Tin Biển Đông – 23/05/2018
Oanh tạc cơ Trung Quốc
có thể làm mưa làm gió trên Biển Đông ?
Hoạt động nhộn nhịp của các máy bay ném bom Trung Quốc trên quần đảo Hoàng Sa cho thấy hành động thô bạo của Bắc Kinh, nhằm tìm cách xác quyết chủ quyền tại Biển Đông, trước các láng giềng đang chia rẽ và Hoa Kỳ thì đang bị ám ảnh bởi Bắc Triều Tiên.
Chế độ cộng sản Trung Quốc đã bị nhiều nước lên tiếng phản đối, đặc biệt là Hoa Kỳ, Việt Nam và Philippines, khi tổ chức tập trận trên Biển Đông hôm thứ Sáu 18/05/2018. Các oanh tạc cơ tầm xa H-6K có thê mang theo đầu đạn nguyên tử đã thực hiện một loạt các cuộc cất cánh và hạ cánh, trên vùng biển mà một phần ba lượng hàng hóa giao thương quốc tế phải đi qua.
Như thường lệ, Bắc Kinh bác bỏ mọi chỉ trích, chối bỏ mọi cáo buộc quân sự hóa Biển Đông, dù đã thiết lập các căn cứ hải quân và không quân trên nhiều đảo nhân tạo, từ khi Tập Cận Bình lên nắm quyền năm 2013.
Theo chuyên gia Bonnie Glaser, Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (CSIS), các máy bay ném bom dường như đã hạ cánh xuống đảo Phú Lâm (Woody Island), đảo chính của quần đảo Hoàng Sa đã bị Trung Quốc cưỡng chiếm từ tay quân đội Việt Nam Cộng Hòa năm 1974.
Từ Hoàng Sa, một oanh tạc cơ H-6K có thể bao quát hầu như toàn bộ khu vực Biển Đông và nhiều nước xung quanh, theo một phân tích của CSIS.
Trong thời bình, sự hiện diện quân sự tại đây giúp Trung Quốc có thể gây áp lực lên các nước láng giềng nhỏ bé, trong một vùng biển giàu tài nguyên dầu khí. Cũng theo chuyên gia Glaser, với hạm đội của mình, Trung Quốc còn có thể « răn đe Việt Nam và Philippines », không cho khai thác dầu lửa hoặc khí đốt.
Còn trong thời chiến, « các thiết trí quân sự của Trung Quốc sẽ làm tăng chi phí cho Hoa Kỳ nếu muốn can thiệp » – bà Bonnie Glaser nhấn mạnh.
Kênh truyền hình Mỹ CNBC dẫn các nguồn tin tình báo cho hay, từ đầu tháng Năm, Bắc Kinh đã cho triển khai hỏa tiễn trên quần đảo Trường Sa, nằm ở phía nam Hoàng Sa.
Việt Nam tố cáo Bắc Kinh « vi phạm trầm trọng » chủ quyền của mình. Philippines thì nhấn mạnh « mối quan ngại », nhưng cũng nhắc đến « mối quan hệ chặt chẽ và hữu nghị » với Trung Quốc.
Các chuyên gia ghi nhận, quốc tế không đoàn kết được trước tham vọng bành trướng của Bắc Kinh. Trung Quốc đã đạt được mục đích gây chia rẽ trong các nước thành viên ASEAN.
Còn các hoạt động vì « tự do hàng hải » mà Washington vẫn thực hiện thường xuyên, qua việc gởi các chiến hạm đi tuần tra gần các đảo do Bắc Kinh kiểm soát, lại chưa đủ sức răn đe chế độ Tập Cận Bình.
Từ Singapore, ông William Choong, Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế bình luận : « Hoa Kỳ không thể hình thành nổi một liên minh để ngăn cản Trung Quốc quân sự hóa Biển Đông ».
Vào lúc tổng thống Mỹ Donald Trump sẽ gặp gỡ nhà lãnh đạo Bắc Triều Tiên Kim Jong Un vào ngày 12/6 tới, « Tôi nghĩ rằng rõ ràng có một lý do chính trị phía sau thời điểm được lựa chọn » cho các phô diễn quân sự mới đây của Bắc Kinh – ông Euan Graham, Viện Lowy ở Úc nhận xét. Theo ông : « Hoa Kỳ quá bận bịu với hồ sơ Bắc Triều Tiên, nên Trung Quốc có được kẽ hở để ra tay. Họ chọn đúng lúc mà phản ứng của Mỹ hầu như chắc chắn là rất chừng mực ».
