Tin Biển Đông – 22/07/2020
Ba nước Hoa Kỳ, Nhật Bản và Australia diễn tập tại cửa ngõ Biển Đông
Tại cửa ngõ Biển Đông, lực lượng Hải quân của ba nước Hoa Kỳ, Nhật Bản và Australia đang có cuộc diễn tập chung.
Mạng báo Japan Times vào ngày 21 tháng 7 dẫn thông báo của Lực Lượng Phòng vệ Nhật Bản cho biết lực lượng này đang tiến hành cuộc tập trận chung với Hải quân Hoàng gia Australia và nhóm tác chiến Hàng không mẫu hạm USS Ronald Reagan của Hoa Kỳ.
Đợt diễn tập giữa hải quân ba nước như vừa nêu tại khu vực Biển Philippines diễn ra từ ngày 19 tháng 7 và sẽ kết thúc vào ngày 23 tháng 7. Mục tiêu được nói nhằm tỏ rõ cam kết trong chiến lược tự do và rộng mở ở khu vực Ấn Độ Dương- Thái Bình Dương.
Tham gia đợt diễn tập phía Nhật Bản có tàu khu trục JS Teruzuki thuộc lớp Akizuki; phía Australia có các tàu HMAS Canberra, Hobart, Stuart, Arunta và Sirius. Phía Hải quân Hoa Kỳ ngoài hàng không mẫu hạm USS Ronald Reagan còn có tàu tuần dương tên lửa dẫn đường USS Antietam, tàu khu trục tên lửa dẫn đường USS Mustin.
Japan Times dẫn lời Đô đốc Yusuke Sakano, Chỉ huy Sư đoàn Hộ tống số 4 thuộc Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản, rằng ‘Những kinh nghiệm từ cuộc diễn tập sẽ giúp chúng tôi nắm ưu thế hoạt động và chiến thuật, cũng như giúp quan hệ hữu nghị thêm thân thiết hơn.’
Tướng Michael Harris của Hải quân Hoàng gia Australia thì cho rằng cơ hội hợp tác chung với Hoa Kỳ và Nhật Bản là vô cùng quí. Việc thực hiện sứ mệnh chung giữa hải quân ba nước cho thấy mức độ cao của việc phối hợp và năng lực của các bên.
Vào đầu tháng 7 vừa qua, bộ trưởng quốc phòng ba nước Mỹ, Nhật, Australia ra tuyên bố chung chỉ trích Trung Quốc về những hành động mà cả ba đều cho là ‘ngang ngược’ trên biển tại khu vực Tây Thái Bình Dương. Bộ trưởng Quốc phòng ba nước Hoa Kỳ- Nhật Bản và Australia chỉ trích Trung Quốc sử dụng vũ lực hoặc ép buộc nhằm thay đổi hiện trạng ở Biển Đông và biển Hoa Đông. Song song đó, cả ba vị bộ trưởng đều nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thực thi quyền tự do hàng hải và hàng không ở hai vùng biển này.
Biển Đông sau tuyên bố lập trường của Mỹ:
Washington có thể áp lệnh trừng phạt với TQ
Bằng cách tuyên bố nhiều hành động của Trung Quốc ở Biển Đông là phi pháp, Mỹ có thể áp đặt lệnh trừng phạt với các công ty Trung Quốc có hoạt động ở vùng biển tranh chấp.
Lần đầu tiên Mỹ đưa ra quan điểm rõ ràng về Biển Đông
Trao đổi với phóng viên chuyên trang Trí Thức Trẻ/Báo điện tử Tổ quốc, Murray Hiebert, chuyên gia Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), Mỹ nhận định, đây là lần Mỹ liệt kê cụ thể các yêu sách trên biển của Trung Quốc mà Washington xem là phi pháp. Bằng cách này, Mỹ đã chọn quan điểm vững chắc về tranh chấp biển khi Ngoại trưởng Mỹ tuyên bố, các yêu sách của Bắc Kinh đối với nguồn tài nguyên ở hầu khắp Biển Đông là hoàn toàn phi pháp.
