Tin Biển Đông – 06/02/2017
Hoa kỳ kêu gọi giải pháp ngoại giao cho Biển Đông
Trung Quốc lên tiếng hoan nghênh ý kiến nên sử dụng ngoại giao để giải quyết vấn đề Biển Đông mà ông Tổng Trưởng Quốc Phòng Hoa Kỳ Jim Mattis mới đưa ra hồi cuối tuần trước.
Thứ Bảy vừa rồi khi có mặt tại Tokyo, người lãnh đạo Lầu Năm Góc nói rằng những hành động của Bắc Kinh khiến các nước trong khu vực không tin tưởng vào Trung Quốc, nhưng ông cũng kêu gọi nên dùng giải pháp ngoại giao để giải quyết căng thẳng đang xảy ra ở Biển Đông, khu vực đang tranh chấp chủ quyền giữa Hoa Lục với một số nước trong vùng.
Phát biểu của ông Tổng Trưởng Quốc Phòng Hoa Kỳ được xem là nhằm giảm nhẹ nguy cơ chiến tranh, cho dù chính phủ của Tân Tổng Thống Donald Trump từng tỏ ý cho thấy có thể sẽ sử dụng giải pháp quân sự, kể cả việc phong tỏa đường biển, để ngăn chận việc Trung Quốc tiếp tục có ý đồ muốn xây dựng, cải tạo những hòn đảo Bắc Kinh tự chiếm giữ, cũng như có thể gây khó khăn cho tầu thuyền và máy bay của quốc tế qua lại ở khu vực đang tranh chấp.
Sáng nay, trong cuộc họp báo thường lệ tại Bắc Kinh, phát ngôn viên Lục Khảng của Bộ Ngoại Giao Trung Quốc nói rằng việc ông Tổng Trưởng Quốc Phòng Mỹ nhấn mạnh tới giải pháp ngoại giao là điều chính các nước trong khu vực mong muốn.
Bài bình luận đăng tải trên tờ Trung Quốc Nhật Báo cũng đưa ra nhận định tương tự, cho rằng phát biểu của ông Mattis xóa tan điều nhiều người lo âu là chiến tranh có thể xảy ra ở Biển Đông.
TQ hoan nghênh đề nghị ưu tiên ngoại giao
cho Biển Đông của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ
Hôm thứ Hai, Trung Quốc hoan nghênh đề nghị của Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ Jim Mattis rằng nên ưu tiên cho giải pháp ngoại giao ở Biển Đông và hoạt động quân sự chính của Mỹ không tính đến việc đối đầu với hành động quyết đoán của Trung Quốc tại đó.
Phát biểu tại Tokyo hôm thứ Bảy, ông Mattis đổ lỗi cho Trung Quốc “đã chia rẽ niềm tin giữa các quốc gia trong khu vực”, nhưng cũng hạ giảm sự cần thiết phải có những hoạt động quân sự của Hoa Kỳ trong khu vực tranh chấp ở Biển Đông. Thay vào đó, ông kêu gọi mở ra các kênh trao đổi, giao tiếp.
Đây là phát biểu rõ ràng nhất của Bộ trưởng Mattis về vấn đề Biển Đông tính đến thời điểm này. Các nhà phân tích nói trước đó có những phát biểu khác trong chính quyền của Tổng thống Donald Trump đề xuất đến khả năng có hành động quân sự, hoặc thậm chí là một cuộc phong tỏa hải quân.
Tại một cuộc họp báo thường kỳ, Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lục Khảng nói với các nhà báo rằng việc ông Mattis nhấn mạnh đến sử dụng các phương tiện ngoại giao để giải quyết tranh chấp ở Biển Đông là một “khẳng định ý nghĩa” và rằng tình hình tại đây rất bình thường.
Ông Lục nói: “Điều này phù hợp với lợi ích chung của Trung Quốc và tất cả các nước trong khu vực, và chúng tôi hy vọng các nước bên ngoài khu vực tôn trọng những lợi ích chung và mong muốn của các nước trong khu vực”.
Trước đó tại buổi điều trần ở Thượng viện để được chuẩn thuận chức vụ, Ngoại trưởng Rex Tillerson nói Trung Quốc lẽ ra không nên được phép đi vào những hòn đảo mà họ xây lên ở khu vực Biển Đông đang tranh chấp. Tòa Bạch Ốc cũng cam kết sẽ bảo vệ “lãnh thổ quốc tế” trên thủy lộ này.
