Tin Việt Nam – 26/08/2017
VN thúc đẩy kinh doanh trong bất ổn thể chế
PGS. TS. Phạm Quý ThọHọc Viện Chính sách & Phát triển
Trong vòng chưa đầy hai năm, kể từ sau Đại hội Đảng Cộng sản tháng 1 năm 2016, người dân Việt Nam đã phải chứng kiến sự gia tăng của bất ổn thể chế.
Một mặt, đây là hiện tượng xảy ra do chiến dịch chống tham nhũng và kiểm soát quyền lực lên đến cao điểm, hướng tới cải cách chính trị theo triết lý của đảng.
Mặt khác, nó bắt nguồn từ hậu quả nặng nề gây nên bởi sự yếu kém trong điều hành của chính phủ tiền nhiệm.
Báo Nhật bàn về sự vắng bóng của Chủ tịch Quang
VN: Tăng thuế VAT ‘phải đi kèm rà soát chi tiêu công’
Cựu chủ tịch VN Pharma lĩnh 12 năm tù
Câu hỏi đặt ra hiện nay là làm thế nào cải thiện tăng trưởng nhờ thúc đẩy tự do kinh doanh trở thành chính sách có hiệu quả khi rào cản lớn từ chậm cải cách thể chế, nguồn lực hạn hẹp và quan hệ quốc tế không thuận lợi?PGS. TS. Phạm Quý Thọ
Khi mô hình tăng trưởng nóng theo chiều rộng bị gián đoạn, các điều kiện kinh tế và chính trị cũng đi xuống nhanh chóng.
Thủ tướng đương nhiệm Nguyễn Xuân Phúc đang lựa chọn thúc đẩy kinh doanh với phương châm: ‘Chính phủ kiến tạo, liêm chính, hành động và phục vụ người dân và doanh nghiệp’.
Câu hỏi đặt ra hiện nay là làm thế nào cải thiện tăng trưởng nhờ thúc đẩy tự do kinh doanh trở thành chính sách có hiệu quả khi rào cản lớn từ chậm cải cách thể chế, nguồn lực hạn hẹp và quan hệ quốc tế không thuận lợi?
Hậu quả của quản lý kinh tế yếu kém
Hệ thống tài chính – ngân hàng được coi mà huyết mạch của nền kinh tế.
Nợ xấu của nó trước kia được che giấu, nay được ‘minh bạch’ hơn về số liệu, lên đến 600.000 tỷ, chiếm 10% tổng dư nợ, khoảng 70% nằm trong bất động sản, được coi là ‘cục máu đông’ gây tắc nghẽn.
Hệ thống ngân hàng đang trong quá trình ‘sắp xếp’ và 12 đại án trong lĩnh vực này đang được Ban chỉ đạo chống tham nhũng trung ương thúc đẩy.
Vụ án ngân hàng Xây Dựng – Phạm Công Danh, ngân hàng Đại dương – Hà Văn Thắm đã và đang xét xử, mới đây Trầm Bê, nguyên phó chủ tịch ngân hàng Sacombank cũng đã bị khởi tố, mở màn cho những điều tra liên quan tới Ngân hàng Nhà nước.
Dư luận đồn đoán danh sách không chỉ dừng ở 12 vụ án này.
Nợ công dâng cao
Nợ công cao và tăng nhanh là một chỉ báo bất ổn kinh tế. Số nợ báo cáo của chính phủ hiện thời sát mức trần 65% GDP được Quốc hội thông qua.
Tuy nhiên, theo tính toán của một số chuyên gia, chỉ tính riêng nợ của 3.200 doanh nghiệp nhà nước năm 2016 khoảng 324 tỷ đô la, bằng 158% GDP.
Tổng thu ngân sách nhà nước từ đầu năm đến thời điểm ngày 15/7/2017 ước đạt 584.600 tỷ đồng, chỉ bằng 48.2% dự toán năm, thấp hơn mọi năm, làm lo ngại về hụt thu có thể lên tới 11%PGS. TS. Phạm Quý Thọ
Như vậy, cộng cả nợ chính phủ và nợ doanh nghiệp nhà nước sau khi trừ đi phần chính phủ bảo lãnh trùng lặp, tổng số nợ năm 2016 là $431 tỷ, lên đến 210% GDP.
