Một siêu cường tự tin hay không an toàn? Phản ứng của Bắc Kinh nếu Pelosi đến Đài Loan có thể giải thích
Chuyến thăm tiềm năng diễn ra vào thời điểm nhạy cảm về mặt chính trị và Chủ tịch Tập Cận Bình sẽ ‘muốn kiểm soát’ những gì được coi là một hành động khiêu khích, nhà quan sát nhận định
Trong khi tình hình căng thẳng, nó được cho là sẽ không biến thành xung đột quân sự và ổn định được coi là ưu tiên của đảng trước thềm đại hội.
Shi Jiangtao Published: 2 Aug, 2022
If US House Speaker Nancy Pelosi goes to Taiwan, she will be the highest-ranking US official to visit the island in 25 years. Photo: Bloomberg
Chuyến thăm Đài Loan tiềm năng của Chủ tịch Hạ viện Hoa Kỳ Nancy Pelosi có thể làm xấu đi mối quan hệ Mỹ-Trung đang gặp khó khăn, nhưng các nhà quan sát cho rằng khó có khả năng thay đổi chương trình nghị sự của Bắc Kinh trước một cuộc cải tổ lãnh đạo chủ chốt.
Tình hình căng thẳng trên eo biển Đài Loan dự kiến sẽ không biến thành xung đột quân sự hoặc tác động đến kế hoạch của Chủ tịch Tập Cận Bình trong việc đảm bảo nhiệm kỳ thứ ba khi Đảng Cộng sản cầm quyền tổ chức đại hội hai thập kỷ vào mùa thu.
Tình cảm dân tộc chủ nghĩa đang dâng cao ở Trung Quốc đại lục và Bắc Kinh đã cảnh báo về “các biện pháp mạnh mẽ” nếu Pelosi tiếp tục chuyến đi. Các nhà quan sát cho rằng phản ứng của họ nếu bà ấy đến thăm sẽ là dấu hiệu cho thấy Trung Quốc của ông Tập tự tin đến mức nào.
Chủ tịch Hạ viện Hoa Kỳ Nancy Pelosi gặp Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long vào thứ Hai. Ảnh: Handout qua Reuters
Chuyến thăm của Pelosi tới hòn đảo tự trị – mà Bắc Kinh tuyên bố chủ quyền và thề sẽ kiểm soát, bằng vũ lực nếu cần – được cho là một phần trong chuyến công du châu Á của cô bắt đầu tại Singapore vào thứ Hai.
Nhưng cô vẫn chưa xác nhận liệu Đài Loan có trong hành trình hay không, bao gồm Malaysia, Hàn Quốc và Nhật Bản.
Đài Loan là một vấn đề quá nhạy cảm đối với Bắc Kinh – đặc biệt là việc bán vũ khí của Mỹ và tăng cường trao đổi chính thức với Washington, vốn không có quan hệ chính thức với Đài Bắc.
Trong một cuộc điện đàm vào tuần trước, ông Tập đã nói với Tổng thống Joe Biden rằng Mỹ nên tuân thủ nguyên tắc một Trung Quốc và “những kẻ đùa giỡn với lửa sẽ bị tiêu diệt bởi nó”. Biden cố gắng trấn an ông Tập rằng chính sách của Mỹ đối với Đài Loan không thay đổi, nhưng nói rằng Washington phản đối các nỗ lực đơn phương nhằm thay đổi hiện trạng hoặc phá hoại hòa bình và ổn định trên eo biển.
Nếu Pelosi đến thăm Đài Loan, cô ấy sẽ là quan chức cấp cao nhất của Hoa Kỳ làm như vậy trong vòng 25 năm. Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị cho biết họ sẽ vượt qua “ranh giới đỏ” của Bắc Kinh, trong khi quân đội tổ chức các cuộc tập trận bắn đạn thật vào cuối tuần ngoài khơi tỉnh Phúc Kiến – ngay đối diện với Đài Loan.
Nó diễn ra vào thời điểm nhạy cảm về mặt chính trị đối với Bắc Kinh. Ông Tập được cho là sẽ bước vào nhiệm kỳ lãnh đạo thứ ba mang tính đột phá tại đại hội đảng, nhưng các biện pháp kiểm soát khắc nghiệt của Covid-19 đã khiến nền kinh tế gặp khó khăn và quan hệ với phương Tây đang đi xuống vì sự quyết đoán của Trung Quốc và sự ủng hộ ngầm đối với cuộc xâm lược của Nga đối với Ukraina.
