Nước Mỹ hỗn loạn, Tổng thống Trump vẫn sẽ chiến thắng?
Trong bài «Donald Trump, Tổng thống hạnh phúc với sự hỗn loạn», L’Express đặt câu hỏi, trong đất nước đầy loạn lạc hiện nay, ông Trump đã bị mất kiểm soát chăng? Tuần san cảnh báo, đừng quên rằng Tổng thống đương nhiệm rất thích xung đột.
Các cuộc biểu tình chống kỳ thị chủng tộc tại Mỹ chiếm trang nhất và là hồ sơ chính của nhiều tuần báo kỳ này. Trang bìa của The Economist chạy hàng tựa lớn «Sức mạnh của phản kháng» trên nền đen, với hình vẽ một người da màu mang khẩu trang, trong tư thế quỳ gối. Cũng trên nền màu đen, Courrier International đăng ảnh một người biểu tình, chạy tựa «Nước Mỹ nổi dậy». L’Obs đưa ảnh chân dung nghệ sĩ da đen Pháp Omar Sy, người đã đưa ra lời kêu gọi chống bạo lực cảnh sát tuần trước. L’Express dự báo «Và rốt cuộc người thắng là Trump». Riêng Le Point kỳ này là số chuyên đề «Địa ốc: Nên sống ở đâu».
Hoa Kỳ, đất nước đang trên thùng thuốc súng
Hồ sơ của Courrier International trích dịch các bài viết của nhiều tờ báo Mỹ và Anh. The New York Times nói về « Một đất nước đang trên thùng thuốc súng ». Thất nghiệp hàng loạt, bất bình đẳng tăng lên do đại dịch, cực hữu không bị ngăn trở và tổng thống thì sẵn sàng đổ dầu vào lửa : tất cả khiến cho nước Mỹ có thể bốc lửa.
Financial Times cho rằng « Bị ám ảnh với việc tái đắc cử, ông Trump thu hút ngọn lửa » : với một tổng thống gây chia rẽ, mùa hè này tại nước Mỹ có thể hỗn loạn. The Atlantic nhận định, phong trào phản kháng sẽ không dừng lại, và có thể tác động đến cuộc bầu cử tổng thống ngày 03/11. Tờ Star Tribune tả lại đám tang hoành tráng của George Floyd, với sự tham dự của nhiều nhân vật nổi tiếng, trong bài viết mang tựa đề « Vinh danh một người khổng lồ ». Los Angeles Times kêu gọi một sự thay đổi triệt để trong xã hội Mỹ với bài « Chúng ta sẽ không đi thụt lùi ».
Wall Street Journal đặt câu hỏi, hàng ngàn tỉ đô la đổ ra cho phúc lợi xã hội đã thay đổi được gì ? Hầu như không có chuyển biến nào từ năm thập niên qua : nghèo khổ, tội phạm…vẫn phổ biến tại các khu phố đã nổ ra các vụ nổi dậy hồi năm 1968, nơi vẫn do phe Dân Chủ lãnh đạo. Thất bại của mô hình cánh tả khiến họ quay sang tố cáo sự thiếu vắng « công lý ». Chiến lược này đã thành công, với những người biểu tình ở Paris và Berlin giảng bài học đạo lý về phân biệt chủng tộc cho Hoa Kỳ. Người Mỹ dù bất kỳ màu da nào nghĩ gì về các sự kiện mới đây ? Không đơn giản là việc chọn lựa giữa Joe Biden và Donald Trump, mà tầm vóc vấn đề đã vượt quá hai nhân vật này.
Donald Trump lỗi hẹn với lịch sử ?
L’ Express cho rằng « Donald Trump đã lỡ hẹn với lịch sử ». Sau cái chết của công dân da đen George Floyd vì bị một cảnh sát đè nghẹt thở, tổng thống Hoa Kỳ lẽ ra đã phải đóng vai người tập hợp toàn dân, nhưng ông lại thổi bùng ngọn lửa phản kháng.
Hình ảnh các quân nhân canh gác quanh Nhà Trắng đã gây sốc cho không ít người Mỹ. Ngay cả Franklin Roosevelt sau vụ tấn công bất ngờ của Nhật ở Trân Châu Cảng tháng 12/1941 cũng đã từ chối cho xe tăng trấn giữ Tòa Bạch Ốc, vì không muốn mang lại ấn tượng một nền dân chủ bị bao vây. Nhưng tổng thống đương nhiệm không ngại điều này, vì ông thích hình ảnh một « tổng thống thời chiến ».
