Tin Biển Đông – 04/09/2019
Tàu cẩu TQ Lam Kình di chuyển vào vùng biển VN,
chuẩn bị đặt giàn khoan?
Tàu cẩu lớn nhất thế giới của Trung Quốc, tàu Lam Kình, đang di chuyển trong khu vực đặc quyền kinh tế của Việt Nam, các nguồn tin về Biển Đông trích dẫn dữ liệu theo dõi tàu cho biết hôm 3/9. Thông tin này cũng được một chuyên gia xác nhận với VOA và đồng thời cho biết thêm rằng lực lượng cảnh sát biển của Việt Nam đang theo dõi động thái của con tàu này.
Theo trang South China News và IndoPacific_SCS_Info, tàu Lam Kình của Tập đoàn Dầu khí Hải Dương Trung Quốc (CNOOC) đã xuất hiện trong vùng biển của Việt Nam hôm 3/9. Nguồn tin dự đoán rằng có thể Bắc Kinh đang chuẩn bị đưa một giàn khoan đến hoạt động trong vùng biển của Việt Nam.
Nhà báo Duan Dang trích dẫn dữ liệu từ Marine Traffic cho biết thêm rằng tọa độ của Lam Kình là 14°56’6.00″N/109°23’42.00″E ngoài khơi tỉnh Quảng Ngãi vào lúc 9 giờ 42 phút cùng ngày, chỉ cách đường cơ sở của Việt Nam chưa tới 11 hải lý và cách đảo Lý Sơn khoảng 30 hải lý về phía nam, nghĩa là trong lãnh hải của Việt Nam, cũng là nơi có dự án Cá Voi Xanh mà Việt Nam đang hợp tác với tập đoàn dầu khí Mỹ Exxon Mobil để khai thác.
Xác nhận thông tin về sự xuất hiện của tàu cẩu Trung Quốc trong khu vực, Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp, một nhà nghiên cứu an ninh và chính trị khu vực của Viện Nghiên cứu Đông Nam Á ISEAS có trụ sở ở Singapore, nói thêm với VOA rằng vị trí di chuyển của tàu Lam Kình là trong khu vực đặc quyền kinh tế của Việt Nam (EEZ), chứ không phải bên trong lãnh hải (trong vòng 12 hải lý).
Theo ông, với tình trạng “đi qua vô hại” của tàu Lam Kình trong khu vực EEZ, thì Việt Nam chưa thể phản ứng gì vì đây là một hoạt động hợp pháp theo luật quốc tế.
“Đi kèm theo nó là mấy tàu vận tải khác, nhưng người ta thấy các tàu vận tải đó không có các khung nhà giàn hay khung giàn khoan cố định nào. Và kèm theo nó còn có hàng chục tàu cảnh sát biển Trung Quốc đi hộ tống. Cảnh sát biển của Việt Nam cũng đi theo và không làm gì được người ta cả vì người ta đã làm gì đâu”, TS. Hà Hoàng Hợp nói với VOA.
Mặc dù đưa ra giả thuyết về khả năng thời tiết xấu vào đêm 3/9 và sáng 4/9 khiến tàu Lam Kình có thể phải di chuyển xuống khu vực bên dưới, đối chiếu với đất liền là khoảng Phú Yên, Khánh Hòa, nhưng TS. Hà Hoàng Hợp không loại trừ khả năng Trung Quốc có thể từ một mũi khác kéo giàn khoan vào hoạt động trong vùng biển của Việt Nam và lúc đó sẽ “rất to chuyện”.
“Nếu Mỹ, Nga, Ấn Độ cảm thấy bị đe dọa, bị ngăn cản hoạt động kinh tế bình thường và hợp pháp của họ trong vùng biển đặc quyền kinh tế Việt Nam thì phản ứng của họ có thể là phản ứng quân sự”, TS. Hà Hoàng Hợp dự báo.
Đang tham dự một hội nghị an ninh ở Singapore với sự có mặt của các nước Trung Quốc, Nhật, Australia, Ấn Độ…, TS. Hà Hoàng Hợp cho biết các bên đang rất quan ngại về tình hình ở Biển Đông, với cảnh báo rằng “không còn ranh giới nào giữa hòa bình và chiến tranh trên biển nữa” trước những hành vi hung hăng và khó lường trước của Trung Quốc.
Theo TS. Hà Hoàng Hợp, hiện Việt Nam và các quốc gia liên quan đã “chuẩn bị sẵn sàng” cho tình huống xấu nhất, tức là khả năng xảy ra đối đầu quân sự.