Một nhà phân tích chính trị tại đại lục quen thuộc với suy nghĩ của Bắc Kinh cho biết ưu tiên là tránh bất kỳ sự gián đoạn lớn nào đối với mối quan hệ của Hoa Kỳ trước thềm đại hội đảng.
“Mối quan hệ giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ không thể xấu đi hơn nữa và đó là giọng điệu của đảng trước khi [chuyến đi Đài Loan tiềm năng của Pelosi được báo cáo],” nhà phân tích không muốn nêu tên do tính nhạy cảm của vấn đề. “Bắc Kinh lo ngại nghiêm trọng về tình hình leo thang, đặc biệt là trong trường hợp xảy ra xung đột.”
George Magnus, nhà kinh tế và cộng sự nghiên cứu tại Trung tâm Trung Quốc của Đại học Oxford, cho biết Bắc Kinh và Washington đang ở trong tình thế khó khăn.
Ông nói: “Chuyến thăm có mục đích của [Pelosi] tới Đài Loan được Trung Quốc coi là hành động hạ bệ, còn Mỹ thì coi đó là hành động vũ trang hóa chuyến đi của một chính trị gia cấp cao,” ông nói. “Cả hai dường như đều cảm thấy có nghĩa vụ phải phản ứng và chống lại, tương ứng.”
Magnus cho biết ông Tập sẽ “muốn tỏ ra kiểm soát và kiên quyết trong việc xử lý những gì được coi là hành động khiêu khích” khi đối mặt với những thách thức trong và ngoài nước khi ông đang tìm kiếm một nhiệm kỳ khác tại đại hội đảng.
“Mặc dù tôi nghĩ rằng việc ông ấy từ bỏ cương vị nguyên thủ quốc gia và đảng có nguy cơ nghiêm trọng, nhưng việc không đứng lên chống lại Mỹ có thể làm suy yếu địa vị và quyền tự do điều động của ông ấy, đồng thời có thể khuyến khích các đối thủ của ông ấy bây giờ hoặc trong thời kỳ của ông ấy. kỳ hạn mới. ”
Shi Yinhong, một chuyên gia quan hệ quốc tế tại Đại học Renmin, không hy vọng bất kỳ biện pháp trả đũa nào mà Bắc Kinh thực hiện có thể dẫn đến xung đột quân sự.
Ông nói: “Bất chấp những dấu hiệu đáng ngại hơn, tình hình cơ bản của vấn đề Đài Loan nên được coi là ổn định ở mức đáy của nó,” ông nói. “Họ đã thiết lập khá vững chắc… điểm mấu chốt của mỗi bên và sẽ tin chắc rằng xung đột quân sự phải được tránh tuyệt đối cho đến khi hoặc trừ khi nó được yêu cầu tuyệt đối.”
Nhưng Shi cho rằng quan hệ song phương sẽ xấu đi, và nói rằng “khả năng xung đột ngẫu nhiên đã tăng lên đáng kể”.
Đối với Bắc Kinh, tình huống tốt nhất sẽ là nếu Pelosi hủy chuyến đi.
“Đó sẽ là một chiến thắng lớn đối với ông Tập vì ông ấy có thể khẳng định công lao đã ngăn chặn thành công chuyến thăm và tái khẳng định điểm mấu chốt về vấn đề Đài Loan – rằng những người như Pelosi không được phép đến thăm,” Deng Yuwen, một cựu biên tập viên của tờ Study Times, một cơ quan ngôn luận của đảng, cho biết.
Nhưng ngay cả khi cô ấy đi, đó có thể là một chuyến đi không chính thức – và đó sẽ là một chiến thắng cho Bắc Kinh, theo Alfred Wu, phó giáo sư tại Trường Chính sách Công Lý Quang Diệu thuộc Đại học Quốc gia Singapore.
“Chủ nghĩa dân tộc và sự ủng hộ đối với ông Tập ở Trung Quốc đang mạnh mẽ hơn bao giờ hết. Người dân Trung Quốc bình thường cảm thấy rằng ông Tập rất mạnh mẽ khi ông có thể thao túng tuyên truyền trong nước thành một câu chuyện mà ông đã khiến Mỹ sợ hãi và những gì có thể là một chuyến thăm chính thức đã được thay đổi thành một chuyến thăm không chính thức, ”ông nói.
