Myanmar: Phe đảo chính trông mong những nước nào ủng hộ?
2/2/21 – Một ngày sau chính biến ở Myanmar, báo chí phương Tây đặt câu hỏi liệu phe đảo chính do quân đội cầm đầu sẽ tìm được sự ủng hộ từ nước ngoài cho động thái nắm quyền lực của họ trong trường hợp bị quốc tế chế tài, trừng phạt.
Hôm thứ Ba, 02/02/2021, hãng Reuter trong một bài viết đặt vấn đề ở Trung Quốc, liệu Myanmar hậu đảo chính có khả năng tìm được sự ủng hộ nếu các lệnh trừng phạt có hiệu lực hay không, viết:
“Ba tuần trước khi chỉ huy quân đội Myanmar lên nắm quyền trong một cuộc đảo chính, ông đã gặp nhà ngoại giao hàng đầu của chính phủ Trung Quốc trong một cuộc trao đổi chỉ ra sự hỗ trợ tiềm năng khi Myanmar đối mặt với viễn cảnh các lệnh trừng phạt mới của phương Tây.
“Bộ Ngoại giao Trung Quốc ghi nhận mối quan hệ “hữu nghị anh em” khi Ủy viên Quốc vụ Vương Nghị gặp gỡ vào tháng trước tại thủ đô của Myanmar với Tổng tư lệnh quân đội, Thượng tướng Min Aung Hlaing, khiến ông trở thành một trong những quan chức nước ngoài cuối cùng đến thăm trước cuộc đảo chính.
“Trung Quốc đánh giá cao việc quân đội Myanmar coi phục hồi quốc gia làm sứ mệnh của mình,” Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc được Reuters trích thuật phát biểu vào thời điểm đó.
Theo quan sát của Reuters, kể từ cuộc đảo chính diễn ra vào đầu ngày thứ Hai và vụ bắt giữ nhà lãnh đạo dân cử Aung San Suu Kyi, Trung Quốc phần lớn giữ im lặng và chỉ nói rằng “hy vọng vào sự ổn định” ở một quốc gia mà Trung Quốc là đối tác thương mại ‘thống trị’, một nhà đầu tư lớn và là ‘đối trọng’ trong nhiều năm khi mà chính quyền quân sự của Myanmar bị phương Tây gây áp lực do đàn áp dân chủ.
Reuters cũng trích dẫn ý kiến từ giới phân tích tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) có trụ sở tại Washington cho rằng: “Trung Quốc sẽ rất vui khi điều chỉnh lại cam kết của mình để nhận ra những thực tế mới trên thực tế.
“Điều đó có thể sẽ làm dịu đi đòn trừng phạt của bất kỳ lệnh trừng phạt nào của Hoa Kỳ, điều mà Min Aung Hlaing chắc chắn đã lường trước và bác bỏ”.
Lệnh trừng phạt sẽ được nối lại?
Hôm thứ Hai, nhật báo Anh The Guardian, trong bài viết với tựa đề ‘Đảo chính Myanmar: Joe Biden đe dọa nối lại lệnh trừng phạt’ cho biết:
“Tổng thống Mỹ kêu gọi sự đoàn kết quốc tế trong việc đối đầu với các tướng lĩnh nắm quyền tại Myanmar.
“Ông Joe Biden đã đe dọa sẽ nối lại các lệnh trừng phạt đối với Myanmar sau cuộc đảo chính quân sự và đình chỉ nền dân chủ, đồng thời kêu gọi sự đoàn kết quốc tế để đối đầu với các tướng lĩnh của đất nước.”
Nhật báo Anh dẫn lời tân Tổng thống Mỹ nói trong một tuyên bố:
“Hoa Kỳ đã gỡ bỏ các lệnh trừng phạt đối với Miến Điện trong thập kỷ qua dựa trên sự tiến bộ đối với dân chủ.
“Việc đảo ngược tiến trình đó sẽ đòi hỏi phải xem xét lại ngay lập tức các đạo luật và cơ chế xử phạt của chúng tôi, tiếp theo là các hành động thích hợp.”
Quân đội Myanmar ngay lập tức đã nắm quyền sau cuộc đảo chính khi bà Aung San Suu Kyi bị bắt giữ hôm 01 tháng Hai.
