Tin Tổng Hợp – 18/8/21
Afghanistan: Taliban cam kết hòa giải, bảo vệ nữ quyền
Hai ngày sau khi giành lại chính quyền ở Kabul, hôm qua, 17/08/2021, phe Taliban đã hứa hẹn sẽ thúc đẩy hòa giải dân tộc ở Afghanistan, khẳng định đã “tha thứ” cho các đối thủ của họ và tuyên bố sẽ bảo vệ các quyền của phụ nữ “theo đúng luật Hồi Giáo”.
Theo hãng tin AFP, trong cuộc họp báo đầu tiên của họ, phe Hồi Giáo toàn thống đã cố trấn an thế giới, đang rất lo ngại cho số phận của người dân Afghanistan do tính chất tàn bạo chế độ Taliban trong thời gian phe này cầm quyền từ 1996 đến 2001.
Phát ngôn viên của phe Taliban, Zabihullah Mujahid, tuyên bố: “ Tất cả những người bên phe đối địch đều được tha thứ từ A đến Z. Chúng tôi không tìm cách trả thù” . Nhân vật này khẳng định phe Taliban đã học hỏi được nhiều điều từ thời kỳ họ cầm quyền lần đầu tiên và sẽ có “nhiều khác biệt” trong cách lãnh đạo của họ, cho dù về mặt tư tưởng và tín ngưỡng không có gì thay đổi.
Trong thời gian phe Taliban cầm quyền lần đầu, các trò chơi, âm nhạc, nhiếp ảnh, truyền hình đều bị cấm. Những kẻ trộm cắp đều bị chặt tay, những kẻ sát nhân bị hành quyết trước công chúng. Ngay cả những người đồng tính cũng bị giết. Phụ nữ không được ra đường nếu không có một nam giới trong gia đình đi theo, và không được đi làm. Các em gái thì không được đi học. Những phụ nữ bị cáo buộc tội ngoại tình bị phạt đánh roi và bị ném đá cho đến chết.
Trong cuộc họp báo hôm qua, phát ngôn viên của phe Taliban hứa hẹn: “Chúng tôi cam kết sẽ để cho phụ nữ đi làm theo đúng các nguyên tắc của Hồi Giáo.” Cũng theo hãng tin AFP, một phát ngôn viên khác của phe Taliban tại Doha tuyên bố với kênh truyền hình Anh Quốc Sky News là phụ nữ nay không còn bắt buộc phải mang khăn trùm kín người từ trên xuống dưới ( burqa ), mà có thể mang “nhiều kiểu khăn trùm khác nhau”.
Hôm qua, người sáng lập phong trào Taliban, giáo sĩ Abdul Ghani Baradar, người sẽ giữ các chức vụ cao cấp trong chế độ mới, đã trở về Afghanistan. Là nhân vật số hai của phe Taliban, cho tới nay, Baradar điều hành bộ chính trị của phong trào này từ Qatar và chính ông đã đàm phán với Hoa Kỳ và chính phủ Kabul.
Thanh Phương
Mỹ – Anh thỏa thuận họp G7 bàn về Afghanistan
Cộng đồng quốc tế phản ứng rời rạc trước thắng lợi của lực lượng Hồi giáo cực đoan Taliban tại Afghanistan. Hôm 17/08/2021, tổng thống Hoa Kỳ và thủ tướng Anh đã nhất trí dành nội dung chính của thượng đỉnh G7 tuần tới cho việc tìm chiến lược chung trong hồ sơ này.
Theo phủ tổng thổng Hoa Kỳ, trong cuộc điện đàm hôm 17/08, lãnh đạo hai nước “thỏa thuận tổ chức thượng định trực tuyến của khối G7 vào tuần tới để thảo luận về một tiếp cận và một chiến lược chung của khối” với khủng hoảng Afghanistan. Anh hiện là quốc gia chủ tịch luân phiên của khối G7 (bao gồm 7 cường quốc công nghiệp Anh, Canada, Đức, Nhật, Pháp, Mỹ và Ý). Hôm thứ Hai, 16/08, Luân Đôn kêu gọi tổ chức một thượng đỉnh G7 về chủ đề này.
Vẫn theo phủ tổng thống Mỹ, tổng thống Biden và thủ tướng Johnson cùng khẳng định “cần tiếp tục các hợp tác chặt chẽ giữa các đồng minh và đối tác dân chủ” về vấn đề Afghanistan.