Lưu ý về thời điểm đưa ra quan điểm của Mỹ, ông Murrat Hiebert cho rằng, tuyên bố này được đưa ra ngay trước khi Việt Nam đăng cai Hội nghị ngoại trưởng ASEAN và diễn đàn khu vực thảo luận về vấn đề Biển Đông. Tuyên bố này cũng được đưa ra vào giai đoạn Washington và Bắc Kinh có một số xung đột trong nhiều lĩnh vực, từ Covid-19 đến thương mại, vấn đề người Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương hay Hồng Kông; cũng như sau khi Trung Quốc quấy rối việc khai thác dầu khí ngoài khơi của Việt Nam trong 3 năm qua và Malaysia trong 2 năm gần đây. Bắc Kinh cũng quấy rối các ngư dân Việt Nam, Indonesia và Philippines.
Collin Koh, nhà nghiên cứu tại Trường Nghiên cứu Quốc tế S. Rajaratnam thuộc Đại học Công nghệ Nanyang, Singapore nhận định, sau phán quyết của tòa quốc tế PCA được đưa ra vào năm 2016, sự phản đối của Mỹ đối với các yêu sách của Trung Quốc đã diễn ra dưới hình thức ngầm – kêu gọi tất cả các bên tuân thủ phán quyết.
Lần này, quan điểm của Mỹ không chỉ cụ thể hơn mà còn rõ ràng hơn trong cách thể hiện, loại bỏ quan điểm “mơ hồ” trong các tranh chấp ở Biển Đông.
Theo một cách nào đó, khó có thể nói rằng Mỹ trung lập vì họ hiện đang có một quan điểm rõ ràng về phán quyết, ủng hộ các điều khoản của UNCLOS chống lại các yêu sách bất hợp pháp của Trung Quốc, nhà nghiên cứu Singapore nói trong phản hồi qua email.
Lý giải về thời điểm đưa ra quan điểm, Collin Koh cho rằng, có thể những lời chỉ trích đối với chính sách của Mỹ với vấn đề Biển Đông đã được lắng nghe, đặc biệt là trong các nhóm nghiên cứu. Tất nhiên, thời điểm là rất quan trọng, ngoài nhân dịp 4 năm phán quyết PCA, tại Mỹ đang diễn ra cuộc bầu cử tổng thống. Và cả Trump và Biden đều có sự phản đối đối với Trung Quốc, thậm chí cả 2 ứng viên dường như còn đang cạnh tranh xem ai có thể cứng rắn hơn với Bắc Kinh, ông Koh bình luận.
Đặc biệt, điều quan trọng cũng cần lưu ý là năm nay là thời điểm mối quan hệ với Trung Quốc đang ở mức thấp mới so với những năm trước. Ngay trong nửa đầu năm nay, đã có nhiều dự luật được Quốc hội Mỹ thông qua chống lại Trung Quốc, như vấn đề Hồng Kông, Tây Tạng, Tân Cương và Huawei. Do đó, tuyên bố gần đây về Biển Đông của Mỹ không chỉ phản ánh thời điểm mà còn cả sự đồng thuận ngày càng tăng của cả 2 đảng đối với thách thức dài hạn mà Trung Quốc đặt ra đối với lợi ích an ninh quốc gia của Mỹ.
Báo hiệu chiến lược toàn diện hơn ở Biển Đông của Mỹ
Dự báo về diễn biến sắp tới ở Biển Đông, chuyên gia của CSIS cho rằng, sau Tuyên bố này, có thể Washington sẽ nêu vấn đề Biển Đông thường xuyên hơn ở góc độ quốc tế và ngoại giao. Mỹ có thể tăng cường hoạt động huấn luyện và cung cấp thiết bị để giúp các nước như Việt Nam và Philippines tăng cường năng lực trên biển.