Trước đó một ngày, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Thị Thu Hằng kêu gọi các nước giúp giảm căng thẳng ở Biển Đông do “những diễn tiến nghiêm trọng” gần đây gây ra.
“Biển Đông có ý nghĩa quan trọng đối với các nước trong và ngoài khu vực trên bình diện kinh tế, an ninh, an toàn, tự do hàng không và hàng hải”, bà Hằng nói trong một email gửi cho hãng tin Bloomberg hôm 2/9. “Việt Nam hoan nghênh và sẵn sàng hợp tác với các nước khác và cộng đồng quốc tế nhằm duy trì hòa bình, ổn định và an ninh trong khu vực”.
Phát biểu của người đại diện Bộ Ngoại giao được đưa ra sau khi 3 quốc gia Anh, Pháp, Đức đưa ra tuyên bố chung vào ngày 29/8, nêu lên quan ngại về những căng thẳng hiện nay ở Biển Đông và khả năng có thể dẫn tới bất ổn về an ninh và ổn định của khu vực.
Trước đó, Hoa Kỳ, Liên minh châu Âu và Ấn Độ cũng lên tiếng về việc Trung Quốc đưa tàu Hải Dương Địa Chất 8 vào hoạt động trong khu vực đặc quyền kinh tế của Việt Nam trong thời nhiều tháng qua, bất chấp phản đối liên tục của Hà Nội và chỉ trích từ phía Mỹ.
Tàu Lam Kình được trang bị một cần cẩu khổng lồ có khả năng nâng 7.500 tấn. Bản thân chiếc cần cẩu này nặng 4.000 tấn và có móc phụ nặng 1.600 tấn, có khả năng nâng và hạ các thiết bị đặc biệt nặng như các giàn khoan dầu. Cho đến nay, Lam Kình vẫn được xem là tàu cẩu lớn nhất trên thế giới.
Căng thẳng Biển Đông: Trung Quốc muốn
‘bào mòn quyết tâm của Việt Nam’
Một chuyên gia nghiên cứu về chiến lược nhận định rằng việc Trung Quốc đưa tàu vào Vùng Đặc quyền Kinh tế của Việt Nam (EEZ) nhiều tuần qua nhằm mục đích “bào mòn quyết tâm” của Hà Nội, trong bối cảnh xuất hiện tin nói rằng tàu được trang bị cần cẩu thuộc loại lớn nhất thế giới “hiện diện trong vùng lãnh hải của Việt Nam”.
Ông Brahma Chellaney từ Trung tâm Nghiên cứu Chính sách ở New Delhi nói rằng giống như Ấn Độ, Việt Nam “không có đồng minh quân sự và buộc phải một mình đối đầu với sự xâm lược của Trung Quốc”.
“Bài học chính cho Việt Nam là phải chuẩn bị cho một cuộc chiến trường kỳ vì mục tiêu của Trung Quốc là bào mòn quyết tâm của Việt Nam thông qua việc gây áp lực từ nhiều hướng”, ông Chellaney nói, khi được hỏi về điều Hà Nội có thể học được từ kinh nghiệm đương đầu với Bắc Kinh của chính quyền New Delhi.
Xem thêm
Chuyên gia: Việt Nam sẽ không nổ súng trước trong vụ Bãi Tư Chính
Nhận định của chuyên gia Ấn Độ được đưa ra trong khi có tin nói hôm 3/9 rằng tàu được trang bị cần cẩu của Trung Quốc là Lam Kình xuất hiện trong vùng EEZ của Việt Nam, trong khi tàu thăm dò Hải Dương 8 đã rời khu vực gần Bãi Tư Chính và tới thả neo ở Đá Chữ Thập. Cả Việt Nam lẫn Trung Quốc đều chưa lên tiếng xác nhận hay phủ nhận, và VOA cũng không thể kiểm chứng độc lập các thông tin này.
Ông Chellaney cho rằng tham vọng bành trướng của Trung Quốc “rốt cuộc sẽ buộc Việt Nam phải thay đổi ‘chính sách ba không’” một cách “từ từ và tinh tế”. Việt Nam lâu nay vẫn tuyên bố “không tham gia các liên minh quân sự, không cho bất cứ nước nào đặt căn cứ quân sự ở Việt Nam và không dựa vào nước này để chống nước kia”.
Bài học chính cho Việt Nam đó là phải chuẩn bị cho một cuộc chiến trường kỳ vì mục tiêu tiêu của Trung Quốc là bào mòn quyết tâm của Việt Nam thông qua việc gây áp lực từ nhiều hướng.
Chuyên gia Chellaney nói.