Tuy vậy, cũng theo ông Euan Graham, các hành động giương oai diễu võ của Bắc Kinh « trước hết chỉ mang tính biểu tượng ». Chuyên gia này nhấn mạnh : « Để triển khai thực sự lực lượng quân sự trên đảo Phú Lâm, cần phải thiết lập các cơ sơ hạ tầng và hậu cần, như vậy máy bay mới có thể cất cánh, được tiếp liệu, đồng thời dự trữ vũ khí và các trang thiết bị. Nếu chỉ đơn thuần là việc máy bay hạ cánh, thì không có nghĩa là sẵn sàng hoạt động ».
Ông Graham không quên nhắc nhở, việc triển khai các chiến đấu cơ tại quần đảo Trường Sa sẽ ý nghĩa hơn, vì như vậy miền bắc Úc sẽ bị đặt trong tầm ngắm của tên lửa Trung Quốc.
http://vi.rfi.fr/viet-nam/20180522-oanh-tac-co-trung-quoc-co-the-lam-mua-lam-gio-tren-bien-dong
Đường 9 đoạn ‘ăn vào 67 lô dầu khí VN’?
Một số lô dầu khí ngoài khơi Việt Nam rơi vào vùng đường chín đoạn mà Trung Quốc tuyên bố chủ quyền trên Biển Đông, bài của phóng viên James Pearson và Greg Torode của Reuters hôm 23/5/2018 viết.
Hồi tuần trước, một công ty con của hãng dầu khí Nga Rosneft quan ngại rằng hoạt động khoan khí của họ ở Lô 06.1 ngoài khơi Vũng Tàu có thể khiến Bắc Kinh tức giận.
Vụ việc khiến người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam lên tiếng khẳng định rằng lô dầu khí đó “hoàn toàn thuộc lãnh thổ và thuộc quyền tài phán của Việt Nam”, còn người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc cũng lập tức ra cảnh báo rằng các bên phải tôn trọng chủ quyền lãnh thổ của Bắc Kinh.
TQ, Nga và VN nói gì về dự án khí của Rosneft?
Rosneft ngại TQ khi khai thác ở Biển Đông
Nga khai thác dầu khí ở vùng biển Việt Nam
Đây không phải là lần đầu tiên các dự án khai thác dầu khí của Việt Nam ‘gặp chuyện’ với Trung Quốc.
Vị trí hoạt động mới nhất của Rosneft là trong Lô 06.01, thuộc dự án mỏ khí Lan Đỏ và nằm trong Bể Nam Côn Sơn.
Theo bản đồ khai thác dầu khí chính thức của PetroVietnam, thì Lô 06.1 nằm gần với bờ biển Việt Nam hơn so với các lô 07.03 và 136.03, những nơi đối tác khác của PetroVietnam đã phải dừng hoạt động thăm dò, khai thác hồi tháng 3/2018 và 7/2017 do sức ép từ phía Bắc Kinh.
Hồi tháng Ba, PetroVietnam yêu cầu hãng năng lượng của Tây Ban Nha, Repsol, ngưng dự án Cá Rồng Đỏ nằm trong Lô 07.03, khiến Repsol và các đối tác thiệt hại ước tính khoảng 200 triệu đô la đã đầu tư vào dự án.
Lô 07.03 nằm ngay cạnh Lô 136.03, nơi mà cũng Repsol bị chính phủ Việt Nam yêu cầu ngưng hoạt động khoan thăm dò hồi tháng Bảy năm ngoái.
Lô 136.03 là nơi PetroVietnam cho Talisman-Việt Nam, công ty con của Repsol thuê.
Khu vực khai thác dầu khí trên có vai trò rất quan trọng với sự phát triển kinh tế của Việt Nam.
PetroVietnam đóng góp 20% tổng GDP của Việt Nam, và 30% tổng ngân sách cả nước trong thời gian từ 1986 đến 2009, Reuters nói.
Trong vòng 30 năm, từ 1987 đến 2017, Việt Nam đã xuất khẩu 355 triệu tấn dầu thô, thu về 145 tỷ đô la Mỹ, trang tin VietnamNet dẫn nguồn báo cáo của PetroVietnam.
