Nga: Cuộc đảo chánh chấm dứt?
Đàn Chim Việt -25/06/20239Share on FacebookTweet on TwitterPrigozhin muốn cách chức 2 người này (Ảnh Blooberg)
Tóm tắt tình hình
Nếu có một bản tổng kết về tình hình ở Nga trong 24 giờ qua thì tổng kết này chẳng khác nào một bộ phim hình sự nhiều tập.
Yevgeny Prigozhin, một tội phạm nổi tiếng tàn ác, lãnh đạo nhóm lính đánh thuê Wagner, đã tuyên chiến với Bộ Quốc phòng Nga và đã tiến vào thành phốRostov-on-Don. Sau đó, ông ta đi tiếp về hướng bắc tới Moscow, mang theo yêu cầu cách chức Bộ trưởng Quốc phòng Sergei Shoigu và Tổng tham mưu trưởng Valery Gerasimov.
Cả thế giới theo dõi chuyến quay xe của Prigozhin trong lúc thủ đô nước Nga được đặt trong tình trạng báo động. Tổng thống Putin đã leo lên máy bay “tạm lánh” khỏi Moscow. Prigozhin và thuộc hạ chỉ còn cách Moscow 200 km, khoảng cách từ Hải Phòng đến Hà Nội.
Bỗng nhiên Prigozhin tuyên bố đã ký được một thỏa thuận cho nên, lần thứ nhì trong vòng 24 tiếng, ông ta lại quay xe để, theo lời ông, tránh đổ máu.
Phía chính phủ, qua lời Dmitry Peskov, phát ngôn viên của Tổng thống Nga, sẽ không truy tố Prigozhin, để yên cho ông ta sang lưu vong bên Belarus, các tay súng của Prigozhin được đặc xá nhưng phải ký giấy cam kết kể từ nay sẽ thuộc Bộ Quốc phòng của Shoigu.
Các lời bàn
Theo MSN, mặc dù Prigozhin tuyên bố không tiếp tục làm loạn vì muốn tránh đổ máu, nhưng rõ ràng, máu mà Prigozhin muốn tránh là máu của chính ông ta.
Trong vòng một ngày, Prigozhin đã từ một con sư tử dữ dằn biến thành một con cừu non, chấp nhận sống nốt quãng đời còn lại bên Belarus, chờ đợi sự trả thù của Putin mà ông khó tránh.
Tại sao Prigozhin làm loạn?
Tại thời điểm này, chúng ta chỉ có thể suy đoán rằng việc Bộ trưởng Shoigu muốn kiểm soát người của Prigozhin và giải tán lực lượng Wagner có thể là một trong những lý do khiến Prigozhin nổi loạn.
Mọi việc kết thúc nhanh chóng theo hướng bất lợi cho Prigozhin có thể là do các đồng minh của ông bên trong điện Kremli, những người hứa sẽ hợp tác với ông đã vì lý do nào đó đã rút lại sự hợp tác, có lẽ họ lạnh cẳng vào phút cuối, có lẽ số người hợp tác không đủ đông hoặc đơn giản là không có.
Prigozhin, xét cho cùng, không hẳn là một thiên tài quân sự hay một nhà ngoại giao; ông ta là một người thích bạo lực, kiêu ngạo, dễ xúc động, có thể đã hành động vì quá tự tin.
Putin đã thắng?
Rõ ràng là Putin đã bị tổn thương và vết thương này sẽ thành vết sẹo vĩnh viễn trong cuộc đời làm chính trị của ông. Thay vì tỏ thái độ cứng rắn của một nhà độc tài quyết đoán (hoặc thậm chí thái độ một ông trùm xã hội đen thường có với đám tay chân), Putin đã rời Moscow để bay về khu nghỉ ngơi Valdai, sau khi công bố một clip cho thấy có hơi tức giận và không còn tự tin như bình thường.
Có lẽ Putin lo lắng rất nhiều sẽ bị ám sát và vì vậy ông muốn tạm lánh cho đến khi thấy rõ hơn có những ai liên minh với Prigozhin.