Wu cho biết Bắc Kinh sẽ cố gắng tránh một phản ứng thái quá có nguy cơ xảy ra xung đột quân sự với Washington chỉ vài tháng trước đại hội đảng.
Ông nói: “Điều mà ông Tập muốn là một câu chuyện cho thấy Trung Quốc mạnh hơn Mỹ và ông ấy đang nắm quyền chỉ huy – đây là điều mà Bắc Kinh muốn. “Mọi thứ ở Trung Quốc hiện nay đều liên quan đến việc [ông Tập bỏ thầu] nhiệm kỳ thứ ba và đó là chương trình nghị sự hàng đầu. Ông Tập sẽ hét to hơn khi lên án Mỹ để cho khán giả trong nước thấy rằng ông ấy mạnh mẽ.
Dali Yang, một nhà khoa học chính trị của Đại học Chicago, cũng nói rằng trong khi chuyến thăm của Pelosi có thể làm trầm trọng thêm căng thẳng với Washington, đó có thể không phải là tin xấu đối với ông Tập.
Ông nói: “Một thách thức bên ngoài thường giúp đảng củng cố quân đội và nhấn mạnh vai trò lãnh đạo của đảng, đồng thời giúp sự nghiệp của các nhà lãnh đạo có tinh thần dân tộc và chương trình thống nhất đất nước,” ông nói thêm rằng ông Tập sẽ phải “giữ tình hình trong tầm kiểm soát” .
“Thế giới biết mục đích của chuyến thăm là khiêu khích. Điều mà người ta vẫn chưa xác định được là liệu Trung Quốc có phải là một siêu cường tự tin hay là một quốc gia không an toàn và dễ bị xáo trộn” Gal Luft, Viện Phân tích An ninh Toàn cầu
Yun Sun, một thành viên cấp cao tại Trung tâm Stimson có trụ sở tại Hoa Kỳ, cho biết bất chấp những lời đe dọa sử dụng vũ lực quân sự của Bắc Kinh, ưu tiên là sự ổn định trước thềm đại hội đảng.
“[Chuyến thăm của Pelosi] sẽ không gây nguy hiểm cho kế hoạch của ông Tập [để tiếp tục nhiệm kỳ thứ ba] miễn là chiến tranh không nổ ra,” cô nói. “Điều đó thật đáng xấu hổ đối với anh ấy, nhưng sự bất ổn sẽ là một yếu tố rủi ro lớn hơn đối với anh ấy vào thời điểm này.”
Theo Gal Luft, đồng giám đốc Viện Phân tích An ninh Toàn cầu có trụ sở tại Washington, nếu chuyến đi diễn ra, Bắc Kinh có thể phản ứng bằng cách bắn tên lửa về hướng Đài Loan và gửi thêm máy bay chiến đấu đến gần hòn đảo.
Nhưng ông nói rằng không có lý do gì để Trung Quốc phản ứng thái quá. “Tập là nhà lãnh đạo quyền lực nhất kể từ thời Mao – tại sao ông ấy lại phải phản ứng với điều này?” Luft nói.
“Để chắc chắn, bộ máy đảng sẽ cố gắng tận dụng chuyến thăm như vậy, nhưng một phản ứng thái quá đối với chuyến thăm của một người ở vị trí thứ 10, người sẽ sớm bị đuổi khỏi công việc diễn giả của cô ấy… sẽ chỉ là một dấu hiệu của sự bất an, mời gọi thêm như nhau, ”anh nói.
“Sự tự tin là khả năng kiềm chế khi đối mặt với những hành động khiêu khích và thiếu tôn trọng. Thế giới biết mục đích của chuyến thăm là khiêu khích. Điều vẫn chưa thể xác định là liệu Trung Quốc có phải là một siêu cường tự tin hay là một quốc gia không an toàn và dễ bị xáo trộn ”.
Báo cáo bổ sung của Amber Wang và Jun Mai
https://www.scmp.com/news/china/diplomacy/article/3187350/confident-superpower-or-insecure-beijings-reaction-if-pelosi?module=lead_hero_story&pgtype=homepag
Lê Văn dịch lại