Sau thoả-hiệp về nguyên-tử, Iran trấn-an các đồng-minh – Nhữ Đình Hùng
Téhéran đề-nghị một kế-hoạch hoà-bình cho Syrie.
*Bài trên Égalité et réconciliation, ngày thứ tư 05.08.2014
Thế nên, thủ-lãnh của Hezbollah chiite Liban, Hassan Nasrallah, đã phải ngỏ lời trước những người theo ông trong một bài diễn văn truyền đi trên màn ảnh lớn ở Beyrouth.
«Có phải Iran đã bán đứng các đồng-minh của nó trong cuộc thương-thuyết về nguyên-tử? (…) Không, không có những mặc cả. Giáo-trưởng Ali Khamenei đã lập lại vị-thế của Iran liên-hệ đến các phong-trào kháng-chiến và những đồng-minh của nó và Hezbollah giữ một vị-trí đặc-biệt giữa họ . Hoa-kỳ vẫn sẽ là đại Satan trước và sau thoả-hiệp về nguyên-tử. Iran duy-trì với các đồng-minh những liên-hệ ý-thức-hệ vượt trên những lợi-ích chánh-trị. Chúng tôi nói điều này rõ và mạnh: chúng tôi nhận hỗ-trợ vật-chất và tài-chánh của Cộng-hoà hồi-giáo và chúng tôi hãnh-diện về việc này!»
Về phần Damas, họ đã gởi bộ-trưởng ngoại-giao, Walid Mouallem, đến Téhéran ở đây ông ta đã gặp, ngoài các viên-chức của Iran, thứ-trưởng ngoại-giao Nga Mikhail Bogdanov đại diện đặc biệt cạnh Kremlin về Cận Đông. Từ các cuộc trao đổi này đã nảy sinh một kế-hoạch hoà-bình mới cho Syrie, theo như loan-báo của thứ-trưởng ngoại-giao Iran, Hossein Amir-Abdollahian:
«Iran sẽ đệ trình một dự-án về hoà-bình ở Syrie đến tổng-thư-ký LHQ sau khi tham-khảo giữa Téhéran và Damas. Đây là một trong những dự-án rất hữu-hiệu và nghiêm-chỉnh chưa từng được đệ-trình ở LHQ và cho các tác nhân quốc-tế.»
Văn bản này gồm 4 điểm dự-trù: «một cuộc ngưng bắn tức-khắc ở Syrie, thành-lập một chánh-phủ đoàn-kết quốc-gia, tu-chính Hiến-Pháp (…) nhằm bảo-đảm quyền của các thiểu-số sắc-tộc và tôn-giáo và việc tuyển-cử dưới sự giám-sát của các quan-sát-viên quốc-tế».
Ông Amir-Abdollahian kết luận «điều hay là có một thay đổi chiến-lược trong thái-độ của những tác-nhân vùng đối với những gì liên-hệ tới Syrie, nếu như bốn năm trước nhiều tác-nhân ngoại quốc coi việc dùng chiến-tranh như một giải-pháp, ngày nay nhiều người coi là tập-trung vào một giải-pháp chánh-trị là phương-thiện thích-đáng để giải-quyết cuộc khủng-hoảng Syrie».
Cần ghi nhận là về phiá mình, Nga đã làm việc cho việc tiến sát lại giữa Damas và chế-độ Ryad: tướng Ali Mamlouk, trách-nhiệm mật-vụ Syrie và người thừa-kế phụ của Saoudite, hoàng-thân Mohamed ben Salman, đã gặp nhau trong tháng bảy,sau khi giới hữu trách ả-rập chấp-nhận trên nguyên-tắc một cuộc gặp gỡ như thế (được ông Poutine đề nghị khi hoàng thân đến Kremlin ngày 19 tháng sáu vừa qua.).
Tất cả những sáng-kiến này được đưa ra vào lúc mà Do-Thái can-thiệp mạnh mẽ vào các định-chế của Hoa Kỳ,như là Benjamin Netanyahu đã phát-biểu qua cuộc họp ‘visioconférence’ với nhiều liên-đoàn Do-Thái ở Bắc Mỹ, nhấn mạnh:
«Thoả-hiệp nguyên-tử với Iran không chặn đường làm bom ở Iran. Trên thực tế, nó mở con đường làm bom ở Iran (…) Bằng cách này hay cách khác, thoả-hiệp cho Iran một con đường tự do đến chế tạo bom, một con đường khó khăn để có được một hay hai quả bom ngày nay và một con đường dễ dàng hơn để có hằng trăm bom ngày mai.Chúng ta đang đối đầu với Iran,, mà chế-độ đã nhiéêu lần kêu gọi tiêu diệt Nhà Nước Do-thái. Chúng ta đối đầu với Iran mà những tên mật-vụ khủng-bố tìm cách giết dân Do Thái mỗi ngày. Chú ng ta biết rằng Iran không chỉ là Nhà Nước chánh đỡ đầu cho chủ-nghĩa khủng-bố, nó còn là Nhà Nước chánh bảo-trợ cho chủ-nghiã chống Do-Thái?»
