Tin và Truyện

Nguyễn Du  là một nho sĩ Khổng Giáo như bao người xưa, nhưng không thấy thi hào nhắc đến Khổng Tử, lại nhắc đến Mạnh Tử. Trong bài Trở Binh Hành  có nhắc đến câu « Dân tử tại tuế bất tại ngã »   Dân chết lỗi ở trời nào phải ta. Câu nói nổi tiếng của Mạnh Tử kết án quan lại không lo tròn trách nhiệm, khi dân chết đói thì đỗ lỗi tại trời.  Trên đường đi sứ lúc đi về, thi hào có ghé ngang Sơn Đông, có ghé thăm đền Mạnh Tử và viết bài Cây liễu xưa đền Mạnh Tử. Khu di tích đền Khổng Tử chỉ cách đó 30 km, nhưng nhà thơ không ghé qua.

Tại sao Nguyễn Du nói đến cây liễu trước đền, gỗ cây liễu tượng trưng cho bản chất tự nhiên của con người, giáo dục như đẽo gọt gỗ thành vật dụng. Bài thơ Nguyễn Du viết :  Ta nghe bên bờ ao trời có con rồng uốn khúc. Những bức tranh vẽ ngày nay không giống chút nào. Những đêm mưa gió rồng bay xuống đây. Hoá làm cây liễu trước đền Á Thánh. Cây liễu này toàn vẹn to trăm người ôm. Được nuôi dưỡng để thành cao to như thế không phải một lúc . Trời có ý yêu riêng đem mưa móc nhuần tưới. Quỉ thần ngấm ngầm giúp đỡ. Cành nhánh sum suê càng già càng khỏe. Tháng năm dằng dặc không biết đã bao năm. Uốn bên tả quanh bên hữu đứng ngay bên đường lớn. Khách qua đường không dám vén cành. Um tùm rậm rạp ôm chứa nguyên khí. Nền tư văn thiên hạ có lẽ ở đây. Người làng xây hai trụ đá chống đỡ. Trụ đá càng sâu, gốc càng bền. Không như cây cỏ tầm thường tuổi thọ ít. Cây choáng nửa mẫu đất trong gió mây từ xưa đến nay . Cái khí hạo nhiên chẳng phải tầm thường, cây lớn sẽ cùng trời ngang tuổi thọ.

Màu trời đó bữa nay về trở lại

Một mùa xưa người nhớ chứ năm kia

Ngày chạm mắt dưới mùa xuân man dại

Dịp trùng lai em hẹn với tan lìa

Đường có cỏ có bờ lau rộng có

Lá cây bay và em có đi qua

Bàn chân bước lệ buồn em có nhỏ

Xuống điêu tàn em khóc mộng tiêu ma

Nguồn thao thức ta về từ một buổi

Trời bay mây bốn hướng gió xa mong

Từng cánh én mang trùng dương về nội

đâu rồi em? sóng đục đã theo giòng

Em cho phép ta ngồi đây hỏi lại

Và gọi về trăng mùa cũ lang thang

Màu trời đó để ngàn sương hớt hải

Xuống li ti là dựng vội con đường.

Trần Đức Thảo^[1] quê ở làng Song Tháp, huyện Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh – một vùng mang đậm bản sắc văn hóa truyền thống Kinh Bắc. Cái nôi văn hóa, mảnh đất quê hương “một nắng hai sương” ấy đã sinh thành, nuôi dưỡng, ươm trồng một nhân cách khoa học – triết gia Trần Đức Thảo, triết gia Việt Nam duy nhất được phương Tây thừa nhận có tầm vóc quốc tế và được đánh giá là một trong những triết gia hàng đầu thế kỷ.

Bốn người thuộc cùng một đơn vị (tức là một B, trung đội) trong đêm khuya rủ nhau trốn trại. Hai người bị bắn chết, xác nằm sóng sượt dưới con hào, một bị bắn vào bụng, ruột đổ ra thành một đống lớn nằm bên cạnh xác, người kia toác hàm, văng mất nửa mặt. Cạnh hai người là hai khẩu AK. Sau, trong một buổi họp của B, được giải thích hai tên trốn trại đó bị bắn chết vì đã dám cướp súng trong tay hai trong những người lính đi tuần ban đêm.

Trong bốn người trốn trại, Tạo gan lì nhất, bò trước tiên chui ra khỏi nhiều lớp rào kẽm gai có cài mìn, bẫy và những hàng rào tre dày đặc. Và thoát ra ngoài. Hưng bám sát theo chân của Tạo. Bỗng nghe hai ba loạt AK nổ chát chúa, anh liền nằm yên nín thở. Gai của dây kẽm gai, gai tre đâm vào da thịt, lá tre, cành tre phủ đầy người. Hơn một giờ sau, bỗng lại vang lên vài loạt AK xa xa trong đêm tối mịt mùng. Anh đoán rằng bọn lính canh phòng tuần hành đã bỏ nơi này mà đi rồi, nên mới dám lần mò trườn bò như loài rắn, dần dần quay lại trở lại lán an toàn. Mọi người tù trong lán của anh đang say sưa ngủ.