Đây là cuộc điện đàm đầu tiên giữa tổng thống Hoa Kỳ với một lãnh đạo nước ngoài, kể từ khi Kabul rơi vào tay Taliban, sau 20 năm can thiệp của quân đội nhiều nước phương Tây, đứng đầu là Mỹ. Trong cuộc can thiệp này, nước Anh đóng một vai trò quan trọng. Tại Anh, chiến dịch rút quân đội Mỹ khỏi Afghanistan của chính quyền Biden bị nhiều chỉ trích.
Hội đồng Nhân quyền họp ngày 24/08
Tối hôm qua, Hội đồng Nhân quyền của Liên Hiệp Quốc thông báo sẽ tổ chức một phiên họp đặc biệt ngày 24/08, để xem xét “các lo ngại sâu sắc liên quan đến nhân quyền”, sau khi phe Taliban giành chính quyền tại Afghanistan. Cuộc họp sẽ được tổ chức tại Genève, theo yêu cầu của các đại diện Afghanistan và Pakistan, được sự ủng hộ của 89 quốc gia.
NATO cảnh báo sẵn sàng tấn công
Theo Reuters, trong cuộc họp báo tại Bruxelles hôm qua, tổng thư ký NATO kêu gọi lực lượng Taliban không để các tổ chức khủng bố quốc tế trở lại hoạt động. Trong trường hợp ngược lại, NATO sẽ có toàn quyền tấn công từ xa nhắm vào bất cứ mục tiêu nào trên lãnh thổ Afghanistan.
Trọng Thành
Afghanistan: Abdul Ghani Baradar, nhân vật trung tâm của Taliban
Các thủ lĩnh của phong trào Taliban thường vẫn là những nhân vật trong bóng tối, như đồng sáng lập, giáo sĩ Omar hay lãnh tụ tối cao Haibatullah Akhundzda. Có một nhân vật vẫn được coi là số 2 của phong trào, xuất hiện thường xuyên và giữ vai trò trung tâm trong lần trở lại này của Taliban là Abdul Ghani Baradar, lãnh đạo chính trị, người đầu tiên tuyên bố chiến thắng trên mạng xã hội. Nhân vật này vừa trở về Afghanistan chuẩn bị cho việc thành lập chính quyền của Taliban. Quảng cáo
Khi các chiến binh Talliban tràn vào thủ đô Afghanistan ngày 15/08, một video của giáo sĩ Abdul Ghani Baradar đã được tung lên mạng xã hội. Mắt nhìn vào ống kính với vẻ tự tin, trước lá cờ trắng của Tiểu vương quốc Hồi giáo Afghanistan, Baradar tuyên bố chào mừng thắng lợi của phong trào.
Abdul Ghani Baradar, từ lâu nay là một gương mặt ôn hòa của phong trào Hồi giáo cực đoan này, đã trở lại sau 20 năm lưu vong. Đằng sau gương mặt một lãnh đạo chính trị của Taliban, ẩn giấu một chỉ huy quân sự dày dạn, có niềm tin tôn giáo tuyệt đối, theo cách thế giới phải theo ông ta.
Từ người Liên Xô đến người Mỹ
Baradar sinh năm 1968 tại tỉnh Uruzgan, miền nam Afghanistan, nhưng lại lớn lên ở Kandahar, cái nôi của phong trào Talibban. Cũng như nhiều người Afghanistan, cuộc đời của ông đã chuyển sang ngả mới do cuộc xâm lược của Liên Xô năm 1979. Ông trở thành một chiến binh thánh chiến Moudjahidin. Vào thời điểm đó Abdul Ghani Barardar chiến đấu bên cạnh giáo sĩ Omar, bị chột một mắt trong chiến trận. Hai nhân vật này đã cùng sáng lập ra phong trào Taliban. Phong trào này trỗi dậy mạnh mẽ từ đầu những năm 1990 trong các trường Hồi Giáo ở miền nam đất nước và trong các trại tị nạn của người Afghanistan tại Pakistan. Theo một bài viết của BBC, hai người đã trở thành anh em trong nhà, khi Abdul Ghani Baradar kết hôn với em gái Omar.