Các tập đoàn kinh tế nhà nước (DNNN) – từng được coi là ‘quả đấm thép’ đang sản xuất kinh doanh khó khăn, không ít trong số đó đã và đang trên bờ phá sản, trong đó danh sách 12 doanh nghiệp lớn, chủ yếu do bộ Công thương quản lý, được đưa vào nghị sự của Bộ Chính trị, giao cho một ủy viên, phó thủ tướng đặc trách giải quyết, song chưa có phương án khả thi, ngoài việc đưa ra lộ trình ‘cổ phần hóa’ các doanh nghiệp nhà nước nói chung đến năm 2020.
Trong tình thế khó khăn, nguồn thu ngân sách nhà nước từ khối DNNN đang sụt giảm mạnh, chỉ đạt 33,2% kế hoạch năm 2017, khoảng 95.000 tỷ đồng.
Theo số liệu của Tổng Cục Thống Kê, tổng thu ngân sách nhà nước từ đầu năm đến thời điểm ngày 15/7/2017 ước đạt 584.600 tỷ đồng, chỉ bằng 48.2% dự toán năm, thấp hơn mọi năm, làm lo ngại về hụt thu có thể lên tới 11%.
Chi thường xuyên lớn gấp 5 lần chi cho phát triển. Ngân sách eo hẹp làm giảm nguồn lực cho đầu tư phát triển và cải cách thể chế.
BOT – ví dụ của sự yếu kém
Việt Nam: Nhiều dự án BOT ‘có vấn đề’
Quản lý kinh tế yếu kém trong hai nhiệm kỳ trước đang để lại những hậu quả nặng nề và tiếp tục có ảnh hưởng tiêu cực, lâu dài đến phát triển kinh tế – xã hội.
BOT là một minh chứng nổi bật. BOT – là từ viết tắt của tiếng Anh: Build-Operate-Transfer, có nghĩa: Xây dựng-Vận hành-Chuyển giao.
Về bản chất là một chính sách đầu tư công, khi Chính phủ kêu gọi các doanh nghiệp bỏ vốn xây dựng trước (build), sau đó khai thác vận hành một thời gian (operate) và sau cùng là chuyển giao (transfer) lại cho nhà nước.
Trong tháng 8 năm nay, báo chí nhà nước đã ‘bung ra’ với chủ đề BOT, bắt đầu từ sự cố ‘Cai Lậy’.
Các ‘tài xế’ thể hiện ‘bất tuân dân sự’, thu gom tiền lẻ, tiền xu để trả tiền vé khi qua trạm thu phí Cai Lạy tỉnh Tiền Giang nhằm phản đối việc đặt sai trạm thu phí và giá phí cao.
Một chủ trương đúng nhưng đã bị lạm dụng. Kết luận của thanh tra Chính phủ cho thấy, 100% các dự án BOT về giao thông trên cả nước là chỉ định thầu, trong đó nhiều nhà thầu không đủ năng lực, vay vốn ngân hàng đến 90%PGS. TS. Phạm Quý Thọ
Hậu quả là tắc nghẽn giao thông nghiêm trọng, có thời điểm phải ngừng thu phí để giải tỏa. Nhờ báo chí mà chính quyền các cấp, các cơ quan chuyên môn và thanh tra phải ‘vào cuộc’.
Một chủ trương đúng nhưng đã bị lạm dụng. Kết luận của thanh tra Chính phủ cho thấy, 100% các dự án BOT về giao thông trên cả nước là chỉ định thầu, trong đó nhiều nhà thầu không đủ năng lực, vay vốn ngân hàng đến 90%.
Chỉ trong đợt kiểm toán đầu tiên 27 dự án BOT, đoàn giám sát của Quốc hội với Kiểm toán Nhà nước đã yêu cầu 22 dự án phải giảm thời gian thu phí tổng cộng lên đến… 100 năm. Chỉ riêng ở Tp. HCM, Thanh tra cũng đã phát hiện ra sai phạm ở 6 dự án BOT lên đến 2.200 tỷ đồng…
Các tít báo khả ‘cởi mở’ và đang thu hút được công luận rộng rãi: “Cai Lậy: BOT để ngỏ khả năng khởi kiện và thế lưỡng nan của Bộ Giao thông – Vận tải; Bộ đang bảo vệ lợi ích của ai trong bài toán BOT?; BOT – lợi ích nhóm; ”Ăn chặn’ tiền dân!; ‘BOT chứa rủi ro tham nhũng lớn nhất’; BOT và áp lực kiến tạo liêm chính…” với yêu cầu điều tra làm rõ, công khai minh bạch và trách nhiệm giải trình.