Chiến tranh Mỹ, Trung ở biển Đông ‘sẽ không xảy ra’
Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Delfin Lorenzana cho rằng các quan ngại về chuyện Tổng thống Mỹ Donald Trump sẽ khai mào một cuộc chiến với Trung Quốc ở biển Đông đã bị thổi phồng.
Ông Lorenzana từng làm tham tán quốc phòng của Philippines ở thủ đô Washington trong hơn một thập kỷ.
Quan chức 68 tuổi này được hãng Bloomberg dẫn lời nói cuối tuần trước rằng ông không nghĩ chiến tranh Mỹ – Trung “sẽ xảy ra” ở biển Đông như nhiều quan ngại.
“Ông Trump là một doanh nhân, và ông ấy biết rằng nếu chiến tranh bùng ra, việc kinh doanh sẽ bị ảnh hưởng”, ông Lorenzana nói.
Tân Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson từng bị Bắc Kinh chỉ trích tháng trước, sau khi tuyên bố rằng Hoa Kỳ sẽ tìm cách ngăn chặn Trung Quốc tiếp cận các cơ sở nước này xây dựng trên các đảo nhân tạo ở biển Đông.
Bộ trưởng Quốc phòng Philippines tỏ ra hoài nghi: “Làm sao ta có thể ngăn chặn thứ đã có ở trên đó”.
Philippines từng tuyên bố “ly khai Mỹ”, ngả về Trung Quốc và Nga dưới thời kỳ lãnh đạo của Tổng thống Rodrigo Duterte.
Ông Lorenzana nói: “Tôi sẽ không gây chiến vì các hòn đảo nhỏ đó. Kể cả nếu chúng tôi có sức mạnh quân sự, chúng tôi sẽ phải suy nghĩ kỹ trước khi khai chiến”.
Truyền thông quốc tế hôm 1/2 khui ra dự đoán của chiến lược gia của Nhà Trắng Steve Bannon về khả năng xảy ra chiến tranh giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc ở Biển Đông.
Tin cho hay, trong một chương trình trên radio hồi tháng 3/2016, ông Bannon cho rằng quan hệ Mỹ-Trung tất yếu sẽ leo thang thành xung đột trong vòng một thập niên tới.
Ông Bannon, khi đó điều hành hãng tin Breibart News, nói: “Chúng ta sẽ tham chiến ở Biển Đông trong 5 tới 10 năm nữa, phải không nào? Không còn nghi ngờ gì về điều đó. Trung Quốc đang củng cố và về cơ bản là đang xây những hàng không mẫu hạm cố định và đặt tên lửa lên đó. Họ xông vào khu vực ngay trước mặt nước Mỹ – và quý vị thừa hiểu vấn đề thể diện nó quan trọng như thế nào – rồi họ tuyên bố vùng biển này là lãnh hải lịch sử của họ”.
Nhật Bản không tuần tra với Mỹ tại Biển Đông
Vì tự do hàng hải tại Biển Đông, Nhật Bản tăng cường hợp tác với Mỹ và ủng hộ hoạt động của hải quân Mỹ, nhưng không gửi chiến hạm đến Biển Đông. Trên đây là tuyên bố của bộ trưởng Quốc Phòng Nhật Bản, bà Tomomi Inada, một ngày sau khi đón tiếp đồng nhiệm Mỹ James Mattis tại Tokyo.
Bộ trưởng Quốc Phòng Nhật Bản tuyên bố với báo chí là hải quân Nhật sẽ không tham gia tuần tra chung với hải quân Mỹ tại vùng biển mà Trung Quốc tranh chấp với các quốc gia Đông Nam Á.
Theo Reuters, tuyên bố trên đây của bộ trưởng Quốc Phòng Nhật Bản hôm Chủ nhật 05/02/2017 là nhằm làm sáng tỏ lập trường của Tokyo, sau những cam kết với tân bộ trưởng Quốc Phòng Mỹ James Mattis và được phía Mỹ bảo đảm hết lòng bảo vệ lãnh thổ Nhật Bản, kể cả quần đảo Senkeku/Điếu Ngư do Nhật quản lý ở biển Hoa Đông.
Một ngày trước, trong cuộc họp báo chung hôm thứ Bảy, bộ trưởng Tomomi Inada tuyên bố, các hoạt động của hải quân và các hành động khác của quân đội Mỹ ở Biển Đông (Trung Quốc gọi là Nam hải) góp phần bảo vệ tự do hàng hải theo tinh thần thượng tôn pháp luật. Bà nói thêm : Tokyo ủng hộ các họat động này và sẽ gia tăng họat động quân sự tại Biển Đông cùng với Mỹ.