Việt Nam ‘bỏ Cá Rồng Đỏ’ ở Biển Đông
Repsol ‘có cơ sở yêu cầu Việt Nam bồi thường’
‘Căng thẳng biển Đông ảnh hưởng hoạt động của PVN’
VN ngừng khoan dầu khí ở Biển Đông
Đáng chú ý là hãng tư vấn Wood Mackenzie được Reuters dẫn nguồn nói rằng nếu đường chín đoạn của Trung Quốc được nối liền các đoạn vào nhau, thì đường ranh giới mà Trung Quốc nêu ra này sẽ ăn vào từng phần hoặc toàn bộ 67 lô dầu khí mà Việt Nam đã phân ra trên biển.
Trong số các lô trên, có bốn lô hiện đã đang tiến hành khai thác thương mại. Các lô còn lại đang trong các giai đoạn khác nhau của hoạt động khoan thăm dò hoặc phát triển dự án, theo Wood Mackenzie.
Biển Đông là nơi Trung Quốc và nhiều quốc gia khác cùng tuyên bố chủ quyền.
Việc Trung Quốc đòi chủ quyền theo đường chín đoạn tạo thành các vùng chồng lấn lên các đặc khu kinh tế của Việt Nam, Philippines, Malaysia và Brunei.
Trước đây, Trung Quốc và các nước khác đã từng thảo luận về việc phát triển các dự án năng lượng chung ở vùng biển có tranh chấp, nhưng nỗ lực này đã bị vấn đề chủ quyền lãnh thổ làm lu mờ.
5 điều cần biết về ngành dầu khí Việt Nam
VN-TQ ‘cần hợp tác khai thác chung trên biển’
VN cần hợp tác khai thác hay đưa ra LHQ?
Hồi tháng trước, Philippines nói muốn đạt thỏa thuận với Trung Quốc trong vài tháng tới nhằm có hoạt động khai thác dầu khí chung trong vùng biển cả hai nước cùng tuyên bố chủ quyền.
Tuy nhiên, vùng biển tranh chấp với Việt Nam từ lâu nay luôn là điểm làm bùng lên căng thẳng giữa hai bên.
Bắc Kinh thường tìm cách gây áp lực bằng hoạt động ngoại giao phía sau đi kèm với việc gây áp lực trên biển.
Hồi 2007 và 2008, chiến lược này của Trung Quốc đã khiến hãng dầu khí BP của Anh và nhiều công ty khác rút lui khỏi một số lô, tuy nhiên hãng ExxonMobil của Mỹ thì không.
Nay, phản ứng của Trung Quốc đối với hoạt động mới đây của Rosneft sẽ ‘là một phép thử xem Bắc Kinh sẵn lòng đi xa tới đâu’, Reuters dẫn lời một chuyên gia từ Viện Nghiên cứu ISEAS Yusof Ishak ở Singapore.
Đồng thời, Bắc Kinh và Moscow đã thỏa thuận với nhau rằng hai nước sẽ không thách thức các lợi ích cốt lõi của nhau, bao gồm cả các lợi ích ở Biển Đông, chuyên gia Ian Storey nói.
Tờ Hoàn Cầu: ‘VN thiếu tự tin vụ áo lưỡi bò’
Chủ quyền TQ ở Trường Sa đến từ ‘lỗi dịch thuật’?
Bên cạnh việc gây áp lực chính thức từ phía chính quyền, Bắc Kinh còn áp dụng cả chiến thuật ‘dựa vào dân’, với việc hậu thuẫn cho người dân quảng bá hình ảnh bản đồ đường lưỡi bò.
Mới đây, một nhóm các du khách được cho là người Trung Quốc khi làm thủ tục nhập cảnh vào Việt Nam đã mặc áo thun có in hình bản đồ lưỡi bò sau lưng.
Trước việc những người này bị giới chức Việt Nam yêu cầu cởi bỏ áo trước khi được cho nhập cảnh, Hoàn cầu Thời báo đăng bài nói đó là hành động “có thể làm tổn hại tới các quan hệ song phương”, và cho thấy “Việt Nam thiếu tự tin về các tuyên bố chủ quyền của mình ở Biển Đông”.
https://www.bbc.com/vietnamese/vietnam-44216930
Ngành dầu khí Việt Nam
trước thách thức Trung Quốc
Rosneft, hãng dầu khí của Nga vào trung tuần tháng 5 cho biết bắt đầu khoan dầu tại vùng biển phía nam Việt Nam; tuy nhiên cũng bày tỏ lo ngại hoạt động đó khiến Trung Quốc phản ứng như đã từng gây sức ép buộc tập đoàn Repsol của Tây Ban Nha rút khỏi dự án ở Việt Nam.