Chống tham nhũng và ‘nhốt quyền lực’
‘Không thể dựa vào liên kết quyền lực mà vi phạm pháp luật’
Chống tham nhũng, cải cách bộ máy và bàn giao thế hệ lãnh đạo cao cấp nhất của Đảng là những vấn đề cải cách thể chế trọng tâm, được dư luận hết sức quan tâm.
Tham nhũng là hậu quả tất yếu của tình hình, và nguyên nhân của mọi nguyên nhân gắn với thể chế là tha hóa quyền lực.
Tham nhũng lớn và lan rộng là do quyền lực tha hóa nghiêm trọng. Đảng Cộng sản Việt Nam nhận ra thực trạng này và đang nỗ lực ‘nhốt vào lồng thể chế’, bắt đầu bằng chống tham nhũng.
‘Chiến dịch này’ được Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng phát động, bắt đầu từ Trịnh Xuân Thanh – nguyên phó chủ tịch tỉnh, người đã trốn ra nước ngoài vào tháng 4 năm 2016, được ví như ‘con voi chui lọt lỗ kim’, nay đã ‘về nước đầu thú’ vào cuối tháng 7 vừa qua.
Mọi vụ tham nhũng đều do chiếm đoạt tài sản công, mọi hành vi tham nhũng cuối cùng kết thúc bằng việc gia tăng tài sản bất minhPGS. TS. Phạm Quý Thọ
Trong thời gian này, ngoài các Vụ án Ngân hàng nêu trên, các ‘chiến hữu’ cùng ông Thanh tại Tổng công ty xây lắp dầu khí (PVC), như Nguyễn Xuân Sơn, Vũ Đức Thuận… cũng bị bắt giam, kỷ luật nguyên Bí thư và Phó bí thư Hậu Giang, kỷ luật cách chức Bí thư Đảng đoàn và chức nguyên Bộ trưởng bộ Công thương của ông Vũ Huy Hoàng, kỷ luật các thứ trưởng Bộ Nội vụ, nguyên phó Ban tổ chức Trung ương, cách chức Ủy viên Bộ Chính trị, bí thư Thành ủy thành phố Hồ Chí Minh của ông Đinh La Thăng, miễm nhiệm chức thứ trưởng của bà Hồ Thị Kim Thoa…
Mọi vụ tham nhũng đều do chiếm đoạt tài sản công, mọi hành vi tham nhũng cuối cùng kết thúc bằng việc gia tăng tài sản bất minh.
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc trong một đợt công tác lên các tỉnh miền núi phía Bắc đã cảm thán, rằng các biệt thự xa hoa của quan chức tỉnh tạo hình ảnh phản cảm khi dân còn khó khăn, thiếu đói.
Ngày 23/05/2017, Bộ Chính trị quyết định phổ biến quy định kiểm tra tài sản của 1.000 cán bộ cao cấp, kể cả ủy viên Bộ Chính trị.
Có thể thấy chiến dịch chống tham nhũng đã quyết định đi tới bước cuối cùng. Nhưng chính công tác cán bộ của đảng đang bộc lộ hạn chế, yếu kém.
Vụ bắt ông Trầm Bê: Sẽ còn ai nữa?
Sau Đại hội 12 Đảng chủ trương ‘nhốt quyền lực’, Tổng Bí thư Đảng Nguyễn Phú Trọng đề ra nhiệm vụ: “Nhốt quyền lực vào trong lồng quy chế lập pháp”.
Có ý kiến mong có lồng nhốt quyền lực được thiết lập từ Đức trị tới Pháp trị và Dân chủ hóa. Hoàn thiện thể chế cần thực chất hơn theo hướng thị trường với những giá trị và chuẩn mực phổ quátPGS. TS. Phạm Qúy Thọ
Hội nghị Trung ương 4 khóa 12 nêu 27 biểu hiện ‘tự diễn biến, tự chuyển hóa, suy thoái tư tưởng, đạo đức lối sống’ của đảng viên.
