Đọc báo Pháp – 23/10/2017
Tập Cận Bình
« làm cho Trung Quốc thống trị thế giới trở lại »
Le Figaro hôm nay có bài viết mang tựa đề « Tập Cận Bình ‘‘Make China Greastest Again’’ » (làm cho Trung Quốc vĩ đại nhất trở lại). Tác giả Nicolas Baverez nhận xét, Đại hội 19 của Đảng Cộng Sản Trung Quốc (ĐCSTQ) chắc chắn dành vòng nguyệt quế cho ông Tập Cận Bình. Khi biến mọi lực lượng đối lập thành con số không, tập trung mọi quyền bính vào tay mình, từ quân sự đến dân sự, ông Tập đã trở thành lãnh đạo Trung Quốc chuyên quyền nhất, kể từ thời Mao Trạch Đông đến nay.
Bỏ tù 10% ủy viên trung ương đảng, bành trướng trên Biển Đông
Việc không chỉ định ra người kế thừa sẽ mở ra cho Tập Cận Bình cánh cửa tại vị thêm nhiệm kỳ đến sau năm 2022. Ông Tập đã kết thúc di sản của Đặng Tiểu Bình, kích hoạt hai cuộc cách mạng. Về đối nội, đó là việc quay lại với tôn sùng cá nhân, và sự toàn trị ngày càng ít « soft » (mềm) hơn. Về đối ngoại, đó là sự khẳng định một đại cường bành trướng trên toàn cầu, vào lúc sự lãnh đạo của Mỹ giảm sút dưới áp lực của chủ nghĩa dân túy và thái độ vô trách nhiệm của ông Donald Trump.
Đọc thêm: Trung Quốc có thể làm bá chủ thế giới ?
Tuy vậy, sự cất cánh ngoạn mục của Trung Quốc trong thập niên 2010 chủ yếu là nhờ Hoa Kỳ xuống dốc, chứ không phải nhờ Trung Quốc hiện đại hóa. Và mục tiêu đưa Trung Quốc lên vị trí đại cường số một vào năm 2049, nhân kỷ niệm 100 năm thành lập nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, khó có thể đạt nổi. Cuộc cách mạng mà ông Tập Cận Bình tiến hành trong nhiệm kỳ đầu đã để lại những di chứng nặng nề.
Việc nắm lấy mọi định chế quyền lực đã phải trả bằng một cái giá đắt. Tập Cận Bình lợi dụng chiêu bài chống tham nhũng để thanh trừng những người trung thành với Giang Trạch Dân và Hồ Cẩm Đào đã làm rúng động toàn bộ ĐCSTQ : 750.000 quan chức bị trừng phạt, 35.600 bị truy tố, và gần 10% trong số 205 ủy viên trung ương bị bỏ tù.
Ưu tiên cho tăng trưởng đã khiến việc tái cơ cấu 155.000 công ty quốc doanh phải ngưng lại, tín dụng đen nổi lên chiếm 80% GDB, và tỉ lệ nợ nần từ 150% năm 2007 đã tăng vọt lên đến 260% GDB. Chủ nghĩa mác-xít lại được đề cao, đàn áp những người đấu tranh nhân quyền và giới luật sư, công an giám sát các mạng xã hội (700 triệu dân Trung Quốc trao đổi với nhau qua WeChat) tạo ra tâm trạng bất mãn ngày càng tăng.
Đọc thêm: Trung Quốc, cường quốc không bạn bè
Sự bành trướng trên Biển Đông, thông qua việc bồi đắp và quân sự hóa các đảo nhỏ ở vị trí chiến lược ; và « Con đường tơ lụa mới » – một dạng chủ nghĩa thực dân mới – đã gây lo ngại cũng như phản ứng tại châu Á và châu Phi. Trong khi đó các nước phát triển phải vận dụng các biện pháp tự vệ trước cạnh tranh thương mại bất chính như việc phá giá thép, và việc Bắc Kinh tung tiền ra mua các công ty quan trọng về cơ sở hạ tầng và công nghệ cao.
Thâu tóm mọi quyền lực, « hoàng đế đỏ » có thể làm hại cải cách
Ngược với người cha là Tập Trọng Huân (Xi Zhongxun), bạn chiến đấu của Mao Trạch Đông, phó thủ tướng rồi sau đó thành nạn nhân bị thanh trừng, Tập Cận Bình đã thâu tóm quyền lực trước khi tiến hành cải cách Trung Quốc. Nhưng ông Tập phải đối mặt với những thách thức lớn lao vào đầu nhiệm kỳ thứ hai. Theo Le Figaro, việc tập trung toàn bộ quyền hành trong tay hoàng đế đỏ và quay lại với chế độ toàn trị, có thể làm phương hại đến tiến trình cải cách đất nước.