Trung Quốc lập tức phản ứng gay gắt, lên án thỏa thuận tăng cường hợp tác quân sự Mỹ-Nhật và đe dọa « sẽ chiến đấu bảo vệ chủ quyền ở Biển Đông ». Theo Reuters, có lẽ vì thế mà ngày hôm sau, bộ trưởng Quốc Phòng Nhật Bản lùi một bước với tuyên bố xác minh : Tôi có nói với bộ trưởng James Mattis rằng Nhật Bản ủng hộ họat động quân sự của Mỹ trong chiến dịch bảo vệ tự do hàng hải, nhưng lực lượng phòng vệ Nhật sẽ không xuống tận Biển Đông.
Tuy nhiên, nữ bộ trưởng Quốc Phòng Nhật một lần nữa khẳng định Tokyo sẽ gia tăng ngân sách quân sự, tăng cường khả năng tự vệ qua các thỏa thuận « hợp tác quốc phòng và huấn luyện ».
http://vi.rfi.fr/chau-a/20170206-nhat-ban-khong-tuan-tra-voi-my-tai-bien-dong
Chính sách Biển Đông
quá cứng rắn của Mỹ không có lợi cho Việt Nam
Ngay cả trước khi tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump nhậm chức, các quan chức của chính quyền mới đã thể hiện thái độ cứng rắn trên hồ sơ Biển Đông. Trong buổi điều trần trước Thượng viện Mỹ ngày 11/01/2017 để được phê chuẩn việc bổ nhiệm, người được chỉ định làm ngoại trưởng, ông Rex Tillerson đã lên án việc Bắc Kinh xây các đảo nhân tạo ở Biển Đông, đồng thời yêu cầu Mỹ phải ngăn Trung Quốc tiếp cận các đảo này.
Tiếp đến, trong buổi họp báo đầu tiên ngày 23/01, phát ngôn viên mới của Nhà Trắng Sean Spicer, cũng đã tuyên bố Hoa Kỳ sẽ “bảo vệ lợi ích” của họ tại Biển Đông. Ngay ngày hôm sau, 24/01, phát ngôn viên bộ Ngoại Giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh đáp trả : « Trung Quốc kiên quyết bảo vệ chủ quyền không thể tranh cãi tại biển Nam Hải ( Biển Đông )». Chính bản thân ông Trump khi chưa nhậm chức tổng thống trên mạng Twitter ngày 04/12/2016, cũng đã lên án việc Trung Quốc xây “các tổ hợp quân sự khổng lồ” ở Biển Đông.
Những tuyên bố nói trên có thật sự phản ánh một thay đổi trong chính sách Biển Đông của Mỹ theo hướng cứng rắn hơn ? Nếu đúng như thế thì điều này sẽ không có lợi cho Việt Nam, vào lúc Hà Nội đang cố hòa dịu với Bắc Kinh, nhưng vẫn phải bảo vệ chủ quyền lãnh thổ trước mưu toan độc chiếm Biển Đông của Trung Quốc. Đó là nhận định chung của tiến sĩ Lê Hồng Hiệp, nhà nghiên cứu thuộc Viện Nghiên cứu Đông Nam Á, Singapore, trả lời phỏng vấn RFI Việt ngữ ngày 01/02/2017.
Nhà nghiên cứu Lê Hồng Hiệp, Singapore03/02/2017Nghe
RFI:Thưa ông Lê Hồng Hiệp, những tuyên bố nói trên là một sự chuyển hướng thật sự trong chính sách Biển Đông của Mỹ, hay chỉ đòn đánh phủ đầu của một chính quyền mới nhậm chức?
Tiến sĩ Lê Hồng Hiệp: Hiện có lẽ còn quá sớm để đưa ra nhận định chính xác về những chính sách của chính quyền ông Donald Trump đối với châu Á nói chung và Biển Đông nói riêng. Chính quyền ông Trump chỉ vừa mới nắm quyền.
Một số tuyên bố vừa qua của các quan chức Mỹ có thể cho thấy là trong thời gian tới chính quyền Trump có thể cứng rắn với Trung Quốc. Tuy nhiên, thứ nhất, liệu những tuyên bố đấy có được thực thi trên thực tế hay không ? Như chúng ta đã thấy, ngay trong những ngày đầu tiên cầm quyền, ông Trump và chính quyền của ông đã gặp một số biểu tình phản đối trong nước. Nếu tình trạng này kéo dài, tôi e rằng chính quyền Trump sẽ vướng vào những vấn đề trong nước và sẽ xao lãng các vấn đề bên ngoài, đặc biệt là ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương. Như vậy, cho dù có muốn cứng rắn hoặc theo đuổi một chính sách cụ thể nào đấy, chính quyền ông Trump cũng sẽ gặp một số trở ngại trong việc thực thi các chính sách ấy.
