Phỏng vấn: Người đàn ông đằng sau sự chuyển hướng nhanh chóng của Marcos sang Mỹ
Đại sứ tại Hoa Kỳ Jose Manuel Romualdez nói với Asia Times về cách thức và lý do chính sách đối ngoại của Philippines nghiêng về Mỹ
Bởi RICHARD JAVAD HEYDARIAN – NGÀY 9 THÁNG 3 NĂM 2023
Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr và Đại sứ Philippines tại Hoa Kỳ Jose Manuel “Babe” Romualdez. Hình ảnh: Facebook
Đại sứ Jose Manuel “Babe” Romualdez là một trong những nhà ngoại giao Philippines có ảnh hưởng nhất trong thời gian gần đây, từng là đặc phái viên hàng đầu của nước này tại Washington DC dưới cả hai chính quyền Rodrigo Duterte và Ferdinand Marcos Jr.
Ông cũng là em họ trực tiếp của tổng thống đương nhiệm và được nhiều người coi là một trong những kiến trúc sư chính của sự thay đổi chính sách đối ngoại lớn của Philippines trong những tháng gần đây, bao gồm cả quyết định của Manila mở rộng hợp tác quốc phòng song phương với Mỹ cũng như với Nhật Bản và Australia. .
Trong một cuộc phỏng vấn trực tuyến trên phạm vi rộng với phóng viên Richard Javad Heydarian của Asia Times, Romualdez đã giải thích về suy nghĩ đằng sau việc Marcos Jr điều chỉnh lại chính sách đối ngoại của quốc gia. Lưu ý: Bảng điểm này đã được chỉnh sửa cho rõ ràng và ngắn gọn.
Heydarian: Chính sách đối ngoại của Ferdinand Marcos Sr đã hình thành và thông báo cho tổng thống hiện tại như thế nào? Xét cho cùng, cố lãnh đạo Philippines có chính sách đối ngoại khá linh hoạt và năng động, cho phép ông duy trì quan hệ bền vững với các siêu cường đối thủ trong suốt thời kỳ Chiến tranh Lạnh. Con trai ông, đương kim tổng thống, người đã tháp tùng cha mẹ trong các chuyến công du nước ngoài khi còn trẻ, đã bị ảnh hưởng bao nhiêu bởi di sản chiến lược của cha mình?
Romualdez: Trước cuộc bầu cử, tôi nhớ anh ấy [Marcos Jr] đã nói với tôi trong xe hơi: “Mọi thứ mà cha tôi đã nói và cha tôi đã dạy tôi – tất cả giờ sẽ quay trở lại.” Anh ấy đã nói chính xác [điều này] và đây chỉ là một vài tháng hoặc có thể khoảng một tháng trước cuộc bầu cử [tổng thống năm 2022] vào tháng 5.
Anh ấy nói với tôi: “Tôi thực sự mong cha tôi vẫn còn ở đây…Tôi thực sự nhớ ông ấy”, vì cha anh ấy đã thực sự cho thấy chính trị thực dụng là như thế nào vào thời đó [trong Chiến tranh Lạnh trước đó] và anh ấy cảm thấy rằng cha mình cũng rất thông minh. theo cách chúng tôi xử lý [sự cạnh tranh giữa các siêu cường].
Tất cả chúng ta đều biết rằng Tổng thống Marcos Sr là người đã mở ra quan hệ với Trung Quốc và Nga [Liên Xô] và sau đó chúng ta có một chính sách đối ngoại rất tốt và tất nhiên, chúng ta cũng có một nhà ngoại giao xuất sắc là Carlos P Romulo đứng đầu. Bộ Ngoại giao hồi đó cùng với Thủ tướng Cesar Virata, người, với tư cách là một nhà kỹ trị dày dạn kinh nghiệm, rất được kính trọng trong Cộng đồng Quốc tế, đặc biệt là trong giới đầu tư.
Heydarian: Chính sách đối ngoại của chính quyền Marcos Jr bị ảnh hưởng như thế nào bởi tổng thống tiền nhiệm, Rodrigo Duterte, người cũng giám sát một sự thay đổi lớn trong quan hệ đối ngoại của Philippines, đặc biệt là với Washington và Bắc Kinh?