Đài RFA đã có cuộc trao đổi với Thạc sỹ Hoàng Việt, Chuyên gia nghiên cứu Biển Đông. Trước hết ông đưa ra nhận xét về phản ứng của chính phủ Hà Nội về hành xử của Bắc Kinh trong vấn đề các nước khác hợp tác với Việt Nam thăm dò và khai thác dầu khí tại Biển Đông.
Chuyên gia nghiên cứu Biển Đông Hoàng Việt: Thực ra mà nói trong vụ Repsol mà Việt Nam phải rút 2 lô là Lô 136.03 và lô 07.03 thì cho thấy Việt Nam có một sự tính toán sai. Ở đây Việt Nam có một phép thử, Việt Nam muốn thử xem là Việt Nam có khả năng làm điều đó và Trung Quốc có phản đối hay không. Tuy nhiên, với sức ép của Trung Quốc thì Việt Nam đã phải rút hai lô đó. Và báo chí đã cho biết là Việt Nam đã phải bồi thường cho Repsol khá lớn, thì đó là một thất bại. Và cho đến cái lô mà gần đây nhất gọi là Lan Đỏ, lô 06-01 thì trước đây, có người cho rằng khi mà Việt Nam rút khỏi 2 lô 136-07 và lô 07-03 thì Việt Nam đã thất bại hoàn toàn thì tôi vẫn
…có khả năng là trong một tương lai dài sắp tới thì Việt Nam khó mà có thể khai thác được ở những khu vực mà Trung Quốc cho là nằm trong khu vực đường lưỡi bò của họ – chuyên gia Hoàng Việt
cho rằng đó là một cái nút đỏ chúng ta phải xem xét trong cả quá trình. Và cho đến bây giờ với việc tiếp tục yêu cầu Rosneft khai thác trong khu vực lô 06.01 nằm sát lô 07.03 và như vậy nó cũng là một phép thử và cho thấy sự kiên trì của Việt Nam trong trường hợp này. Và nó cũng thấy là nếu như Repsol chỉ là một công ty tư nhân của Tây Ban Nha, chính phủ Tây Ban Nha không có sự can thiệp mạnh và bản thân chính phủ Tây Ban Nha cũng không có tiếng nói mạnh trên trường quốc tế thì công ty Rosneft là công ty có vốn của chính phủ Nga, và chính phủ Nga cũng là một cường quốc trong trường hợp này. Thế thì cũng sẽ xem xét và cho đến nay thì cái phản ứng dành cho vụ Rosneft trong cái Lô 06.01 Lan Đỏ này khác hẳn so với phản ứng đối với 2 lô trước. Còn lại thì chúng ta vẫn phải chờ xem trong thời gian tới diễn biến như thế nào thì chúng ta mới có thể nhận định thêm được.
RFA: Trong trường hợp mà Trung Quốc phản đối và gây sức ép buộc Rosneft cũng phải rút lui như trường hợp của Repsol hay Exxon Mobil thì thiệt hại dự kiến đối với Việt Nam sẽ là như thế nào, thưa ông?
Chuyên gia nghiên cứu Biển Đông Hoàng Việt: Nếu lô này mà Việt Nam rút tiếp thì cho thấy những phép thử của Việt Nam hoàn toàn thất bại và nó sẽ có một viễn cảnh rất xấu. Viễn cảnh thế nào? Thứ nhất là bây giờ nguồn thu của chính phủ Việt Nam từ dầu khí rất là lớn. Và theo tôi được biết thì trữ lượng của khu vực này rất lớn và đem lại nguồn thu lớn cho chính phủ Việt Nam. Chính phủ Việt Nam đang rất khó khăn về tiền bạc lúc này. Thứ hai là nó cho thấy chính sách của Việt Nam đối với các công ty dầu khí trên thế giới. Nếu mà Việt Nam thất bại trong trường hợp này, rõ ràng là cái uy tín của Việt Nam càng ngày càng suy giảm và trong tương lai việc Việt Nam mời thầu các công ty dầu khí sẽ rất là khó. Và cái thứ ba nữa là cái thái độ của Việt Nam, nó cho thấy là khi mà Việt Nam càng xuống thì Trung quốc sẽ càng tiến lên. Và từ những cái việc đó thì có khả năng là trong một tương lai dài sắp tới thì Việt Nam khó mà có thể khai thác được ở những khu vực mà Trung Quốc cho là nằm trong khu vực đường lưỡi bò của họ. Điều này cũng dẫn đến những khó khăn của Tập đoàn dầu khí Việt Nam, những mỏ gần thì đã khai thác gần hết rồi còn những mỏ xa đụng đến sự phản đối của Trung Quốc như vậy họ phải rút hết.