Bộ trưởng Quốc phòng Việt Nam Ngô Xuân Lịch tháng trước đã cùng bà Federica Mogherini, Phó Chủ tịch Uỷ ban Châu Âu, cam kết “tăng cường tham gia bảo đảm tự do hàng hải, hàng không” cũng như “đối phó với các thách thức” trên Biển Đông. Còn phía Mỹ nói rằng Washington “phối hợp đa phương”, nhất là với Việt Nam, trong khi đương đầu với Trung Quốc ở vùng biển tranh chấp giữa nhiều nước.
Mới đây, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Ấn Độ Raveesh Kumar đã lên tiếng về vụ “đối đầu” giữa tàu Việt Nam và Trung Quốc nhiều ngày qua, nói rằng New Delhi “kiên quyết ủng hộ quyền tự do hàng hải và bay ngang” ở Biển Đông.
Khi được hỏi về tầm quan trọng của Việt Nam trong các chiến lược ngoại giao của Ấn Độ ở khu vực Đông Nam Á, ông Chellaney nói rằng mối quan hệ giữa Hà Nội và New Delhi “đang phát triển nhanh chóng”.
Tuy nhiên, nhà nghiên cứu từng xuất bản sách về sự trỗi dậy của Trung Quốc này nói rằng hai nước “cần thêm nội dung chiến lược” trong khi củng cố quan hệ song phương.
Trung Quốc tái bác bỏ phán quyết Biển Đông có lợi cho Philippines
Ấn Độ năm 2016 từng có ý định trang bị tên lửa BrahMos cho các đơn vị đóng trên biên giới với Trung Quốc để bảo vệ chủ quyền, khiến Bắc Kinh phản ứng. Chính quyền của Thủ tướng Narendra Modi cũng từng lệnh cho công ty liên doanh với Nga, vốn sản xuất tên lửa tối tân này, tăng cường bán BrahMos sang năm nước tiềm năng mà đứng đầu là Việt Nam.
Hindustan Times hôm 3/9 đưa tin rằng Tập đoàn dầu khí quốc gia Ấn Độ có ý định xin gia hạn thêm hai năm thăm dò Lô 128 của Việt Nam ở Biển Đông. “Việt Nam muốn một công ty Ấn Độ để đương đầu với sự can thiệp của Trung Quốc ở các vùng lãnh hải tranh chấp”, tờ báo nhận định.
Mới đây, một chuyên gia của Mỹ nói với VOA tiếng Việt rằng sự liên quan của công ty Nga và Nhật trong vụ “đối đầu” giữa tàu hải cảnh Việt Nam và Trung Quốc ở Bãi Tư Chính đã “gây phức tạp” cho quyết sách của chính quyền Bắc Kinh.
Việt Nam tập trận gần Biển Đông
với Philippines và Brunei
Hải quân Việt Nam đã tiến hành các cuộc tập trận cùng với Philippines và Brunei ở vùng biển sát Biển Đông, trong khi đang trên đường đến địa điểm diễn tập hàng hải lần đầu tiên giữa Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (Asean) và Hoa Kỳ, báo Inquirer của Philippines đưa tin sáng nay (4/9).
Việt Nam, Philippines và Brunei là ba trong số bốn thành viên của Asean có tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông, vùng biển chiến lược mà Trung Quốc chiếm đóng và quân sự hóa phi pháp bằng các đảo nhân tạo và trang bị vũ khí. Quốc gia thứ tư thuộc Asean có tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông là Malaysia.
Theo Inquirer, tàu chiến BRP Ramon Alcaraz của Hải quân Philippines đã gặp tàu KDB Darulaman của Hải quân Hoàng gia Brunei vào thứ Hai tuần trước (26/8) ở gần Bãi Đinh (Kingston Shoal) thuộc
quần đảo Trường Sa, sau đó gặp tàu chiến HQ-18 của Việt Nam ở vùng biển gần Hòn Khoai, ở vị trí cực nam của quốc gia hình chữ S.
Ba tàu hải quân hình thành một nhóm đặc nhiệm, tiến hành các cuộc diễn tập trong khi lên đường tới địa điểm tập trận của ASEAN và Hoa Kỳ.
Các nước thành viên Asean và Hoa Kỳ đã khởi động cuộc tập trận chung khai mạc tại một căn cứ của Hải quân Hoàng gia Thái Lan ở Sattahip, Thái Lan hôm thứ Hai (2/9). Tám tàu chiến, bốn máy bay và hơn 1000 quân nhân Mỹ cùng các nước Đông Nam Á tham gia cuộc tập trận.
