Philippines, Trung Quốc xung đột về điểm nóng mới ở Biển Đông
Lo ngại gia tăng trước chuyến thăm Trung Quốc của Tổng thống Marcos vào dịp năm mới
YUICHI SHIGA và TOMOYA ONISHI, biên tập viên của Nikkei 28 tháng 12 năm 2022 14:08 JST
MANILA/HÀ NỘI – Quân đội Philippines đang tăng cường hiện diện ở Biển Đông sau các báo cáo về hoạt động xây dựng bãi chôn lấp mới và neo đậu của tàu Trung Quốc trong khu vực, có khả năng làm phức tạp chuyến thăm Bắc Kinh của Tổng thống Ferdinand Marcos Jr. bắt đầu từ ngày 3 tháng 1.
Các tàu đánh cá Trung Quốc, thực chất là tàu dân quân, đã tiến hành công việc bồi lấp tại 4 bãi đá ngầm xung quanh quần đảo Trường Sa, bao gồm Đá Eldad, nằm ở phía tây đảo Palawan, Bloomberg đưa tin vào tuần trước. Bộ Tư lệnh phía Tây (Wescom) của Lực lượng Vũ trang Philippines sau đó đã xác nhận sự hiện diện của các tàu Trung Quốc.
Các quốc gia từ lâu đã vướng vào tranh chấp lãnh thổ ở Biển Đông, với các sự cố thường xuyên như tàu Trung Quốc theo dõi một tàu tiếp tế của Hải quân Philippines xung quanh quần đảo Trường Sa trong tháng này.
Bộ Ngoại giao Philippines cáo buộc Trung Quốc vi phạm Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông được Bắc Kinh và Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á ký năm 2002, cũng như phán quyết năm 2016 của tòa trọng tài Liên hợp quốc ở The Hague rằng Trung Quốc không có cơ sở pháp lý để yêu sách quyền lịch sử đối với phần lớn Biển Đông.
Đại sứ quán Trung Quốc tại Philippines bác bỏ thông tin cho rằng công việc chôn lấp là “tin giả”.
Hoa Kỳ ngay lập tức đứng về phía Philippines, một trong những đồng minh quân sự của họ. Bộ Ngoại giao đưa ra một tuyên bố vào ngày 19 tháng 12, nói rằng Washington “ủng hộ việc Philippines tiếp tục kêu gọi Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa tôn trọng luật biển quốc tế ở Biển Đông.”
Quân đội Hoa Kỳ coi vị trí địa lý của Philippines có tầm quan trọng chiến lược. Nằm ở phía nam Đài Loan và dọc theo vành đai phía đông của Biển Đông, quần đảo này có thể cung cấp một khu vực dàn dựng nếu trường hợp khẩn cấp xảy ra ở eo biển Đài Loan.
Trong quá khứ, Hoa Kỳ đã ngầm đồng tình một cách hiệu quả với việc Trung Quốc chiếm đóng Bãi cạn Scarborough, nằm ở phía tây bắc Philippines và được Trung Quốc gọi là Đảo Hoàng Nham, cho phép Bắc Kinh thiết lập quyền kiểm soát hiệu quả đối với bãi cạn này.
Không giống như người tiền nhiệm, Rodrigo Duterte, người có lập trường hòa giải đối với Trung Quốc, Marcos nhấn mạnh rằng Philippines không có ý định nhượng bộ bất kỳ chủ quyền lãnh thổ nào của mình dưới áp lực từ nước ngoài.
Ông đã nói rằng không thể tổ chức đối thoại với Trung Quốc mà không đề cập đến vấn đề Biển Tây Philippines, cách gọi của chính phủ Philippines đối với Biển Đông. Nhưng không rõ liệu ông có thể giữ thái độ cứng rắn với Trung Quốc hay không, quốc gia kết hợp với Hồng Kông tạo thành thị trường xuất khẩu lớn nhất của quốc gia Đông Nam Á này.
Việt Nam cũng đang có dấu hiệu cảnh giác với Trung Quốc trong khi chú ý đến quan hệ kinh tế hữu nghị với nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.
Việt Nam được cho là đã tạo ra khoảng 1,7 km2 đất ở quần đảo Trường Sa vào nửa cuối năm 2022, theo Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế của Hoa Kỳ. Với việc tạo ra 2,2 km vuông trong thập kỷ qua, công việc rõ ràng đã được thực hiện với tốc độ chóng mặt trong năm nay.
Phó phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Việt Nam cho biết mọi hoạt động của Việt Nam ở khu vực Trường Sa đều dựa trên luật pháp quốc tế mà không đưa ra bình luận cụ thể về việc cải tạo đất.
Căng thẳng quân sự giữa Việt Nam và Trung Quốc trên Biển Đông đã không sôi sục trong những năm gần đây. Nhưng Việt Nam đã có nhiều động thái được cho là nhằm kiềm chế Trung Quốc. Chẳng hạn, hôm thứ Năm, họ đã đồng ý với Indonesia phân định ranh giới vùng đặc quyền kinh tế của họ trong vùng nước.
Trong số các quốc gia Đông Nam Á, Việt Nam, dưới sự cai trị độc đảng của Đảng Cộng sản Việt Nam, đang ngày càng trở nên quan trọng hơn đối với việc Trung Quốc luôn cảnh giác trước sự can thiệp có thể có của Hoa Kỳ. Trung Quốc có thể thể hiện lập trường cứng rắn hơn đối với toàn bộ khu vực nếu cảm thấy bất bình trước các động thái của Việt Nam.
https://asia.nikkei.com/Politics/International-relations/
Lê Văn dịch lại