Trung Quốc chơi bài rất hay đến nhà người khác và mời người khác hợp tác ngay trên mảnh đất của nhà họ. Đó là điều rất nguy hiểm – chuyên gia Hoàng Việt
RFA: Trước thực tế này, một số nhà quan sát cho rằng liệu Việt Nam có nên hợp tác với Trung Quốc trong việc khai thác dầu. Nhận định của ông như thế nào đối với giải pháp này?
Chuyên gia nghiên cứu Biển Đông Hoàng Việt: Ý tưởng này không phải là mới lạ. Philippines thì cũng đang cố gắng làm điều này mặc dù một số người đối lập đều muốn ngăn cản điều này. Bởi vì Philippines thì còn nhiều khó khăn hơn bởi Philippines nó còn nhiều rào cản rất chặt chẽ trong đó có hệ thống hiến pháp, pháp luật của Philippines. Và nền tư pháp của Philippines thì là độc lập nên nếu có thể thì họ sẽ tuyên bố là vi hiến và với hành động vi hiến thì khó mà tổng thống Duterte có thể thực hiện được. Và đó cũng nằm trong chiến lược của Trung Quốc: Chiến lược của Trung Quốc là một mặt ngăn cấm không cho Việt Nam và các quốc gia khác như Philippines khai thác ngay trên vùng đặc quyền kinh tế của chính họ nhưng mà Trung Quốc lại đưa ra một cái bẫy là “gác tranh chấp cùng khai thác”, tức là các doanh nghiệp Việt Nam và Trung Quốc cùng hợp tác khai thác trên khu vực đó. Thế thì phương án đó có lợi không, câu trả lời là không được, nó không có lợi. Vì sao? Vì nguyên si cái chính sách đó đã được ông Đặng Tiểu Bình đưa ra từ thập niên 90 với tên đầy đủ là “chủ quyền thuộc ta, gác tranh chấp cùng khai thác”. Thứ nhất, nếu hai bên mà cùng khai thác thì mặc nhiên Việt Nam công nhận chủ quyền của Trung Quốc trong khu vực đó. Đó là cái thứ nhất. Thứ hai là theo công ước luật biển năm 1982 thì rõ ràng vùng đặc quyền kinh tế nó sẽ nằm trong quyền , chủ quyền và quyền tài phán của quốc gia ven biển. Việt Nam là quốc gia ven biển nên Việt Nam sẽ được toàn bộ quyền, chủ quyền và quyền tài phán, tức là tất cả các quyền khai thác tài nguyên hải sản và dầu khí trên khu vực biển đó cũng như thềm lục địa đó. Thế thì rõ ràng Trung Quốc chơi bài rất hay đến nhà người khác và mời người khác hợp tác ngay trên mảnh đất của nhà họ. Đó là điều rất nguy hiểm. Nếu Trung Quốc làm được điều này thì có nghĩa là Trung Quốc đã thành công bởi vì bao nhiêu năm nay họ vẫn muốn điều đó thành sự thật. Và nếu chỉ cần một trong hai quốc gia là Philippines hoặc Việt Nam tạo tiền lệ thì Trung Quốc sẽ lấn tới và sau này sẽ buộc tất cả các quốc gia của ASEAN phải tuân theo cách này của Trung Quốc. Đó chính là vấn đề.
RFA: Xin cảm ơn ông.
Chuyên gia: Hoa Kỳ đã thất bại
trong việc đối phó với Trung Quốc ở Biển Đông
Vào ngày 18/5 vừa qua tờ Nhân Dân Nhật Báo của Trung Quốc đưa tin và hình ảnh máy bay ném bom H-6K của nước này hạ và cất cánh tại một địa điểm không nêu tên cụ thể ở Biển Đông. Các chuyên gia quốc tế ngay lập tức xác định đó là tại đảo Phú Lâm thuộc quần đảo Hoàng Sa và cho rằng trong tương lai không xa Trung Quốc sẽ cho máy bay ném bom đến Trường Sa nơi nước này đã cho xây dựng các đường băng, nhà chứa máy bay và tên lửa.
