Phân tích : Còn quá sớm để loại bỏ Junta của Myanmar
[internet image]
Ngày 16 tháng 12 năm 2023 0 Bình luận – Bởi Diễn đàn Đông Á
Bởi Andrew Selth
Vào cuối tháng 10, một liên minh gồm ba tổ chức vũ trang sắc tộc (EAO) đã phát động một cuộc tấn công lớn chống lại chế độ quân sự của Myanmar ở phía bắc đất nước. Ngay sau đó, các EAO và nhóm dân quân khác, bao gồm cả các thành viên của Lực lượng Phòng vệ Nhân dân đối lập (PDF), đã lợi dụng những khó khăn của chế độ bằng cách mở các mặt trận mới ở phía tây, phía đông và phía nam Myanmar.
Trước sự ngạc nhiên của nhiều người, lực lượng vũ trang của chính quyền (hay Tatmadaw) đã phải chịu một loạt thất bại nặng nề. Theo các bản tin chưa được xác nhận, ít nhất 4 căn cứ quân sự, tới 300 tiền đồn nhỏ hơn và một số thị trấn lớn đã rơi vào tay quân nổi dậy. Các liên kết thương mại và thông tin quan trọng với Trung Quốc và Ấn Độ đã bị cắt. Một lượng lớn vũ khí và đạn dược, trong đó có một số vũ khí hạng nặng, đã bị thu giữ.
Như Richard Horsey đã viết, những chiến thắng này tạo thành ‘thách thức chiến trường lớn nhất đối với quân đội kể từ cuộc đảo chính tháng 2 năm 2021’. Quả thực, đây có thể là những trở ngại đáng kể nhất đối với chính quyền trung ương ở Myanmar kể từ khi giành độc lập vào năm 1948. Kết quả là đã có sự thay đổi chiến lược trong cuộc nội chiến và cán cân quyền lực ở nước này.
Có lẽ, không thể tránh khỏi, những diễn biến này đã thúc đẩy hàng loạt câu chuyện trên các phương tiện truyền thông và trực tuyến, ca ngợi những thành công của quân nổi dậy. Myanmar được cho là đang ở “điểm bùng phát”. Các chuyên gia, nhà báo và nhà hoạt động cho rằng chính quyền đã ‘bị trọng thương’, ‘trong vòng xoáy chết chóc’, thậm chí ‘trên bờ vực sụp đổ’.
Cũng có một số tuyên bố cho rằng chính quyền đã mất quyền kiểm soát đất nước đang “trên bờ vực tan rã”. Hội đồng Quan hệ Đối ngoại kêu gọi chính phủ Hoa Kỳ chuẩn bị cho sự kết thúc của Quân đội Myanmar, điều mà một nhà phân tích dự đoán sẽ “sụp đổ từng đợt trên khắp đất nước”.
Các nhà bình luận khác chỉ ra những cuộc cải tổ nội các gần đây ở Naypyidaw, việc luân chuyển các vị trí cấp cao của Tatmadaw và việc bắt giữ một số tướng lĩnh tham nhũng, để mô tả một chế độ quân sự đang “tuyệt vọng” và phải đối mặt với tình trạng chia rẽ nội bộ tê liệt. Washington Post cảnh báo Mỹ “nên chuẩn bị cho sự sụp đổ”
Nhìn xa hơn, một số nhà quan sát cho rằng đã đến lúc “bắt đầu lên kế hoạch cho tương lai của quân đội Myanmar sau chiến tranh”. Một học giả thậm chí còn đưa ra ý tưởng về sự can thiệp của Liên Hợp Quốc, theo đường lối của Cơ quan Chuyển tiếp Liên Hợp Quốc tại Campuchia (UNTAC) vào năm 1992–93.
Những người ủng hộ phe đối lập theo dõi các sự kiện ở Myanmar có thể được tha thứ vì cảm thấy phấn chấn trước chuỗi thất bại gần đây của chính quyền. Một số câu trả lời của họ phản ánh yếu tố của chủ nghĩa chiến thắng, nhưng những tiên đoán lạc quan của họ dựa trên cơ sở vững chắc hơn những tuyên bố tương tự được đưa ra trong quá khứ.
Các EAO, được hỗ trợ bởi PDF và các lực lượng dân quân khác, đã đạt được mức độ thành công đáng kể. Vẫn còn những khác biệt về chính trị giữa họ, nhưng dường như họ đã đạt được mức độ hợp tác chưa từng có ở cấp độ quân sự. Điều này đã cho phép họ tiến hành các hoạt động chung và phối hợp trên 2/3 diện tích Myanmar, với những kết quả ấn tượng.
Mức độ hợp tác giữa các lực lượng nổi dậy của Myanmar là một trong những cơn ác mộng tồi tệ nhất của chính quyền. Đơn giản là Tatmadaw không có đủ nhân lực để duy trì sự hiện diện mạnh mẽ ở khắp mọi nơi hoặc tiến hành các hoạt động lớn ở nhiều nơi cùng một lúc. Việc di chuyển lực lượng tấn công cơ động tới các điểm rắc rối chính sẽ khiến các khu vực dễ bị tổn thương khác bị lộ.
