Tin Tổng Hợp – 06/03/23: Hạt nhân: Pháp-Đức lục đục; TC lại tăng ngân sách quốc phòng; Quad lại cảnh cáo TC; Chủ tịch Hạ viện Mỹ định gặp Tổng thống Đài Loan
Chiến tranh Ukraina: Các nước «nam bán cầu» quay lưng với phương Tây
06/03/2023 – Anh Vũ – Chủ đề thời sự được các tờ báo lớn của Pháp ra hôm nay 06/03/2023 phản ánh khá tản mạn. Le Monde đề cập đến cuộc đối đầu giữa Pháp và Đức về lĩnh vực năng lượng nguyên tử và những bất đồng về quốc phòng. Libération và Les Echos chú ý tới cuộc đọ sức giữa công đoàn và chính phủ Pháp về cải cách hưu trí vẫn tiếp tục căng thẳng.
Về thời sự quốc tế, đề tài vẫn được các báo theo dõi là cuộc chiến tranh Ukraina. Một cuộc chiến tranh ngày càng làm phân hóa lập trường của các nước vẫn được gọi là những nước «Nam bán cầu» với phương Tây.
Trên mục bình luận thời sự, báo Le Monde có bài viết đáng chú ý đề cập đến «Cuộc xâm lược của Nga nhìn từ châu Phi» của nhà báo Philippe Bernard.
Theo bài viết, cuộc xâm lược của Nga vào Ukraina được nhìn nhận khác nhau trên thế giới do các lợi ích kinh tế, ngoại giao mỗi nơi mỗi khác, bởi vấn đề địa chính trị hay sự lệ thuộc vào bên ngoài, bởi trải nghiệm lịch sử khác nhau ở mỗi nước. Xu thế này được khẳng định hôm 23/02 vừa rồi khi gần một nửa các nước châu Phi tại Liên Hiệp Quốc từ chối bỏ phiếu kêu gọi Matxcơva chấm dứt cuộc xâm lược Ukraina.
Tác giả đặt câu hỏi: làm sao mà những nước đã từng có thời gian dài sống dưới ách thực dân, trong đó có nhiều quốc gia phải trả giá bằng máu để được giải phóng, lại thể hiện sự đồng cảm vời một cường quốc có lịch sử đế quốc như nước Nga. Từ thời Sa Hoàng qua thời Liên Xô đến Vladimir Putin, đất nước này đã không ngừng đô hộ các nước láng giềng, từ Trung Á đến các quốc gia vùng Baltic, Kavkaz cho đến những «nền dân chủ nhân dân» châu Âu.
Tác giả nhận thấy những luận điệu «chống đế quốc» của Matxcơva được nuôi dưỡng trước tiên bởi thái độ oán hận đã tích tụ trong thời thuộc địa. Không có gì ngạc nhiên khi các nước châu Phi không coi các nước phương Tây là hình mẫu về luật pháp quốc tế, nhất là trong khu vực Sahel và Tây Phi, các nước vẫn đang sống trong hậu quả nặng nề của cuộc can thiệp quân sự 2011 tại Lybia. Cuộc xâm lược Irak năm 2003 là một minh chứng cho thấy những phát biểu về bảo vệ chủ quyền quốc gia chỉ là đạo đức giả.
Trong hoàn cảnh như vậy, Nga đã dấn thêm bước nữa về quân sự cũng như kinh tế, chiếm dần các vùng ảnh hưởng của phương Tây.
Cùng chung chủ đề trên, nhật báo Les Echos có bài: «Ukraina: Những cảm xúc có chọn lọc của thế giới.»
Theo bài báo, trong lần bỏ phiếu tại Liên Hiệp Quốc mới đây hôm 23/02, và cũng là lần thứ 3 liên tiếp, các nước vẫn được gọi là thuộc «Nam bán cầu» đã không muốn đứng về bên nào trong cuộc chiến tranh giữa Nga và Ukraina, do vậy họ đã tự tách rời khỏi phương Tây. Thái độ đó có động cơ từ những oán thù liên quan đến quá khứ thuộc địa và vì thái độ thờ ơ của các nước phương Tây trước những nối đau khổ của các nước Nam bán cầu. Theo tác giả, đó là sự chuyển hướng thực sự đáng lo ngại cho các nước phương Tây.
