Richard McGregor là thành viên cao cấp về Đông Á tại Viện Lowy.
Đối với các thành viên của Bộ tứ Quad, cơ quan khu vực bao gồm Hoa Kỳ, Nhật Bản, Ấn Độ và Úc, sẽ gặp nhau tại Tokyo vào thứ Ba, Bắc Kinh và các nhà lãnh đạo cấp cao của họ là món quà không ngừng trao tặng.
Nhìn từ bên ngoài, cơ quan được tổ chức lỏng lẻo vẫn mang mô sẹo của lần lặp lại đầu tiên cách đây hơn một thập kỷ, khi bốn quốc gia cùng nhau ứng phó với thảm họa sóng thần vào Ngày lễ tặng quà năm 2004.
Sau một số cuộc họp bắt đầu từ năm 2007, cơ quan này đã tan rã, với các nhà lãnh đạo từ tất cả các quốc gia ở các mức độ khác nhau phớt lờ nó, hoặc bày tỏ sự dè dặt về tiện ích và thông điệp của nó.
Nhiều năm sau, các bộ phận của hệ thống Ấn Độ vẫn thận trọng về mức độ cam kết của Australia. Nhật Bản vẫn lo sợ bị cô lập. Và với việc Donald Trump có thể trở lại Nhà Trắng trong thời gian tới, ba thành viên còn lại lo lắng về sự trở lại của chủ nghĩa biệt lập Hoa Kỳ.
Nhưng những hành động và tuyên bố của các nhà lãnh đạo Trung Quốc trong hội nghị thượng đỉnh trước thềm hội nghị thượng đỉnh hôm thứ Ba, như họ đã làm trong quá khứ, đã củng cố niềm tin của cả bốn quốc gia vào tầm quan trọng của Bộ tứ.
Trong những tháng gần đây, Trung Quốc kiên quyết đứng về phía Nga về cuộc xâm lược Ukraine. Bắc Kinh đã ký một hiệp ước an ninh với Quần đảo Solomons ở Thái Bình Dương. Và trước cuộc gặp của Biden với Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida, Trung Quốc đã bày tỏ sự tức giận trước sự hợp tác an ninh được tăng cường của Washington và Tokyo.
Chuyến đi của Joe Biden đến Hàn Quốc và sau đó đến Nhật Bản để tham dự Đối thoại Tứ giác, với tên đầy đủ là chuyến thăm khu vực này của Tổng thống Mỹ đầu tiên kể từ khi ông đắc cử vào tháng 11 năm 2020.
"Điều gây chú ý và cảnh giác là thực tế là, ngay cả trước khi nhà lãnh đạo Mỹ lên đường cho cuộc gặp, cái gọi là luận điệu chung Nhật-Mỹ chống Trung Quốc đã nổi lên", Wang Yi, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc, nói Wang, một người thích những phép ẩn dụ gợi lên những hiện tượng thoáng qua, từng nói rằng anh ấy mong muốn chiếc Quad sẽ biến mất như bọt sóng từ những con sóng trên bãi biển. Anh ta rõ ràng không vui vì lời tiên tri của mình đã không ứng nghiệm.
Wang đã gọi điện cho cả ngoại trưởng Nhật Bản và Hàn Quốc trước chuyến thăm Biden để cảnh báo họ không khuyến khích "đối đầu" giữa Mỹ và Trung Quốc.
Nhưng bất chấp sự phản đối của Vương, hành vi của Trung Quốc trong khu vực chỉ củng cố sự hội tụ chiến lược giữa các thành viên Bộ tứ và các đồng minh lân cận như Hàn Quốc.
Ở cả bốn quốc gia, các nhà lãnh đạo, quan chức và nhà bình luận từng ủng hộ việc can dự với Trung Quốc đã buộc phải lùi lại vị trí chủ đạo hiện nay là diều hâu. Có rất ít dấu hiệu cho thấy hướng hoạch định chính sách ở các nước này sẽ thay đổi.