Ngoài ra, bằng cách tuyên bố nhiều hành động của Trung Quốc ở Biển Đông là phi pháp, Mỹ có thể áp đặt lệnh trừng phạt với các công ty nhà nước của Trung Quốc có hoạt động vi phạm ở vùng biển tranh chấp, ông Murray Hiebert nói thêm.
Trong khi đó, chuyên gia Collin Koh nhìn nhận rằng, quan điểm mới của Mỹ có thể báo trước một chiến lược ở Biển Đông toàn diện hơn ngoài việc thực hiện các hoạt động tự do hàng hải (FONOP) và các cam kết an ninh mà sẽ bao gồm các chiến lược khác, như các biện pháp trừng phạt kinh tế.
Tuy nhiên, chuyên gia người Singapore cũng lưu ý, rõ ràng, tuyên bố của Mỹ sẽ thúc đẩy Bắc Kinh tăng cường không chỉ các phát ngôn chống lại sự tham gia của Washington vào vấn đề Biển Đông, mà còn thách thức đối với các hoạt động quân sự của Mỹ tại đây – qua đó làm tăng nguy cơ về các sự cố giữa các lực lượng Mỹ và Trung Quốc.
Động thái của Mỹ cũng có thể khiến Trung Quốc tìm cách xúc tiến Bộ Quy tắc ứng xử trên Biển Đông (COC), vì Bắc Kinh có thể muốn bộ quy tắc này như một minh chứng rằng ASEAN và Trung Quốc có thể tự giải quyết vấn đề Biển Đông mà không cần sự can thiệp từ bên ngoài.
Về phía ASEAN, chuyên gia người Singapore cho rằng, tuyên bố này có thể như một sự hỗ trợ cho ASEAN khi đàm phán với Trung Quốc về COC nhưng cũng có khả năng sẽ gây ra nhiều rạn nứt trong ASEAN. Một số quốc gia thành viên có thể cảm thấy được khuyến khích để có lập trường cứng rắn hơn với Trung Quốc, trong khi một số người khác sẽ không tán đồng vì quá phụ thuộc vào Trung Quốc về kinh tế, hoặc đơn giản là họ không muốn bị lôi kéo vào cuộc cạnh tranh giữa 2 siêu cường, ông Koh bình luận thêm.
Máy bay TQ diễn tập tấn công ở Biển Đông
lúc chiến hạm Mỹ tập trận
Trung Quốc tiến hành cuộc diễn tập tấn công mục tiêu trên biển và triển khai chiến đấu cơ đến một đảo ở Biển Đông trong lúc chiến đấu cơ và chiến hạm Mỹ tập trận ở khu vực, theo Hoàn Cầu thời báo ngày 20.7.
Cụ thể, một lữ đoàn thuộc Chiến khu nam (Trung Quốc) đã tổ chức cuộc diễn tập nói trên với máy bay tiêm kích-ném bom JH-7 từ ngày 15-16.7, theo Hoàn Cầu thời báo dẫn lại thông tin từ Đài phát thanh quốc gia Trung Quốc (CNR).
Hoàn Cầu thời báo không nói rõ Trung Quốc đã điều chiến đấu cơ đến nơi nào trên Biển Đông. Hôm 17.7, tạp chí Forbes dẫn hình ảnh vệ tinh cho hay ít nhất 4 chiến đấu cơ J-11B của Trung Quốc hiện diện trên đảo Phú Lâm ngày 15.7. Đảo này nằm trong quần đảo Hoàng Sa thuộc chủ quyền Việt Nam nhưng bị Trung Quốc chiếm đóng phi pháp.
Sự hiện diện phi pháp của những chiến đấu cơ J-11B nói trên là dấu hiệu mới nhất cho thấy Trung Quốc tăng cường quân sự hóa quần đảo Hoàng Sa. Trước đó từ ngày 1-5.7, quân đội Trung Quốc đã tập trận phi pháp xung quanh quần đảo này.
