Khủng hoảng Ukraina làm kẹt chiến lược «xoay trục» sang Châu Á của Mỹ

Theo RFI – Đức Tâm – Thứ tư 26/3/2014

Chiến lược « xoay trục » dựa trên hai trụ cột chính là kinh tế và quân sự. Một mặt, Hoa Kỳ thúc đẩy quan hệ kinh tế thương mại với Châu Á, với dự án thành lập một khu vực tự do mậu dịch trong khuôn khổ Hiệp định Đối tác Kinh tế Chiến lược xuyên Thái Bình Dương (TPP). Mặt khác, từ nay đến 2020, Hoa Kỳ sẽ tập trung tới 60% lực lượng hải quân trong khu vực Châu Á-Thái Bình Dương. Việc luân chuyển binh sĩ, tàu chiến Mỹ tới các nước đồng minh trong khu vực Châu Á được đẩy mạnh.

Chiến lược này làm Châu Âu lo ngại. Khác hẳn với những người tiền nhiệm, Tổng thống Obama không hào hứng thúc đẩy quan hệ « liên Đại Tây Dương ». Thậm chí, ông còn không dự Thượng đỉnh Mỹ- Châu Âu, được tổ chức tại Madrid 2010.

Trước khi xẩy ra cuộc khủng hoảng Ukraina, việc thực hiện chiến lược « xoay trục » đã vấp phải một số khó khăn như chương trình cắt giảm ngân sách quốc phòng, quan hệ căng thẳng giữa Nhật Bản và Hàn Quốc do vấn đề lịch sử, chính sách kích động tư tưởng dân tộc chủ nghĩa của Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe v.v…

Giờ đây, cuộc khủng hoảng Ukraina với hậu quả là Matxcơva sáp nhập bán đảo Crimée vào Nga, đã làm cho chính quyền Obama phải bận tâm. Phản ứng của châu lục « già cỗi » không làm Tổng thống Vladimir Putin chùn bước. Châu Âu kêu gọi Mỹ tiếp tục đảm nhiệm vai trò lãnh đạo, trước các tham vọng của ông Putin muốn « vẽ lại bản đồ Châu Âu sau đệ nhị thế chiến », khôi phục ảnh hưởng của Nga kể từ khi Liên Xô sụp đổ.

Để trấn an Châu Âu, đồng minh truyền thống, ngày 24/03/2014, trên đường tới Hà Lan dự Hội nghị Thượng đỉnh bất thường G7 bàn về hồ sơ Ukraina và Thượng đỉnh về an ninh hạt nhân, Tổng thống Obama, khi trả lời phỏng vấn của nhật báo Hà Lan Volkskrant, đã khẳng định lại sự ủng hộ của Hoa Kỳ đối với Liên Minh Bắc Đại Tây Dương (NATO). Theo ông, đó là «liên minh mạnh nhất, hiệu quả nhất trong lịch sử nhân loại». Nguyên thủ Mỹ cũng nhắc lại điều 5 trong Hiến chương NATO về nghĩa vụ của các thành viên bảo vệ lẫn nhau và cảnh báo: «Đừng có ai thắc mắc về sự gắn bó của Hoa Kỳ đối với an ninh của Châu Âu».

Đồng thời, Tổng thống Obama cũng mong muốn Châu Âu đừng tiếp tục nghĩ rằng Washington không quan tâm đến lục địa này khi thực hiện chiến lược «xoay trục» sang Châu Á. Nguyên thủ Mỹ giải thích : «Trong thời kỳ chiến tranh lạnh, Châu Âu là cội nguồn của nhiều thách thức về an ninh quốc tế. Giờ đây, NATO là cơ sở bảo đảm cho an ninh chung. Do vậy, việc Hoa Kỳ đóng một vai trò rộng lớn hơn tại Châu Á, trong mọi trường hợp, không có nghĩa là Washington quay lưng lại với các cam kết tại Châu Âu»; quan hệ với các đồng minh và đối tác Châu Âu là hòn đá tảng trong cam kết quốc tế của Hoa Kỳ, điều này được thể hiện qua việc cùng tham gia tác chiến tại Afghanistan và các nỗ lực ngoại giao trong hồ sơ Iran, Syria.

Tuy nhiên, trong bối cảnh giảm chi phí quốc phòng, Hoa Kỳ không thể dàn trải sức lực khắp nơi. Chính vì thế, Tổng thống Obama nhấn mạnh, Châu Âu phải chia sẻ gánh nặng trong lĩnh vực an ninh tập thể : « Như chúng tôi đã thường xuyên nói vơí các đồng minh Châu Âu, chúng tôi muốn thấy có thêm nhiều nước Châu Âu thực hiện cam kết của mình về chi phí quân sự ».

Một số tờ báo Mỹ khuyên chính quyền Obama nên « xoay lại trục » sang Châu Âu. Theo tờ Los Angeles Times, với cuộc khủng hoảng Ukraina, Châu Âu lại trở thành tâm điểm trong chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ và trong hoàn cảnh hiện nay, Washington không thể thực hiện được chính sách « xoay trục » sang Châu Á