Đọc báo Pháp – 17/06/2020
Nối lại thử nghiệm hạt nhân: Ý định thực sự của Mỹ hay đòn cảnh báo Nga – Trung? – Thùy Dương
Hôm nay, các báo Pháp quan tâm đặc biệt đến thời sự châu Âu và nước Pháp, dưới nhiều góc độ. Tuy nhiên, Libération lại dành một hồ sơ lớn cho đề tài vũ khí hạt nhân và chính quyền Donald Trump.
Thông tin về một cuộc họp vào giữa tháng 5 tại Washington về khả năng thử nghiệm mới đang làm dấy lên cuộc tranh luận về giới hạn của việc không phổ biến vũ khí nguyên tử. Libération đặt câu hỏi đây là ý định thực sự của Mỹ để phát triển vũ khí hạt nhân hay chỉ là nhằm cảnh báo các thế lực khác ?
Từ năm 1998 cho đến nay, sau các vụ thử nghiệm của Ấn Độ và Pakistan, chỉ có Triều Tiên còn thử hạt nhân. Hoa Kỳ không làm như vậy kể từ khi có lệnh cấm năm 1992 và với việc ký kết Hiệp ước cấm thử hạt nhân toàn diện (CTBT) hồi năm 1996.
Theo Libération, ít ai biết là chính thỏa thuận nói trên đã trở thành cột trụ để giải trừ vũ khí hạt nhân. Ngay cả việc phê chuẩn chưa đạt được do bị tắc tại Thượng Viện năm 1999, chính quyền Mỹ vẫn luôn tuân theo nguyên tắc : không gây ra bất kỳ vụ nổ hạt nhân nào trên mặt đất, trong lòng đất, trong bầu khí quyển hoặc dưới nước. Do đó, việc Washington Post tiết lộ nội dung của cuộc họp ngày 15/05 trong đó, theo Lầu Năm Góc, có thể sẽ chỉ mất vài tháng để Hoa Kỳ thực hiện việc nối lại lệnh thử nghiệm hạt nhân, đã khiến công luận kinh ngạc.
Tuy nhiên, Libération dẫn báo chí Mỹ cho rằng dường như những người tham gia thảo luận đang bị chia rẽ. Và cho đến nay, chính quyền vẫn chưa có tuyên bố chính thức nào. Tổng thống Trump không nói một lời và chính quyền của ông cũng không thông báo cho Tổ chức hiệp ước cấm thử hạt nhân toàn diện về ý định rút khỏi Hiệp ước hay tiến hành thử nghiệm trở lại. Tuy thận trọng trước tin tức mà ông cho rằng chỉ là tin đồn, nhưng Lassina Zerbo, thư ký điều hành của Tổ chức hiệp ước cấm thử hạt nhân toàn diện, vẫn cảnh báo : « Bất kỳ bước lùi nào cũng có thể mở đường cho một cuộc chạy đua vũ trang ».
Hoa Kỳ vẫn là nước đóng góp tài chính chính cho Tổ chức hiệp ước cấm thử hạt nhân toàn diện, tham gia vào việc tu bổ và cải thiện hệ thống giám sát quốc tế, mạng lưới cảm ứng khổng lồ để phát hiện bất kỳ sự rung chuyển hoặc phát thải nào liên quan đến các vụ thử hạt nhân. Nhờ hiệp ước cấm thử hạt nhân toàn diện và hệ thống giám sát của Tổ chức, số vụ thử hạt nhân đã giảm từ 2.000 vụ trong thế kỷ 20 xuống còn 6 vụ kể từ năm 2000 đến nay, tất cả đều do Bắc Triều Tiên tiến hành.
Tuy nhiên, kể từ năm 2019, Hoa Kỳ tố cáo Nga không tuân thủ quy định không vụ nổ tạo ra năng lượng hạt nhân và từ vài tháng nay Washington nghi ngờ Trung Quốc sắp vượt quá giới hạn. Đương nhiên là Matxcơva và Bắc Kinh bác bỏ các cáo buộc của Mỹ, nhưng chủ đề này đã thành một nguồn căng thẳng mới giữa ba cường quốc. Libération kết luận việc rò rỉ thông tin về cuộc thảo luận bí mật liên quan đến khả năng Mỹ nối lại các cuộc thử nghiệm hạt nhân rất có thể là một biện pháp làm tăng áp lực đối với Matcơva và Bắc Kinh, nhưng đây cũng là một đòn bẩy nguy hiểm.
Tổng thống Pháp Macron và giới hạn quyền lực
Về chính trị trong nước, mục thời luận của báo Le Monde nói về những khó khăn của nguyên thủ Pháp Emmanuel Macron từ nay cho đến hết nhiệm kỳ tổng thống.
Le Monde lưu ý tình trạng hiện nay là nếu có điều gì không hài lòng là dân Pháp đều nhắm đến tổng thống, nhưng có một điều họ bỏ qua là ông Macron không thể tự mình quyết định hết mọi sách lược theo ý ông. Bên cạnh tổng thống còn có thủ tướng Edouard Philippe và chính phủ. Chính tại phủ thủ tướng hàng tuần đều diễn ra cuộc họp của các bộ trưởng, các dự luật được triển khai dưới sự giám sát của thủ tướng. Nguyên thủ quốc gia không thể can thiệp vào công việc của bộ máy hành pháp. Ông Macron đã chạm đến giới hạn quyền lực.
Tổng thống tiền nhiệm François Hollande, 2 năm rưỡi sau khi hết nhiệm kỳ, đã ra một cuốn sách nói về bài học từ kinh nghiệm của ông : Tổng thống phải đầu tư hết mình cho trọng trách nhưng lại không thể tự bảo vệ mình. Tổng thống ở khắp nơi và chịu trách nhiệm về tất cả mọi chuyện. Nói cách khác, sự tồn tại của chính phủ và thủ tướng do chính tổng thống bổ nhiệm cũng không thể giúp ông thoát khỏi khó khăn. Khi kết thúc nhiệm kỳ của mình, cựu tổng thống François Hollande đã kết luận rằng vị trí số hai – vị trí thủ tướng nên bị loại bỏ. Ông Hollande không phải người duy nhất nghĩ như vậy. Chẳng hạn, cựu thủ tướng Pháp Edouard Balladur và Lionel Jospin đều tin rằng thống nhất về một mối quyền lực hành pháp sẽ hiệu quả hơn mà vẫn hợp pháp.