Thứ hai, chúng ta cũng cần phải xem xét khả năng chính quyền ông Trump có thể cải thiện quan hệ với các đối tác chính, trước khi có thể trở nên cứng rắn với Trung Quốc hay không.
Trong thời gian qua, chúng ta thấy có xu hướng hay những dấu hiệu cho thấy ông Trump có thể cải thiện quan hệ với Nga, để có thể có một sự phối hợp nào đấy nhằm cô lập Trung Quốc hay ít ra tách Nga ra khỏi Trung Quốc. Trong trường hợp ông Trump không đạt được mục tiêu ấy thì khả năng ông cứng rắn với Trung Quốc có thể sẽ bị hạn chế, tại vì nước Mỹ sẽ không muốn “lưỡng đầu thọ địch”, tức là vừa đối đầu với Nga, vừa đối đầu với Trung Quốc, vì như vậy là lực lượng và nguồn lực của Mỹ sẽ bị dàn trải quá mức.
Thứ ba, bản thân Trung Quốc cũng có thể có những phản ứng. Trước mắt, các chính sách thương mại của ông Trump có thể rất cứng rắn với Trung Quốc. Nếu ông Trump đã cứng rắn với Trung Quốc trên mặt trận thương mại và kinh tế, mà bây giờ lại cứng rắn trên cả mặt trận chiến lược, thì có lẽ tình hình sẽ rất căng thẳng. Liệu ông Trump và chính quyền của ông có sẳn sàng tiến đến đối đầu toàn diện với Trung Quốc ? Khả năng này không cao lắm, vì hiện giờ tuy có những mâu thuẫn lợi ích về mặt chiến lược và kinh tế, nhưng Mỹ và Trung Quốc vẫn có sự phụ thuộc lẫn nhau rất lớn.
Điểm cuối cùng cũng có thể có ảnh hưởng đến khả năng ông Trump cứng rắn với Trung Quốc đến đâu, đó là phản ứng của các nước trong khu vực Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam. Tại vì những nước Đông Nam Á và những quốc gia Đông Á sẽ là những nước chịu tác động trực tiếp từ sự đối đầu giữa Mỹ với Trung Quốc.
Cho tới lúc này, xu hướng chung không khu vực là không muốn bị vướng vào cuộc đối đầu tay đôi giữa Mỹ và Trung Quốc và buộc phải lựa chọn giữa hai bên. Cho nên, các nước trong khu vực cũng muốn Mỹ kềm chế và không có những hành động khiêu khích và họ sẽ có những tác động lên chính quyền Trump, góp phần hạn chế phần nào xu hướng quá khích trong chính sách của ông đối với Trung Quốc, đặc biệt là trên hồ sơ Biển Đông.
RFI:Cho tới nay, trước những tuyên bố cứng rắn, đặc biệt là của ông Tillerson, Việt Nam vẫn tỏ ra rất dè dặt. Ông nhận định như thế nào về thái độ này?
TS Lê Hồng Hiệp: Việt Nam đang muốn cải thiện quan hệ với Trung Quốc trong bối cảnh chính sách của ông Trump, mặc dù có chỉ dấu cho thấy có sự tiếp nối chính sách của chính quyền Obama về Trung Quốc hay Biển Đông. Tuy nhiên, do sự thất thường và cũng do ông Trump mới lên nắm quyền, Việt Nam cũng không chắc chắn về xu hướng ấy, cho nên Việt Nam cũng muốn đề phòng bằng cách cải thiện quan hệ với Trung Quốc, để tránh trường Mỹ không tiếp tục can thiệp sâu vào khu vực và trong trường hợp quan hệ Việt Nam-Trung Quốc căng thẳng thì Việt Nam sẽ chịu thiệt.
Hơn nữa, trong thời gian qua, một số quốc gia trong khu vực như Philippines hay Malaysia đã tích cực cải thiện quan hệ với Trung Quốc và những quốc gia này cũng là những quốc gia tham gia trực tiếp vào tranh chấp Biển Đông.