Hôm 17.7, nhóm tác chiến tàu sân Nimitz và nhóm tác chiến tàu sân bay Ronald Reagan của hải quân Mỹ đã tiến hành cuộc tập trận chung ở Biển Đông, vài ngày sau khi Mỹ bác bỏ yêu sách biển của Trung Quốc ở khu vực.
Biển Đông : Căng với Mỹ,
Bắc Kinh ve vãn Việt Nam và ASEAN
Thanh Hà
Ngày 20/07/2020, Brunei bất ngờ kêu gọi giải quyết tranh chấp chủ quyền tại Biển Đông bằng đối thoại trên cơ sở Công Ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển và luật pháp quốc tế. Sự kiện hiếm hoi vương quốc dầu hỏa tí hon này lên tiếng phải chăng càng thúc đẩy Bắc Kinh vừa đấu dịu, vừa gấp rút dùng lá bài kinh tế để chiêu dụ các nước láng giềng Đông Nam Á, mà đứng đầu là Việt Nam ?
Tại hội nghị trực tuyến của Ủy Ban Chỉ Đạo Hợp Tác Song Phương Việt –Trung ngày 21/07/2020, ngoài các tuyên bố về đẩy mạnh hợp tác trong nhiều lĩnh vực, trao đổi kinh nghiệm phòng chống dịch Covid-19 …, Biển Đông là một trong những đề tài nhạy cảm được phó thủ tướng Việt Nam kiêm ngoại trưởng Phạm Bình Minh đề cập đến với đồng nhiệm Trung Quốc Vương Nghị. Hồ sơ Biển Đông càng nóng bỏng kể từ khi Hoa Kỳ tuyên bố những đòi hỏi chủ quyền của Trung Quốc tại vùng biển này là « bất hợp pháp » và hai tàu sân bay của Hoa Kỳ đang hiện diện trong khu vực.
Theo báo chí chính thức Việt Nam, trong cuộc trao đổi với đồng nhiệm Vương Nghị, ông Phạm Bình Minh đã « nêu lên quan ngại trước những diễn biến phức tạp ở Biển Đông » trong thời gian gần đây và đề nghị đôi bên tránh « mở rộng tranh chấp ». Việt Nam kêu gọi « tôn trọng các quyền và lợi ích hợp pháp của Việt Nam, duy trì hòa bình, ổn định ở Biển Đông ».
Nhật báo Hồng Kông South China Morning Post ghi nhận ngoại trưởng Vương Nghị trong cuộc họp vừa qua tập trung nhiều hơn vào tình hữu nghị Việt Trung « càng lớn mạnh » sau thử thách dịch Covid-19 lần này. Ông nhấn mạnh là đôi bên « cùng kiểm soát được đà lây lan của dịch bệnh và tiếp tục tăng cường hợp tác về kinh tế và thương mại ».
Tuy nhiên, ngoài những lời lẽ mang tính thuần túy ngoại giao đó, có nhiều dấu hiệu cho thấy Bắc Kinh nỗ lực xoa dịu Việt Nam nói riêng và nhiều thành viên trong ASEAN nói chung, vào lúc tình hình tại Biển Đông đang nóng lên.
Trước hết với Việt Nam, tuần trước thứ trưởng ngoại giao Trung Quốc La Chiếu Huy đã có một buổi thảo luận với đồng nhiệm Việt Nam về Biển Đông, trong bối cảnh Việt Nam mặc dù chủ trương thương lượng về tranh chấp chủ quyền biển đảo, nhưng cũng đang cân nhắc khả năng kiện Bắc Kinh ra trước tòa án quốc tế về những đòi hỏi chủ quyền của Trung Quốc tại Biển Đông.
Hiện không có nhiều thông tin về cuộc trao đổi giữa hai ông La Chiếu Huy và Lê Hoài Trung. Tuy nhiên, gần như cùng lúc Ngân Hàng Đầu Tư Cơ Sở Hạ Tầng AIIB mà đa số vốn là của Trung Quốc, thông báo cho đối tác Việt Nam VPBank vay 100 triệu đô la tín dụng để khắc phục những thiệt hại dịch Covid-19 gây nên.