Romualdez: Rõ ràng là Philippines đã trải qua rất nhiều biến động chính trị trong nước trong thời gian gần đây nhưng dù sao chúng tôi vẫn giữ liên minh chặt chẽ với Hoa Kỳ trong suốt ba hoặc bốn thập kỷ qua ngay cả sau khi các căn cứ thường trực của Hoa Kỳ bị bãi bỏ trong thời gian đầu. -Những năm 1990.
Bây giờ, nói về chính quyền Duterte, rõ ràng là tổng thống Rodrigo Duterte đã đến từ một góc độ rất khác bởi vì cách hiểu của ông ấy là: “Tốt thôi, tôi thấy giá trị của liên minh nhưng tôi cũng thấy chúng ta có thể bị coi là điều hiển nhiên” hoặc rằng “Liên minh này đang không đáp ứng được kỳ vọng ngày nay” nên ông ấy cảm thấy có lẽ đã đến lúc Philippines nên tiếp cận [và thiết lập lại quan hệ song phương].
Điều quan trọng nhất ở đây là thực tế là Tổng thống Duterte, theo cách riêng của ông ấy, theo cách thực hiện chính sách đối ngoại đặc biệt của riêng ông ấy, đã có ý định gửi một thông điệp rất rõ ràng tới Hoa Kỳ rằng họ không nên coi chúng tôi là điều hiển nhiên; Ý tôi là tất cả chúng ta đều là bạn, chúng ta đã là đồng minh trong nhiều năm và mọi thứ như vậy nhưng đừng coi chúng ta là điều hiển nhiên.
Tổng thống Philippines khi đó là Rodrigo Duterte và Đại sứ Jose Manuel “Babe” Romualdez. Ảnh: Facebook
Thông điệp đó đã vang dội rất mạnh mẽ, đặc biệt là với những người bạn của chúng tôi tại Lầu Năm Góc và đó là lý do tại sao Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ Lloyd Austin thực sự đã nói [trong chuyến thăm đầu tiên của ông tới Đông Nam Á vào năm 2021] rằng Hoa Kỳ không bao giờ nên coi thường các đồng minh [như Philippines] – và đó là thực sự đây là tất cả những gì về. Do đó, Tổng thống Duterte thực sự đã mở đường cho mối quan hệ bền chặt của Tổng thống Marcos với Hoa Kỳ ngày nay.
Heydarian: Lý do tôi hỏi về tầm ảnh hưởng của Duterte cũng là vì ông ấy đã bổ nhiệm ông làm Đại sứ Philippines tại Washington cách đây nửa thập kỷ. Bạn có thể cho chúng tôi biết một chút về hoàn cảnh bổ nhiệm bạn và logic của chính sách đối ngoại của Philippines dưới thời cựu tổng thống không? Điều gì đã thực sự xảy ra ở đó?
Romualdez: Tôi đã sẵn sàng từ giã [nghỉ việc kinh doanh và truyền thông] nhưng cũng có một khía cạnh khác trong tôi muốn phục vụ [đất nước]. Đồng thời, có rất nhiều người hỏi tôi: “Bạn có chắc là bạn thực sự muốn làm điều này vì bạn biết tổng thống [Duterte] không thực sự thích nước Mỹ?”.
Tôi đã cân nhắc cẩn thận xem liệu mình có thể giúp ích gì trong khả năng đó hay không, và cũng đã trò chuyện với Tổng thống Duterte, người có một bức tranh rất rõ ràng về việc ông muốn tôi đóng vai trò như thế nào trong chính quyền của ông với tư cách là đại sứ Philippines tại Washington DC.
Nhìn lại, tôi muốn nghĩ rằng đó chính xác là vai trò của tôi bởi vì mỗi khi anh ấy nói bất cứ điều gì, tôi sẽ phải diễn giải nó theo cách mà những người bạn của chúng tôi ở đây tại Washington DC sẽ hiểu được bối cảnh và sự liên quan của nó. Những tuyên bố chính sách lớn của Duterte. Và đó giống như cách mọi thứ diễn ra với tôi trong suốt nhiệm kỳ Đại sứ Philippines tại DC.