Hạt nhân – Quốc phòng: Cặp Pháp-Đức lục đục
Liên quan đến thời sự châu Âu, nhật báo Le Monde chú ý nhiều đến những bất hòa xuất hiện giữa Đức và Pháp, vẫn được cho là cặp đầu tàu của Liên Âu. Le Monde đề cập đến bất đồng về vấn đề năng lượng hạt nhân. Tờ báo cho hay, từ khi quyết định từ bỏ năng lượng hạt nhân, sau thảm họa Nhật Bản Fukushima năm 2011, nước Đức ngày càng tỏ rõ đối lập với Pháp trên vấn đề năng lượng nguyên tử. Những tháng gần đây, sự đối đầu đã chuyển biến theo hướng trực diện hơn. Berlin đã chặn nhiều dự luật lớn về vấn đề năng lượng hạt nhân ở Bruxelles. Trong khi Liên Âu chủ trương đoạn tuyệt với nhiên liệu hóa thạch, Paris nhắm tới phát triển trở lại hạt nhân, trong khi Berlin phản đối cho rằng chủ trương đó sẽ cản trở phát triển năng lượng tái tạo. Hai nước đang tìm cách tập hợp các đồng minh chuẩn bị cho cuộc thương lượng trong phiên họp hôm nay 06/03 tại Bruxelles.
Một bất đồng khác giữa hai nước liên quan đến quốc phòng của châu Âu cũng được Le Monde đề cập đến trong bài: «Các dự án lá chắn chống tên lửa gây chia rẽ châu Âu.» Theo Le Monde, đây là một trong những chủ đề bất đồng lớn giữa Paris và Berlin kể từ đầu cuộc chiến tranh tại Ukraina. Bốn tháng sáu khi Đức thông báo (10/2022) phát động dự án lá chắn chống tên lửa chung cho châu Âu có tên gọi European Sky Shiel (ESSI). Đến giờ đã có 17 quốc gia, trong đó 15 thành viên NATO tham gia sáng kiến của Berlin. Sáng kiến này không cùng quan điểm của Pháp về độc lập chiến lược của châu Âu, chủ trương tự chủ xây dựng hệ thống phòng thủ bằng tiềm lực của châu Âu. Vì thế, dự án của Berlin, chủ yếu mua trang bị hệ thống của Mỹ và bên ngoài, sẽ gây bất lợi cho một số hãng công nghiệp quân sự của châu Âu. Dự án của Đức vẫn ở giai đoạn «ngỏ ý định» chưa cụ thể, nhưng các nước ở sườn đông của châu Âu, như Estonia, Litva, Na Uy, Rumani hay Phần Lan, do lo ngại trước cuộc chiến tranh Ukraina, đã ủng hộ nhiệt tình. Trong khi đó, Ba Lan, Tây ban Nha, Bồ Đào Nha, Ý, Pháp không đồng ý tham gia dự án.
Trung Quốc tiếp tục tăng ngân sách quốc phòng
Chuyển qua khu vực châu Á, thời sự được quân tâm vẫn chủ yếu liên quan đến Trung Quốc. Nhật báo Công Giáo La Croix chú ý đến sự kiện, ngày 05/03, Quốc Hội Trung Quốc mở phiên họp toàn thể tại Bắc Kinh. Chương trình nghị sự chính của Quốc Hội là thông qua các chức chủ tịch nước cho ông Tập Cận Bình thêm 5 năm và tân thủ tướng cho ông Lý Cường. Đó là những việc chỉ mang tính hình thức, tất cả đã được quyết định trong Đại Hội Đảng hồi cuối năm trước. Tuy nhiên, điều được giới quan sát quan tâm, theo La Croix, Quốc Hội Trung Quốc sẽ thông qua các chính sách lớn như mục tiêu tăng trưởng kinh tế đất nước, đặc biệt là ngân sách quốc phòng, dự kiến tiếp tục tăng 7,2% so với năm trước. Như vậy, Trung Quốc sẽ chi khoảng 225 tỷ đô la cho quân sự, tức là một ngân sách lớn thứ 2 thế giới, chỉ xếp sau Hoa Kỳ.
Về sự kiện này, Les Echos ghi nhận qua bài viết: «Tăng trưởng và quốc phòng, chính quyền Trung Quốc thể hiện tham vọng.»
Tờ báo nhận thấy: Bắc Kinh biết rõ là các căng thẳng thương mại với Hoa Kỳ và đồng minh nước này sẽ không dịu xuống. Washington ép các nước như Nhật, Hàn Quốc, Hà Lan phải hạn chế nghiêm ngặt các buôn bán hàng điện tử cao cấp, bán dẫn với Bắc Kinh nhằm ngăn chặn chế độ chuyên quyền này phát triển công nghệ.
Quad lại cảnh cáo nhằm tới Bắc Kinh
Vẫn liên quan đến Trung Quốc, Les Echos có bài: «Các nước Bộ Tứ «Quad» gửi cảnh cáo mới đến Bắc Kinh.»