Trong trường hợp những quốc gia liên quan đó cải thiện được quan hệ với Trung Quốc trong khi Việt Nam vẫn tiếp tục căng thẳng thì như vậy áp lực ngoại giao lên Việt Nam sẽ rất là lớn. Trong bối cảnh ấy, tôi nghĩ Việt Nam cũng không muốn Hoa Kỳ có những chính sách gây căng thẳng quá mức khu vực Biển Đông, khiến Việt Nam phải rơi vào thế lựa chọn, hoặc là Trung Quốc hoặc là Mỹ. Theo tôi hiểu thì Việt Nam hiện tại vẫn muốn duy trì ổn định ở khu vực nói chung và ở Biển Đông nói riêng để phát triển kinh tế xã hội trong nước.
RFI:Việt Nam đang cố hòa dịu với Trung Quốc, nhưng mặt khác cũng phải tiếp tục củng cố lực lượng để bảo vệ chủ quyền lãnh thổ trên Biển Đông. Trong bối cảnh chưa biết là chính quyền Mỹ sẽ can dự đến mức nào ở Biển Đông và ở châu Á nói chung, ông có nhận định gì về chiến lược của Việt Nam hiện nay?
TS Lê Hồng Hiệp: Điều anh vừa nói là một bài toán rất là khó, một thế lưỡng nan mà Việt Nam phải đối diện trong xử lý quan hệ đối ngoại của mình. Đương nhiên là sẽ không có một giải pháp đơn giản, dễ dàng cho Việt Nam và Việt Nam phải tiếp tục giải cái bài toán này trong thời gian tới, không chỉ dưới thời chính quyền Trump, mà cả dưới thời các chính quyền tiếp theo.
Việt Nam luôn đề cao vấn đề chủ quyền và coi đấy là lợi ích cốt lõi, lợi ích chung cuộc phải bảo vệ. Nhưng trong bối cảnh Trung Quốc đang vươn lên mạnh mẽ và thực lực của chúng ta chưa thể sánh bằng hoặc là chưa thể tự mình giải quyết tranh chấp được tranh chấp với Trung Quốc, Việt Nam một mặt phải tăng cường nội lực, mặt khác thì phải dựa vào hoặc tăng cường quan hệ với các đối tác bên ngoài, đặc biệt là Hoa Kỳ để có thể đối trọng với sức mạnh đang tăng lên rất là nhanh của Trung Quốc.
Lâu nay chính sách đối ngoại của Việt Nam vẫn dựa trên giả định là Hoa Kỳ sẽ tiếp tục can dự vào khu vực và trật tự an ninh của khu vực sẽ dựa trên những cam kết của Hoa Kỳ đối với khu vực. Chính vì vậy, khi ông Trump vừa mới lên có dấu hiệu cho thấy ông sẽ rút Mỹ ra khỏi các can dự khu vực thì tôi nghĩ đó là một mối lo của Việt Nam. Tuy nhiên, hiện tại thì đó chưa phải là mối lo lớn lắm, vì những dấu hiệu đây cho thấy điều ngược lại.
Mỹ tách ra khỏi khu vực là điều không tốt cho Việt Nam, nhưng họ can dự quá sâu và đẩy căng thẳng khu vực lên quá cao cũng là điều mà Việt Nam không hề mong muốn.
Chính vì vậy mà hiện tại Việt Nam cần thời gian để quan sát xu hướng của chính phủ Trump trong thời gian tới. Tốt nhất có lẽ là Mỹ nên duy trì sự can dự ở mức vừa phải như thời ông Obama. Đương nhiên, nếu Hoa Kỳ có những hành động cứng rắn để răn đe Trung Quốc không có những hành động hiếu chiến trên Biển Đông, thì đó là một điều tốt cho Việt Nam. Nhưng từ quan điểm của Việt Nam thì những hành động này phải trong cái khuôn khổ có thể quản lý được để không làm bùng phát xung đột.
Cho tới lúc này, lợi ích của Việt Nam tương đối chưa bị thay đổi hoặc chưa bị thách thức quá nhiều, vì những lợi ích căn bản của Hoa Kỳ ở khu vực dưới thời ông Trump cũng sẽ không thay đổi, vẫn có sự nhất quán, tiếp nối từ thời chính quyền Obama. Nhưng vấn đề được đặt ra là những hành động thực tế để bảo vệ lợi ích của Mỹ ở khu vực- qua đó gián tiếp giúp củng cố các lợi ích của Việt Nam ở khu vực- đi xa đến đâu và hiếu chiến, khiêu khích đến đâu, có khiến gây bất ổn khu vực hay không. Họ trở nên rời xa khu vực hay can dự sâu vào khu vực đều là những điều không tốt. Chỉ có sự chọn lựa ở giữa, vừa cứng rắn, nhưng vừa không làm tình hình quá nóng, mới có thể giúp Việt Nam bảo vệ được lợi ích của mình.