Mới đây ông Trọng lại vừa ký ban hành Quy định số 89 – QĐ/TW “Về khung tiêu chuẩn chức danh, định hướng khung tiêu chí đánh giá cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp” và Quy định số 90 -QĐ/TW “Về tiêu chuẩn chức danh, tiêu chí đánh giá cán bộ thuộc diện Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý”.
Trong thời gian ngắn nhiều cán bộ đảng bị xử lý kỷ luật, ngoài nguyên nhân tham nhũng, liên quan tới buông lỏng quản lý, thiếu trách nhiệm, bổ nhiệm cán bộ sai quy trình… gây hậu quả nghiêm trọng, điển hình là nguyên bộ trưởng Nguyễn Minh Quang và một số lãnh đạo bộ Tài nguyên và Môi trường, ông Võ Kim Cự và một số lãnh đạo tỉnh Hà Tĩnh, nơi xảy ra thảm họa môi trường ‘Formosa’…
Các nhà quan sát cho rằng cần bổ sung các căn cứ pháp luật để các án kỷ luật, giống kiểu ‘phạt các nhà quý tộc thời Trung cổ’ khi Đảng cộng sản và chính phủ xóa bỏ ‘hàm, chức’ trong quá khứ của các cán bộ cao cấp, sao cho ‘đúng người, đúng tội’, đủ sức răn đe, mang thuyết phục và bình đẳng cho mọi người dân trước pháp luật.
Nhà báo Nhị Lê – Phó Tổng biên tập Tạp chí Cộng sản, khi trả lời phỏng vấn Báo điện tử VTC News mong có ‘lồng nhốt quyền lực’ được thiết lập từ “Đức trị” tới “Pháp trị” và “Dân chủ hóa”. Hoàn thiện thể chế cần thực chất hơn theo hướng thị trường với những giá trị và chuẩn mực phổ quát.
Thúc đẩy tự do kinh doanh cần tầm nhìn dài hạn
5 điều cần biết về ngành dầu khí Việt Nam
Chính phủ thúc đẩy kinh doanh trong điều kiện hết sức khó khăn, mặc dù đảng đã ‘nới’ cho kinh tế tư nhân, khi coi khu vực này là ‘động lực quan trọng’ trong Nghị quyết Trung ương 5 khóa 12.
Thử thách lớn nhất đối với Thủ tướng Phúc là mục tiêu tăng trưởng GDP, kế hoạch trong nhiệm kỳ là 6,5-7%/năm, năm 2017 là 6,7%, nhưng thực hiện năm 2016 chỉ là 5,48% và 6 tháng đầu năm 2017 ước tính 5,73%. Ông đang chỉ đạo với ý chí và quyết tâm cao.
Càng ngày càng lộ rõ những bất cập lớn từ cơ chế tập trung quan liêu: Bộ máy cồng kềnh, chồng chéo; Lợi ích nhóm nặng nề, cục bộ địa phương; Cán bộ công chức làm việc kém hiệu quả; Chủ nghĩa cơ hội chính trị và chủ nghĩa cơ hội của người đại diện lan rộng…PGS. TS. Phạm Quý Thọ
Các nghiên cứu chỉ ra rằng mối tương quan giữa gia tăng bất ổn thể chế và hiệu suất kinh tế giảm. Những nỗ lực động viên tinh thần kinh doanh, gặp gỡ các doanh nghiệp lắng nghe để tháo gỡ rào cản của chính phủ được ghi nhận.
Thủ tướng đã thành lập Tổ công tác để thúc đẩy hành động của các cơ quan và các thành viên Chính phủ.
Tuy nhiên, càng ngày càng lộ rõ những bất cập lớn từ cơ chế tập trung quan liêu: Bộ máy cồng kềnh, chồng chéo; Lợi ích nhóm nặng nề, cục bộ địa phương; Cán bộ công chức làm việc kém hiệu quả; Chủ nghĩa cơ hội chính trị và chủ nghĩa cơ hội của người đại diện lan rộng…
Nhiều năm nay, sự tồn tại các giấy phép và điều kiện kinh doanh là minh chứng rõ nét về rào cản hữu hinh. Hiện còn trên 4000 các loại giấy phép, trong đó trên 2000 đang được kiến nghị bãi bỏ.