Hoạt động mới này của Trung Quốc chỉ là một phần trong một loạt những hoạt động quân sự tại Biển Đông của Trung Quốc trong suốt thời gian qua mà như người phát ngôn Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ, Trung tá Christopher Logan gọi là sự tiếp tục quân sự hóa khu vực Biển Đông.
Vào khoảng năm 2014 và 2015 thì rõ ràng là những gì mà Hoa Kỳ đang làm đã không có hiệu quả hay thậm chí làm chậm bất cứ cái gì ở Biển Đông. – Lindsey Ford
Để đối phó với những hành động gia tăng quân sự của Trung Quốc ở Biển Đông, thời gian qua Hoa Kỳ ngoài việc lên tiếng phản đối, cũng đã thực hiện các hoạt động tuần tra tự do hàng hải gần các đảo nhân tạo do Trung Quốc xây lấp, trợ giúp các nước Đông Nam Á trong khả năng phòng vệ và tuần tra biển. Tuy nhiên, dường như những gì Hoa Kỳ đang làm vẫn không đủ để đối phó với Trung Quốc. Bà Lindsey Ford, Giám đốc phụ trách các vấn đề chính trị và an ninh thuộc Viện Chính sách của Asia Society, Mỹ, nhận định trong một hội thảo về Biển Đông tại Trung tâm Penn-Biden ở Washington DC hôm 21/5:
“Vào khoảng năm 2014 và 2015 thì rõ ràng là những gì mà Hoa Kỳ đang làm đã không có hiệu quả hay thậm chí làm chậm bất cứ cái gì ở Biển Đông. Việc cải tạo đất của Trung Quốc được thực hiện, và đó là dấu hiệu của quân sự hóa, gia tăng quân sự hóa khu vực Biển Đông. Trung Quốc đã thành công trong việc áp dụng chiến thuật chia rẽ ASEAN và thay vì dùng tàu hải quân họ dùng tàu chấp pháp tại đây và điều này gây khó khăn cho các nước khác khi tìm cách đối phó.”
Cựu sĩ quan tình báo Hải Quân Mỹ James Fanell trong một bản tường trình gửi Ủy ban tình báo thượng viện Mỹ hồi tháng đầu tháng 5 cho biết từ tháng 10/2015 trở lại đây, Trung Quốc đã cho tàu theo sát hầu như mọi hoạt động của tàu Hải quân Hoa Kỳ ở khu vực Biển Đông. Ông Fanell nhận định “tàu chiến hải quân Trung Quốc vào và hoạt động trong khu vực Biển Đông, chuyển chiến lược bao phủ khu vực sang chiến lược đối đầu trực tiếp. Sự thay đổi này cho thấy bằng chứng về ý định Trung Quốc sẽ sử dụng lực lượng quân sự để đạt dược những mục tiêu chiến lược qua đe dọa và bắt nạt, bất chấp việc họ vẫn khẳng định về sự phát triển hòa bình”
Theo thống kê được đưa ra trong bản tường trình của ông James Fanell, Từ tháng 10/2015 trở lại đây, Hoa Kỳ đã thực hiện tổng cộng 14 cuộc tuần tra trên Biển Đông trong chương trình Tự do Hàng Hải (Fonops) được Tổng thống Barack Obama đưa ra từ năm 2015.