Hoa Kỳ đang dàn xếp cho một cuộc cạnh tranh nhiều mặt kéo dài với Trung Quốc. Nhật Bản, dưới thời Shinzo Abe và bây giờ là Kishida, đang cảnh giác với Trung Quốc hơn bao giờ hết. Dư luận Australia đã quay lưng lại với Trung Quốc sau khi Bắc Kinh áp đặt các biện pháp trừng phạt thương mại. Ấn Độ vẫn tức giận về cuộc xung đột năm 2020 với Trung Quốc ở biên giới của mình.
Đối với Washington, mục đích chuyến đi của ông Biden không chỉ để tham dự cuộc họp Bộ tứ mà là để củng cố những gì mà cơ quan này đứng trước - tăng cường các liên minh và quan hệ đối tác trên diện rộng để chống lại sự trỗi dậy của Trung Quốc.
Jake Sullivan, cố vấn an ninh quốc gia, cho biết: “Chúng tôi tin rằng hội nghị thượng đỉnh (Bộ tứ) sẽ chứng minh, cả về thực chất và tầm nhìn, rằng các nền dân chủ có thể mang lại hiệu quả, duy trì các nguyên tắc của một Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và cởi mở. Chúng tôi nghĩ rằng thông điệp đó sẽ được lắng nghe ở mọi nơi, [và] chúng tôi nghĩ rằng nó sẽ được lắng nghe ở Bắc Kinh. "
Ở châu Á và châu Âu, hệ thống liên minh đã được củng cố bởi cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine, đặc biệt là khi nhiều nước lo ngại về việc Bắc Kinh có hành động quân sự chống lại Đài Loan trong tương lai.
Nhưng căng thẳng vẫn còn, cả bên trong hệ thống liên minh và các nơi khác ở châu Á. Mối quan hệ của Nhật Bản và Hàn Quốc vẫn trở nên tồi tệ, bất chấp những nỗ lực của chính phủ mới ở cả hai nước nhằm cải thiện mối quan hệ. Triều Tiên vẫn là một bên ngoài nguy hiểm.
"Thông tin tình báo của chúng tôi phản ánh khả năng xác thực rằng sẽ có một vụ thử tên lửa nữa (của Triều Tiên), bao gồm một vụ thử tên lửa tầm xa, một vụ thử hạt nhân hoặc nói thẳng ra là cả hai trong những ngày trước hoặc sau chuyến công du của Tổng thống," Sullivan nói. "Chúng tôi đang chuẩn bị cho tất cả các trường hợp bất thường, bao gồm khả năng một vụ khiêu khích như vậy sẽ xảy ra khi chúng tôi đang ở (Hàn Quốc) hoặc ở Nhật Bản."
Bên cạnh việc cung cấp một nền tảng để gặp gỡ nhau, tập thể và song phương, chương trình nghị sự chính thức của Quad vẫn còn khiêm tốn. Trước đó, các cuộc họp đã tập trung vào việc cung cấp vắc xin, chống lại thông tin sai lệch, xây dựng chuỗi cung ứng năng lượng sạch và cùng nhau ứng phó với thiên tai.
Ở một số khía cạnh, sự khiêm tốn của chương trình nghị sự là cố ý cho phép Quad xây dựng sức mạnh của mình với sự cân nhắc và hỗ trợ của cả bốn thành viên. Có những dấu hiệu mà cách tiếp cận này đang phát huy tác dụng, với các quốc gia như Hàn Quốc và New Zealand đã ám chỉ rằng họ có thể muốn tham gia các khía cạnh của quan hệ đối tác.
Bắc Kinh sẽ muốn ngăn chặn bất kỳ sự mở rộng nào của Bộ tứ. Tuy nhiên, các hành động của nó cho đến nay mới giúp nó mở rộng.
https://asia.nikkei.com/Opinion/China-s-own-hotheadedness-reinforces-Quad-s-strategic-importance [Lê Văn dịch lại]