Bài viết cho biết, bên lề hội nghị G20 tại New Delhi, hôm thứ Sáu (04/03), ngoại trưởng nhóm nước Bộ Tứ «Quad» gồm Hoa Kỳ, Nhật Bản, Ấn Độ và Úc đã họp với nhau. Theo Les Echos, dù không nêu đích danh Trung Quốc trong thông cáo chung sau cuộc họp, nhưng nhóm nước này đã trực tiếp nhắm tới Bắc Kinh khi «bày tỏ lo ngại trước việc quân sự hóa vùng biển xung quanh Trung Quốc, sử dụng nguy hiểm các tàu tuần duyên và dân quân biển, cũng như trước những hành động nhằm gây rối loạn hoạt động khai thác tài nguyên ngoài khơi của các nước khác».
Những ngôn từ như vậy rõ ràng là nhắm tới Trung Quốc, theo các chuyên gia phân tích được tờ báo trích dẫn. Tuy nhiên ngoại trưởng Mỹ, Anthony Blinken vãn nói là Quad không phải là một liên minh quân sự, mục tiêu của nhóm giới hạn trong các dự án cụ thể, như phân phối vac-xin chống Covid trong vùng. Ngoài Quad ra, điều khiến Bắc Kinh lo ngại, đó là việc tái tạo lại thành phần đối tác an ninh và các liên minh, mà chủ yếu để chống lại Trung Quốc trong khu vực Ấn Độ-Thái Bình Dương, tờ báo nhận định.
Thế giới đạt thỏa thuận bảo vệ vùng biển chung
Một sự kiện khác được các báo quan tâm phản ánh là thỏa thuận lịch sử về bảo vệ vùng biển xa bờ. Nhật báo thiên tả Libération loan tin, sau 15 năm đàm phán, hôm thứ Bảy 04/03, Liên Hiệp Quốc đã đạt một thỏa thuận trong tương lai về việc bảo vệ vùng biển nằm cách bờ đất liền 370 km, vẫn được coi là vùng biển quốc tế không thuộc quyền quản lý của các nước và đến nay vẫn chưa có ràng buộc pháp lý nào điều chỉnh các hoạt động. Cho dù thỏa thuận chưa được ký, nhưng dư luận đều cho rằng đây là một bước ngoặt trong việc bảo vệ hệ sinh thái, tài nguyên biển của một vùng chiếm tới 64% diện tích đại dương toàn cầu. Đây mới chỉ là thông qua thỏa thuận, công đoạn tiếp theo sẽ là các nước ký vào văn kiện, rồi tiếp đó từng nước phê chuẩn trước khi thỏa thuận có hiệu lực, từ nay đến đó sẽ còn phải mất nhiều năm nữa.
Pháp: Cải cách hưu trí, cuộc đọ sức thêm quyết liệt
Báo Les Echos chạy tựa chính trang nhất: «Cải cách hưu trí: Thử sức.» Tờ báo cho biết, nội dung cải cách hưu trí của chính phủ Pháp đang được thảo luận tại Thượng Viện. Các công đoàn đang dồn tất cả lực lượng vào cuộc đấu với chính phủ. Ngày mai, 07/03, tám công đoàn kêu gọi ngày hành động thứ 6 để chống lại cuộc cải cách hưu trí của chính phủ. Mức độ căng thẳng tăng thêm một nấc khi lần huy động này, công đoàn quyết tâm «làm đình trệ cả nước Pháp» với kêu gọi biểu tình, đình công trong nhiều lĩnh vực. Dự kiến ngày mai sẽ là một ngày «thứ Ba đen tối» của giao thông công cộng, cũng như nhiều hệ thống hậu cần vận tải khác cũng bị phong tỏa. Phòng trào cuộc biểu tình đình công sẽ có khả năng kéo dài nhiều ngày tiếp theo.
Chủ tịch Hạ viện Mỹ định gặp Tổng thống Đài Loan tại Mỹ
06/03/2023 – Reuters
Chủ tịch Hạ viện Hoa Kỳ Kevin McCarthy có kế hoạch gặp Tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn tại Hoa Kỳ trong những tuần tới, hai nguồn tin nói với Reuters ngày 6/3, một động thái có thể thay thế chuyến đi dự kiến nhưng nhạy cảm của ông McCarthy tới Đài Loan, hòn đảo được quản lý một cách dân chủ mà Trung Quốc tuyên bố có chủ quyền.
Các nguồn tin giấu tên cho biết bà Thái đã được mời phát biểu tại Thư viện Tổng thống Ronald Reagan trong thời gian quá cảnh qua California trong chuyến thăm đã lên kế hoạch tới Trung Mỹ và ông McCarthy có thể sẽ gặp bà ở Hoa Kỳ.
Một trong những nguồn tin cho biết nếu cuộc họp tại Hoa Kỳ diễn ra – có thể là vào tháng 4 – thì không nhất thiết loại trừ khả năng ông McCarthy sẽ đến thăm Đài Loan trong tương lai.