Nhưng theo Le Monde, ở giai đoạn này, với những khó khăn ở thời điểm này, Emmanuel Macron hầu như không có thời gian để đặt câu hỏi về vấn đề cải tổ hệ thống nói trên, mà phải đánh giá có nên tiếp tục với thủ tướng Edouard Philippe hay bổ nhiệm một vị thủ tướng mới, để không lâm vào cảnh như người tiền nhiệm Nicolas Sarkozy (không tái đắc cử), thậm chí là để không lâm vào cảnh người tiền nhiệm François Hollande (không thể tái tranh cử).
Cạnh tranh : Bruxelles muốn sang trang « châu Âu ngây thơ »
Báo chí Pháp hôm nay đặc biệt dành sự chú ý cho châu Âu, từ kinh tế, doanh nghiệp hậu Covid-19, cạnh tranh với các nước ngoài Liên Âu cho đến các vấn đề xã hội, dân số …
Báo kinh tế Les Echos chạy tựa trang nhất « Bruxelles muốn sang trang ‘‘châu Âu ngây thơ’’ ». Mong muốn tái lập các điều kiện cạnh tranh công bằng, Ủy Ban Châu Âu hôm nay mở tranh luân về việc thay đổi các quy định cạnh tranh, lấy ý kiến đóng góp của các quốc gia thành viên. Mục đích là đưa ra các cải cách vào cuối năm nay để bảo vệ các doanh nghiệp của Liên Hiệp trước các công ty nước ngoài được Nhà nước hỗ trợ, đặc biệt là các doanh nghiệp Trung Quốc.
Dự thảo cải cách được chia thành hai vế. Vế thứ nhất là giám sát xem liệu các công ty nước ngoài làm ăn tại Liên Hiệp có được hưởng trợ cấp từ Nhà nước của họ hay không, để đưa ra biện pháp đối phó, như giảm năng lực sản xuất của các công ty này tại châu Âu, cấm các doanh nghiệp này thâm nhập vào một số thị trường công trong khối …
Vế thứ hai là bảo vệ các công ty của châu Âu trước việc bị các đối thủ nước ngoài mua lại, bảo đảm rằng các thương vụ được thực hiện công bằng. Trong cuộc khủng hoảng Covid-19, Liên Âu rất quan tâm tao điều kiện thuận lợi để tái cấp vốn công khai cho các công ty nhằm loại trừ khả năng nước ngoài đầu tư vào các doanh nghiệp này. Hiện giờ, Ủy Ban Châu Âu vẫn muốn củng cố chiến lược cảnh giác đề phòng nói trên.
Vấn đề quan trọng, đối với Les Echos, là làm thế nào để trang bị cho Liên Âu khả năng chứng minh doanh nghiệp nước ngoài được chính quyền nước đó tài trợ, bởi có một số doanh nghiệp nước ngoài được hưởng những biện pháp trợ cấp trá hình và rất dễ che giấu.
Châu Âu : Hậu Covid-19, nạn phá sản doanh nghiệp bùng nổ
Vẫn về kinh tế, báo le Monde quan tâm đến nguy cơ phá sản thời hậu Covid-19 của các doanh nghiệp châu Âu. Mặc dù chính phủ các nước châu Âu đã chi hàng trăm tỉ euro để vực dậy nền kinh tế, nhất là hỗ trợ các doanh nghiệp bị tê liệt do các biện pháp phong tỏa chống dịch Covid-19, nhưng theo kết quả nghiên cứu cơ quan bảo hiểm – tín dụng Coface công bố ngày 16/06/2020, các vụ doanh nghiệp phá sản sẽ tăng mạnh từ nay đến hết năm 2021 : tỉ lệ này là 21% tại Pháp, 22% ở Tây Ban Nha, 37% đối với Anh và Ý, 36% tại Hà Lan. Nước ít bị ảnh hưởng nhất là Đức, với tỉ lệ phá sản tăng 12%.
Tại Pháp, nếu không có thêm các biện pháp hỗ trợ bổ sung của chính quyền, theo Coface, đến cuối năm 2021 sẽ có tới 61.354 doanh nghiệp phá sản, nhất là các doanh nghiệp mới được thành lập, 200.000 việc làm trực tiếp sẽ bị ảnh hưởng. Các lĩnh vực có nhiều nguy cơ phá sản nhất đương nhiên là các ngành nghề bị tác hại nhiều nhất từ cuộc khủng hoảng y tế Covid-19 : du lịch, nhà hàng, giao thông vận chuyển, thương mại, may mặc, xây dựng.
Đối với các nước châu Âu khác, Coface nhấn mạnh mức độ phá sản sẽ có liên quan đến mức tăng giảm GDP. Theo các dự báo về tăng trưởng, Hà Lan và Đức sẽ là những nước ít bị suy thoái nhất, GDP chỉ giảm 2% so với năm 2019. GDP của Anh và Ý sẽ giảm 5-6% so với năm ngoái, nhiều hơn mức sụt giảm tại Pháp và Tây Ban Nha. Riêng tại Hà Lan có điểm đặc biệt là các doanh nghiệp dễ bị phá sản hơn ở các nước khác nhưng khi kinh tế được hồi phục, thì số công ty mới được thành lập cũng cao hơn.
Liên Hiệp Châu Âu và khủng hoảng dân số
Báo Le Figaro dành nhiều bài viết cho thời sự Pháp, nhưng không quên hồ sơ về cuộc khủng hoảng dân số Liên Hiệp Châu Âu : dân số giảm và già ở châu Âu, nhất là ở các quốc gia Đông Âu và Nam Âu như Ý, Hy Lạp, Tây Ban Nha, kéo theo đó là những hậu quả về kinh tế, xã hội và cả chính trị. Trong bài viết « Liên Hiệp Châu Âu mở mắt về khủng hoảng dân số », Le Figaro lấy làm tiếc là giới lãnh đạo các nước thành viên Liên Âu đã coi nhẹ những hậu quả nói trên. Năm 2019 là năm thứ hai liên tiếp Liên Hiệp Châu Âu ghi nhận tỉ lệ tử cao hơn tỉ lệ sinh.