Đây là lần đầu tiên ASEAN, với tư cách là một khối, tổ chức một cuộc tập trận chung với Hoa Kỳ. Năm ngoái, Asean đã tiến hành các cuộc tập trận hàng hải với Trung Quốc, mặc dù có những xung đột lợi ích với bốn quốc gia Đông Nam Á về chủ quyền ở Biển Đông.
Vấn đề Biển Đông trong chính sách
ngoại giao láng giềng nước lớn của TQ
dưới thời Chủ tịch Tập Cận Bình
Bắt đầu từ năm 2013, Trung Quốc hoàn thành việc chuyển giao quyền lực giữa các thế hệ lãnh đạo cũ và mới. Ban lãnh đạo mới của Trung Quốc do Tổng Bí thư, Chủ tịch Tập Cận Bình đứng đầu đã triển khai chính sách ngoại giao láng giềng mang tư tưởng nước lớn, trong đó bao gồm cả vấn đề Biển Đông.
Chính sách ngoại giao láng giềng nước lớn trong vấn đề Biển Đông của TQ dưới thời Chủ tịch Tập Cận Bình thể hiện ở bốn điểm sau:
Thứ nhất, ngay sau khi nhậm chức, Chủ tịch Tập Cận Bình đã đưa ra khái niệm “Giấc mộng Trung hoa” để tăng cường sự gắn kết của dân tộc Trung hoa, đặt nền tảng cho việc thực hiện sự phục hưng vĩ đại mang tư tưởng Đại hán của Trung Quốc. Đây là xu hướng xây dựng một chính sách, đường lối đối ngoại đầy tham vọng của Trung Quốc. Cũng từ năm 2013, Trung Quốc bắt đầu đẩy mạnh các “yêu sách chủ quyền” ở Biển Đông bằng việc tiến hành các hoạt động lấn lướt trên thực địa như bồi đắp, mở rộng đảo nhân đạo; hiện đại hóa quân đội; xâm phạm chủ quyền các nước mà điển hình là việc nước này hạ đặt trái phép giàn khoan nước sâu Hải dương 981 trong vùng thềm lục địa của Việt Nam hồi năm 2014.
Thứ hai, tích cực triển khai và thực hiện ngoại giao mới với các nước láng giềng. Tháng 10/2013, Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc lần đầu tiên tổ chức Hội nghị chuyên đề công tác ngoại giao láng giềng. Tại đây, Chủ tịch Tập Cận Bình cho biết mục đích trong ngoại giao láng giềng của Trung Quốc là phục tùng và phục vụ việc thực hiện “hai mục tiêu 100 năm”, thực hiện sự phục hưng vĩ đại của dân tộc Trung Hoa, bảo vệ chủ quyền, an ninh, lợi ích quốc gia, xây dựng kế hoạch tổng thể, thao túng thực tế.
Thứ ba, sau Đại hội 18, Trung Quốc đã điều chỉnh chính sách ở Biển Đông. Sau sự kiện tại bãi cạn Scarborough với Philippines, Trung Quốc đã điều lực lượng quân đội ra biển thực hiện hoạt động tuần tra hiện diện nhằm quản lý các vùng biển mà Trung Quốc cho rằng chúng thuộc chủ quyền của mình từ xa xưa. Trung Quốc đã mở rộng các phạm vi tuyên bố chủ quyền sâu vào vùng biển của các nước và xuống phía Nam Biển Đông. Trung Quốc cũng tiến hành khai thác tài nguyên tại các vùng biển tranh chấp với các nước. Trong đàm phán Trung Quốc khăng khăng theo các tuyên bố, lập luận của mình. Năm 2012, Trung Quốc cho thành lập cái gọi là “Thành phố Tam Sa” đặt trụ sở hành chính tại đảo Phú Lâm để quản lý toàn bộ Biển Đông về mặt hành chính. Trung Quốc một mặt thúc đẩy đàm phán song phương với các nước, gây sức ép, lôi kéo các nước có tranh chấp và không có tranh chấp, trong khi vẫn tiến hành các hoạt động lấn lướt, đơn phương trên thực địa bất chấp luật pháp quốc tế và các thỏa thuận đã ký kết với các nước.