Mô hình phát triển lâu nay của Trung Quốc không thể kéo dài, cả về kinh tế, xã hội lẫn môi trường. Trong khi đó việc chuyển đổi sang tăng trưởng từ dựa vào kỹ nghệ sang tiêu thụ và dịch vụ tỏ ra quá chậm chạp : tiêu thụ từ 35% GDP vào năm 2010, nay chỉ là 40%. Các hoạt động được thúc đẩy trở lại sau cơn khủng hoảng mùa hè 2015 và đầu 2016 là dựa vào sản xuất. Tình trạng sản xuất thừa trong ngành thép và nhôm không giảm bớt, còn sản xuất và tiêu thụ than đá lại tăng.
Đọc thêm: Tập Cận Bình, người cầm lái một Trung Quốc ngập nợ
Tín dụng tăng lên, và nợ nần có thể đến 300% vào năm 2022, nuôi dưỡng quả bóng địa ốc. Tuy nhiên Tập Cận Bình vẫn dè dặt trong cải cách kinh tế : không tái cấu trúc lại những doanh nghiệp quốc doanh trong các lãnh vực chủ chốt, không mở cửa cho thương mại và tài chính ; nhưng lại siết chặt về chính trị.
Tờ báo kết luận, Trung Quốc có công luận của riêng mình. Việc phá vỡ thỏa thuận ngầm thời Đặng Tiểu Bình – lãnh đạo tập thể, chấm dứt các vụ thanh trừng lớn – đã gây ra nghi ngại trong nội bộ đảng Cộng Sản. Kinh tế và xã hội bị bóp nghẹt gây bất mãn. Trung Quốc đã phải trả giá cho chủ nghĩa bành trướng, gây ra một cuộc chạy đua vũ trang tại châu Á, trong khi những khiêu khích của Bắc Triều Tiên đã thách thức Bắc Kinh đồng thời đưa Hoa Kỳ trở lại châu Á-Thái Bình Dương.
Trung Quốc của Tập Cận Bình hiện nay đang dấn tới mà không cần đeo mặt nạ. Giấc mơ Trung Hoa tuy vậy, tràn ngập những nghịch lý và căng thẳng.
Nhật Bản : Thủ tướng Abe vượt qua thách thức bầu cử
Nhìn sang Nhật Bản, các báo Pháp đều đề cập đến chiến thắng của thủ tướng Shinzo Abe trong cuộc bầu cử Quốc Hội trước thời hạn. Les Echos nhận xét, ông Abe đã thắng được thách thức, trong khi nhiều lãnh đạo phương Tây trong những năm gần đây đã gánh chịu thất bại khi cho giải thể Quốc Hội và tổ chức bầu cử trước hạn, như cựu tổng thống Pháp Jacques Chirac và thủ tướng Anh Theresa May.
Tuy đối lập đã đột ngột tỉnh thức, nhưng họ đã không thành công trong cuộc bầu cử hôm qua. Tờ báo ghi nhận tỉ lệ vắng mặt đạt mức kỷ lục, một phần do ảnh hưởng của bão. Giáo sư Michael Cucek thuộc Temple University ở Tokyo cho biết, trước câu hỏi thăm dò « Vì sao ủng hộ thủ tướng ? », câu trả lời đầu tiên là « Vì không có ai khác ».
Theo Le Figaro, người thua cuộc nặng nề nhất là bà Yuriko Koike. Thống đốc Tokyo đã vội vàng lập ra « Đảng Hy Vọng », nhưng dựa trên những tính toán vị kỷ thay vì niềm tin. Hôm qua bà đã nhìn nhận thất bại từ…Paris, gây thất vọng thay vì hy vọng cho những người đã tham gia đóng góp cho chiến dịch tranh cử của bà.
« Tuy thua mà thắng » là ông Yukio Edano, chủ tịch một đảng cánh tả mới thành lập. Không tiền, không phương tiện, bị loại ra khỏi đảng Dân Tiến (PDP), chỉ trong vòng hai tuần lễ đảng của ông Edano đã trở thành lực lượng đối lập đáng kể, tuy chỉ bằng 1/5 số ghế của phe đa số trong Quốc Hội. Nhờ huy động mạng xã hội, chỉ trong vài ngày Yukio Edano đã nhận được 85 triệu yen (635.000 euro) để vận động tranh cử.