Theo báo cáo « Tác động của chuyển đổi dân số » do chủ tịch Ủy Ban Châu Âu Ursula von der Lyen phụ trách, nếu kéo dài tình trạng này, tính từ năm 2030 đến năm 2070 dân số châu Âu sẽ giảm 5%. 30% dân số sẽ trên 65 tuổi, số người trên 80 tuổi chiếm 13%. Còn số người trong độ tuổi lao động sẽ giảm 18%. Điều này sẽ tạo gánh nặng về chăm sóc y tế và quỹ hưu trí.
Sau cuộc chiến Covid-19 là cuộc chiến du lịch
Vẫn liên quan đến châu Âu, nhưng về du lịch, báo La Croix nói về Cuộc chiến du lịch hè giữa các nước châu Âu. Nước nào cũng vừa muốn giữ khách nội địa và thu hút khách ngoại quốc. Trong cuộc chiến mới này, dường như các nước Nam Âu như Ý, Tây Ban Nha và cả nước Pháp có nhiều ưu thế vì khí hậu dễ chịu và có nhiều khu nghỉ mát ven biển. Hơn 50% người dân châu Âu mùa hè thường đi nghỉ ở vùng biển.
Năm nay, do tác hại của dịch bệnh, chính phủ Pháp đã nhiều lần bày tỏ mong muốn người dân Pháp sẽ đi nghỉ hè trong nước. Theo một cuộc khảo sát mới đây, 87% dân Pháp chọn du lịch nội địa mùa hè, chỉ có 13% muốn ra nước ngoài nghỉ hè. Các địa phương của Pháp cũng tìm đủ cách để thu hút du khách, với nhiều sáng kiến. La Croix nói đến khả năng xảy ra « cuộc chiến giữa các vùng lãnh thổ ».
Tin tổng hợp
AFP) – Sau bốn ngày bạo động liên tiếp, thành phố Dijon thủ phủ vùng Bourgogne miền đông nước Pháp yên bình.
Bạo động bùng lên sau vụ một thiếu niên người Tchetchenia bị hành hung hôm 10/06/2020. Cộng đồng đồng người Tchechenia kêu gọi « báo thù », tấn công vào thường dân chủ yếu là người gốc Bắc Phi ở nhiều khu vực khác nhau tại một hành phố yên bình như Dijon. Bộ Nội Vụ Pháp đã điều nhân viên đến tăng viện.
(AFP) – Cảnh sát Pháp tiếp tục biểu tình.
Tối 16/06/2020 hàng trăm cảnh sát Pháp tiếp tục xuống đường phản đối những cáo buộc kỳ thị và bạo hành. Sau các cuộc tập hợp ở Khải Hoàn Môn, Quảng trường Trocadéro và khu la Defense, hôm qua khoảng 200 cảnh sát Pháp tập hợp trước sân vận động Stade de France ngoại ô Paris, hay thành phố cảng Marseille ở miền nam đòi chính phủ rút lại kế hoạch cấm cảnh sát sử dụng phương pháp gọi là ghì cổ khi câu lưu người biểu tình. Đây là dư âm từ các phong trào lên án bạo lực cảnh sát Pháp liên tục diễn ra trong những ngày cuối tuần qua.
(Reuters) – Covid-19 : Úc có thể đóng cửa biên giới đến 2021.
Hôm nay, 17/06/2020, bộ trưởng Thương Mại Simon Birmingham thông báo là nước Úc sẽ không thể mở cửa biên giới cho hành khách quốc tế trước năm tới, nhưng có thể nới lỏng các điều kiện nhập cảnh đối với sinh viên và những người đến Úc trong một thời gian dài. Nước Úc đã khống chế được dịch Covid-19 và cho rằng thành công này chính là nhờ đóng cửa biên giới và các biện pháp nghiêm ngặt về giản cách xã hội.
(AFP) – Thổ Nhĩ Kỳ triển khai quân ở Irak.
Hôm nay, 17/06/2020, Thổ Nhĩ Kỳ đã triển khai lực lượng đặc nhiệm ở miền bắc Irak trong khuôn khổ chiến dịch tấn công vào phiến quân Kurdistan. Chiến dịch này có nguy cơ gây căng thẳng giữa Ankara và Bagdad. Hôm qua, chính phủ Irak đã triệu mời đại sứ Thổ Nhĩ Kỳ ở Bagdad để phản đối việc không quân Thổ Nhĩ Kỳ oanh kích vào các vị trí của lực lượng Đảng Những người lao động Kurdistan trên lãnh thổ Irak trong tuần này.
(AFP) – Covid-19 : Thị trường xe hơi châu Âu vẫn sụt giảm mạnh.
Theo các dữ liệu do Hiệp hội các nhà chế tạo xe hơi châu Âu (ACEA) công bố hôm nay, 17/06/2020, do tác động của dịch Covid-19, trong tháng 5 vừa qua, số xe hơi bán ra ở các nước Liên Hiệp Châu Âu đã sụt giảm 52,3% so với cùng kỳ năm ngoái. Tháng Tư vừa qua, mức sụt giảm này đã lên đến 76,3%.
(AFP) – Covid-19 : Cá hồi Na Uy « vô can ».
Hôm nay, 17/06/2020, bộ trưởng Ngư Nghiệp Na Uy khẳng định cá hồi của nước này không phải là nguồn gốc của việc tái bùng phát dịch Covid-19 tại Bắc Kinh, nơi mà không còn ai dám mua về loại cá này. Hôm qua, các quan chức Na Uy và Trung Quốc đã gặp nhau và đã kết luận rằng cá hồi Na Uy rất có thể là không phải là nguồn gốc của virus được phát hiện tại chợ bán sỉ nông sản Tân Phát Địa (Xinfadi) ở Bắc Kinh.