Thứ tư, Trung Quốc tích cực thúc đẩy, lôi kéo các nước tham gia Sáng kiến “Vành đai, con đường”, trong đó Biển Đông là một mắt xích quan trọng. Nếu Trung Quốc không kiểm soát được Biển Đông sẽ ảnh hưởng đến sự trỗi dậy của nước này. Có thể nói “Vành đai, con đường” vừa là công cụ và vừa là mục tiêu trong chính sách ngoại giao láng giềng mang tư tưởng nước lớn, nhằm độc chiếm Biển Đông. Nỗ lực của Tập Cận Bình nhằm tái định hình chính sách Biển Đông của Trung Quốc đã minh họa cho sự lãnh đạo chính trị mang phong cách cá nhân riêng biệt của ông này là kiên quyết và sẵn sàng chấp nhận rủi ro dựa trên tính toán cẩn thận. Trung Quốc đã tự áp đặt ranh giới đỏ về các hành động quyết đoán trên Biển Đông để tránh gây ra sự can thiệp trực tiếp của Mỹ và sự đối đầu của ASEAN. Mặt khác, Trung Quốc cũng cảm thấy cần khẩn cấp đưa ra những động thái bảo vệ quyền lợi khi đối diện với điều mà Trung Quốc cho là các hành động cố ý của các nước yêu sách khác nhằm thay đổi nguyên trạng theo hướng có lợi cho mình. Các vụ việc như sự kiện Trung Quốc hạ đặt trái phép giàn khoan Hải dương 981 (2014), đưa nhóm tàu khảo sát địa chất Hải dương 08 tại Vùng thềm lục địa và Đặc quyền kinh tế (EEZ) hiện nay cho thấy chính sách bất chấp luật pháp và công lý để đạt được mục đích của Trung Quốc.
TQ lại khiêu khích luật pháp quốc tế,
chuẩn bị tập trận trái phép ở Biển Đông
Trong bối cảnh Trung Quốc lại đưa tàu thăm dò địa chất Hải Dương 8 hoạt động trái phép trong vùng biển của Việt Nam, Cục Hải sự Trung Quốc (12/8) ra thông báo việc quân đội Trung Quốc sẽ tiến hành hoạt động “huấn luyện quân sự” trái phép tại khu vực phía Tây Bắc quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam.
Cục Hải sự Trung Quốc (12/8) ra thông báo việc Hải quân Trung Quốc sẽ tiến hành hoạt động “huấn luyện quân sự” trái phép tại khu vực phía Tây Bắc quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam. Cụ thể thời gian bắt đầu từ 0 giờ ngày 18/8 đến 24 giờ ngày 20/8, theo giờ Bắc Kinh.Cơ quan này cảnh báo tàu bè trong thời gian diễn ra huấn luyện quân sự như thế không được đi vào khu vực diễn tập. Trước đó, từ 12-14/8, Trung Quốc “diễn tập bắn đạn thật” theo khung giờ nhất định tại khu vực gần bờ phía Đông đảo Hải Nam; trong hai ngày 6 – 7/8, Trung Quốc cũng tiến hành hoạt động tương tự tại khu vực quần đảo Hoàng Sa.
Tin Trung Quốc tiếp tục các hoạt động quân sự tại Biển Đông được đưa ra vào khi Bắc Kinh cho tàu khảo sát Hải Dương Địa Chất 8 vào khu vực Bãi Tư Chính nằm trong Vùng đặc quyền Kinh tế và Thềm lục địa của Việt Nam. Giới chuyên gia nhận định, hành động phi pháp trên của Trung Quốc là nhằm gửi “thông điệp” đến cộng động quốc tế. Theo đó:
Thứ nhất, khẳng định quần đảo Hoàng Sa là “của Trung Quốc” và không tồn tại tranh chấp “chủ quyền” trong khu vực này. Tuy nhiên, trên thực tế, đây hoàn toàn là hành động phi pháp, đơn phương của Trung Quốc và Việt Nam đã ngay lập tức ra tuyên bố phán đối hành động trên. Bộ Ngoại giao Việt Nam đã nhiều lần ra tuyên bố khẳng định tất cả hành động của Trung Quốc ở khu vực quần đảo Hoàng Sa đều là hành động xâm phạm nghiêm trọng chủ quyền của Việt Nam, đi ngược lại nhận thức chung của Lãnh đạo Cấp cao hai nước, vi phạm luật pháp quốc tế trong đó có Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển 1982 (UNCLOS) và Tuyên bố về Ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC). Việt Nam phản đối mạnh mẽ và yêu cầu Trung Quốc tôn trọng chủ quyền của Việt Nam, hành xử có trách nhiệm, chấm dứt ngay và không có những hành động đe dọa đến an ninh, an toàn hàng hải ở Biển Đông hay làm gia tăng căng thẳng tại khu vực này.