Heydarian: Điều gì giải thích sự thay đổi của Duterte trong những tháng cuối cùng tại vị, đặc biệt là quyết định khôi phục Thỏa thuận Lực lượng Thăm viếng trong chuyến thăm của Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ Lloyd Austin tới Manila vào năm 2021? Điều gì đã xảy ra ở đó? Anh ấy có bao giờ thực sự nghiêm túc về những lời đe dọa chống lại liên minh của mình không? Đây có phải là tất cả về lòng biết ơn của Duterte đối với việc tài trợ vắc xin Covid-19 quy mô lớn của Hoa Kỳ?
Romualdez: Vào đỉnh điểm của đại dịch vào năm 2021, tôi đã yêu cầu một cuộc họp Zoom với Tổng thống Duterte để thảo luận về vắc xin Covid-19, vì ban đầu chúng tôi nhận [hầu hết] vắc xin từ Trung Quốc, loại vắc xin này không hiệu quả bằng vắc xin sắp tới đến từ Mỹ.
Ngoại trừ việc, Washington đang giữ lại tất cả các loại vắc xin của họ vì Tổng thống Biden khi đó muốn tất cả người Mỹ được tiêm vắc xin đó trước [trước khi xuất khẩu vắc xin do Mỹ sản xuất sang các quốc gia khác] nhưng chúng tôi đã trả tiền mua vắc xin Moderna của mình và nói một cách thẳng thắn, về cơ bản, tôi cầu xin Nhà Trắng cung cấp cho chúng tôi [vắc-xin], mang đến cho người dân của chúng tôi hy vọng rằng có ánh sáng cuối đường hầm.
Vì vậy, tôi đã đặc biệt hỏi Bộ trưởng Ngoại giao lúc bấy giờ là Teddy Locsin Jr, người cũng tình cờ là một người bạn rất thân của tôi, liệu tôi có phải là người duy nhất phát biểu hay không bởi vì tôi thực sự có tất cả những thứ mà tôi cần. để nói với tổng thống và vì vậy tôi đã kể cho ông ấy [Duterte] toàn bộ chín thước về mối quan hệ của chúng tôi là gì và mối quan hệ của chúng tôi đã đi được bao xa bất chấp tất cả những khó khăn mà chúng tôi đã gặp phải trong lịch sử lâu dài [trong cuộc trò chuyện Zoom của chúng tôi].
Một nhân viên y tế tình nguyện tiêm một liều vắc-xin Sinovac Covid-19 cho một công nhân xây dựng trong đợt tiêm vắc-xin cho những người làm kinh tế tuyến đầu, do văn phòng phó tổng thống và chính quyền thành phố tổ chức, tại Manila vào ngày 20 tháng 7 năm 2021. Ảnh: AFP / Ted Aljibe
Tôi đã nói chuyện với tổng thống bằng tiếng Tagalog [Philippines] và tôi đã rơi nước mắt vì tôi thực sự có ý đó, vì tôi có rất nhiều người bạn đã chết [vì nhiễm trùng Covid-19] và tôi đã nói: “Thưa tổng thống, chúng ta cần đưa cái này VFA là một cơ hội, bởi vì nó sẽ giúp chúng tôi cung cấp vắc xin cho người dân của chúng tôi.” Ngay sau đó, Bộ trưởng Locsin gọi cho tôi và nói rằng tổng thống đã quyết định rằng [do cuộc trò chuyện của chúng tôi] chúng tôi sẽ tiếp tục và khôi phục VFA. Vì vậy, đó là câu chuyện, đó là cách nó đã xảy ra.
Heydarian: Là một người đã từng phục vụ các chính quyền khác nhau, đâu là điểm liên tục và thay đổi liên quan đến chính sách đối ngoại của Duterte và Marcos Jr? Có phải chúng ta đang chứng kiến một sự thay đổi chính sách lớn dưới thời tổng thống hiện tại?
Romualdez: Marcos Jr rất rõ ràng về mối quan hệ của chúng ta với các cường quốc. Ý tôi là, thực tế là mặc dù ông ấy coi Trung Quốc là một đối tác kinh tế tiềm năng, nhưng ông ấy cũng phải đi theo đường ranh giới mỏng – hay đường ranh giới mỏng [đối với các tranh chấp ở Biển Đông].