Mỹ thất bại trong việc tìm chiến lược đối phó
Chương trình tự do hàng hải ở Biển Đông của Mỹ theo đánh giá của chuyên gia Lindsey Ford là nằm trong những chiến thuật mà Mỹ áp dụng nhằm tìm một chiến lược đối phó hiệu quả với sự lấn lướt của Trung Quốc ở Biển Đông. Chiến thuật này được đưa ra sau khi Ngoại trưởng Hoa Kỳ, Hillary Clinton vào năm 2010 lần đầu tiên lên tiếng tại Hà Nội về quyền lợi của Mỹ ở Biển Đông. Theo bà Lindsey Ford, những quyền lợi này đã cho thấy vấn đề mà Mỹ mắc phải khi giải quyết vấn đề Biển Đông
“Tuyên bố (của Ngoại trưởng Hoa Kỳ) làm được là thứ nhất chỉ ra các quyền lợi của Mỹ ở Biển Đông. Các quyền lợi này bao gồm hai điểm, thứ nhất là tự do hàng hải và sự tiếp cận tới vùng biển của châu Á, thứ hai là tuân thủ luật quốc tế và giải quyết tranh chấp không qua vũ lực và xâm lấn. Nhưng điều mà tuyên bố không nói tới là quyền lợi trực tiếp của Mỹ ở Biển Đông, quyền lợi của Mỹ ở các đảo và bãi đá hay kết quả của những tranh chấp. Theo tôi cái cách mà Hoa Kỳ đưa ra các quyền lợi của mình trong tuyên bố này đã cho thấy vấn đề và nó là điều đã dẫn chúng ta đến tình huống ngày hôm nay.”
Theo bà Lindsey Ford, Trung Quốc đã ngay lập tức có chiến thuật đối phó thành công còn Hoa Kỳ đã thất bại trong việc tìm ra chiến lược hiệu quả
“Theo tôi câu chuyện Biển Đông trong những năm qua là chiến thuật của Mỹ tìm chiến lược trong khi Trung Quốc đã có chiến lược và họ đi tìm chiến thuật. Khi so sánh hai phía tôi thấy là Trung Quốc đã làm tốt hơn Mỹ trong việc tìm ra chiến thuật hiệu quả còn Hoa Kỳ thì chưa tìm ra được chiến lược hiệu quả cho mình.”
Dưới thời của Tổng thống Obama, Hoa Kỳ có chiến lược chuyển trục về châu Á Thái Bình Dương để đối phó với sự lớn mạnh của Trung Quốc. Tuy nhiên theo đánh giá của một số chuyên gia quốc tế, chiến lược này đã không thực sự hiệu quả.
Dưới thời của Tổng thống Donald Trump, Hoa Kỳ có chiến lược Ấn Độ Thái Bình Dương mở thay cho chiến lược chuyển trục. Tuy nhiên theo chuyên gia Lindsey Ford cho đến lúc này Mỹ vẫn chưa thực sự có chiến lược hiệu quả đối phó với Trung Quốc ở Biển Đông mà vẫn tiếp tục thực hiện một số những chiến thuật từ thời của Tổng thống Obama, cụ thể là hoạt động tuần tra tự do hàng hải vốn không có mấy tác dụng.
Khi so sánh hai phía tôi thấy là Trung Quốc đã làm tốt hơn Mỹ trong việc tìm ra chiến thuật hiệu quả còn Hoa Kỳ thì chưa tìm ra được chiến lược hiệu quả cho mình.- Lindsey Ford
Trung Quốc trong suốt giai đoạn từ cuối năm 2013 đến nay đã gia tăng việc xây lấp đảo nhân tạo và thiết lập các căn cứ quân sự trên các đảo này. Hồi đầu năm nay, mạng báo Inquirer của Philippines cho biết Trung Quốc gần như hoàn tất việc quân sự hóa 7 rạn san hô đang tranh chấp chủ quyền ở Trường Sa. Hiện Trung Quốc đã thiết lập 7 tiền đồn trên quần đảo Trường Sa với ba đường băng trên đá Chữ Thập, Subi và Vành Khăn, chưa kể căn cứ quân sự và đường băng ở đảo Phú Lâm thuộc quần đảo Hoàng Sa.
Hồi đầu tháng 5, hãng tin CNBC dẫn nguồn tin tình báo Mỹ cho biết Trung Quốc đã triển khai tên lửa đất đối không và chống hạm ra 3 tiền đồn ở Trường Sa.
Hồi đầu tháng 4 vừa qua, tờ Wall Street Journal của Mỹ cho biết Trung Quốc đã lắp đặt trên hai tiền đồn ở Trường Sa các thiết bị phá sóng radar và liên lạc.
Hoa Kỳ đã nhiều lần lên tiếng cảnh báo Trung Quốc về việc quân sự hóa khu vực Biển Đông. Tuy nhiên Trung Quốc nói rằng nước này có toàn quyền đối với các vùng thuộc chủ quyền của mình và việc xây dựng trên các đảo là nhằm phục vụ mục đích phi quân sự và quốc phòng, không nhằm hướng tới một nước nào cụ thể.