(AFP) – Virus corona : Thuốc kháng viêm Dexaméthasone gây hy vọng.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) hôm qua 16/06/2020 lên tiếng hoan nghênh « một sự đột phá khoa học » sau khi các nhà nghiên cứu Anh loan báo thuốc kháng viêm Dexaméthasone làm giảm đáng kể tỉ lệ tử vong đối với các bệnh nhân Covid-19 nặng. Hợp chất steroid có giá thành rẻ này làm giảm đến 1/3 số trường hợp tử vong đối với những người bệnh phải thở máy.
(Ouest-France) – Virus corona : New Zealand huy động quân đội canh giữ biên giới.
Nữ thủ tướng Jacinda Ardern hôm nay 17/06/2020 giao cho quân đội nhiệm vụ giám sát biên giới, do dịch bệnh Covid-19 tái phát sau 24 ngày liên tiếp không có ca nhiễm mới vì không tuân thủ các biện pháp cách ly. Bà tuyên bố : « Tôi tin rằng chúng ta cần sự nghiêm ngặt, lòng tin và kỷ luật như quân đội ».
(AFP) – Mỹ tăng cường trừng phạt Syria với luật César.
Đạo luật César bắt đầu có hiệu lực từ hôm nay 17/06/2020 mở rộng việc trừng phạt chế độ Syria, qua việc đóng băng viện trợ tái thiết. Luật còn trừng phạt cả các định chế nước ngoài hợp tác với chính quyền Assad, và lần đầu tiên các công ty Nga hay Iran hiện diện tại Syria trở thành đích nhắm.
(AFP) – Donald Trump muốn ngăn chận cuốn sách của John Bolton.
Cuốn hồi ký của cựu cố vấn an ninh quốc gia Mỹ mang tựa đề « The Room Where It Happened, A White House Memoir » dự kiến ra mắt ngày 23/06, nhưng hôm qua 16/06/2020 chính quyền Donald Trump đã kiện lên tư pháp liên bang để ngăn trở cuốn sách chỉ trích tổng thống Mỹ dữ dội. Theo đơn kiện, ông John Bolton đã không đưa duyệt trước bản thảo, và cuốn hồi ký này « rõ ràng đã vi phạm các thỏa thuận mà Bolton đã ký, là điều kiện để ông được tuyển dụng và tiếp cận những thông tin tuyệt mật ». Phía nhà xuất bản nêu ra quyền tự do ngôn luận của tác giả.
http://www.rfi.fr/vi/qu%E1%BB%91c-t%E1%BA%BF/20200617-tin-t%E1%BB%95ng-h%E1%BB%A3p
Điểm tin thế giới sáng 17/6:
Úc tố Trung Quốc tung tin giả;
Triều Tiên sẽ đưa quân trở lại biên giới với Hàn Quốc
Lục Du
Mục Điểm tin thế giới sáng thứ Tư (17/6) của Đại Kỷ Nguyên xin gửi tới quý độc giả những tin sau:
Úc tố Trung Quốc tung tin giả
Ngoại trưởng Úc Marise Payne hôm thứ Ba đã chỉ trích việc Bắc Kinh cho lan truyền các thông tin sai sự thật, “góp phần tạo ra bầu không khí hoảng loạn và chia rẽ”, đồng thời tuyên bố rằng Canberra sẽ đóng vai trò tích cực hơn trong các cơ quan quốc tế, theo The Guardian.
Bà Payne kêu gọi các tổ chức toàn cầu như Tổ chức Y tế Thế giới cần “đóng vai trò là nhân tố chống lại thông tin sai lệch”. Ngoại trưởng Úc cho biết thêm, “một số quốc gia đang sử dụng đại dịch để phá hoại nền dân chủ tự do và thúc đẩy các mô hình độc tài hơn của họ”.
Bà Payne đưa ra phát biểu này trong bối cảnh quan hệ giữa Trung Quốc và Úc đang căng thẳng sau khi chính phủ Úc yêu cầu một cuộc điều tra độc lập về nguồn gốc virus Vũ Hán. Bắc Kinh phản ứng lại bằng cách khuyến cáo công dân không nên đến Úc vì có thể đối diện nguy cơ bị phân biệt chủng tộc. Ngọai trưởng Úc bác bỏ cáo buộc này, nói rằng đất nước của bà luôn chào đón mọi người khắp nơi trên thế giới.
Triều Tiên sẽ đưa quân trở lại biên giới với Hàn Quốc
Hôm thứ Tư, Triều Tiên tuyên bố họ sẽ đưa quân đội trở lại khu vực Kaesong và Kumgang giáp ranh với Hàn Quốc. Theo Yonhap, quyết định này của Bình Nhưỡng vi phạm thỏa thuận liên Triều và là hành động làm gia tăng căng thẳng mới nhất của Bắc Hàn trên bán đảo Triều Tiên.
Bộ Tổng tham mưu Quân đội Nhân dân Triều Tiên cho biết, Triều Tiên cũng sẽ nối lại “tất cả các cuộc tập trận quân sự thường xuyên” gần biên giới liên Triều. Yonhap đánh giá, đây là một động thái rõ ràng nhằm phá hủy thỏa thuận quân sự làm giảm căng thẳng mà hai miền Triều Tiên đã ký vào năm 2018.
Hãng thông tấn Trung ương Triều Tiên KCNA đưa tin, chính quyền Bắc Hàn cũng đã “thẳng thừng” từ chối lời đề nghị của phía Hàn Quốc cử đặc phái viên đến Bình Nhưỡng đàm phán xoa dịu căng thẳng. (Chi tiết).
Số người nhiễm mới nCoV ở Brazil tăng kỷ lục
Số người nhiễm mới virus Vũ Hán vào hôm thứ Ba ở Brazil đã tăng lên mức kỷ lục với 34.918 ca trong 24 giờ, nâng tổng số bệnh nhân Covid ở quốc gia Mỹ Latinh lên 923.189. Nước này tiếp tục là vùng dịch lớn thứ hai trên thế giới, sau Hoa Kỳ, theo Reuters.