Thứ hai, răn đe một số nước lớn, đặc biệt là Mỹ và Nhật Bản không được can thiệp vào vấn đề Biển Đông. Việc Trung Quốc huy động một số lượng lớn các tàu chiến hiện đại tập trận trong vùng biển rộng nhằm thể hiện sức mạnh và năng lực hải quân trước các cường quốc trên thế giới. Ngoài ra, Bắc Kinh cũng muốn gửi thông điệp tới cộng đồng quốc tế rằng “Trung Quốc có đủ sức mạnh để bảo vệ chủ quyền ở khu vực này, Mỹ và các nước hãy rè chừng khi muốn can thiệp vào tranh chấp ở Biển Đông”.
Thứ ba, ngầm cảnh cáo một số nước có tồn tại tranh chấp “chủ quyền” ở Biển Đông với Trung Quốc, hãy “cân nhắc” lại năng lực quốc phòng trước khi tìm kiếm các giải pháp giải quyết tranh chấp chủ quyền ở Biển Đông.
Thứ tư, tuyên truyền về năng lực hải quân, tìm cách đẩy mạnh tinh thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc của người dân trong nước nhằm định hướng dư luận, tránh để người dân cảm thấy thất vọng về chính sách, biện pháp bảo vệ “chủ quyền” mà Trung Quốc vẫn tuyên truyền bấy lâu nay.
Trên thực tế, hành động của Trung Quốc đang đi ngược lại luật pháp quốc tế và các cam kết của Bắc Kinh.Quần đảo Hoàng Sa trên thực tế là một bộ phận không thể tách rời của Việt Nam đã được luật
pháp và đông đảo cộng đồng quốc tế công nhận. Việc Trung Quốc đơn phương sử dụng vũ lực xâm chiếm các đảo, đá thuộc quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam là vi phạm UCNLOS. Vì vậy, các hoạt động của Trung Quốc tại khu vực này mà chưa được phía Việt Nam cho phép đều là vi phạm chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Việt Nam, vi phạm quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam đối với quần đảo Hoàng Sa, những hành động này đe dọa nghiêm trọng đối với an ninh quốc gia của Việt Nam cũng như hòa bình, ổn định của khu vực.
Hành động của Trung Quốc cũng đi ngược lại Khoản 4 DOC, theo đó, “các bên cam kết kiềm chế không tiến hành các hoạt động có thể làm phức tạp thêm hoặc gia tăng tranh chấp và ảnh hưởng đến hòa bình và ổn định của khu vực”. Những hoạt động trên của Trung Quốc làm phức tạp thêm các tranh chấp chủ quyền đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, gây ảnh hưởng đến hoạt động tự do hàng hải trong khu vực.
Ngoài ra, việc Trung Quốc tập trận phi pháp ở Hoàng Sa cũng đi ngược lại nhận thức chung của Lãnh đạo Cấp cao Việt Nam – Trung Quốc ký kết vào ngày 11/10/2011 giữa Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa Hồ Cẩm Đào. Theo đó, Trung Quốc đã vi phạm Khoản 1 của nhận thức chung quy định: Lấy đại cục quan hệ hai nước làm trọng, xuất phát từ tầm cao chiến lược và toàn cục, dưới sự chỉ đạo của phương châm “láng giềng hữu nghị, hợp tác toàn diện, ổn định lâu dài, hướng tới tương lai” và tinh thần “láng giềng tốt, bạn bè tốt, đồng chí tốt, đối tác tốt”, kiên trì thông qua hiệp thương hữu nghị, xử lý và giải quyết thỏa đáng vấn đề trên biển, làm cho Biển Đông trở thành vùng biển hòa bình, hữu nghị, hợp tác, đóng góp vào việc phát triển quan hệ đối tác hợp tác chiến lược toàn diện Việt Nam-Trung Quốc, góp phần duy trì hòa bình và ổn định trong khu vực.
Biển Đông: Cần tăng sức ép
để Bắc Kinh dừng hành vi phi pháp
Các hành vi coi thường luật pháp quốc tế của Trung Quốc khi cho tàu vào hoạt động trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam cũng như của Malaysia và Philippines càng lúc càng bị công luận thế giới tố cáo.
Chuyên san trên mạng Eurasia Review trong một bài xã luận ngày 03/09/2019 đã vạch trần tính chất phi pháp trong các hành vi của Trung Quốc tại Biển Đông, đặc biệt là tại khu vực Bãi Tư Chính của Việt Nam, để cho rằng cần phải tiếp tục lên án các hoạt động đó, đồng thời gia tăng sức ép, buộc Bắc Kinh phải cho rút tàu của mình ra khỏi vùng biển của các nước láng giềng.