Văn phòng của ông McCarthy không trả lời ngay các câu hỏi của Reuters về vấn đề này, bao gồm cả việc liệu cuộc họp theo kế hoạch có phải là một nỗ lực nhằm tránh làm gia tăng căng thẳng với Trung Quốc hay không. Bắc Kinh từng tức giận về chuyến thăm Đài Loan vào tháng 8 năm ngoái của cựu Chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi.
Financial Times là tờ báo đầu tiên đưa tin về kế hoạch gặp mặt ở California.
Trong một cuộc phỏng vấn của CNBC vào sáng ngày 6/3, ông McCarthy từ chối trả lời liệu ông có đến thăm Đài Loan hay không, nói rằng ông sẽ thông báo bất kỳ kế hoạch du hành nào khi có.
Bốn nguồn tin khác – bao gồm các quan chức Hoa Kỳ và những người hiểu biết về suy nghĩ của chính quyền Hoa Kỳ và Đài Loan – cho biết cả hai bên đều vô cùng lo lắng rằng chuyến thăm trong tương lai của ông McCarthy sẽ làm gia tăng căng thẳng nghiêm trọng trên Eo biển Đài Loan vào thời điểm hòn đảo này đang chuẩn bị cho cuộc bầu cử tổng thống vào đầu năm tới.
Thư viện Reagan và Tòa đại sứ Trung Quốc tại Washington không trả lời ngay các yêu cầu bình luận.
Tòa đại sứ trên thực tế của Đài Loan tại Washington cho biết họ “không có thông tin để chia sẻ” khi được hỏi về cuộc gặp.
“Nói chung, việc sắp xếp cho các chuyến thăm của Tổng thống Thái Anh
Văn tới các đồng minh ngoại giao của Đài Loan và quá cảnh qua Hoa Kỳ
được thực hiện theo thông lệ,” tòa đại sứ nói với Reuters.
Trung Quốc coi việc giao tiếp giữa các quan chức Hoa Kỳ và Đài Loan là vi phạm chủ quyền của Trung Quốc.
Nhưng các tổng thống Đài Loan, bao gồm cả bà Thái Anh Văn, từng đi qua Hoa Kỳ trên đường đến các nước khác, mặc dù chính phủ Hoa Kỳ thường tránh gặp các quan chức cấp cao của Đài Loan ở Washington.
Giống như hầu hết các quốc gia, Hoa Kỳ không có quan hệ ngoại giao chính thức với Đài Loan. Tuy nhiên, theo luật Mỹ, Washington phải cung cấp cho Đài Loan các phương tiện để tự vệ.
Washington lâu nay có chính sách “mơ hồ chiến lược”, nghĩa là không nói rõ liệu có đáp trả bằng quân sự trước một cuộc tấn công vào Đài Loan hay không. Tuy nhiên, Tổng thống Joe Biden cho biết vào tháng 9 năm ngoái rằng các lực lượng Hoa Kỳ sẽ bảo vệ Đài Loan trong trường hợp Trung Quốc xâm lược. Đây là tuyên bố rõ ràng nhất của ông về vấn đề này.
https://www.voatiengviet.com/a/chu-tich-ha-vien-my-tinh-gap-tong-thong-dai-loan-tai-my/6992799.html
(Reuters) – Đài Loan cảnh báo nguy cơ Quân Đội Trung Quốc bất ngờ tiến vào vùng tiếp giáp hòn đảo. Bộ trưởng Quốc Phòng Đài Loan Khâu Quốc Chính (Chiu Kuo-cheng) ngày 06/03/2023 cho rằng cần phải đặt hòn đảo trong tình trạng báo động trong năm nay, trước nguy cơ Quân Đội Trung Quốc “xâm nhập bất ngờ” vào các khu vực gần lãnh thổ Đài Loan. Bắc Kinh đã tăng cường các hoạt động quân sự xung quanh Đài Loan trong những năm gần đây, bao gồm cả các cuộc xâm nhập gần như hàng ngày của Không Quân Trung Quốc vào vùng nhận dạng phòng không của hòn đảo. Tuy nhiên, cho đến nay, Đài Loan chưa báo cáo bất kỳ sự cố nào liên quân đến việc lực lượng Trung Quốc tiến vào vùng tiếp giáp hòn đảo, cách bờ biển Đài Loan 24 hải lý.
(Reuters) – Thứ trưởng bộ Ngoại Giao Trung Quốc chuẩn bị công du ba nước Đông Nam Á. Từ ngày 06 đến 13/03/2023, ông Nông Dung (Nong Rong), nhân vật số 2 bộ Ngoại Giao Trung Quốc công du Indonesia, Việt Nam và Lào.