Mới đây, chiều 16/8, tại trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc khi làm việc với Hội đồng tư vấn cải cách thủ tục hành chính và Cục Kiểm soát thủ tục hành chính, đã nhận định rằng, người dân, doanh nghiệp vẫn kêu ca về sự phiền hà, rắc rối, chậm trễ trong giải quyết thủ tục hành chính, còn không ít cán bộ ‘thờ ơ’ với cải cách, làm nản lòng nhà đầu tư và doanh nghiệp.
Ông bức xúc phát biểu: ‘Loại khỏi bộ máy cán bộ không chịu cải cách’. Trong cơ chế này thực hiện thông điệp này là bài toán khó.
Sức ép đối với chính phủ có thể gia tăng khi vừa phải duy trì các khuyến khich và sự năng động của nền kinh tế, vừa phải tiến hành cải cách thể chế.
Sự dai dẳng chống đối cải cách gây khó về thực thi chính sách, cản trở lớn cho đầu tư, kinh doanh.
Trong tình thế này Chính phủ cần xây dựng sự đồng thuận quanh một tầm nhìn xa về tăng trưởng bền vững cũng như những chính sách hỗ trợ cho mục tiêu này.
Tư duy nhiệm kỳ có thể tác động đến các nhà lãnh đạo hiệu quả trong dài hạn.
Bài viết thể hiện quan điểm riêng của tác giả, nguyên Chủ nhiệm Khoa Chính sách công, Học viện Chính sách & Phát triển, Bộ Kế hoạch & Đầu tư gửi đến từ Hà Nội hôm 25/8/2017.
http://www.bbc.com/vietnamese/forum-41051130
Việt Nam:
Tăng thuế VAT ‘phải đi kèm rà soát chi tiêu công’
Một chuyên gia kinh tế nói rằng đề xuất tăng thuế giá trị gia tăng (VAT) “phải đi kèm rà soát chi tiêu công trong bối cảnh các chương trình an sinh xã hội chưa được quan tâm đúng mức.
Đề xuất tăng thuế VAT của Bộ Tài chính từ 10% lên 12% vào năm 2019 được ghi nhận là tác động đến 90 triệu người Việt Nam và gây tranh cãi trên mạng xã hội.
Truyền thông Việt Nam cho hay, Bộ Tài chính lập luận rằng mức thuế suất thông thường đang áp dụng 10% “là thấp, chưa phù hợp với thông lệ quốc tế, khó đảm bảo an toàn tài chính quốc gia” cũng như “bất bình đẳng” nên phải tăng.
Kinh tế Việt Nam chưa là ưu tiên cho Trump?
TP HCM: Kinh doanh trên Facebook ‘phải nộp thuế’
Hôm 26/8, trả lời Ben Ngô của BBC Tiếng Việt, Tiến sĩ Giang Lê, chủ nhân blog KinhteTaichinh nói:
“Với người dân và doanh nghiệp mức thuế tối ưu là zero.”
“Với nhà nước, mức thuế tối ưu phải tối đa doanh thu thuế theo nguyên tắc đồ thị Laffer. Giáo sư Arthur Laffer, từng là tư vấn kinh tế cho cựu Tổng thống Mỹ Ronald Reagan, cho rằng doanh thu thuế phụ thuộc vào thuế suất theo một đồ thị hình chữ U ngược: thuế suất quá cao hoặc quá thấp đều không tối ưu mà điểm tối ưu phải nằm ở đâu đó giữa 0 và 100%.”
“Nếu thuế suất hiện tại nằm ở bên trái điểm tối ưu tăng thuế sẽ dẫn đến tăng doanh thu. Ngược lại nếu mức thuế trung bình đã nằm ở bên phải đỉnh của chữ U ngược thì không nên tăng lên nữa vì doanh thu sẽ giảm.” “Việc xác định điểm tối ưu không dễ, bởi vậy các quan chức Việt Nam viện dẫn “thông lệ quốc tế” với ngầm ý thuế suất của Việt Nam hiện vẫn thấp hơn mức tối ưu.”