Brazil cũng đã ghi nhận thêm 1.338 ca COVID-19 tử vong theo cập nhật trên trang Worldometers tính tới sáng thứ Tư, đưa số bệnh nhân viêm phổi Vũ Hán tử vong tại quốc gia này lên 4.456.
Theo báo cáo từ Giám đốc khu vực của Tổ chức Y tế Thế giới Tổ chức Y tế Thế giới, kỷ lục tăng số người nhiễm bệnh mới của Brazil xuất hiện trong bối cảnh dịch bệnh đang tiếp tục chiều hướng bùng phát mạnh ở khu vực Mỹ Latinh.
Kinh tế Mỹ sẽ phục hồi sớm hơn dự kiến
Các chỉ số kinh tế ở phố Wall cải thiện vào thứ Ba phản ánh triển vọng kinh tế và doanh số bán lẻ tăng vọt ở Mỹ, một căn cứ cho thấy nền kinh tế Hoa Kỳ có thể phục hồi sớm hơn dự kiến sau khoảng 5 tháng suy thoái vì ảnh hưởng bởi đại dịch viêm phổi Vũ Hán, theo Reuters.
Tất cả ba chỉ số chứng khoán lớn của Hoa Kỳ là Dow, S&P và Nasdaq đều đã tăng ngày thứ ba liên tiếp. Trong khi đó dữ liệu do Bộ Thương mại Hoa Kỳ công bố cho thấy doanh số bán lẻ đã tăng kỷ lục 17,7% trong tháng 5, vượt qua mức tăng 8% mà các nhà phân tích dự kiến.
Ryan Detrick, chiến lược gia cao cấp về thị trường tại LPL Financial ở Charlotte, Bắc Carolina đánh giá, “Doanh số bán lẻ là động lực thúc đẩy các thị trường tăng trưởng”, và “chắc chắn tín hiệu kích thích tăng trưởng sẽ được bổ sung trong hôm nay”.
Các nhà đầu tư Mỹ sẽ có thể cảm thấy yên tâm hơn với hoạt động kinh doanh khi sắp được đón nhận gói kích thích kinh tế 1.000 tỷ đô la của chính quyền Trump.
Mỹ đạt bước tiến trong việc tìm vắc xin chống Covid-19
Reuters đưa tin, Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Hoa Kỳ hôm thứ Ba cho biết, chính quyền Trump đã thu hẹp được phạm vi đầu tư cho vắc xin chống Covid-19, từ 14 loại như ban đầu xuống còn 7 loại có tiềm năng khắc chế được loại virus chết người có nguồn gốc từ Trung Quốc.
Các quan chức chính phủ Hoa Kỳ cũng nói rằng họ hy vọng nhiều người Mỹ, vào khoảng đầu năm tới, sẽ được tiêm một loại vắc xin miễn phí đã qua kiểm nghiệm để phòng tránh viêm phổi Vũ Hán.
Chính quyền Trump hồi tháng trước đã khởi động một chương trình đẩy nhanh tốc độ phát triển vắc xin phòng chống virus Viêm phổi Vũ Hán. Một quan chức Mỹ cho hay, nỗ lực này của chính phủ nhằm “tối đa hóa khả năng” để sớm có được vắc xin phòng dịch vào cuối năm nay.
Điểm tin tối 17/6:
Cựu Thủ tướng Đan Mạch
mời Tổng thống Đài Loan dự hội nghị dân chủ
Hải Lam
Mục Điểm tin thế giới tối thứ Tư (17/6) của Đại Kỷ Nguyên xin gửi tới quý độc giả những tin sau:
Cựu Thủ tướng Đan Mạch mời Tổng thống Đài Loan dự hội nghị dân chủ
Tờ Taiwan News hôm nay đưa tin, Tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn được cựu Thủ tướng Đan Mạch Anders Fogh Rasmussen mời tham dự Hội nghị thượng đỉnh dân chủ Copenhagen tổ chức trực tuyến vào hai ngày 18-19/6. Bà Thái đã nhận lời.
Theo CNA, Hội nghị thượng đỉnh dân chủ Copenhagen được thành lập vào năm 2007 bởi cựu Thủ tướng Đan Mạch Anders Fogh Rasmussen, với mục đích kết nối các lực lượng dân chủ toàn cầu và thảo luận về những thách thức mà các nền dân chủ phải đối mặt.
Ông Rasmussen cho biết ông mời Tổng thống Thái tham dự hội nghị vì sự tái đắc cử của bà, người đại diện cho Đài Loan, một quốc gia dân chủ với dân số 23 triệu người, và sự kiểm soát dịch Covid-19 thành công hơn quốc gia láng giềng Trung Quốc bất chấp nguy cơ lây nhiễm rất cao do có mối quan hệ gần gũi với nước này.
Ngoài bà Thái, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo, Phó Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Vera Jourova, Tổng thư ký đảng Demosisto Hoàng Chi Phong từ Hồng Kông cũng được mời tham dự.
Bộ trưởng Thống nhất Hàn Quốc đệ đơn từ chức
Bộ Thống nhất Hàn Quốc chiều nay xác nhận với tờ NK News rằng, Bộ trưởng Thống nhất Hàn Quốc Kim Yeon-chul đã đệ đơn xin từ chức, một ngày sau khi Triều Tiên cho nổ Văn phòng Liên lạc chung ở Kaesong.
Bộ thống nhất là một cơ quan của chính phủ Hàn Quốc, đóng vai trò quan trọng trong các cuộc đối thoại, trao đổi và hợp tác giữa hai miền, theo Wikipedia.
“Tôi quyết định từ chức, chịu toàn bộ trách nhiệm trong mối quan hệ liên Triều suy yếu”, ông Kim nói với các phóng viên hôm nay.
“Tôi rất tiếc vì không thể đáp ứng được kỳ vọng và đòi hỏi của người dân Hàn Quốc đối với sự hòa bình và thịnh vượng của bán đảo Triều Tiên”.