Và đưa đến kết luận rằng người Do-Thái của Mỹ phải chống lại «thoả-hiệp nguy-hiểm» này.
*****
* Bài viết trên E&R cho thấy Iran, sau thoả-hiệp về chương-trình nguyên-tử của Iran, đang có những vận-động tích-cực trong vùng nhằm để giải-quyết cuộc khủng-hoảng ở Syrie. Nhưng, người ta có thể nghĩ sau lưng Iran còn có những yểm-trợ không kém phần tích-cực của Nga. Trong khi nhóm nhóm ‘5+1’ đang họp với Iran tại Áo, ông Poutine đã có sáng-kiến gọi điện-thoại cho tổng-thống Mỹ Obama thảo-luận về việc cần có một thoả-hiệp vững chắc về Iran và phải giải-quyết vấn-đề khủng-hoảng ở Syrie. Ngày 15.07, một ngày sau khi thoả-hiệp về nguyên-tử của Iran đã đạt được, tổng-thống Mỹ đã lên tiếng thừa nhận vai-trò tích-cực của Nga và nếu như không có những nỗ lực này, thoả-hiệp đã không thể đạt được.Tình hình bang-giao giữa Nga-Mỹ xem chừng bề ngoài vẫn còn căng thẳng, nhưng vài dấu hiệu cho thấy có sự cải-thiện. Tổng thống Nga Poutine ngày 04.08 đã gởi điện văn chúc mừng sinh-nhật tổng thống Mỹ. Và như có một phép lạ: cuộc khủng-hoảng Pháp-Nga về việc giao 2 tàu chiến loại Mistral cho Nga đã nhanh chóng ra khỏi sự bế-tắc, một thoả-thuận giữa Nga và Pháp đã đạt được, Pháp bồi hoàn tiền mua tàu cho Nga và được toàn quyền sở hữu về hai tàu này (được toàn quyền xử dụng hay bán lại hai tàu này mà không cần sự đồng ý của Nga, dù trên tàu có trang bị các kỹ-thuật của Nga và có các sửa đổi cho phù-hợp với điều kiện riêng của Nga (sàn đáp thích hợp cho trực thăng Nga, tàu được thực-hiện để xử dụng trong khu-vực ‘cực đớĩ..). Việc thoả-thuận này là một thắng-lợi của Nga vì từ đây Pháp không còn áp lực về việc phải giải-quyết tranh-chấp ở Ukraine, ngược lại, là một thiệt hại nặng cho Pháp vì phải bồi hoàn cho Nga gần 1tỉ 2 euros để hủy hợp đồng, trả phí khoản đậu bến, phí khoản bảo trì và nếu có khách mua thì còn tốn kém để sửa lại các bố-trí trên tàu theo yêu cầu của khách hàng. (Hai nước có thể nhận mua lại tàu Mistral đóng cho Nga hiện nay là Ấn Độ và Trung-Hoa nhưng Pháp khó có thể bán cho Trung-Hoa do vấn-đề khủng-hoảng biển đông). Ước tính tổn hại của Pháp trong vụ không bán tàu chiến Mistral cho Nga lên tới trên dưới 2 tỉ euros, trường hợp không có khách mua!
Hiện nay, đang có những tham khảo giữa ngoại trưởng Nga, ngoại trưởng Mỹ, ngoại trưởng Iran và Syrie. Đề nghị của Iran về một giải pháp hoà bình cho Syrie có thể được các bên chấp nhận vì có điều khoản giữ thể diện cho tây phương, đó là việc thiết lập một chánh quyền đoàn kết dân tộc, được hiểu là giữa chánh quyền Damas và phe nổi dậy ôn hoà thân tây phương. Về phiá Syrie, tổng thống Assad cũng đã tạo điều kiện thuận lợi bằng lệnh đại xá cho những quân nhân đào ngũ theo quân nổi dậy – phần lớn những quân nhân đào ngũ này theo lực lượng nổi dậy ôn hoà nhưng lực lượng này rất yếu, họ không thể vừa chống lại EI, vừa chống lại Front al Nosra và chống lại lực lượng Damas. Hiện chánh quyền các nước tây phương còn gây khó dễ cho Syrie bằng cách mở cuộc điều tra về việc quân chánh phủ Damas oanh-tạc bằng bom Chlore và bom săng làm bằng thùng phuy. Chánh quyền Damas bác bỏ các cáo buộc này, trong khi đó, cũng có các tin tức khác về việc EI xử dụng vũ khí hoá học; Sau việc giải quyết vấn đề nguyên tử của Iran, có lẽ vấn đề Syrie cũng sẽ được giải quyết Với sự tương nhượng của Arabie Saoudite và có thể cả Qatar, vấn đề Cận Đông sẽ là tranh chấp tay ba Do-Thái, Thổ Nhĩ Kỳ và Iran. Iran muốn tái lập vùng ảnh hưởng thời đế quốc Ba-Tư, Thổ Nhĩ Kỳ muốn có ảnh hưởng trong vùng đế-quốc Ottoman trước đây và Do-Thái vì sự an nguy của chính đất nước họ.
Nhữ Đình Hùng/09.08.2015
Nguồn: égalité et réconciliation, sputnik news …