Ông ấy rất muốn có mối quan hệ tốt đẹp với Trung Quốc nhưng đồng thời, ông ấy được Hiến pháp giao nhiệm vụ bảo vệ sự toàn vẹn lãnh thổ của chúng ta và ông ấy đã nói rất rõ ràng trong bài phát biểu trước quốc dân đầu tiên của mình rằng chúng ta sẽ không từ bỏ một inch nào và cũng đã nói rất rõ ràng rằng chúng tôi không có vấn đề gì với Trung Quốc – thay vào đó, vấn đề là họ đang đòi một phần quyền của chúng tôi.
Vì vậy, với thông điệp đó, tôi nghĩ rõ ràng tại sao chúng ta lại có mối quan hệ [phòng thủ ngày càng tăng] này với Hoa Kỳ, vì lợi ích của chúng ta phù hợp với nhau và họ ủng hộ chúng ta trong việc hỗ trợ toàn vẹn lãnh thổ và chủ quyền của chúng ta.
Đồng thời, họ cũng coi Philippines là một đồng minh rất quan trọng trong mối quan hệ với Trung Quốc, đặc biệt là Đài Loan. Rõ ràng, Tổng thống Marcos sẽ không chấp nhận điều này [mở rộng hợp tác quốc phòng với Washington] nếu đó chỉ là chuyện đơn phương. Tôi nghĩ rằng chúng ta đang ở một vị trí tốt ngay bây giờ bởi vì chúng ta có một tổng thống rất hiểu biết về thời đại. Anh ấy biết thế giới địa chính trị.
Heydarian: Chúng tôi cũng nhận thấy sự hợp tác an ninh ngày càng tăng với các đối tác khác, đặc biệt là Nhật Bản và cả Australia. Bạn thấy mối quan hệ với các cường quốc có cùng chí hướng này và các đồng minh của Hoa Kỳ như thế nào? Xin Bộ trưởng cho biết thêm về các kế hoạch cho khuôn khổ An ninh ba bên Hoa Kỳ-Nhật Bản-Philippines cũng như các thỏa thuận kiểu VFA được đề xuất với Nhật Bản? Đó sẽ là một động thái lịch sử, phải không? Có phải chúng ta đang xem xét một “Bộ tứ mới” ở đây với Hoa Kỳ, Úc và Nhật Bản?
Romualdez: Trớ trêu thay, hiện tại chúng tôi đang ở rất gần Nhật Bản, và hãy nhớ rằng Nhật Bản đã từng là kẻ thù của Philippines, nhưng bây giờ chúng tôi rất thân thiết đến mức tôi thậm chí đã nói với Đại sứ Nhật Bản [tại Manila]: “Bạn là ở Philippines, phục vụ ở Philippines, vào một trong những thời điểm tốt nhất bởi vì các bạn hiện gần như ngang hàng với Mỹ [về các mối quan hệ chiến lược tổng thể].”
Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd J. Austin III và Jose C. Faustino Jr., sĩ quan phụ trách Bộ Quốc phòng Philippines, phát biểu trước giới truyền thông tại trụ sở Bộ Tư lệnh Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương của Hoa Kỳ tại Trại H.M. Smith, Hawaii, ngày 29 tháng 9 năm 2022. Hình ảnh: US DOD / Chad J McNeeley
Chúng tôi hiện đang thảo luận với cả Hoa Kỳ và Nhật Bản – và thậm chí cả Úc hiện đang tham gia vào cuộc tranh luận – vì vậy nó có thể kết thúc như một thỏa thuận [Tứ giác]. Tôi nghĩ rằng đó là tất cả sự phát triển rất tốt cho chúng tôi bởi vì chúng tôi không chỉ dựa vào một quốc gia như Hoa Kỳ.
Điều quan trọng là họ nhận ra sự cần thiết phải giữ ổn định trong khu vực và hỗ trợ nỗ lực bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ của chúng tôi. Chúng tôi không muốn bất kỳ quốc gia nào thống trị một quốc gia khác. Chúng tôi đã học được bài học từ những gì đang xảy ra ngay bây giờ ở Ukraine: Chúng tôi chắc chắn không muốn điều tương tự xảy ra ở phần của chúng tôi trên thế giới, vì vậy tôi nghĩ rằng tất cả các quốc gia hiện đang bắt đầu nhận ra tầm quan trọng của việc luôn có mối quan hệ bền vững với những quốc gia như thế nào. -các nước có đầu óc.