(ISW – EFE) – Nga xâm lược: Hơn nghìn trẻ em Ukraina bị giết, bị thương, 16.000 em bị tách khỏi người thân. Tội ác của Nga đối với trẻ em là trọng tâm Hội nghị quốc tế “Đoàn kết vì công lý“, ở Liviv, Ukraina, vào thứ Ba 07/03, ngày cuối cùng của hội nghị. Theo một lãnh đạo cơ quan công tố Ukraina, bà Viktoria Litvinova, đã có hơn 2.500 cuộc điều tra về tội ác chiến tranh của Nga với trẻ em đang được tiến hành. ít nhất 462 trẻ em thiệt mạng, 931 em bị thương và 13 em trở thành nạn nhân của bạo lực tình dục. Ngoài ra, có 16.000 trẻ em bị cưỡng bức đưa đến Nga hoặc các vùng lãnh thổ do Nga kiểm soát.
(AFP) – Cố giáo hoàng Joan Phaolo II từng bao che cho các tu sĩ phạm tội ấu dâm? Theo một cuộc điều tra được công chiếu trên đài truyền hình Ba Lan tư nhân TVN, hôm 05/03/2023, hồng y Karol Wojtyla trước khi lãnh đạo tòa thánh Vatican năm 1978 từng che chở cho một số tu sĩ trong giáo phận Cracovi, miền nam Ba Lan. Một số người bị cáo buộc ấu dâm, đã được chính hồng y Karol Wojtyla điều về một nhà thờ khác để tránh tai tiếng. Thậm chí có người được gửi gấm sang đến tận Áo. Tác giả cuộc điều tra là nhà báo Michal Gutowski. Ông đã căn cứ vào một số tài liệu của Giáo Hội Công Giáo Ba Lan và của cảnh sát mật vụ SB. Giáo phận Cracovi hiện tại từ chối bình luận về tin trên.
(AFP) – 70 năm ngày chết của nhà độc tài Stalin: Khoảng 1.000 người tưởng niệm tại Matxcơva. Nhiều người Nga vẫn hoài niệm về thời Stalin. Hôm qua, 05/03/2023, tập hợp tưởng niệm đã diễn ra nhiều nơi tại Nga. Chính quyền Putin không phủ nhận các tội ác thời Stalin, nhưng cố tình giảm nhẹ mức độ của tội ác trong sách giáo khoa và trên truyền thông, và vai trò của Stalin.
(AFP) – Cựu thủ tướng Pakistan, Imran Khan bị cấm phát biểu trên đài truyền hình. Bị loại khỏi chính trường từ tháng 04/2022, ông này đang vận động cho một cuộc bầu cử trước thời hạn. Cơ quan giám sát truyền thông Nhà nước Pakistan hôm 06/03/2023 cho biết cấm các đài truyền hình phát đi diễn văn của ông Imran Khan, lý do ông này có những tuyên bố khích động hận thù, đe dọa đến liên minh chính phủ mong manh tại Pakistan. Chiều qua, cảnh sát đã đột nhập vào nhà cựu thủ tướng Imran Khan, toan bắt ông trong khuôn khổ một vụ tai tiếng tham nhũng. Hàng ngàn người ủng hộ đã có mặt tại nhà ông khi đó. Cảnh sát đã không thể thi hành nhiệm vụ.
(AFP) – Bóng đá Anh: Liverpool giáng cho Manchester United một trận thua lịch sử 7-0. Trong vòng đấu thứ 26 giải bóng đá ngoại hạng Anh Premier League ngày 05/03/2023, câu lạc bộ Liverpool đã giành được chiến thắng đậm nhất trước đối thủ truyền thống tầm cỡ nhất của mình là Manchester United. Kỷ lục thắng đậm của Liverpool trước “Man U” là 5-0, thiết lập từ năm 1925. Còn đối với Manchester United, đây là lần thứ tư trong lịch sử mà những con Quỷ Đỏ (Red Devils, biệt danh của đội bóng) bị thảm bại kỷ lục 0-7. Lần gần đây nhất là trận thua Wolverhampton 0-7 vào năm 1931 trong giải đấu của các đội hạng Hai.
(Les Echos) – Tập đoàn thiết bị đường sắt Alstom của Pháp giành được hợp đồng hơn một tỷ đô la với Philippines. Alstom trong thông báo sáng nay 06/03/2023 cho biết, vừa trúng thầu để mở rộng mạng đường sắt ngoại thành thủ đô Manila, trị giá hợp đồng lên tới 1,1 tỷ euro. Từ nay đến năm 2029, Alstom xây dựng 27 nhà ga nối liền Manila với các khu vực đô thị trên đảo Luçon. Tuyến đường sắt dài 110 cây số.