Shinzo Abe, chính khách bất đắc dĩ
Báo Le Monde ra từ cuối tuần, vẽ nên chân dung ông Shinzo Abe. Là người thừa kế một dòng họ danh tiếng, ông là cháu của cựu thủ tướng Nobusuke Kishi (1957-1960), và cựu thủ tướng Eisaku Sato (1964-1972) từng được tặng giải Nobel Hòa bình năm 1974. Shinzo Abe bước vào đời sống chính trị khá muộn màng. Sau khi tốt nghiệp khoa luật trường đại học tư danh giá Seikei, ông sang Mỹ học khoa học chính trị ở đại học Nam Carolina, rồi sau đó làm việc cho tập đoàn luyện kim Kobe Steel.
Từ năm 1982, Shinzo Abe trở thành trợ lý cho cha là ngoại trưởng Shintaro Abe, chính khách có nhiều khả năng trở thành thủ tướng. Nhưng người cha qua đời năm 1991 ở tuổi 67. Anh thanh niên Shinzo Abe đành phải tiếp nối truyền thống gia đình, theo quyết định của người mẹ là bà Yoko Abe. Hiện bà vẫn có ảnh hưởng rất mạnh mẽ, sống chung với hai vợ chồng ông Shinzo Abe. Hai người không có con, nhưng bà vợ Akie từ chối đề nghị nhận con nuôi của ông Shinzo.
Chính sách đối ngoại của ông biểu trưng cho sự nhập nhằng của cánh hữu, vừa dân tộc chủ nghĩa vừa thân Mỹ. Ông Shinzo Abe là lãnh đạo nước ngoài đầu tiên đến Hoa Kỳ gặp gỡ ông Donald Trump khi vừa nhậm chức tổng thống. Le Monde dẫn lời những người thân cận ông Abe nhận định, sự thân thiết giữa hai nhà lãnh đạo là phương tiện duy nhất để gây ảnh hưởng lên chính sách châu Á của tổng thống Mỹ.
Nhưng theo Le Figaro, trong chuyến công du Nhật Bản đầu tháng 11 tới, Donald Trump như một con voi bước vào cửa hàng bán đồ sứ. Các viên chức ngoại giao cao cấp của Nhật trải qua những đêm trắng để tìm cách « hạn chế thiệt hại ». Ông Trump sẽ có thái độ như thế nào trước Nhật hoàng, và trước báo chí ? Dân Nhật sẽ chịu đựng việc Tokyo ủng hộ Donald Trump vô điều kiện, kể cả những tuyên bố nảy lửa về Bắc Triều Tiên và Trung Quốc, cho đến bao giờ ?
Đối với chủ trương sửa đổi Hiến pháp chủ hòa của ông Shinzo Abe, tờ báo cho rằng không có gì ngăn trở nước Nhật đòi hỏi trở thành một cường quốc quân sự, mang lại tính chính danh cho quân đội nước mình. Nhưng do được tiến hành bởi một chính khách muốn làm ngơ trước những hành động của quân phiệt Nhật trước đây, nên công luận Nhật tỏ ra lo ngại.
Đày ải người Rohingya : Tội ác chống nhân loại
Còn tại Miến Điện, Le Monde trong bài xã luận mạnh mẽ tố cáo « Việc lưu đày người Rohingya là tội ác chống nhân loại ».
Từ 8 tuần qua, làn sóng người Rohingya chạy sang tị nạn tại Bangladesh không ngày nào ngưng lại. Từ ngày 25/8 đến nay, đã có 600.000 người phải lìa bỏ làng mạc, rời mảnh đất của mình, bổ sung vào số người đã phải chạy trốn cách đây 30 năm.
Theo Le Monde, từ ngữ « cuộc di dân » trong trường hợp người Rohingya là thiếu chính xác, vì họ không chỉ chạy trốn bạo lực, mà đây chính là mục tiêu của chiến dịch quân sự Miến Điện. Cụ thể, đây là một « sự lưu đày », với tầm vóc quy mô và tốc độ của nó. Về mặt luật pháp, đó là « tội ác chống nhân loại ».
Amnesty International trong báo cáo rất chi tiết công bố hôm 18/10 đã mô tả « một chiến dịch có hệ thống, có kế hoạch và vô nhân đạo ». Tổ chức quốc tế này đã nhận diện ít nhất sáu tội ác có thể liệt vào tội chống nhân loại, đó là « giết người, đày ải, tra tấn, hãm hiếp, đàn áp, và các hành động phi nhân khác như bỏ đói ». Human Rights Watch cũng có kết luận tương tự, và 80 tổ chức phi chính phủ (NGO) khác hoạt động tại Miến Điện và Bangladesh cũng đồng thuận.