“Tuy nhiên chưa kể khía cạnh chính trị, với hầu hết các nhà kinh tế đánh giá mức thuế tối ưu không chỉ đơn giản nhìn từ phía người dân hay phía nhà nước như vậy. Nhà nước thu thuế về cơ bản cho hai mục đích:
Giảm bớt bất bình đẳng trong xã hội, chủ yếu thông qua các hệ thống phúc lợi/an sinh
Cung cấp hàng hóa/dịch vụ công, gồm cả đầu tư công.
“Ở khía cạnh giảm bớt bất bình đẳng, dù khoảng cách giàu nghèo ở Việt Nam đang gia tăng, các chương trình an sinh xã hội như trợ giúp người nghèo/người khuyết tật thực phẩm, y tế, chỗ ăn ở… dường như chưa thực sự được quan tâm đúng mức.”
“Nếu chính phủ tăng thuế để tăng chi tiêu trong lĩnh vực này, tất nhiên phải công bằng và minh bạch, đa số người dân sẽ ủng hộ.”
Nhiều khoản chi tiêu khác của nhà nước không liên quan đến hàng hóa công mà chỉ là các hoạt động chính trị như xây dựng tượng đài hay chi phí cho các hội đoàn bên ngoài chính phủ.tiến sĩ Giang Lê, chủ nhân blog KinhteTaichinh
“Bên cạnh đó, việc thiết kế một hệ thống thuế có tính lũy tiến cao sẽ giúp giảm bớt bất bình đẳng.”
“Việc dựa nhiều vào VAT, một thứ thuế có tính lũy tiến thấp, nếu không nói là âm, trong khi thiếu vắng hệ thống phân bổ lại thu nhập sẽ đi ngược lại mục tiêu này của hệ thống thuế.”
‘Xây tượng đài’
Ông Giang Lê cho biết thêm: “Trong nền kinh tế thị trường, hàng hóa/dịch vụ công là những thứ khu vực tư nhân không thể hoặc không muốn cung cấp hoặc nếu có sẽ không tối ưu về mặt số lượng và chất lượng.”
“Một số loại hàng hóa công phổ biến là hệ thống hành chính, an ninh, quốc phòng, y tế, giáo dục…”
“Cơ sở hạ tầng cũng là một loại hàng hóa công vì nếu giao hoàn toàn cho tư nhân đầu tư họ sẽ chỉ làm ở những nơi có thể thu hồi vốn và kiếm lời nhanh nên mức đầu tư sẽ thấp hơn mức tối ưu cho toàn xã hội.”
“Vấn đề cần đặt ra ở đây là liệu nhà nước đã chi tiêu cho các loại hàng hóa/dịch vụ công đó hiệu quả chưa?”
“Khi đề nghị tăng thuế để tăng đầu tư công hay tăng cung cấp hàng hóa dịch vụ công, liệu nhà nước có đảm bảo lợi ích của kế hoạch này lớn hơn chi phí về lâu dài cho toàn xã hội hay không?”
“Nói theo ngôn ngữ kinh doanh là liệu tỷ lệ lợi nhuận thu được so với chi phí đầu tư (ROI) có lớn hơn chi phí cơ hội (lãi suất) hay không.”
“Có thể thấy trong khi rất nhiều doanh nghiệp nhà nước sản xuất, cung cấp những loại hàng hóa không dính dáng gì đến hàng hóa công vẫn nhận được nhiều nguồn lực, ưu đãi của nhà nước.”
“Chưa kể đến các thất thoát, lãng phí trong đầu tư xây dựng cơ bản, nhiều khoản chi tiêu khác của nhà nước cũng không liên quan đến hàng hóa công mà chỉ là các hoạt động chính trị như xây dựng tượng đài hay chi phí cho các hội đoàn bên ngoài chính phủ.”
“Theo tôi, trước khi đưa ra kế hoạch tăng thuế, nhà nước cần rà soát lại hoạt động chi tiêu, loại hoàn toàn ra ngoài ngân sách các khoản chi không liên quan đến hai mục tiêu căn bản của thuế.”
“Sau đó phải tăng hiệu quả đầu tư và chi tiêu bằng cách chống lãng phí, thất thoát, cắt giảm biên chế.”
“Sau cùng, phải siết lại các khoản chi tiêu thường xuyên, cắt giảm lương cán bộ công chức nếu cần.”