Theo CNN, Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in chưa chấp nhận đơn từ chức của ông Kim.
Chính quyền Trump kiện cựu cố vấn an ninh quốc gia
Chính quyền tổng thống Trump hôm 16/6 đệ đơn kiện cựu cố vấn an ninh quốc gia John Bolton vì cho rằng cuốn hồi ký của ông về Nhà Trắng chứa thông tin mật và gây tổn hại an ninh nước Mỹ, theo Reuters.
Cuốn hồi ký của ông Bolton có tên “The Room Where It Happened: A White House Memoir” (Tạm dịch: Căn phòng nơi nó xảy ra: Hồi ký Nhà Trắng), dự kiến xuất bản ngày 23/6.
Đơn kiện của chính quyền Trump có viết, Hội đồng An ninh Quốc gia Nhà Trắng (NSC) “xác định bản thảo hiện tại cuốn hồi ký có một số đoạn chứa các thông tin an ninh quốc gia mật”.
“Việc xuất bản cuốn sách sẽ gây ra hậu quả không thể khắc phục được, bởi việc tiết lộ các thông tin mật trong bản thảo đã được duyệt có thể gây tổn hại nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng cho an ninh Mỹ”.
Bắc Kinh hủy hơn 1.200 chuyến bay vì dịch Covid-19
Tờ Nhân dân nhật báo đưa tin, Bắc Kinh hôm nay đã hủy ít nhất 1.255 chuyến bay trong và ngoài nước, chiếm gần 70% số chuyến bay của thành phố trong bối cảnh dịch viêm phổi Vũ Hán đang diễn biến phức tạp tại đây.
Giới chức Bắc Kinh hôm nay thông báo đóng cửa toàn bộ trường mẫu giáo, tiểu học và trung học trong thành phố. (chi tiết)
Tổng thống Honduras nhiễm Covid-19
Ông Juan Orlando Hernandez, Tổng thống Honduras, cuối ngày 16/6 thông báo ông đã nhiễm Covid-19 nhưng vẫn làm việc từ xa thông qua các trợ lý, theo Reuters.
“Là tổng thống của đất nước và là một công dân có trách nhiệm, tôi muốn thông báo rằng hồi cuối tuần trước, tôi bắt đầu cảm thấy không khỏe và đến hôm nay tôi vừa được chẩn đoán nhiễm Covid-19”, ông Hernandez phát biểu trên truyền hình.
Vợ của ông là Ana Garcia và hai trợ lý của ông cũng bị nhiễm bệnh. Bà Garcia dương tính nhưng không có triệu chứng.
“Họ đề nghị tôi nghỉ ngơi nhưng tôi sẽ tiếp tục làm việc từ xa thông qua các trợ lý”, ông Hernandez cho biết.
Space X hay xu hướng tư nhân hóa
ngành không gian Mỹ
Thanh Phương
Ngày 31/05/2020, hai phi hành gia Bob Behnken và Doug Hurley của cơ quan không gian Hoa Kỳ NASA, sau 19 giờ bay trên phi thuyền Crew Dragon của tập đoàn Mỹ SpaceX, đã vào được Trạm Không gian Quốc tế ISS, đánh dấu thành công trọn vẹn của chuyến bay có người lái đầu tiên do một công ty tư nhân thực hiện và cũng là chuyến bay có người lái đầu tiên của ngành không gian Mỹ từ 9 năm qua.
Hoa Kỳ cho tới nay vẫn không quên mối nhục, hay đúng hơn là cú sốc, bị Liên Xô qua mặt, khi Iouri Gagarine đã là người đầu tiên bay lên không gian ngày 12/04/1961. Gần một năm sau, ngày 20/02/1962, John Glenn mới là người Mỹ đầu tiên bay trên quỹ đạo vòng quanh Trái Đất giống như Gagarine.
Sau nhiều chuyến bay không người lái và chuyến bay thử nghiệm, phi thuyền của chuyến bay Apollo 11 mới đáp xuống Mặt Trăng ngày 21/07/1969 và Neil Armstrong trở thành người đầu tiên đặt chân lên vệ tinh tự nhiên của Trái Đất, rửa được mối nhục của Hoa Kỳ với đối thủ Liên Xô.
Nhưng đến năm 1972, tổng thống Richard Nixon từ bỏ các chuyến bay có người lái lên Mặt Trăng, khởi động chương trình các phi thuyền con thoi đưa các phi hành gia lên quỹ đạo Trái Đất. Với việc xây dựng Trạm Không gian Quốc tế ISS, bắt đầu từ năm 1998, một dự án 100 tỷ đôla, phần lớn do Hoa Kỳ tài trợ, các phi thuyền con thoi Mỹ được sử dụng liên tục. Nhưng sau tai nạn của phi thuyền con thoi Columbia ngày 01/02/2003, tổng thống George W. Bush quyết định là đến năm 2010 sẽ chấm dứt việc sử dụng các phi thuyền này. Như vậy là sau 30 năm phục vụ, phi thuyền con thoi Mỹ đã bay chuyến cuối cùng vào tháng 7/2011.
Kể từ khi Hoa Kỳ chấm dứt các chuyến bay của phi thuyền con thoi vào năm 2011, các phi hành gia Mỹ phải « đi nhờ » các phi thuyền của Nga để bay lên Trạm Không gian Quốc tế, hiện đang bay với tốc độ 27.000 km/h chung quanh Trái Đất.
Trả lời RFI Pháp ngữ ngày 27/05, ông Stefan Barensky, tổng biên tập tạp chí Aerospatium, nhắc lại:
« Có một sự gián đoạn không ai ngờ trước trong việc đưa các phi hành gia Mỹ lên không gian : Khi quyết định ngưng chương trình các phi thuyền con thoi sau tai nạn Columbia năm 2003, Hoa Kỳ đã dự tính là phi thuyền Orion của chương trình Constellation sẽ tiếp nối các phi thuyền con thoi vào năm 2012. Chương trình Constellation đã không được thực hiện, phi thuyền Orion vẫn đang được phát triển và theo dự kiến sẽ được phóng lên vào năm tới.