Chính phủ và quân đội Miến Điện còn vi phạm cả các luật lệ thời chiến. Tuy hiếm có một quân đội nào lại không phạm phải tội ác chiến tranh, nhưng sự thiếu vắng các lên án và trừng phạt đối với Miến Điện, thật sự gây sốc. Amnesty International kêu gọi ngưng các hợp tác quân sự cấm vận vũ khí và trừng phạt những kẻ chịu trách nhiệm.
Không ai có thể đoán được tương lai của người Rohingya ra sao. Ngược lại, cộng đồng quốc tế, hoặc thông qua Hội đồng Bảo an, hoặc từng nước có thể lên tiếng. Le Monde kết luận, những tội phạm chống nhân loại ở Miến Điện, thậm chí có thể cả giải Nobel Hòa bình Aung San Suu Kyi, cần phải biết rằng tội ác của họ có mang một cái tên, và Tòa án Hình sự Quốc tế một ngày nào đó có thể yêu cầu họ phải trả lời.
Lao động biệt phái, quấy rối tình dục :
Tựa chính báo Pháp
Các vấn đề thời sự trong nước chiếm trang nhất các nhật báo Pháp hôm nay. Về kinh tế, Les Echos cho biết « Các cải cách thuế của tổng thống Macron được đặt trên đường ray », còn Le Figaro chạy tựa « Châu Âu trước thử thách lao động biệt phái ».
Về mặt xã hội, Libération dành tựa chính và bốn trang trong cho chủ đề « Sau rừng Calais là niềm hy vọng mới ». Cách đây đúng một năm, 7.600 di dân đã được giải tỏa khỏi khu rừng, và nay phân nửa trong số này đã được chấp nhận cho tị nạn, bắt đầu quá trình hòa nhập vào nước Pháp. Le Monde nói về một hồ sơ lớn khác : « Quấy nhiễu tình dục : Phụ nữ đã dám lên tiếng ». Cũng như ở Hoa Kỳ, tại Pháp cũng có rất nhiều phụ nữ không còn giữ im lặng mà mạnh dạn tố cáo, kể cả một số người nổi tiếng, và trong nhiều lãnh vực. Tương tự, ảnh bìa của La Croix là một phụ nữ đang giơ tay ngăn cản, với dòng tựa « Quấy nhiễu : Hãy phản ứng trên mọi mặt », từ luật pháp cho đến lãnh vực giáo dục, văn hóa.
Tin đọc nhanh
(Reuters) – Cam Bốt : Thủ tướng Hun Sen đe dọa đảng đối lập sẽ bị giải tán. Hôm nay 23/10/2017, chính quyền của thủ tướng Hun Sen đã kêu gọi Tối cao Pháp viện giải tán Đảng cứu nguy dân tộc Cam Bốt CNRP, sau khi thủ lĩnh của đảng đối lập này, ông Kem Sokha, bị bắt hôm 03/09 với tội danh phản quốc. Thủ tướng Hun Sen chỉ trích đảng đối lập đã không tôn trọng Hiệp định hòa bình Paris về vấn đề Cam Bốt được kí kết năm 1991, và cáo buộc đảng này mưu đồ biến Cam Bốt thành quốc gia độc đảng. Phương Tây đã lên tiếng chỉ trích động thái này và đòi trả tự do cho ông Kem Sokha
(AFP) – Philippines: Chấm dứt chiến dịch diệt khủng bố
Tổng thống Philippines, Rodrigo Duterte ngày 23/10/2017 tuyên bố đã giải phóng thành phố Marawi sau năm tháng chiến đấu chống quân khủng bố Hồi Giáo căng thẳng. Tuy nhiên, theo giới quan sát, kể từ khi thông báo “giải phóng” thành phố, chiến sự vẫn diễn ra, quân nổi dậy vẫn cố thủ trong các tòa nhà ở trung tâm thành phố.
(AFP) – Miến Điện : Phát hiện lượng lớn ma túy tổng hợp tại bang Rakhine. Cảnh sát Miến Điện, hôm qua 22/10/2017 thông báo, đã phát hiện tại vùng Maungdaw số lượng lớn ma túy tổng hợp trị giá trên 5 triệu dollars. Kể từ khi cuộc thanh lọc sắc tộc bùng phát tại Miến Điến, hoạt động buôn bán chất gây nghiện siêu lợi nhuận này đổ dồn sang Bangladesh, nơi tiếp nhận người tị nạn Rohingya. Từ đầu tháng 10 tới nay, cảnh sát đã phát hiện 5 vụ buôn lậu ma túy, thu được gần 3,6 triệu viên ma túy tổng hợp. Hôm nay 23/10/2017, Liên Hiệp Quốc mở một hội nghị quốc tế tại Genève nhằm gây quỹ trợ giúp khoảng 900.000 người Rohingya tị nạn tại Bangladesh.