Heydarian: Liệu Philippines có thể “trung lập” giữa cuộc Chiến tranh Lạnh mới giữa Mỹ và Trung Quốc, đặc biệt là trước cuộc khủng hoảng ngày càng sâu sắc đối với nước láng giềng Đài Loan?
Romualdez: Chúng ta đang đối mặt với một tình hình địa chính trị thực sự ở đây. Rõ ràng, liên minh của chúng ta với Hoa Kỳ là một liên minh rất quan trọng vì vị trí của chúng ta ngày nay và bất cứ điều gì chúng ta đang làm hiện nay – phần lớn trong số đó thực sự là về sự răn đe, đặc biệt là trong bối cảnh xung đột tiềm ẩn giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc .
Hãy thực tế đi: chẳng hạn nếu có bất cứ điều gì xảy ra ở Đài Loan, bạn có thực sự tin rằng chúng ta sẽ bị cô lập khỏi [sự cố] không? Tuyệt đối không. Và chúng ta phải học những bài học từ lịch sử. Hãy nhớ lại những gì đã xảy ra trong Thế chiến thứ hai khi Hoa Kỳ (dưới thời Franklin D. Roosevelt) lúc đầu không muốn tham chiến nên Winston Churchill đã nhiều lần đến Washington DC để kêu gọi Hoa Kỳ cùng chung tay. để thử thẳng thừng [chủ nghĩa bành trướng] của Adolf Hitler?
Churchill cuối cùng đã được chứng minh là đúng và Roosevelt cuối cùng đã đồng ý [lời biện hộ của nhà lãnh đạo Anh] và vì vậy Hoa Kỳ đã bị đưa vào cuộc chiến ngay cả khi ban đầu họ không bị ảnh hưởng trực tiếp cho đến khi Nhật Bản xâm chiếm Trân Châu Cảng.
Chúng ta sống trong một ngôi làng toàn cầu, và điểm mấu chốt đối với chúng ta là: Bạn muốn phe nào – chúng ta có muốn đứng về phía một quốc gia không? Chúng ta muốn loại hệ thống chính phủ nào? Tự do và dân chủ, vốn rất quan trọng đối với chúng ta, hay chính quyền độc tài?
Ứng cử viên tổng thống khi đó là Ferdinand Marcos Jr phát biểu tại một cuộc mít tinh vận động bầu cử dân chủ vào ngày 4 tháng 4 năm 2022. Ảnh: Facebook
Chà, chúng tôi đã chọn trở thành một nền dân chủ mở, vì người Philippines muốn có loại hệ thống đó ở đất nước chúng tôi, và đó thực sự là như vậy, và không thể là gì khác, phải không? Bất kỳ nhà lãnh đạo nào cũng sẽ không tham gia vào bất kỳ hình thức liên minh nào nếu cảm thấy điều đó không thực sự tốt cho đất nước.
Tôi có thể nói thẳng với bạn điều này, vị tổng thống mà chúng ta có ngay bây giờ, tin hay không thì tùy, ông ấy rất tập trung vào những gì ông ấy nghĩ là tốt nhất cho đất nước [và] ông ấy không có tham vọng nào khác ngoài việc làm điều tốt cho đất nước một cách rõ ràng lý do.
Và như tôi luôn nói, anh ấy tranh cử tổng thống vì anh ấy chỉ có một điều trong đầu: chứng minh rằng ở đây và rõ ràng là gia đình [Marcos] không phải như những gì mọi người đã tạo ra hoặc hình dung về họ. Anh ấy là một nhà lãnh đạo muốn làm phần việc của mình cho đất nước và anh ấy yêu Philippines.
Theo dõi Richard Javad Heydarian trên Twitter tại @richeydarian
https://asiatimes.com/2023/03/interview-the-man-behind-marcos-swift-shift-to-the-us/
Lê Văn dịch lại