Trong khi chờ đợi, phải tìm một giải pháp thay thế, đó là nhờ đến các tập đoàn tư nhân. Ý định này thật ra đã có từ 14 năm qua. Trước đây, NASA vẻ kiểu, thiết kế các phi thuyền và đặt mua các phi thuyền đó từ ngành công nghiệp. Còn bây giờ, thay vì mua phi thuyền, họ mua một dịch vụ, giao cho ngành công nghiệp sản xuất phi thuyền để cung cấp dịch vụ đó. Dĩ nhiên là ngành công nghiệp không thể tự mình làm được, mà NASA đã đầu tư vào rất nhiều để hỗ trợ ngành công nghiệp, giúp giải quyết những vấn đề nẩy sinh.
Riêng đối với SpaceX, tiến trình diễn ra theo hai giai đoạn : đầu tiên công ty này chế tạo một một phi thuyền để vận chuyển hàng hóa đến trạm không gian quốc tế, đó là phi thuyền Crew Dragon, đã bay từ năm 2012. Đến năm 2014, NASA ký một hợp đồng mới, cải tiến phi thuyền này thành phi thuyền có người lái. Công việc này đã mất nhiều thời gian hơn dự kiến, vì lẽ ra phi thuyền đã được phóng từ năm 2017 »
Hết phụ thuộc vào Nga
Cơ quan không gian NASA như vậy là đã giao cho SpaceX phát triển một loại « taxi không gian », để Mỹ không còn phụ thuộc vào Nga khi cần « đưa đón » các phi hành gia trên không gian. Trong khuôn khổ một hợp đồng giá cố định 3 tỷ đôla, SpaceX cam kết sẽ thực hiện cho NASA 6 chuyến bay khứ hồi đến Trạm Không gian Quốc tế, với 4 phi hành gia trên phi thuyền.
Trả lời RFI Pháp ngữ ngày 27/05/2020, ông Léopold Eyharts, cựu phi hành gia Pháp của Cơ quan Không gian châu Âu (ESA) và cũng là một tướng không quân, cho biết :
« NASA đã trở thành khách hàng của SpaceX, nhưng SpaceX cũng có thể bán « ghế » cho các khách hàng tư nhân, các doanh nghiệp hoặc các cá nhân, nếu họ có đủ khả năng tài chính để mua « vé ». Hãng Boeing cũng đã được NASA chọn cách đây vài năm để cung cấp dịch vụ vận chuyển phi hành gia. Boeing đã cho bay thử một phi thuyền cách nay không lâu và cũng sẽ cho bay một phi thuyền có người lái trong vài tháng tới. Đây sẽ là một trong hai công ty cung cấp dịch vụ vận chuyển phi hành gia tư nhân »
Thật ra, từ năm 2012, SpaceX đã chở các kiện hàng lên ISS, nhưng đây là lần đầu tiên NASA giao cho công ty này chở phi hành gia lên không gian. Hôm 31/05, khi đích thân đến trung tâm không gian Kennedy để chứng kiến tên lửa cất cánh, mang theo Bob Behnken và Doug Hurley lên trạm ISS, tổng thống Mỹ Donald Trump đã tuyên bố, kể từ nay, « tương lai thuộc về ngành công nghiệp không gian tư nhân ».
Đối với nhà tỷ phú Elon Musk, người sáng lập tập đoàn SpaceX, đây là bước đầu trong cuộc hành trình « nhằm thiết lập một nền văn minh trên Sao Hỏa », biến nhân loại thành một loài « đa hành tinh ». Trước mắt, SpaceX đã đánh bại Boeing, tập đoàn cũng đã được NASA giao phó việc vận chuyển phi hành gia Mỹ trong tương lai. Chuyến bay thử vào năm ngoái của phi thuyền Starliner do tập đoàn máy bay này chế tạo đã thất bại. SpaceX còn là công ty duy nhất trên thế giới thu hồi các tên lửa đẩy, có nghĩa là hôm 31/05, sau khi tên lửa được phóng lên 2 phút 33 giây, tầng một của tên lửa sẽ tách ra và trở về đậu trên một sà lan ngoài khơi bờ biển. Tầng thứ hai sẽ tách ra khỏi phi thuyền Crew Dragon 12 phút sau khi tên lửa được phóng lên.
Nga mất thế độc quyền
Sau chuyến bay thành công của SpaceX, ngành không gian Nga đã mất một thế độc quyền trên không gian. Từ năm 2011, khi Hoa Kỳ chấm dứt các chuyến bay của phi thuyền con thoi, các chuyến bay có người lái chỉ do các tên lửa Soyouz của Nga, an toàn hơn và rẻ tiền hơn, thực hiện. Trong suốt 9 năm qua, toàn bộ các phi hành gia bay lên ISS đều xuất phát từ sân bay vũ trụ Baikonour của Nga, sau khi đã tập luyện trên lãnh thổ nước Nga và …phải học tiếng Nga.
Theo lời ông Léopold Eyharts, kể từ nay các phi hành gia lên Trạm Không gian Quốc tế có một phương tiện thay thế:
« Thay đổi quan trọng với sự tham gia của các phi thuyền tư nhân, đó là kể từ nay có một phương tiện thay thế cho phi thuyền Soyouz. Cho tới nay Soyouz là phương tiện duy nhất, nếu xảy ra trục trặc gì, Trạm Không gian Quốc tế sẽ gặp nhiều vấn đề. Như cách đây hai năm, Soyouz đã gặp sự cố, gây ra một tình trạng phức tạp cho việc vận chuyển các phi hành gia lên trạm không gian. Phía Nga đã khắc phục tương đối nhanh chóng và chỉ vài tháng sau đã có thể đưa các phi hành gia lên trở lại. Nhưng rõ ràng tình hình như vậy rất bấp bênh. SpaceX đã giúp giải quyết vấn đề chính, đó là mang lại một phương tiện thay thế để vận chuyển phi hành gia lên Trạm Không gian Quốc tế.”