Bài viết mang tựa đề: “Tôn trọng luật pháp: Hòa bình là ưu tiên hàng đầu tại Biển Đông – Respect For Rule Of Law: Peace Top Priority In South China Sea Conundrum”, trước hết cho rằng các diễn biến gần đây ở Biển Đông không chỉ đáng ngại, mà còn có nguy cơ trở thành một cuộc chiến thật sự, phá vỡ hòa bình và ổn định ở Đông Nam Á.
Diễn biến đáng lo ngại là những vụ việc xẩy ra từ đầu tháng 7, khi tàu khảo sát của Trung Quốc, được tàu võ trang hộ tống, đã thâm nhập bất hợp pháp vào vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam. Philippines và Malaysia cũng bị Trung Quốc hù dọa.
Thủ phạm gây rối là Trung Quốc
Đối với Veeramalla Anjaiah, một nhà báo Indonesia kỳ cựu, tác giả bài phân tích, Bắc Kinh là nguyên nhân làm cho tình hình xấu đi khi chà đạp lên bản Công Ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển mà chính Trung Quốc đã ký kết.
Theo Eurasia Review, Công Ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển thông qua năm 1982, quy định là các quốc gia ven biển được có một vùng đặc quyền kinh tế 200 hải lý, và một vùng biển hay thềm lục địa 12 hải lý. Ngoại trừ Đài Loan, tất cả những quốc gia tranh chấp ở Biển Đông – Trung Quốc, Việt Nam, Malaysia, Philippines và Brunei đều đã ký kết và phê chuẩn công ước này, vốn nghiêm cấm việc sử dụng vũ lực hay đe dọa dùng sức mạnh để giải quyết tranh chấp về biển.
Thế nhưng, trong một động thái vi phạm rõ ràng quy định của Công Ước, Trung Quốc đòi chủ quyền trên hơn 90% Biển Đông với một đường 9 đoạn mập mờ, căn cứ vào “quyền lịch sử” không được công
nhận trong luật biển quốc tế, chồng lấn với đòi hỏi chủ quyền của Việt Nam, Malaysia, Philippines và Brunei và cả Indonesia, một nước không tranh chấp.
Tòa Trọng Tài Thường Trực La Haye năm 2016 đã bác bỏ yêu sách của Trung Quốc dựa trên “Đường 9 Đoạn” và quyền lịch sử. Và một lần nữa, Bắc Kinh đã phớt lờ phán quyết quốc tế và tiếp tục áp đặt chủ quyền của họ bằng các hành động đơn phương, bất hợp pháp và mang tính cưỡng bức.
Trung Quốc cũng bồi đắp một cách phi pháp các đảo nhân tạo, xây dựng căn cứ quân sự trên đó, và cũng đã cố ngăn chặn việc đánh bắt cá, khai thác tài nguyên của các nước tranh chấp khác, ngay trong vùng biển mà các láng giềng được hưởng một cách hợp pháp.
Xâm phạm vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam
Đối với Eurasia Review, bản chất phi pháp trong các hành động của Trung Quốc được thấy một cách rõ rệt trong sự cố mới nhất tại Bãi Tư Chính ở phía nam Biển Đông.
Bãi Tư Chính nằm trong vùng đặc quyền kinh tế Việt Nam, cách bờ biển Việt Nam không đến 200 hải lý, nhưng cách ranh giới trên biển của Trung Quốc đến 600 hải lý. Tuy nhiên, dựa trên đường 9 đoạn, Bắc Kinh cho là Tư Chính là nằm trong vùng đặc quyền kinh tế của Trung Quốc.
Việt Nam vừa ký hợp đồng với tập đoàn nhà nước Nga Rosneft để thăm dò dầu khí ở Bãi Tư Chính. Để cản phá không cho Việt Nam thăm dò, Trung Quốc đã cho tàu khảo sát Hải Dương Địa Chất 8 cùng nhiều tàu hải cảnh trang bị vũ khí nặng tiến vào khu vực.
Một cách dũng cảm, Việt Nam đã yêu cầu Trung Quốc rút ngay các tàu của họ ra khỏi khu vực bãi Tư Chính.
Eurasia Review nhắc lại: Đây không phải lần đầu tiên Trung Quốc bức hiếp Việt Nam. Trong năm 2017 rồi 2018, Trung Quốc đã ép Việt Nam và tập đoàn dầu khí Tây Ban Nha Repsol chấm dứt hành động thăm dò trong khu vực.
Và Việt Nam cũng không phải là nạn nhân duy nhất của Trung Quốc. Một tàu Trung Quốc gần đây đã đâm chìm một tàu cá Philippines ở Bãi Cỏ Rong, cách đảo Palawan 160 cây số. Hàng trăm tàu Trung Quốc có võ trang cũng thường xuyên hoạt động một cách trái phép ở vùng biển chung quanh đảo Thị Tứ ở Trường Sa và đe dọa hoạt động của ngư dân Philippines. Manila cũng ra công hàm phản đối chiến hạm Trung Quốc và tàu sân bay Liêu Ninh đi qua vùng biển Philippines mà không xin phép.