Cả cuộc đời trưởng thành của Baradar là một chiến binh nổi dậy, trừ thời gian 5 năm Taliban nắm quyền ở Afghanistan (1996-2001). Khi Mỹ tấn công Afghanistan sau loạt khủng bố 11/09/2001, lúc đó Baradar đang giữ chức bộ trưởng Quốc Phòng của chính quyền Taliban. Kể cả sau khi chế độ Taliban bị lật đổ, nhân vật này vẫn giữ vai trò rất quan trọng. Cụ thể ông đã chỉ huy nhiều vụ tấn công khủng bố cho tới khi bị tình báo Pakistan bắt năm 2010 tại Karachi, Pakistan. Khi đó ông ta bị chụp hình, đưa lên khắp các kênh truyền hình, để cho thấy chính quyền Pakistan coi việc đánh đuổi lực lượng nổi dậy Taliban là vấn đề nghiêm túc.
Dưới áp lực, đặc biệt từ Washington, đang muốn đẩy nhanh nỗ lực rút khỏi Afghanistan, Baradar được thả năm 2018. Là người được lắng nghe và tôn trọng trong các phe cánh Taliban, sau đó ông ta được chỉ định lãnh đạo bộ chính trị của phong trào, đóng tại Qatar.
Chính nhân vật này đã lãnh đạo các cuộc đàm phán với chính quyền Donald Trump để dẫn đến bản thỏa thuận lịch sử ký ngày 29/02/2020, dự trù rút toàn bộ quân đội nước ngoài từ ngày 01/05/2021 và đổi lại bằng bảo đảm an toàn cho lợi ích Mỹ, mở các cuộc thương lượng chưa từng có giữa quân nổi dậy và chính quyền Kabul.
Trong lúc chế độ đầu tiên của Taliban chỉ được 3 nước công nhận (Pakistan, Ả Rập Xê Út và Các Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất), thì lần này Abdul Ghani Baradar đã gặp gỡ nhiều quan chức nước ngoài để vận động được toàn thế giới công nhận. Tháng trước, ông đã dẫn đầu một phái đoàn đến Trung Quốc gặp ngoại trưởng Vương Nghị. Thành quả của chuyến đi đã được thấy ngày hôm nay. Bắc Kinh là chính quyền đầu tiên ngay nhôm 16/08 đã tỏ thiện ý duy trì các «mối quan hệ hữu nghị» với Taliban.
Một «bộ luật ứng xử»
Giờ đây, Taliban muốn thể hiện một diện mạo khác. Khi còn là một trong những chỉ huy quân sự của quân nổi dậy, Abdul Ghani Baradar đã tỏ ra quan tâm làm sao có được sự ủng hộ của nhân dân Afghanistan.
Năm 2009, theo New York Times, Abdul Ghani Baradar đã ra lệnh cho các chiến binh của mình mang theo một cuốn cẩm nang nhỏ hướng dẫn cách làm sao giành được tình cảm của những người dân làng Afghanistan.
Có thể coi đó là « bộ luật ứng xử », tập hợp những lời khuyên cách thức làm sao để tránh gây thương vong cho thường dân và khuyên can hạn chế các cuộc tấn công khủng bố tự sát. Cuốn sách phản ánh tinh thần chính trị của ông ta. Theo Baradar, phong trào Taliban từng áp đặt phiên bản cực kỳ hà khắc của luật Hồi Giáo ở thời điểm cầm quyền trước kia, giờ đây phải chiếm lại niềm tin của dân chúng.
« Giờ là lúc đánh giá và chứng minh, giờ đây, chúng ta phải chứng tỏ rằng chúng ta có thể phụng sự dân tộc và bảo đảm an ninh và hạnh phúc trong cuộc sống », Abdul Ghani Baradar đã khẳng định trong video phát trên các mạng xã hội sau khi chiếm Kabul hôm Chủ nhật vừa rồi, đồng thời ông kêu gọi quân của mình giữ kỷ luật.
Trên các trang twitter của mình, Taliban khoe khoang đã được chào đón nồng nhiệt tại Kabul, hay thậm chí họ nói rằng các thiếu nữ ngay ngày thứ Hai (16/08) đã trở lại trường học như thường lệ. Họ còn quả quyết rằng hàng nghìn chiến binh đổ về thủ đô để bảo đảm an ninh. Nhưng những lời lẽ như vậy không xóa được nỗi lo sợ của hàng nghìn người Afghanistan. Những hình ảnh video lan truyền trên mạng xã hội cho thấy từ ngày 15/08 là những cảnh tượng hỗn loạn vô chính phủ. Đó là hình ảnh hàng trăm người chạy đuổi theo chiếc máy bay vận tải quân sự của Mỹ đang lăn bánh tới vị trí cất cánh. Nhiều người trong cơn hoảng loạn đã cố bám vào thân hay càng bánh máy bay hy vọng được rời khỏi Afghanistan.