Chuyên gia về luật và chính trị thuộc trường đại học Pennsylvania, giáo sư Jacques Delisle nhận định:
“Chừng nào Trung Quốc còn đưa vào tuyên bố của mình rằng nước này không có ý định ngăn cản tự do hàng hải thì vẫn còn có hai sự khác biệt cơ bản về khái niệm ở đây giữa việc tôi có quyền và tôi chọn không thực hiện quyền đó, và do đó sẽ còn nhiều lý do để chúng ta phải chú ý tới những gì sẽ diễn ra ở Biển Đông sắp tới.”
Cho đến lúc này, hoạt động được báo chí đưa tin nhiều nhất của Mỹ tại Biển Đông vẫn là chương trình tự do hàng hải. Chuyên gia Lindsey Ford cho rằng đây là chương trình tốt nhưng tự nó không thể giải quyết được câu hỏi về mặt chiến lược, và đã đến lúc Mỹ cần phải vẽ một lằn ranh đỏ. Tuy nhiên, chuyên gia từ Asia Society cho rằng nếu lằn ranh đỏ có nghĩa bao gồm cả các hoạt động quân sự cụ thể thì có lẽ cả Mỹ và Trung Quốc đều không muốn vào lúc này, nhất là khi Mỹ lại đang cần có sự hợp tác của Trung Quốc trong vấn đề hạt nhân của Bắc Hàn
Philippines: Quân sự hóa Biển Đông
là vấn đề giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ
Philippines sẽ không can thiệp vào việc quân sự hóa của Bắc Kinh ở Biển Đông vì đây là vấn đề giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ. Phát ngôn viên Tổng thống Phi, Harry Roque tuyên bố như vừa nêu hôm 22 tháng 5.
Theo trang tin phistar.com, tuyên bố này được đưa ra chỉ vài ngày sau khi Trung Quốc cho triển khai máy bay ném bom ra đảo Phú Lâm, một trong những tiền đồn lớn nhất của Bắc Kinh tại quần đảo Hoàng Sa ở Biển Đông.
Ông Harry Roque lưu ý rằng Trung Quốc sẽ sử dụng các đảo này như một tiền đồn quân sự của mình tại vùng biển có tuyến đường biển quan trọng, trong khi Mỹ sẽ triển khai các tàu sân bay để duy trì hoạt động tự do hàng hải ở đó.
Tuy vậy, phát ngôn nhân Harry Roque cũng nhấn mạnh rằng chính phủ Philippines sẽ không từ bỏ lãnh thổ của mình nhưng sẽ đứng ngoài “những tranh chấp” vào lúc này.
Tuyên bố của Phủ tổng thống Phi được cho là đáp lại lời tuyên bố của Chánh án Antonio Carpio, kêu gọi chính phủ Philippines chính thức phản đối các hoạt động của Trung Quốc ở Biển Đông. Ông Roque cũng nhắc lại tuyên bố của Bộ ngoại giao Phi liên quan vấn đề này.
Trước đó, Bộ ngoại giao Phi nói rằng hành động ngoại giao là cần thiết để bảo vệ chủ quyền quốc gia và hiện đang theo dõi chặt chẽ mọi diễn biến ở Biển Đông, mà Manila gọi là Biển Tây Philippines.
Ngày 18/5 vừa qua Trung Quốc lần đầu tiên thừa nhận nước này đã triển khai máy bay ném bom H-6K xuống khu vực Biển Đông. Các chuyên gia quốc tế nhận định Trung Quốc đã đưa oanh tạc cơ ra đảo Phú Lâm thuộc quần đảo Hoàng Sa.
Cũng tin liên quan, hôm 23 tháng 5, Tổng thống Rodrigo Duterte lại lên tiếng biện minh cho lập trường bị cho mềm mỏng trước hành động Trung Quốc quân sự hóa ở Biển Đông, ông nói rằng, ông không muốn phá hủy đất nước, quân đội và thua trong một cuộc chiến.
Đây là bình luận đầu tiên của ông Duterte về vấn đề này sau khi Trung Quốc đưa máy bay ném bom tầm xa đến quần đảo Hoàng Sa ở Biển Đông, một động thái thể hiện khả năng tấn công bất kỳ quốc gia nào ở Đông Nam Á của Bắc Kinh.
Tuy vậy, ông Duterte không đưa ra các giải pháp khác của Philippines nhằm tránh xảy ra một cuộc chiến trong vấn đề tranh chấp ở Biển Đông