“Không làm được những điều đó, tăng thuế không chóng thì chày sẽ đẩy tỷ lệ thuế trung bình của Việt Nam qua bên phải điểm tối ưu trên đồ thị Laffer, đẩy nền kinh tế vào một vũng lầy không tự thoát ra được.”
http://www.bbc.com/vietnamese/vietnam-41059052
Thiếu dân chủ, trả giá kinh tế
Hòa Ái, phóng viên RFA
Mạng Bloomberg.com vào ngày 24 tháng 8 có bài đề cập đến mối liên quan giữa dân chủ và kinh tế đối với Việt Nam.
Viễn ảnh kinh tế Việt Nam
Bài báo có nhan đề tiếng Anh “In Vietnam, repression threatens growth”, tạm dịch “Tại Việt Nam, sự đàn áp đe dọa tăng trưởng” của tác giả Ilaria Maria Sala, mở đầu với các số liệu đáng chú ý của kinh tế Việt Nam trong những năm gần đây như tỉ lệ thất nghiệp thấp ở mức 2,3%, tốc độ tăng trưởng kinh tế dự kiến tăng đều mỗi năm ở mức hơn 6% cho đến năm 2019, các dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) được giải ngân đạt kỷ lục hơn 16 tỷ đô la Mỹ trong năm 2017 và nền sản xuất của quốc gia được cho là đang ‘bùng nổ’ khi nhiều công ty Trung Quốc hoạt động tại Việt Nam .
Tuy nhiên, tác giả Ilaria Maria Sala nhấn mạnh vì thiếu dân chủ nên kinh tế Việt Nam phải trả giá do thể chế chính trị của nhà cầm quyền Hà Nội ngày càng hà khắc hơn trong việc gia tăng bắt bớ cùng các bản án tù nặng nề đối với giới bất đồng chính kiến và đấu tranh dân chủ trong quốc gia chỉ có một đảng cộng sản lãnh đạo.
Theo tôi, một trong những điều Đức có thể làm là đe doạ cắt giảm viện trợ Việt Nam, và có lẽ Đức sẽ lên tiếng kêu gọi các quốc gia Châu Âu khác cùng làm như vậy. Đức cũng có thể sẽ kêu gọi chấm dứt quan hệ ngoại giao với Việt Nam. Và nghiêm trọng nhất, tôi cho đó là chấm dứt Hiệp định Thương mại Tự do EU-Việt Nam
-Ký giả David Hutt
Tác giả Ilaria Maria Sala trưng dẫn hai bản án gần đây nhất, tổng cộng 19 năm tù giam và 5 năm quản chế đối với blogger Mẹ Nấm-Nguyễn Ngọc Như Quỳnh và nhà hoạt động Trần Thị Nga. Theo khẳng định của tác giả mặc dù chỉ trích từ quốc tế cũng có phần nào tác động đến chính quyền Hà Nội, nhưng tình trạng đàn áp đang đe dọa tiến trình phát triển kinh tế của Việt Nam và Đảng Cộng Sản lãnh đạo cũng nhận thấy điều này.
Trường hợp ông Trịnh Xuân Thanh, một cựu viên chức cấp cao của Tập Đoàn Dầu Khí Quốc Gia Việt Nam, bị Đức cáo buộc Việt Nam sang bắt cóc đưa từ Berlin về Hà Nội, hồi hạ tuần tháng 7 vừa qua, là minh chứng rõ ràng nhất. Qua vụ việc bắt cóc ông Trịnh Xuân Thanh mà truyền thông Đức mô tả giống phim gián điệp thời Chiến tranh Lạnh, những ngày đầu tháng 8, Ngoại trưởng Sigmar Gabriel tuyên bố Đức đang cân nhắc các biện pháp trả đũa Việt Nam. Và giới quan sát hầu như tiên liệu Việt Nam không thể ký kết Hiệp định Tự do Thương mại với Châu Âu.
Ngay sau khi vụ việc Đức cáo buộc chính quyền Việt Nam bắt cóc ông Trịnh Xuân Thanh đưa về nước xảy ra, ông Davit Hutt, cây bút chuyên về khu vực Đông Nam Á của tờ Diplomat, đưa ra lời bình luận với RFA qua email rằng vụ việc này sẽ là mối đe dọa đáng kể đối với Việt Nam. Nguyên văn trong nội dung email, ông Davit Hutt viết là:
“Theo tôi, một trong những điều Đức có thể làm là đe doạ cắt giảm viện trợ Việt Nam, và có lẽ Đức sẽ lên tiếng kêu gọi các quốc gia Châu Âu khác cùng làm như vậy. Đức cũng có thể sẽ kêu gọi chấm dứt quan hệ ngoại giao với Việt Nam. Và nghiêm trọng nhất, tôi cho đó là chấm dứt Hiệp định Thương mại Tự do EU-Việt Nam.”