Lần này kẻ thù không còn là người tiến hành thủ tục truất phế ông Trump ở Quốc Hội hay Tập Cận Bình, mà là một phong trào không tên nhưng trải rộng trên toàn quốc. Còn 5 tháng nữa đến kỳ bầu cử tổng thống, ông Trump có thể nhìn nhận « mạng sống của người da đen cũng quan trọng », và cải cách ngành cảnh sát. Nhưng ông lại hướng về những người ủng hộ trung thành của mình, da trắng và bảo thủ, nhấn mạnh đến « luật pháp và trật tự », chỉ trích sự yếu kém của các thống đốc Dân Chủ.
Trong lịch sử Mỹ, cử tri không bao giờ thay đổi tổng thống khi đất nước đang trong tình trạng chiến tranh. Ông Lincoln tái đắc cử trong cuộc Nội Hoa Kỳ, Roosevelt khi khởi đầu Đệ nhị Thế chiến và George W.Bush đã đánh bại John Kerry trong cuộc xung đột Irak. Ông Trump hiểu điều này, và hôm 05/05 khẳng định người Mỹ « phải tự coi là những chiến binh », làm cho những người ủng hộ của ông rất hài lòng.
Tổng thống của sự hỗn loạn luôn sẵn sàng thượng đài
Trong bài « Donald Trump, tổng thống hạnh phúc với sự hỗn loạn », L’Express đặt câu hỏi, trong đất nước đầy loạn lạc hiện nay, ông Trump đã bị mất kiểm soát chăng ? Tuần san cảnh báo, đừng quên rằng tổng thống đương nhiệm rất thích xung đột.
Đối với nhà sử học Nicole Bacharan, « Donald Trump đưa chúng ta ra khỏi lãnh vực chính trị để bước vào tâm lý học », bởi vì ông sống với sự đối đầu thường trực. Sau vài từ hòa dịu về George Floyd, Trump liền đả kích người biểu tình là nổi dậy, tội phạm, vô chính phủ, chống phát-xít, khủng bố.
Giáo sư tâm lý Dan P.McAdams của trường đại học Northwertern giải thích, vị tổng thống này chỉ sống ở thì hiện tại, mỗi ngày đối với ông là một cuộc chiến mà ông phải chiến thắng bằng mọi phương tiện, kể cả dối trá. Trump thích sự hỗn loạn. Môi trường bất ổn tạo nên sức mạnh của ông : Trump chỉ ngủ có 5 tiếng đồng hồ mỗi ngày, và lao vào cuộc chiến trước các đối thủ, mở các mặt trận mới trên Twitter…trước khi địch thủ có thì giờ phân tích tình hình và tìm cách trả đũa. Sống bản năng và hời hợt, nên ông rất khó đoán, gây bối rối cho kẻ thù.
Tuy những tuyên bố gây chia rẽ đã làm một số người ủng hộ phân vân, nhưng giáo sư Steven Levitsky, trường đại học Havard ghi nhận : « Chỉ có những quân nhân về hưu mới dám phản đối tổng thống Trump ». Những ai chưa gì đã đặt dấu chấm hết cho ông là thiếu thận trọng, vì số những người ủng hộ Donald Trump nhiệt thành, chiếm đến 43% cử tri, không hề suy suyển. Ngược với những người tiền nhiệm, Donald Trump chưa bao giờ có tỉ lệ tín nhiệm cao hơn, nhưng cũng chưa xuống thấp hơn.
Theo Levitsky, số này vẫn sẽ bầu cho ông Trump dù từ đây cho đến tháng 11, số nạn nhân Covid-19 có vượt quá 200.000 người và kinh tế vẫn chưa vực dậy nổi. Nhà chính trị học Roger Smith, đại học Pennsylvania cho rằng Donald Trump thất bại trong ba lãnh vực : y tế, kinh tế và trật tự xã hội. Nhưng vị tổng thống không hề biết đến mệt mỏi sẵn sàng thượng đài trở lại, và cuộc tỉ thí còn lâu mới kết thúc.