(AFP) – Ra mắt ấn bản 2023 Guide Michelin, cuốn sách đỏ được thế giới ẩm thực mong đợi nhất tại Pháp, ngày 06/03/2023. Với uy tín đã hơn một trăm năm tuổi, đây luôn là sự kiện rất được mong đợi. Hai tên tuổi lớn của làng ẩm thực Pháp là vua bếp Guy Savoy và Christopher Coutanceau đã để mất ba ngôi sao của Michelin. Họa người phúc ta, Alexandre Couillon bếp trưởng nhà hàng La Marine vùng Atlantique vừa gia nhập câu lạc bộ rất khép kín của các nhà hàng ba sao Michelin.
https://www.rfi.fr/vi/qu%E1%BB%91c-t%E1%BA%BF/20230306-tin-t%E1%BB%95ng-h%E1%BB%A3p
(AFP) – Bình Nhưỡng yêu cầu LHQ đòi Seoul và Washington chấm dứt tập trận chung. Theo hãng thông tấn Bắc Triều Tiên KCNA ngày 05/03/2023, bộ Ngoại Giao Bắc Triều Tiên đã kêu gọi Liên Hiệp Quốc thúc giục Seoul và Washington như trên. Tuyên bố này được đưa ra một ngày sau khi quan chức Mỹ và Hàn Quốc thông báo về các cuộc tập trận quy mô lớn từ ngày 13-23/03/2023.
(NHK) – Nhật cam kết hỗ trợ ASEAN phi cac-bon hóa kinh tế. Thông báo được đưa ra hôm 04/03/2023 trong cuộc họp bộ trưởng đầu tiên «Cộng đồng châu Á zero phát thải» (AZEC), gồm 11 vị bộ trưởng của Nhật – Úc và ASEAN, được tổ chức tại Tokyo. Hiện nay, các nước châu Á thải ra 60% tổng lượng khí CO2 của thế giới. Trong thông cáo chung, các bộ trưởng nhấn mạnh ưu tiên phát triển kinh tế phải đi cùng với việc chuyển đổi từ dùng nhiên liệu hóa thạch sang các nguồn năng lượng mới. Các nước sẽ hợp tác với nhau để phát triển công nghệ hydrogène và amoniac. Tokyo hứa tài trợ xây cơ sở hạ tầng cần thiết.
(AFP) – Tổng thư ký LHQ lên án “lãi suất cắt cổ” mà nước giàu áp đặt trên nước nghèo. Ông Antonio Guterres ngày 04/03/2023 đã cáo buộc hệ thống kinh tế toàn cầu chỉ mang lại lợi ích cho các nước giàu khi khai mạc hội nghị thượng đỉnh các nước kém phát triển nhất ở Doha. Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc đã yêu cầu các nước phát triển viện trợ khoảng 500 tỷ đô la mỗi năm cho các nước nghèo nhất thế giới, đang bị “mắc kẹt trong những cái vòng luẩn quẩn” ngăn cản cải cách nền kinh tế của họ và tái khởi động hệ thống giáo dục và y tế.
(AFP) – Ukraina gia nhập Liên Âu: Chủ tịch Nghị Viện Châu Âu hy vọng các cuộc đàm phán giữa Bruxelles và Kiev sẽ được mở ngay trong năm 2023. Phát biểu vào hôm qua 04/03/2023 nhân chuyến công du Ukraina và gặp tổng thống Zelensky tại Lviv, chủ tịch Nghị viên Châu Âu Roberta Matsola nói: «Tương lai của Ukraina là ở trong Liên Hiệp Châu Âu». Trong buổi làm việc với chủ tịch Quốc Hội Ukraina Rouslan Stefantchuck và chưởng lý Ukraina Anddriy Kostin, chủ tịch Nghị Viện Châu Âu cũng kêu gọi gia tăng trừng phạt Nga và khắc phục mọi sơ hở có thể trong việc trừng phạt Matxcơva.
(Reuters) – Iran cam kết hợp tác với AIEA về uranium. Thông báo của Teheran được đưa ra hôm 04/03/2023 nhân chuyến công du Iran của giám đốc Cơ quan năng lượng nguyên tử quốc tế, Rafael Grossi. Trong thông cáo chung, dù không đi vào chi tiết, nhưng đôi bên nói đến khả năng quan hệ giữa Iran và AIEA được cải thiện. Hôm qua, giám đốc AIEA Rafael Grossi đã hoan nghênh Teheran có bước đi đúng hướng, bởi vì Iran đã chấp nhận nối lại hệ thống camera giám sát nhiều địa điểm hạt nhân và tăng tần suất các chuyến thanh tra của AIEA.