Sự trùng hợp này khiến giới quan sát tự hỏi phải chăng Bắc Kinh dùng lá bài tài chính để thuyết phục Việt Nam từ bỏ ý định đưa tranh chấp chủ quyền biển đảo ra trước tòa án quốc tế, nhất là khi lập trường cứng rắn của Việt Nam như vừa được châm thêm củi lửa với việc Hoa Kỳ bác bỏ những đòi hỏi chủ quyền của Trung Quốc tại Biển Đông.
Cử chỉ hòa hoãn thứ nhì của Bắc Kinh là vào đầu tháng 7/2020, Trung Quốc đã đề xuất khởi động lại đàm phán COC với các nước ASEAN, sau khi dưới sự chủ tọa của Việt Nam, các nước Đông Nam Á đã tỏ lập trường cứng rắn hơn bao giờ hết với nước láng giềng khổng lồ này. Trong bản tuyên bố chung hôm 26/6/2020, ASEAN đã lên án các vụ tàu khảo sát Trung Quốc cản trở những hoạt động khai thác dầu khí của Việt Nam và Malaysia, đâm chìm tàu cá Việt Nam, cũng như việc Bắc Kinh khẳng định thêm quyền quản lý Hoàng Sa và Trường Sa. Do vậy ASEAN quan niệm Công Ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển UNCLOS phải là « cơ sơ để giải quyết một cách hòa bình các tranh chấp » phù hợp với luật pháp quốc tế.
Đối với các thành viên còn lại trong khối ASEAN, như ghi nhận của báo South China Morning Post, Bắc Kinh tranh thủ các nước này đang gặp khó khăn kinh tế dịch Covid-19 hứa hẹn đầu tư thêm vào những đồng minh như Cam Bốt.
Có điều như chuyên gia Rahul Mishra, thuộc viện nghiên cứu quan hệ Á- Âu tại đại học Kuala Lumpur- Malaysia, ghi nhận trong bài tham luận trên tờ The Diplomat hôm 21/07/2020, Trung Quốc luôn khai thác chiến lược « chia để trị ». Liệu chiêu bài này còn có hiệu nghiệm nữa hay không ?
Hoa Kỳ, Trung Cộng, ASEAN và một số quốc gia
họp đề nghị không quân sự hoá ở biển Đông
Tin Vietnam.- Báo Thanh niên loan tin, vào tối 20 tháng 7 năm 2020, ông Nguyễn Quốc Dũng, Thứ trưởng bộ Ngoại giao Cộng sản Việt Nam, kiêm Trưởng SOM ASEAN của Việt Nam đã chủ trì Hội nghị các quốc gia Đông Á.
Tham dự Hội nghị có đại diện các quốc gia gồm Úc, Trung Cộng, Ấn Độ, Nhật Bản, New Zealand, Nam Hàn, Nga, Hoa Kỳ và Phó tổng thư ký ASEAN. Tại Hội nghị, các quốc gia tham gia đều bày tỏ lo lắng về những diễn biến đã và đang xảy ra tại Biển Đông, đồng thời yêu cầu các quốc gia kiềm chế, không gây căng thẳng, không quân sự hoá, không sử dụng và đe doạ dùng vũ lực để giải quyết các tranh chấp.
Đại diện các quốc gia tham gia Hội nghị kêu gọi ASEAN và Trung Cộng thực hiện đầy đủ các Tuyên bố Ứng xử tại Biển Đông. Ông Nguyễn Quốc Dũng lặp lại đề nghị trên, yêu cầu các quốc gia không có những hành động gây phức tạp thêm tình hình, giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hoà bình. Đồng thời, ông Dũng mong muốn các quốc gia cố gắng vượt qua khó khăn do dịch để sớm hoàn tất Bộ Quy tắc ứng xử tại Biển Đông.
An Nhiên