Mỹ cảnh báo TC không khiêu khích sau phán quyết về Biển Đông – TC dọa rút khỏi UNCLOS nếu thua vụ kiện Biển Đông
Minh Anh 23-6-2016
Một quan chức Bộ Ngoại giao Mỹ ngày 22/6 cảnh báo TC không nên “hành động khiêu khích thêm” sau khi Tòa án Trọng tài Thường trực ra phán quyết về vụ kiện ở Biển Đông. Tòa án Trọng tài Thường trực (PCA) dự kiến sẽ ra phán quyết về vụ kiện do Philippines khởi xướng với những tuyên bố chủ quyền của TC ở Biển Đông. Bà Colin Willet, Phó trợ lý ngoại trưởng Mỹ phụ trách khu vực Đông Á, nói Washington đang làm việc với các đồng minh và đối tác trong khu vực để bảo đảm một lập trường thống nhất. “Mỹ có rất nhiều kế hoạch để đối phó với bất kỳ động thái nào của TC trong khu vực”, bà Willet khẳng định. Tuy không dự đoán kết quả vụ kiện, bà Willet nhấn mạnh “việc TC không nên có thêm hành động khiêu khích nào cũng chính là vì lợi ích của nước này”. Phó trợ lý ngoại trưởng Mỹ nói quan điểm của Washington là phán quyết của PCA ràng buộc đối với tất cả các bên. Nữ quan chức ngoại giao Mỹ cũng từ chối trả lời về cách đối phó của Mỹ nếu Bắc Kinh kiên quyết không tuân thủ phán quyết. “Tôi nghĩ rằng đây là giai đoạn vô cùng quan trọng không chỉ với Mỹ, mà với cả khu vực. Mỹ hy vọng TC sẽ xem phán quyết là cơ hội để tái khởi động những cuộc thảo luận nghiêm túc với các nước láng giềng”. Trước việc TC tuyên bố hơn 40 quốc gia đã ủng hộ lập trường của Bắc Kinh về vụ kiện, bà Willet nói “có nhiều điều đáng nghi ngờ về nhóm này”. Đến nay, Trung tâm nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS, Mỹ) cho biết chỉ 8 nước đã công khai ủng hộ quan điểm của Bắc Kinh, trong đó có Niger, Afghanistan và Niger… Trước đó, ngày 20/6, Kyodo dẫn các nguồn tin ngoại giao cho biết một quan chức TC lớn tiếng với các nhà ngoại giao ASEAN rằng, họ không loại trừ việc rút khỏi Công ước Liên Hợp Quốc về Luật biển (UNCLOS) năm 1982 nếu phán quyết của PCA “trái với nền tảng vị thế” của Bắc Kinh. Nhiều chuyên gia tin rằng phán quyết của PCA sẽ tạo bất lợi cho phía TC. Bắc Kinh luôn khăng khăng sẽ không chấp nhận và không tôn trọng phán quyết của PCA dù TC là một thành viên của UNCLOS từ năm 1996. Ngày 22/1/2013, Philippines đệ đơn lên PCA, kiện cách TC giải thích và áp dụng UNCLOS năm 1982. Tòa quốc tế sẽ ra phán quyết cuối cùng ngày 7/7, trong đó nêu rõ cách giải thích của TC về “đường lưỡi bò” có hay không phù hợp UNCLOS. Trong diễn biến liên quan, Ủy ban Châu Âu (EC) ngày 22/6 giới thiệu một dự thảo về chính sách của Liên minh châu Âu với TC trong 5 năm tới. Tuy không lên án trực tiếp đối tác thương mại quan trọng này, EU nêu rõ sẽ phản đối “các hành động đơn phương làm thay đổi hiện trường và gia tăng căng thẳng”. Dự thảo nhấn mạnh, EU mong muốn duy trì tự do hàng hải và hàng không tại Biển Đông và biển Hoa Đông. Các thành viên EU sẽ phải thông qua dự thảo này.
TC dọa rút khỏi UNCLOS nếu thua vụ kiện Biển Đông
Bắc Kinh chỉ trích Philippines đơn phương kiện TC lên PCA và phá vỡ các thỏa thuận trước đây giữa hai nước nhằm giải quyết tranh chấp lãnh thổ thông qua đàm phán song phương. TC thậm chí còn nói Mỹ “không có quyền nói về vụ kiện của Tòa Trọng tài” vì Washington không tham gia ký UNCLOS. Bắc Kinh cáo buộc Mỹ cùng các đồng minh trong khu vực đang tìm cách “kiềm chế tầm ảnh hưởng ngày càng tăng của Bắc Kinh” trong luật pháp quốc tế. TC ngang ngược tuyên bố chủ quyền với 80% diện tích Biển Đông thông qua yêu sách “đường 9 đoạn” hay “đường lưỡi bò”. Nước này cũng liên tục bồi lấp, xây dựng trái phép các cơ sở hạ tầng trên các đảo nhân tạo và âm mưu quân sự hóa Biển Đông. Ngày 22/1/2013, Philippines đệ đơn lên PCA, kiện cách TC giải thích và áp dụng UNCLOS năm 1982. Tòa quốc tế sẽ ra phán quyết cuối cùng ngày 7/7, trong đó nêu rõ cách giải thích của TC về “đường lưỡi bò” có phù hợp hay không phù hợp UNCLOS. Nhiều tháng trước khi PCA ra phán quyết, TC liên tục rêu rao rằng nước này hiện nhận được sự ủng hộ từ 60 nước trong vụ kiện yêu sách “đường lưỡi bò”. Tuy nhiên, theo Diplomat, Bắc Kinh còn không biết rõ cụ thể đó là những nước nào. Cho tới nay, chỉ 8 quốc gia công khai đứng về phía TC trong vụ này, gồm Afghanistan và Lesotho (châu Phi) là hai nước không tiếp giáp biển. Các nước khác trong danh sách gồm: Gambia, Kenya, Niger, Sudan, Togo, Vanuatu, theo WSJ. Trong diễn biến mới nhất, Thủ tướng Campuchia Hun Sen ngày 20/6 tuyên bố nước này “không ủng hộ” phán quyết của PCA. “Đây không phải là vấn đề pháp lý, nó hoàn toàn mang động cơ chính trị. Tôi sẽ không hỗ trợ bất kỳ phán quyết của tòa án”, ông Hun Sen cho hay. Thủ tướng Campuchia cũng nhấn mạnh rằng, vụ kiện là “âm mưu chính trị giữa một số quốc gia và tòa án”. Theo AFP, ông Hun Sen đã tỏ ra “giận dữ” khi các phương tiện truyền thông quốc tế đưa tin, Campuchia cùng với Myanamar, Lào đứng sau việc ASEAN phải rút lại tuyên bố chung về Biển Đông tại Hội nghị Đặc biệt Ngoại trưởng ASEAN – TC tại Côn Minh, Vân Nam hồi tuần trước. Ông gọi việc này là “không thể chấp nhận”. “Như thế rất không công bằng với Campuchia. Một số nước đang sử dụng Campuchia để chống TC”, thủ tướng Campuchia nói.