Vẫn theo The Guardian, Mỹ đã dỡ bỏ các lệnh trừng phạt đối với Myanmar vào tháng 10/2016 sau khi nước này tổ chức bầu cử, thành lập chính phủ dân sự và thực hiện các bước đi khác nhằm khôi phục nền dân chủ, mặc dù các lệnh trừng phạt vẫn còn nhằm vào một số sĩ quan quân đội.
“Hoa Kỳ sẽ đứng lên đấu tranh cho nền dân chủ ở bất cứ nơi nào bị tấn công,” Tổng thống Biden được nhật báo Anh dẫn lời, tuyên bố thêm
“Và cộng đồng quốc tế nên cùng nhau lên tiếng để thúc ép quân đội Miến Điện từ bỏ ngay quyền lực mà họ đã nắm giữ, trả tự do cho các nhà hoạt động và các quan chức mà họ đã giam giữ, dỡ bỏ tất cả các hạn chế viễn thông, và kiềm chế bạo lực đối với dân thường.”
Cũng hôm thứ Hai, theo báo chí phương Tây, thư ký báo chí Nhà Trắng Jen Psaki mặc dù không cho biết liệu các biện pháp khác ngoài các biện pháp trừng phạt có đang được xem xét hay, song bà nói thêm rằng Mỹ đang “tham vấn chuyên sâu ở nhiều cấp độ” với các đồng minh và đối tác của mình trên khắp thế giới.
Cả Trung Quốc và Nga sẽ giúp?
Từ Úc, một trong các quốc gia phương Tây sớm nhất có phản ứng về vụ đảo chính, hôm thứ Ba, 02/2, báo The Australian nhận định thêm:
“Tình cảm chống Trung Quốc vẫn mạnh mẽ ở Myanmar, nơi người dân phẫn nộ với những người gốc Hoa di cư vào nước này và không quên sự can thiệp của Bắc Kinh vào các cuộc xung đột sắc tộc dọc theo biên giới đất liền dài 2.200 km của họ.
“Tuy nhiên với việc Myanmar có thể sẽ phải đối mặt với các lệnh trừng phạt kinh tế mới và sự bất ổn của đất nước có thể sẽ không khuyến khích đầu tư của phương Tây hơn nữa, Myanmar chắc chắn sẽ cần phụ thuộc nhiều hơn vào Trung Quốc để hỗ trợ kinh tế.”
Và ‘gã khổng lồ’ viễn thông Trung Quốc Huawei hiện đang xây dựng mạng viễn thông 5G của Myanmar trước sự phản đối của Mỹ.
Về khía cạnh chính trị, bang giao quốc tế liên quan Myanmar, nhật báo Úc bình luận thêm:
“Trung Quốc đã chứng tỏ là một đồng minh vô giá của Myanmar, sử dụng ghế thường trực trong Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc để che chắn nước này khỏi sự chỉ trích quốc tế.
“Trung Quốc và Nga, cả hai thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, dự kiến sẽ đóng vai trò cản trở trong cuộc họp kín của Hội đồng Bảo an vào thứ Ba để thảo luận về các biện pháp trừng phạt tiềm năng đối với các tướng lĩnh Myanmar.”
Theo The Autralian, hai cường quốc này đều là những nhà cung cấp vũ khí chính cho quân đội Myanmar và không chỉ Trung Quốc mà cả Nga đã có tiếp xúc với phe quân sự Myanmar trước chính biến.
“Các phái viên từ cả hai nước đã gặp Tướng Min Aung Hlaing ở Myanmar chỉ vài tuần trước cuộc đảo chính, làm dấy lên suy đoán rằng ông tìm kiếm sự đảm bảo về sự hỗ trợ từ những người ủng hộ chủ chốt.”
Và nhật báo Úc dẫn lời Giáo sư Damien Kingsbury, một chuyên gia về Myanmar và bang giao quốc tế của Đại học Deakin, nói rằng Trung Quốc có thể không nhất thiết phải muốn thấy một cuộc đảo chính vì sự bất ổn mà nó sẽ tạo ra.
“Nhưng nếu có một sự lựa chọn giữa Myanmar rời xa Trung Quốc hay một cuộc đảo chính, thì tôi nghĩ Trung Quốc sẽ ủng hộ hành động quân sự để đảm bảo họ duy trì liên minh kinh tế và chiến lược rất chặt chẽ,” báo Úc The Australian dẫn lời chuyên gia nêu nhận định.