Nhưng dù lý do có là gì đi nữa, việc đe dọa trừng trị Prigozhin, sau đó lại ngưng truy tố, và đi khỏi Moscow là một động thái trông có vẻ yếu ớt và vô tổ chức.
Việc tổng thống của một cường quốc phải hạ mình đàm phán trực tiếp với đầu bếp cũ của mình, là một sứ mất mặt quá lớn của Putin.
Ông ta đang yếu hơn bao giờ hết về mặt chính trị. Sa hoàng tân thời, mà không ai dám thách thức, không còn là người bất khả chiến bại. Không chỉ một mình Prigozhin quay xe mà Putin cũng quay, đang từ trừng trị kẻ phản quốc trở thành miễn khởi tố.
Những hình ảnh mà Putin gầy dựng từ bao lâu nay – tay đấu judo, cưỡi ngưa như bay, lái máy bay, bơi lội giữa trời lạnh căm căm… – đã biến mất.
Ông chủ Điện Kremlin đã phải thỏa thuận với một tội phạm – tương tư như bên Việt Nam, công an điều tra, viên kiểm sát, quan tòa phải đi năn nỉ Năm Cam. Trường hợp của Putin càng xấu hổ hơn khi phải đối phó với nhóm người vũ trang định lật đổ ông, trong lúc trong tay ông đang có đầy quân sĩ đang chiến đấu bên Ukraine.
Ra lệnh cho quân đội Nga tấn công bọn Wagner sẽ là một rủi ro rất lớn, nhất là khi bọn này có một số sĩ quan quân đội và chính trị gia của Nga ủng hộ, vì không ưa Putin đã đẩy nước Nga vào cuộc chiến tranh ở Ukraine.
Giết Prigozhin cũng có rủi ro cao, các tay súng Wagner sẽ đánh nhau to tóe lửa với quân đội chính quy, trong lúc chiến tranh với Ukraine đang bế tắc.
Vai trò của Tổng thống của Belarus?
Lúc đầu, việc đưa Tổng thống Alexander Lukashenko vào làm trung gian dường như là một lựa chọn kỳ quặc của Putin, nhưng nó có lý hơn một chút sau khi thỏa thuận được loan báo.
Nhà độc tài của Belarus tiếp tục giữ ghế nhờ sự ủng hộ của Nga nên không có lý do gì để phản bội Putin. Có thể Lukashenko hứa bảo đảm an toàn cho Prigozhin bằng một thái độ cụ thể nào đó.
Prigozhin cũng biết vào giây phút phải quyết định lựa chọn giữa Putin và mình, Lukashenko sẽ chọn Putin, nhưng hiện nay Prigozhin không còn chốn dung thân nào khác, ngoài Belarus. Chẳng lẽ phải sang Syria hoặc các nước châu Phi từng có mặt các tay súng Wagner đánh thuê?
Thay lời kết?
Prigozhin đã thay đổi môi trường chính trị Nga trong lúc có cuộc chiến của Putin ở Ukraine.
Cuộc nổi loạn của Prigozhin và ảnh hưởng của nó sẽ kéo dài, nhưng ông ta sẽ sống ở Belarus bao lâu – hoặc sống sót ở Belarus – để xem phần còn lại của cuộc chiến tranh diễn ra như thế nào thì không rõ ràng.
Hai phe có thể không ai thắng ai, nhưng cuộc đảo chánh hụt sẽ tạo cơ hội để Ukraine gia tăng phản công trong thời gian Putin sắp xếp lại nội bộ và lấy lại tinh thần.
Về phía Mỹ, ngành tình báo đã thu thập thông tin vào giữa tháng 6 cho thấy Prigozhin đang lên kế hoạch hành động vũ trang chống lại Bộ quốc phòng Nga, mà từ lâu Prigozhin đã cáo buộc là gây ra cuộc chiến ở Ukraine. Tình báo Mỹ đã thông báo khẩn cấp cho Tòa Bạch Ốc để không mất cảnh giác. Đối với Mỹ, không chắc Prigozhin đã khá hơn Putin, nhất là khi nói đến chuyện nắm nút bấm vũ khí hạt nhân.
(Tổng hợp theo MSN và WP)