(AFP) – Thảm kịch đường sắt Hy Lạp: 7.500 người biểu tình trước trụ sở Quốc Hội ở Athens. Người biểu tình giương cao các biểu ngữ đòi «Hạ bệ chính phủ sát nhân». Đụng độ dữ dội đã xảy ra giữa người biểu tình và cảnh sát. Cuộc biểu tình diễn ra theo lời kêu gọi của giới sinh viên, nhân viên đường sắt và nhân viên trong lĩnh vực công, trong khi ngành tàu lửa và metro đình công, sau vụ tai nạn tàu hỏa thảm khốc tối thứ Ba 28/02 khiến 57 người chết. Sáng nay, trên Facebook, thủ tướng Hy Lạp Kyriakos Mitsotakis gửi lời xin lỗi nhân dân, nhất là gia đình các nạn nhân.
(AFP) – Hoa Kỳ: Cựu TT Trump đả kích “những kẻ ngu ngốc” của đảng Cộng Hòa. Nhân ngày bế mạc đại hội CPAC, một hội nghị chính trị lớn của phe bảo thủ tại Hoa Kỳ hôm 04/03/2023, cựu TT Mỹ Donald Trump cảnh báo rằng ông là ứng cử viên tổng thống năm 2024 duy nhất có khả năng cứu nước Mỹ khỏi tay các đảng viên Đảng Dân Chủ “hung hãn” cũng như “những kẻ cuồng tín và ngu xuẩn” của Đảng Cộng Hòa. Cựu tổng thống cho rằng người Mỹ đang ở giữa “một cuộc chiến hào hùng để cứu đất nước khỏi tay những kẻ thù ghét nó”.
https://www.rfi.fr/vi/qu%E1%BB%91c-t%E1%BA%BF/20230305-tin-t%E1%BB%95ng-h%E1%BB%A3p
(AFP) – Chính phủ Cam Bốt bị chỉ trích vì kết án nhà đối lập Kem Sokha. Ngày 04/03/2023, đại sứ Mỹ tại Cam Bốt W. Patrick Murphy, tham dự phiên tòa xử nhà đồng sáng lập đảng Cứu nguy Dân tộc Cam Bốt (PSNC) bị giải thể, đã lên án vụ xét xử và đánh giá bản án 27 năm tù là «sai lầm tư pháp» dựa vào một «âm mưu được dàn dựng». Liên Hiệp Quốc, Liên Hiệp Châu Âu, Úc và Anh cũng bày tỏ quan ngại về phiên tòa, cũng như tình hình dân chủ ở Cam Bốt trước kỳ tổng tuyển cử diễn ra vào tháng 07. Tuy nhiên, bộ Ngoại Giao Cam Bốt đã bác tất cả những lời chỉ trích, coi đó là «định kiến và đạo đức giả» và phủ nhận mọi động cơ chính trị trong phiên xử nhà đối lập Kem Sokha hôm 03/03.
(AFP) – Hồng Kông: Ba người tổ chức buổi canh thức cho Thiên An Môn bị kết tội căn cứ theo luật an ninh. Ba người này đã bị kết tội vào hôm nay, 04/03/2023 vì không tuân thủ yêu cầu cung cấp thông tin do chính quyền đưa ra vào năm 2021. Họ có thể bị phạt tù 6 tháng và phạt tiền ở mức tối đa 100.000 đô la Hồng Kông (12.745 đô la Mỹ). Buổi thắp nến tưởng niệm các nạn nhân Thiên An Môn đã bị chính quyền cấm vào năm 2020, vài tuần trước khi Bắc Kinh ban hành luật an ninh quốc gia nhằm dập tắt bất đồng chính kiến ở Hồng Kông sau các cuộc biểu tình ủng hộ dân chủ quy mô lớn một năm trước đó.
(AFP) – Quốc vương Anh Charles III và hoàng hậu Camilla công du Pháp và Đức vào cuối tháng 3. Người đứng đầu hoàng gia Anh công du Pháp từ ngày 26-29/03, sau đó là Đức từ ngày 29-31/03. Thông cáo được điện Elysée công bố ngày 03/03 đánh giá chuyến thăm của quốc vương Charles III «biểu tượng cho tình hữu nghị và tin tưởng giữa tổng thống nước Cộng Hòa và quốc vương». Còn theo Berlin, việc quốc vương Charles III chọn Đức và Pháp cho chuyến công du nước ngoài đầu tiên «thể hiện một hành động hướng đến châu Âu. Và châu Âu cũng muốn duy trì mối quan hệ chặt chẽ, hữu nghị với Anh Quốc hậu Brexit».
(AFP) – Belarus: Chính quyền kết ản giải Nobel Hòa Bình Bialiatski 10 năm tù. Một tòa án ở Minsk ngày 03/03/2023 đã kết án 10 năm tù đối với nhà hoạt động Ales Bialiatski, người đồng đoạt giải Nobel Hòa Bình năm 2022 và là nhân vật tiêu biểu của phong trào dân chủ ở Belarus. Tổ chức nhân quyền Viasna cho biết hai cộng tác viên của ông Bialiatski, cũng bị bắt như ông vào tháng 7 năm 2021, Valentin Stefanovitch và Vladimir Labkovitch, đã bị kết án 9 và 7 năm tù. Bị cáo thứ tư, Dmitry Solovyov, bị xét xử vắng mặt sau khi trốn sang Ba Lan, đã bị tuyên án 8 năm tù. Mỗi người đều bị phạt 185.000 rúp Belarus (69.000 euro).