Như đã nói, những dự đoán về sự sụp đổ sắp xảy ra của chính quyền quân sự là quá sớm. Nhiều thông tin dựa trên những nguồn hạn chế và thường chưa được xác minh, ở mức độ suy đoán khá cao và không có một chút mơ tưởng nào. Chính quyền chắc chắn đã bị suy yếu nghiêm trọng, nhưng còn quá sớm để xóa bỏ điều đó. Những tổn thất hoạt động gần đây, mặc dù đáng kể, nhưng không gây ra mối đe dọa hiện hữu.
Như Anthony Davis đã viết, không có lựa chọn nào tốt cho chính quyền. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là bất lực trong việc tập hợp lại và ứng phó với những diễn biến gần đây. Trong quá khứ, các tướng lĩnh Myanmar đã thể hiện tính thực dụng đáng kinh ngạc và khả năng sống sót ngay cả trong những hoàn cảnh khó khăn nhất. Không nên đánh giá thấp khả năng phục hồi của họ.
Bất chấp tất cả các vấn đề của mình, Tatmadaw là một lực lượng mạnh, được trang bị vũ khí tốt và được đào tạo bài bản nhưng vẫn gây trở ngại lớn cho mục tiêu đã đề ra của phong trào đối lập là thành lập một liên bang. Ví dụ, nhiều cái gọi là ‘căn cứ’ gần đây đã bị quân nổi dậy tràn ngập, đều nhỏ, thiếu người và bị quân nổi dậy đánh bại. Không phải tất cả các đơn vị Tatmadaw đều bị đánh bại dễ dàng.
Các lực lượng vũ trang dường như vẫn trung thành và gắn kết một cách hợp lý. Có những căng thẳng nội bộ và các vấn đề khác, nhưng, như Bertil Lintner đã viết, không có dấu hiệu nào cho thấy sự vi phạm nghiêm trọng về kỷ luật, một cuộc binh biến trong một đơn vị chiến đấu lớn hay những khác biệt không thể hòa giải giữa các thành phần trong bộ máy cưỡng chế của nhà nước, thuộc loại có thể dẫn đến đánh vần sự sụp đổ của chính quyền.
Ngoài ra, có khả năng quân nổi dậy sẽ tiếp cận quá mức
Ngoài ra, có khả năng quân nổi dậy sẽ vượt quá tầm kiểm soát hoặc một lần nữa rơi vào tình trạng bất hòa. Như tạp chí Economist đã viết năm ngoái, cũng có nguy cơ là phong trào phản kháng sẽ bắt đầu tin vào lời tuyên truyền của chính mình. Những tuyên bố khá phóng đại gần đây của những người ủng hộ nó và các nhà bình luận lặt vặt chỉ có thể làm tăng thêm vấn đề này
Tatmadaw đã phải vật lộn để chống lại vô số lực lượng du kích rải rác khắp đất nước và trong các thành phố. Tuy nhiên, nếu EAO và PDF bắt đầu tiến hành nhiều hoạt động thông thường hơn, sử dụng đội hình lớn hơn và cố gắng chiếm, giữ và quản lý lãnh thổ, thì họ sẽ trở nên dễ bị tổn thương hơn. Sức mạnh không quân, pháo binh và thiết giáp của chính quyền có hiệu quả nhất khi chống lại các mục tiêu như vậy.
Động lực hiện đang thuộc về lực lượng đối lập. Tuy nhiên, thời gian có thể đang ủng hộ chính quyền. Nó có quyền truy cập vào các nguồn lực kinh tế mà EAO và PDF không có. Ngoài ra, nó còn có các đồng minh bên ngoài để bảo vệ và bổ sung kho vũ khí và đạn dược. Các EAO và Chính phủ Đoàn kết Quốc gia trong bóng tối bị cô lập hơn, có nguồn lực hạn chế và bị chia rẽ trong nhiều vấn đề.
Như cộng đồng tình báo Hoa Kỳ đã quan sát, đối với chính quyền, đây là một cuộc đấu tranh sinh tồn. Các tướng không còn nơi nào khác để đi. Nếu họ đủ quyết tâm và tàn nhẫn, họ có thể tồn tại lâu dài, mặc dù phải trả giá đắt cho đất nước. Phong trào đối lập cũng đang tìm kiếm một chiến thắng quân sự toàn diện. Không bên nào đang dự tính một kết quả đàm phán.
Tất cả điều này cho thấy cần phải thận trọng hơn khi đánh giá tác động của những thắng lợi gần đây của quân nổi dậy.
Đôi nét về tác giả: Andrew Selth là giáo sư phụ trợ tại Viện Griffith Châu Á. Cuốn sách gần đây nhất của ông là A Myanmar Miscellany (Singapore : Nhà xuất bản ISEAS, đang in) Nguồn: Bài viết này được đăng bởi Diễn đàn Đông Á
https://bitly.ws/36n7j
[Lê Văn dịch lại]