Tháng 5/2019, tàu hải cảnh Trung Quốc cũng tuần tra chung quanh vùng bãi cạn Luconia Shoals nằm bên trong vùng đặc quyền kinh tế của Malaysia.
Cộng đồng quốc tế lần lượt lên án Trung Quốc
Theo ghi nhận của Eurasia Review, hành vi phi pháp của Trung Quốc tại Biển Đông đã bị cả các quốc gia lẫn tổ chức phi chính phủ tố cáo.
Hoa Kỳ đã cực lực đả kích các hành động đơn phương và khiêu khích của Trung Quốc. Theo phát ngôn viên bộ Ngoại Giao Mỹ mới đây, hòa bình và ổn định của khu vực đã bị tác hại do việc “Trung Quốc bồi đắp và quân sự hóa các tiền đồn trên các đảo tranh chấp ở Biển Đông cùng với nỗ lực áp đặt chủ quyền phi pháp về Biển Đông, dùng dân quân biển để hù dọa, cưỡng ép, đe dọa các nước khác”.
Nhật Bản, Liên Hiệp Châu Âu, Pháp, Đức, Anh, Canada, Úc và những quốc gia khác cũng tố cáo các hành động đơn phương ở Biển Đông và kêu gọi bảo vệ một trật tự dựa trên luật pháp.
Hội Luật Gia Dân Chủ Quốc Tế IADL (International Association of Democratic Lawyers) rất được kính trọng, cũng lên tiếng chỉ trích Trung Quốc vi phạm các quyền hợp pháp của Việt Nam ở khu vực Bãi Tư Chính.
Trong một thông cáo mới đây (06/08/2019), Hội IADL khẳng định rằng các hành vi của Trung Quốc đã vi phạm rõ rệt các quyền của Việt Nam được ghi trong Công Ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển và “yêu cầu Trung Quốc nhanh chóng chấm dứt các hành vi vi phạm chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam, ngừng các hoạt động làm phức tạp thêm tình hình, làm gia tăng căng thẳng giữa các bên liên quan và tập trung vào việc xây dựng lòng tin để duy trì an ninh, hòa bình và ổn định ở Biển Đông nói riêng và khu vực nói chung”
Được thành lập từ năm 1946, IADL là một tổ chức phi chính phủ có quy chế tham vấn tại Hội Đồng Kinh Tế và Xã Hội Liên Hiệp Quốc – ECOSOC.
Quốc tế phải lên án Trung Quốc và tăng sức ép
Theo Eurasia Review, bất chấp sự lên án của quốc tế, nước Trung Quốc hiếu chiến vẫn tiếp tục tiến hành nhiều hoạt động phi pháp, cưỡng chế và khiêu khích tại Biển Đông. Câu hỏi đặt ra là ASEAN và cộng đồng quốc tế có thể làm gì đê ngăn chặn Trung Quốc?
Điều đầu tiên và quan trọng nhất là lên án các hành động khiêu khích đơn phương của Trung Quốc vi phạm luật pháp quốc tế trong các lĩnh vực liên quan đến vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của các nước Đông Nam Á.
Cộng đồng quốc tế cần phải gây áp lực với Trung Quốc để nước này rút ngay tàu khảo sát Hải Dương Địa Chất 8 và các tàu khác khỏi Bãi Tư Chính để giảm căng thẳng…
Về phần ASEAN, do không có sự thống nhất giữa các thành viên về vấn đề Biển Đông, các nước như Việt Nam, Malaysia, Brunei và Philippines phải cố tạo ra một nhận thức chung giữa các quốc gia ASEAN. Vì ASEAN là một cộng đồng, cho nên cần phải đoàn kết trên vấn đề phức tạp này…
Dù có hành vi bắt nạt các nước nhỏ, nhưng Trung Quốc lại là đối tác quan trọng đối với ASEAN trên nhiều phương diện. Do vậy, cần phải cấp thiết thực hiện đầy đủ Bản Tuyên Bố Ứng Xử Biển Đông (DOC) giữa ASEAN và Trung Quốc để giảm căng thẳng và tránh xung đột, đồng thời nhanh chóng tiến đến môt Bộ Quy Tắc Ứng Xử (COC) hiệu quả, ràng buộc về mặt pháp lý, dựa trên Công Ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển và các quy tắc quốc tế khác.