Trong vòng 10 năm qua, kim ngạch thương mại Việt Nam-EU gia tăng từ 10 tỷ lên hơn 48 tỷ đô la Mỹ. Và nếu Việt Nam không thể đạt được Hiệp định Thương mại Tự do với Châu Âu thì mức GDP của Việt Nam không thể đạt được mục tiêu gia tăng 2,7%/năm.
Mất cơ hội cạnh tranh
Tác giả Ilaria Maria Sala so sánh Việt Nam với Indonesia và Philippines trong khu vực Đông Nam Á, cho rằng hai quốc gia sau có dân chủ và đây là yếu tố làm giảm bớt rủi ro trong việc thu hút đầu tư nước ngoài, trong khi Việt Nam chỉ có thể có thêm nguồn vốn FDA một khi Hà Nội cởi mở hơn trong lãnh vực dân chủ. Bà này sử dụng cụm từ nói một cách khác là “Việt Nam sẽ mất cơ hội cạnh tranh khi gia tăng đàn áp”.
Trong khi đó, cựu tù nhân lương tâm-Luật sư Lê Công Định nói với RFA rằng Việt Nam còn bị mất uy tín trên trường quốc tế cả về mặt ngoại giao, đặc biệt liên quan đến cáo buộc nhà nước Việt Nam vi phạm nhân quyền. Luật sư Lê Công Định lập luận:
Bởi vì xưa nay các quốc gia giữ một vị thế độc lập và trung lập trong việc đánh giá. Những người bất đồng chính kiến nói rằng họ bị đàn áp, bị đối xử một cách không hợp pháp bởi nhà cầm quyền. Khi lên tiếng thì các cơ quan ngoại giao nước ngoài lắng nghe. Đồng thời họ cũng lắng nghe phía Chính phủ Việt Nam giải thích về những tố cáo cho là vi phạm nhân quyền
-LS. Lê Công Định
“Bởi vì xưa nay các quốc gia giữ một vị thế độc lập và trung lập trong việc đánh giá. Những người bất đồng chính kiến nói rằng họ bị đàn áp, bị đối xử một cách không hợp pháp bởi nhà cầm quyền. Khi lên tiếng thì các cơ quan ngoại giao nước ngoài lắng nghe. Đồng thời họ cũng lắng nghe phía Chính phủ Việt Nam giải thích về những tố cáo cho là vi phạm nhân quyền.”
Luật sư Lê Công Định trình bày tiếp là phía Việt Nam dĩ nhiên bao giờ cũng đưa ra những lời bào chữa cho họ và bác bỏ không có vi phạm nhân quyền. Trong khi đó các nước có một nguyên tắc về phương diện luật pháp quốc tế là không can thiệp vào chuyện nội bộ của quốc gia nào mà không có mối bang giao chặt chẽ với họ. Thường bao giờ các nước cũng giữ sự trung lập. Luật sư Định nêu ra trường hợp Trịnh Xuân Thanh bị bắt cóc là hiển nhiên vi phạm luật pháp một cách có hệ thống. Theo ông thì về sau tất nhiên lời biện hộ của Chính phủ Việt Nam được nhìn bằng cặp mắt nghi ngờ nhiều hơn so với quan điểm trung lập trước đây.
Đài Á Châu Tự Do ghi nhận cả tác giả Ilaria Maria Sala và một số nhà quan sát tình hình Việt Nam mà Đài tiếp xúc đều có cùng nhận định các đối tác thương mại của Việt Nam sẽ đưa ra nhiều yêu cầu khắt khe hơn trong việc hợp tác nếu như Hà Nội không tuân thủ luật pháp cũng như không cho người dân được tự do ngôn luận. Ngược lại nếu Chính phủ Hà Nội cứ tiếp tục bất chấp lời cảnh báo của thế giới thì có thể kinh tế của Việt Nam sẽ bị tác động hết sức bất lợi.