Thành công của SpaceX buộc ngành không gian Nga phải tăng cường tiềm lực của mình. Lãnh đạo cơ quan không gian Nga Roskosmos, ông Dmitri Rogozine, cho biết cơ quan này dự trù vào mùa thu tới sẽ thử nghiệm tên lửa hạng nặng Angara, sẽ được dùng để thay thế các tên lửa Proton. Nhưng trước mắt, cơ quan không gian Nga Roskosmos sẽ mất đi một nguồn thu nhập đáng kể. Cho tới nay, mỗi « vé » bay lên ISS, cơ quan NASA phải trả cho Roskosmos khoảng 80 triệu đôla. Nếu kể từ nay Space X chở các phi hành gia Mỹ, mỗi năm Roskosmos có thể bị mất hơn 200 triệu đôla, một số tiền đáng kể đối với ngân sách chỉ có khoảng 2 tỷ đôla của cơ quan này, theo tính toán của chuyên gia Andreï Ionine, Viện Hàn lâm Không gian Tsiolkovski ở Matxcơva, được hãng tin AFP trích dẫn.
Theo nhà nghiên cứu Isabelle Sourbès-Verger, chuyên gia về các vấn đề không gian, Trung tâm Quốc gia Nghiên cứu Khoa học CNRS của Pháp, cũng được hãng tin AFP trích dẫn, chính nhờ khoản thu nhập từ các chuyến bay chở các phi hành gia Mỹ, mà trong những năm qua Nga đã có thể tiếp tục sản xuất tên lửa Soyouz và duy trì được trọng lượng của họ trong các cuộc thương lượng về ISS.
Thấy giá « vé » của mỗi phi hành gia bay lên không gian trên phi thuyền của Space X là 60 triệu đôla, lãnh đạo cơ quan không gian Nga Roskosmos bèn thông báo là sẽ ông sẽ cố gắng giảm 30% giá « vé » của họ. Nhưng chuyên gia Andreï Ionine tỏ vẻ hoài nghi về sức cạnh tranh của Roskosmos: « Space X tiết kiệm bằng cách sử dụng các động cơ giá rẻ và sản xuất gần như toàn bộ các linh kiện. Còn Nga muốn làm như thế thì sẽ phải thay đổi toàn bộ quy trình sản xuất. »
Ông Ionine nhấn mạnh : do không có phương tiện và cũng do thiếu quyết tâm chính trị, rồi lại bị nạn tham nhũng đục khoét, ngành không gian Nga nay không sáng chế gì mới, chủ yếu chỉ lo hoàn thiện các công nghệ có từ thời Liên Xô. Ấy là chưa kể ngoài SpaceX, ngành không gian Nga nay còn phải đối đầu với sự cạnh tranh từ các tên lửa của Trung Quốc. Các nhà quan sát cũng nhận thấy là tổng thống Nga Vladimir Putin có vẻ quan tâm nhiều đến việc phát triển các khả năng quân sự, nhất là các tên lửa công nghệ cao siêu thanh, hơn là lo củng cố vị thế của một cường quốc không gian.
Xu hướng tư nhân hóa
Về phía Hoa Kỳ, tham vọng không gian thì lại thay đổi tùy theo mỗi tổng thống. Vào năm 2010, tổng thống Barack Obama đã hủy bỏ chương trình đưa người trở lại Mặt Trăng, nhưng đề ra mục tiêu đưa các phi hành gia lên quỹ đạo Sao Hỏa vào năm 2035, đồng thời phát triển các tên lửa đẩy để chở các phi hành gia đến ISS. Người kế nhiệm ông, tổng thống Donald Trump lại ra lệnh cho cơ quan NASA trở lại
Mặt Trăng từ đây đến năm 2024, trong khuôn khổ chương trình Artemis và chuẩn bị cho các chuyến bay đến Sao Hỏa trong tương lai.
Theo lời ông Léopold Eyharts, việc « tư nhân hóa » dịch vụ đưa phi hành gia lên quỹ đạo chính là nằm trong chiến lược lâu dài của NASA:
« Cần phải thấy rằng, khi giao cho các công ty tư nhân nhiệm vụ vận chuyển phi hành gia lên quỹ đạo thấp, NASA không còn phải bận tâm đến những công việc bình thường, để có thể tập trung sức lực và nguồn tài chính vào chương trình thám hiểm không gian đầy tham vọng hơn, với sự hợp tác của các cơ quan không gian Nga, Nhật, Canada và của Cơ quan Không gian châu Âu.
Dự án của Mỹ trước mắt đưa các phi hành gia lên trạm nằm trên quỹ đạo của Mặt Trăng, rồi sau đó đặt chân trở lại Mặt Trăng, có thể là trong khoảng 4 hoặc 5 năm nữa, tuy chúng ta cũng phải thận trọng về lịch trình dự kiến. Mục tiêu lâu dài của Mỹ không hẳn là có mặt thường trực trên Mặt Trăng, mà là thực hiện những chuyến bay thường xuyên đến hành tinh này. »
Nhưng theo ông Barensky, tổng biên tập tạp chí Aerospatium, tuy SpaceX là tập đoàn tư nhân, chủ nhân của nó, Elon Musk cũng có tham vọng chinh phục không gian không kém gì NASA, đến mức được xem là đối thủ cạnh tranh của cơ quan này :
« Trong việc phát triển phi thuyền Crew Dragon, hay đúng là hai phiên bản của phi thuyền Crew Dragon, NASA đã dự kiến đầu tư khoảng 8 tỷ đôla. Với khoản đầu tư đó, dĩ nhiên là NASA có quyền giám sát chương trình. Cho nên hai bên đã làm việc chung với nhau nhiều. SpaceX là một đối tác thương mại, một nhà cung cấp dịch vụ, nhưng một số người xem tập đoàn này là đối thủ cạnh tranh của NASA, vì Elon Musk cũng có tham vọng chinh phục không gian và đang nỗ lực tài trợ cho dự án của riêng ông để đưa người lên Mặt Trăng, và xa hơn là lên Sao Hỏa, với mục tiêu rõ ràng là lập các khu định cư trên hành tinh này »