(Theo France 24)
Anh Vũ
Biden không hối tiếc về quyết định rút quân khỏi Afghanistan
Sau đợt nghỉ cuối tuần im lặng, tổng thống Mỹ Joe Biden đã lên tiếng về chiến dịch di tản đầy hỗn loạn, cũng như chiến thắng bất ngờ và dễ dàng của lực lượng Taliban ở Afghanistan. Trong bài diễn văn dài 18 phút ngày 16/08/2021, ông Joe Biden vẫn kiên quyết bảo vệ quyết định rút quân.
Ông khẳng định quân đội Hoa Kỳ và đồng minh đã hoàn thành mục tiêu và Mỹ không có nhiệm vụ «xây dựng Nhà nước Afghanistan». Đối với quân Taliban, hiện kiểm soát hoàn toàn đất nước, tổng thống Mỹ cảnh báo mối quan hệ giữa Washington và Afghanistan sẽ phụ thuộc vào «thái độ của Taliban».
Thông tín viên Loubna Anaki tường trình từ New York:
«Tổng thống Mỹ giữ vững lập trường và không hề hối tiếc về quyết định của ông. Ông công nhận là tình hình những ngày vừa qua rất hỗn loạn, nhưng ông cho rằng phần lớn là do trách nhiệm của các nhà lãnh đạo Afghanistan đã bỏ trốn và quân đội Afghanistan đã không chiến đấu để giữ quyền kiểm soát dù đã được Mỹ đầu tư rất nhiều.
Theo tổng thống Biden, dù Mỹ có hiện diện thêm 1 năm, 5 năm hay 15 năm nữa thì có lẽ cũng không thay đổi được gì. Ông giải thích ưu tiên hiện nay là di tản nhanh chóng tất cả công dân Hoa Kỳ và những cộng tác viên người Afghanistan. Nguyên thủ quốc gia Mỹ cũng cảnh cáo quân Taliban về bất kỳ cuộc tấn công nào gây xáo trộn các chiến dịch này.
Kết thúc bài phát biểu, ông Joe Biden đã rời đi mà không trả lời câu hỏi của các nhà báo. Tuy nhiên, bài phát biểu của ông vẫn không xoa dịu được những lời chỉ trích nhắm vào chính quyền Biden và cách tiến hành việc rút quân. Nhiều dân biểu đảng Cộng Hòa cho rằng nguyên thủ quốc gia Mỹ nợ những lời giải thích về chiến dịch triệt thoái hỗn loạn và làm ảnh hưởng đến uy tín của Hoa Kỳ».
Thu Hằng
(Reuters) – Haiti: Số người chết trong trận động đất tăng lên 1.941 người. Theo chính quyền địa phương hôm qua, 17/08/2021, trận động đất mạnh xảy ra ở phía tây nam Haiti đã khiến 1.941 người chết, hàng nghìn người khác bị thương và hơn 37.000 ngôi nhà bị phá hủy.
(AFP) – Facebook chặn các tài khoản WhatsApp của Taliban. Mạng xã hội Facebook hôm qua, 17/08/2021, cho biết đang phong tỏa các tài khoản WhatsApp có liên hệ với Taliban sau khi phe Hồi Giáo cực đoan chiếm quyền kiểm soát Afghanistan và tìm cách sử dụng dịch vụ nhắn tin để giúp họ cai trị. Theo phát ngôn viên của Facebook, Taliban luật pháp Mỹ coi là một tổ chức khủng bố, và bị cấm sử dụng các dịch vụ của mạng dựa trên các quy định về Tổ Chức Nguy Hiểm của Facebook.
(Reuters) – Mỹ triển hạn yêu cầu đeo khẩu trang trên phương tiện giao thông công cộng. Chính quyền Mỹ hôm qua, 17/08/20121, xác nhận kế hoạch gia hạn cho đến ngày 18/01/2022 việc buộc đeo khẩu trang trên máy bay, xe lửa và xe buýt, cũng như trong các sân bay và ga xe lửa, để ngăn ngừa nguy cơ nhiễm Covid-19. Quyết định triển hạn lệnh bắt buộc đeo khẩu trang phản ánh tính chất nguy hiểm của biến thể Delta có sức lây nhiễm cao và cho thấy rằng giao thông công cộng vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro, đặc biệt là đối với những người chưa được tiêm chủng.