(AFP) – Thụy Sĩ: Quốc tế kêu gọi quyên góp tiền ủng hộ người Rohingya
“Hội nghị về cuộc khủng hoảng người tị nạn Rohingya” do Liên Hiệp Quốc, Liên Hiệp Châu Âu và Koweit đồng tổ chức đã mở ra tại Geneve ngày 23/10/2017. Mục tiêu ấn định là quyên góp 434 triệu đô la từ nay cho đến tháng 02/2018. Số tiền này sẽ được dùng để cứu trợ 1,2 triệu người Rohingya đang sống trong các trại tị nạn tạm bợ tại Cox’s Bazar, phía nam Bangladesh.
(RFI) – Ý: Phe đòi quyền tự trị cho Veneto và Lombardia thắng lớn
Tại Ý, theo kết quả trưng cầu được tổ chức ngày Chủ Nhật 22/10/2017, trên 95% số người bỏ phiếu tại hai vùng Lombardia và Veneto ủng hộ quyền tự trị. Hai vùng phía bắc giầu nhất nước Ý muốn có thêm nhiều quyền tự quyết trên các lĩnh vực y tế, giáo dục, cơ sở hạ tầng và thậm chí thuế khóa. Chính quyền trung ương Roma tuyên bố sẵn sàng mở đối thoại.
(Reuters) – Ngoại trưởng Mỹ bất ngờ công du Afghanistan
Chuyến đi Afghanistan ngày hôm nay, 23/10/2017, của ông Rex Tillerson không được thông báo từ trước. Ngoại trưởng Mỹ và tướng John Nicholson, chỉ huy lực lượng Mỹ tại Afghanistan, đã hội đàm với tổng thống Ashraf Ghani và thủ tướng AbdullahAbdulah, ở căn cứ không quân Bagram, ngoại ô Kabul. Chủ đề hội đàm là chiến lược của Mỹ chống quân Taliban và các tổ chức thánh chiến khác.
Ngoại trưởng Mỹ cho biết sẽ tới Pakistan vào ngày mai, 24/10, để yêu cầu Islamabad có những hành động cụ thể chống lại quân Taliban Afghanistan và các tổ chức cực đoan khác đang ẩn náu trên lãnh thổ Pakistan. Sau đó, ông công du Ấn Độ.
(AFP) – Liên quân Ả Rập-Kurdistan đã kiểm soát được một mỏ dầu quan trọng từ tay Nhà Nước Hồi Giáo
Theo thông báo của Lực lượng dân chủ Syria FDS, các chiến binh Ả Rập Kurdistan, hôm qua 22/10/2017, đã chiếm lại được mỏ dầu Al-Omar, thuộc tỉnh Deir Ezzor, một trong những vùng dầu mỏ quan trọng nhất của Syria. Trước khi bị tái chiếm, mỗi tháng mỏ dầu này mang về từ 1,7 đến 5,1 triệu dollars cho quân thánh chiến.
(AFP) – Irak phát lệnh truy nã lãnh đạo quân đội Kurdistan
Irak tiếp tục giáng trả các lãnh đạo Kurdistan tại Irak. Ngày 22/10/2017, chính quyền Bagdad đã phát lệnh truy nã ông Zebari, cựu tổng tư lệnh quân đội Kurdistan. Ông bị nghi ngờ lạm dụng quyền hạn “dùng 7 xe của bộ Quốc Phòng cho mục đích dân sự” để tổ chức trưng cầu dân ý đòi độc lập. Với cáo buộc này, tướng Zebari có nguy cơ lãnh án 7 năm tù giam.
(AFP) – Bản viết tay của Einstein về bí mật của hạnh phúc được đem ra đấu giá
Hai bản viết tay mà thiên tài vật lý người Đức gốc Do Thái Albert Einstein viết tặng một người đưa thư ở Tokyo, nhân chuyến giảng bài ở Nhật Bản vào năm 1922 sẽ sớm được đem bán đấu giá ở Jerusalem. Một trong hai tờ giấy ghi lại quan niệm của Einstein về một cuộc sống hạnh phúc : « Một cuộc đời trầm tĩnh và khiêm nhường mang đến nhiều niềm vui hơn là việc kiếm tìm thành công gây náo động vĩnh viễn. »
http://vi.rfi.fr/quoc-te/20171023-tin-doc-nhanh