong khi nhiều người kỳ vọng ông Zelensky sẽ mang lại một làn gió mới cho chính trường Ukraine, mang lại những thay đổi tích cực cho Ukraine, không ít chuyên gia tỏ ra hoài nghi về điều này.

Chuyên gia chính trị Oleksiy Haran cho rằng, Ukraine dưới thời ông Zelensky sẽ không có thay đổi về chính sách đối ngoai. “Tình hình rất khó đoán, nhưng theo phán đoán của tôi, chính sách đối ngoại của Ukraine cơ bản sẽ không thay đổi. Ông Zelensky từng nói chúng ta sẽ tiếp tục xích lại gần EU, ông ấy sẽ không chấp nhận việc Crimea sáp nhập (vào Nga) hay Donbass bị chiếm đóng”. Trợ lý chính trị của ông Zelensky, Dmytro Razumkov, cho biết dưới thời ông Zelensky, Ukraine sẽ tiếp tục theo đuổi trở thành thành viên EU và NATO.

Trong khi đó, nhiều người cũng lo ngại, khi ông Zelensky trở thành tổng thống, Ukraine sẽ bị điều hành bởi những thế lực tài phiệt do ông Zelensky bị cho là có mối quan hệ đặc biệt với giới tài phiệt, đáng chú ý là tài phiệt sống lưu vong Ihor Kolomoisky.

Ông Kolomoisky đang sống lưu vong ở Israel kể từ khi bị giới chức Ukraine điều tra cáo buộc về các sai phạm tài chính tại PrivatBank – ngân hàng sở hữu các kênh phát sóng chương trình của Zelensky và hiện đã bị quốc hữu hóa.

Ông Zelensky và Kolomoisky được cho là có các đối tác làm ăn chung, song họ khẳng định mối quan hệ này chỉ liên quan đến làm ăn và không có chuyện ông Zelensky bị “giật dây” bởi tài phiệt.

Theo DW, Aljazeera