(AFP) Covid-19: Đối với Giáo hoàng, tiêm chủng là “một hành động của tình thương”. Trong một thông điệp video công bố hôm nay 18/08/2021 trong khuôn khổ một chiến dịch khuyến khích tiêm chủng, đức giáo hoàng đã khuyến khích tất cả các tín đồ nên tiêm chủng. Theo ngài, cần phải “tạ ơn Chúa và công việc của nhiều người” đã giúp “chúng ta có vac-xin để bảo vệ chúng ta chống lại Covid-19”. Thông điệp của đức giáo hoàng nhằm hỗ trợ sáng kiến It’s up to you, một chiến dịch khuyến khích tiêm chủng ở Hoa Kỳ và các nước Châu Mỹ khác.
(AFP) – Úc : Hãng hàng không Qantas buộc toàn bộ nhân viên chích ngừa Covid. Qantas ra tuyên bố như trên. Theo thông báo của hãng hôm nay, 18/08/2021, tất cả các nhân viên, bao gồm phi hành đoàn và nhân viên làm việc trên mặt đất đều phải hoàn thành tiêm chủng từ đây đến ngày 15/11. Theo thăm dò của hãng, 89% nhân viên muốn tiêm chủng, chỉ có 4% phản đối.
(AFP) – New Zealand phong tỏa toàn quốc ba ngày để ngăn Covid. Hôm nay, chính quyền đảo quốc khuyến cáo dân chúng cảnh giác với nguy cơ đại dịch. New Zealand quyết định phong tỏa ba ngày (kể từ thứ Ba 17/08), sau khi phát hiện ra một ca lây nhiễm có nguồn gốc địa phương đầu tiên kể từ 6 tháng nay. New Zealand được coi là quốc gia bình yên trong đại dịch Covid đang làm chao đảo toàn cầu. Chính phủ của nữ thủ tướng Jacinda Ardern được ca ngợi về thành công này. Tuy nhiên, biến thể Delta và nguy cơ dịch lan sang từ Úc khiến chính quyền đảo quốc rất cảnh giác.
(AFP) – Pháp : Trận cháy rừng lớn đầu tiên mùa hè năm nay. Khoảng 7.000 hecta rừng cháy tại tỉnh du lịch Var, miền nam, kể từ thứ Hai 16/08/2021. Hàng nghìn người phải sơ tán, trong đó đại đa số là khách du lịch. Một người chết và ít nhất 22 người bị thương nhẹ, trong đó 19 người do khói độc. Tại vùng phía bắc Địa Trung Hải, từ đầu hè đến nay, ở Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha, mỗi nước có khoảng 10.000 hecta rừng cháy. Riêng tại Hy Lạp, hơn 100.000 hecta là nạn nhân của lửa. Khí hậu bị hâm nóng khiến hỏa hoạn xảy ra ngày càng nhiều tại miền nam châu Âu.
(AFP) – Phản ứng « tổng hợp hạt nhân » : Bước tiến lịch sử tại Mỹ. Hôm qua, 17/08/2021, một phòng thí nghiệm của chính quyền Mỹ thông báo đã có một « bước tiến lịch sử » trong lĩnh vực tổng hợp hạt nhân, hy vọng sẽ mang lại nguồn năng lượng khổng lồ, được coi là không gây tổn hại cho môi trường, không tạo khí thải gây hiệu ứng nhà kính. Thực nghiệm được tiến hành tại National Ignition Facility (NIF), California, ngày 08/08, cho phép tạo ra « một điểm nóng với đường kính ngang một sợi tóc, sản sinh ra hơn 1024 Watt băng phản ứng tổng hợp hạt nhân, trong vòng 10−18 giây. Mức năng lượng cao gấp 8 lần so với các thực nghiệm trước đó. Thành công của thực nghiệm này gây nhiều phấn khích cho nhiều khoa học gia trên toàn thế giới.
https://www.rfi.fr/vi/qu%E1%BB%91c-t%E1%BA%BF/20210818-tin-t%E1%BB%95ng-h%E1%BB%A3p