Kiev có giành được thế thượng phong?
Quân đội Ukraine bắt đầu tấn công phe thân Nga ở miền Đông
Theo BBC – David Stern – BBC News, Odessa – 13:17 GMT – Thứ Hai, 5 tháng 5, 2014
Lực lượng của chính phủ Ukraine bắt đầu thách thức phe bạo lực thân Nga ở miền Đông một cách tích cực hơn – và lần đầu tiên họ bắt đầu ở vào thế thắng trong công cuộc giành lại lãnh thổ.
Sau mấy trận đánh ở bên trong và xung quanh Kramatorsk, quân lính ủng hộ Kiev đã chiếm cứ đài truyền hình địa phương và các tòa nhà của lực lượng an ninh.
Ở các nơi khác trên miền Đông, đấu tranh cũng nổi dậy. Có tin báo về cuộc đụng độ gần Andreevka, Kostyantynivka và căn cứ quân nổi dậy ở Sloviansk.
Có vẻ như chính phủ cuối cùng cũng đấu lại quân ly khai, nhưng liệu họ có giành được thế thượng phong?
Và liệu, rất nhiều người đặt ra câu hỏi này, chiến dịch dùng đến vũ lực có giúp thống nhất đất nước, hay sẽ gây chia rẽ sâu sắc hơn và có thể tạo ra tiền đề để Nga xâm lược?
Cuối cùng thì, các tay súng thân Nga vẫn kiểm soát các thị trấn và tòa nhà công quyền trên khắp vùng Đông Ukraine.
Và với mỗi bước tiến của quân chính phủ, ở nơi khác lại có những bước lùi.
Lực lượng bất trung?
Trong 24 giờ qua, lực lượng dân quân thân Nga đã tấn công tòa thống đốc ở Donetsk. Ở cảng phía Nam Mariupol, họ cũng lục soát một ngân hàng và căn cứ của đảng chính trị Tổ quốc, do cựu Thủ tướng Yulia Tymoshenko dẫn dắt.
Ngoài ra, các địa điểm trước đây được coi là khá ổn định, giờ biến thành điểm nóng.
Thành phố Odessa, vốn vẫn bình yên và vui vẻ, nay như khối thuốc pháo, sau khi xảy ra đụng độ trên đường phố giữa các nhà hoạt động ủng hộ Nga và nhóm ủng hộ Ukraine hôm thứ Sáu 02/05 khiến hơn 40 người chết.
Đa số thiệt mạng là những người thân Nga bị kẹt trong tòa nhà thương mại đang bốc cháy.
Vụ đụng độ nhấn mạnh sự thụ động – và có lẽ là cả sự bất trung – của lực lượng cảnh sát Ukraine, những người khoanh tay đứng nhìn cảnh lộn xộn dần hình thành, và nếu các đoạn video là đáng tin, cho thấy họ đứng chắn cho nhóm biểu tình thân Nga nhắm bắn, và giết, những người ủng hộ Ukraine.
Nhưng các sự kiện ở Odessa cũng cho thấy sự chia rẽ ngày càng sâu sắc trong xã hội Ukraine.
Người ủng hộ Nga có vẻ như trở thành thiểu số trong dân chúng. Và nếu các tài liệu do phía Ukraine và quan chức phương Tây đáng tin cậy, nhóm này đang được Moscow ủng hộ và chỉ đạo.
Nhưng vẫn có nhóm đáng kể người Ukraine tham gia phong trào này. Và rất nhiều người khác đứng ngoài, hoặc sẵn sàng hỗ trợ một cách thụ động.
“…Các sự kiện ở Odessa cũng cho thấy sự chia rẽ ngày càng sâu sắc trong xã hội Ukraine.”
Người ủng hộ Nga ở miền Đông đã bắt đầu dùng việc trả thù cho mạng sống của các đồng chí của họ ở Odessa làm lời kêu gọi cho chiến dịch.
Kể từ khi lên nắm quyền hồi tháng Hai, các lãnh đạo Ukraine đã phải đối mặt với cảnh tiến thoái lưỡng nan khi phải đối mặt với nhóm người không rõ thân thế – nhưng được trang bị kỹ càng – thân Nga.
Nếu mạnh tay hơn, họ có rủi ro giết phải dân thường và người dân địa phương trong nhóm ly khai.
Rất nhiều người ở miền Đông, tuy ủng hộ một Ukraine thống nhất, vẫn coi chính phủ mới ở Kiev là cực kỳ đáng nghi, nếu không muốn nói là đáng thù địch.
Sông máu chảy trên đường phố Sloviansk, Donetsk và các thành phố khác, với rất nhiều người địa phương trong số thiệt mạng, có thể đẩy tình cảm này tới mức cực điểm.
Liệu Nga có xâm lược?
Nhưng nếu họ không làm gì, hoặc theo đuổi biện pháp dè chừng, phe ly khai thân Moscow gần như chắc chắn sẽ chậm rãi tiến vào chiếm toàn bộ miền Đông Ukraine (chiến dịch này vẫn không hề ngừng dù chỉ một ngày), bắt con tin và từ đó lập ra một nước cộng hòa riêng rẽ, dưới sự bảo vệ của Kremlin.
Thêm vào nỗi lo lắng và bất định của chính quyền là cuộc tranh luận xung quanh khả năng Nga xâm lược.
Điện Kremlin có thể đã quyết định từ lâu về việc điều quân vào Ukraine, và có lẽ giờ chỉ đợi thời cơ phù hợp.
“Điện Kremlin có thể đã quyết định từ lâu về việc điều quân vào Ukraine, và có lẽ giờ chỉ đợi thời cơ phù hợp.”
Tuy nhiên, cũng có khả năng các sự kiện đang diễn ra ảnh hưởng tới tính toán của Tổng thống Putin.
Ông từng đe dọa rằng Moscow có thể can thiệp quân sự nếu người Ukraine nói tiếng Nga bị đe dọa. Nhưng cho tới nay ông vẫn chưa đưa ra thông báo xâm lăng nào.
Xung đột quy mô ở miền Đông hoặc nếu lực lượng thân Nga bắt đầu thua nghiêm trọng có thể thuyết phục ông “bóp cò súng”.
Cũng chưa rõ rằng thái độ của các lãnh đạo phương Tây đối với chiến dịch quân sự của Ukraine là như thế nào. Ít ra là trước công chúng, họ bảo vệ quyền của Kiev nhằm ổn định lại trật tự bên trong biên giới.
Tất cả các bên cùng đồng tình rằng, mục tiêu chính vào thời điểm này là giữ cho Ukraine được toàn vẹn. Nhưng cũng không rõ chính sách nào, nếu có một chính sách thực sự, có thể làm được điều này.