(AFP) – Mỹ trừng phạt các thẩm phán Nga điều tra về nhà đối lập Kara-Mourza. Loạt trừng phạt mới, trong khuôn khổ luật Magnistki, được bộ Tài Chính Mỹ thông báo hôm 03/03/2023 nhắm vào 3 thẩm phán (Elena Lenskaya, Andrei Zadachin, Danila Mikhiev) chịu trách nhiệm việc bắt giam và điều tra nhà sử học bảo vệ nhân quyền 41 tuổi, bị bắt vào tháng 04/2022 tại Matxcơva do phản đối cuộc tấn công của Nga. Ông Vladimir Kara-Mourza có nguy cơ bị kết án 35 năm tù.
(AFP) – Thảm họa tàu hỏa ở Hy Lạp: Người biểu tình xô xát với cảnh sát ở Athens. Hàng nghìn người giận dữ đã xuống đường biểu tình ngày hôm qua, 03/03/2023 ở Athens, và một số thành phố khác ở Hy Lạp, để tưởng nhớ 57 người thiệt mạng, nhiều người trong số họ là sinh viên, trong một tại nạn xe lửa thảm khốc. Tại thủ đô Hy Lạp, nhiều người biểu tình đã xô xát với cảnh sát và bị giải tán bằng hơi cay. Người dân rất tức giận với công ty đường sắt Hy Lạp Hellenic Train. Một nhà báo của AFP cho biết từ “Đồ sát nhân” đã được sơn bằng chữ màu đỏ vào buổi sáng trên cửa sổ của trụ sở chính của công ty này ở Athens, nơi có hơn 5.000 người tụ tập.
(AFP) – Quốc tế cam kết gần 20 tỷ đô la để bảo vệ đại dương. Tại hội nghị về Đại Dương ở Panama, nước chủ nhà vào hôm qua, 03/03/2023 cho biết quỹ dành riêng cho việc bảo vệ các đại dương đã được gần 20 tỷ đô la cam kết. Con số này bao gồm khoản cam kết 6 tỷ đô la từ Hoa Kỳ, được đặc phái viên khí hậu của Nhà Trắng John Kerry công bố hôm thứ Năm. Phát biểu với báo giới, ông Kerry cho biết Mỹ đang thực hiện nhiều sáng kiến khác nhau để có thể có tác động càng lớn càng tốt.
(AFP) – Olympic 2024: Châu Phi ủng hộ vận động viên Nga và Belarus tham gia với tư cách trung lập. Quyết định được các ủy ban Thế Vận Hội châu Phi nhất trí thông qua ngày 4/3/23 nhân cuộc họp của ủy ban điều hành Hiệp hội các Ủy ban Olympic Quốc gia Châu Phi (ANOCA) tại Nouakchott, Mauritania. Thông cáo nêu rõ là các vận động viên Nga và Belarus được tham gia với tư cách hoàn toàn trung lập mà không có bất kỳ dấu hiệu nhận dạng nào tại Thế vận hội Olympic Paris 2024. Ukraina vận động phản đối sự hiện diện của các vận động viên Nga và Belarus tại Paris, kể cả dưới mầu cờ trung lập. Kiev thậm chí dọa tẩy chay sự kiện thể thao.
(AFP) – Theo tư pháp Mỹ, pho mát gruyère không thuộc độc quyền của Thụy Sĩ hoặc Pháp. Phán quyết được một tòa phúc thẩm Mỹ đưa ra ngày 03/03/2023. Cụm từ “gruyère” là danh từ chung tại Mỹ và không dành riêng cho loại pho mát có nguồn gốc từ Pháp hoặc Thụy Sĩ. Tòa lập luận, Mỹ không có cùng cách bảo vệ tên gọi thực phẩm như tại châu Âu, ví dụ “chỉ dẫn địa lý được bảo hộ” (IGP) đối với pho mát gruyère. Trước đó, nghiệp đoàn đa ngành Gruyère định đăng ký cụm từ này trong Sổ đăng ký nhãn hiệu được chứng nhận của Mỹ nhưng bị cơ quan này từ chối. Họ đưa vụ việc ra tòa, nhưng bị thua trong phiên xử đầu năm 2022.
https://www.rfi.fr/vi/qu%E1%BB%91c-t%E1%BA%BF/20230304-tin-t%E1%BB%95ng-h%E1%BB%A3p