Đọc báo Pháp – 10/02/2018
Vụ con trai Fidel Castro tự sát
và hoàng hôn của chế độ Cuba
Đó là người nối dõi duy nhất có ngoại hình giống y Fidel Castro. Trong số những người con trong và ngoài giá thú mà lãnh tụ Cuba để lại, Fidelito cũng là người duy nhất tìm đến cái chết ở tuổi 68. Người ta biết được sự kiện này qua một thông cáo ngắn gọn : « Tiến sĩ khoa học Fidel Castro Diaz-Balart, đã được một nhóm bác sĩ chăm sóc từ nhiều tháng qua do bị trầm cảm nặng nề, đã tự sát sáng nay 01/02/2018 ».
Theo tác giả, bản thân vụ tự tử này cho thấy sự trượt dốc của chế độ Castro – dường như không thể nào vực dậy được nếu không thay đổi triệt để đường lối. Cuộc đời của Fidelito là sự tóm lược kinh nghiệm thảm hại của chủ nghĩa mác-xít Cuba. Cái chết của ông như một sự biểu hiện về chính trị, nhấn mạnh đến sự vô nghĩa của một ý thức hệ cằn cỗi mà một giai cấp phải bám vào – một viễn cảnh tuyệt vọng.
Fidelito được biết đến rất sớm. Năm 1959, trong một cuộc phỏng vấn hết sức nổi tiếng do kênh truyền hình CBS thực hiện, nhà cách mạng có bộ râu quai nón đang thách thức Hoa Kỳ, xuất hiện trên màn hình với bộ pyjama. Để trấn an công chúng Mỹ, Fidel bỗng dưng bế cậu bé Fidelito, cũng đang mặc đồ ngủ, giơ lên cao.
Nhưng tình phụ tử chỉ ở ngoài mặt… Fidel không quan tâm lắm đến con cái, ngược lại với chủ tịch hiện nay, ông Raul Castro là người cha rất có trách nhiệm của bốn đứa con. Raul cũng có một thời gian mang cháu Fidelito về chăm sóc.
Sau khi học ngành vật lý nguyên tử ở Liên Xô dưới một cái tên giả, trong một trường đại học dành riêng cho con cái quan chức lớn, Fidelito trở về Cuba, tiếp tục làm công tác nghiên cứu khoa học và đến năm 1980 trở thành người lãnh đạo CEA (Trung tâm nghiên cứu về nước Mỹ). Nói thạo tiếng Nga, ông cưới cô Olga Smirnova, có hai con là Fidel Antonio và Mirta Maria.
Năm 1992, Fidelito bỗng dưng bị chính cha mình tước chức vụ. Fidel Castro tuyên bố một cách nghiêm khắc : « Fidelito không phải từ chức mà bị cách chức : Cuba không phải là một nước quân chủ ! ». Sau đó nhà khoa học bị trầm cảm nặng, kéo theo một chuỗi ngày suy sụp, dù người ta đã cho ông một chức vụ ngồi chơi xơi nước là phó chủ tịch Viện hàn lâm khoa học Cuba.
Số phận của Fidelito cho thấy sự thô bạo của chế độ cộng sản Cuba. Mẹ ông, bà Mirta Diaz-Balard, vợ đầu của Fidel Castro vốn là thành viên một gia đình đông đúc. Do đó Fidelito có người anh em họ là dân biểu Mỹ Mario Diaz-Balart, một nhân vật chống chế độ Castro kịch liệt. Ông Mario rất ủng hộ Donald Trump, gần đây tuyên bố « mọi người đã đánh giá không đúng về tổng thống Trump » – người mà hồi tháng 6/2017 đã hủy bỏ thỏa thuận xích gần lại với Cuba do ông Barack Obama ký kết.
Tác giả Christian Makarian kết luận, như một thách thức cuối cùng đối với người cha đã đưa ra khẩu hiệu nổi tiếng « Tổ quốc hay là chết », Fidelito đã chọn cái chết lạnh lẽo, thay cho Tổ quốc xã hội chủ nghĩa dưới ánh mặt trời nhiệt đới.
Trí thức Pháp bị Mao mê hoặc như thế nào ?
Cũng liên quan đến ý thức hệ cộng sản, Le Point có bài phỏng vấn chuyên gia François Hourmant, tác giả cuốn « Những năm tháng mao-ít tại Pháp ». Nhiều trí thức Pháp trong thời kỳ từ 1966 đến 1976 đã bị Mao Trạch Đông mê hoặc như thế nào ?
Theo ông Hourmant, từ khi khởi đầu cuộc Trường Chinh, Mao trở thành một biểu tượng cách mạng, một con người hành động theo kiểu Fidel Castro hoặc Che Guavara. Việc phổ biến quyển Sách Đỏ tại Pháp với giá rất rẻ cũng giúp nâng Mao Trạch Đông lên hàng lý thuyết gia cách mạng, bên cạnh Lênin và Stalin.
Cuộc chiến tranh Việt Nam mang lại một luống gió mới « chống đế quốc ». Vụ Budapest và bản báo cáo Khrouchtchev năm 1956 đã khiến Liên Xô gây thất vọng nơi những người mác-xít. Cuộc Cách mạng văn hóa do Mao Trạch Đông tung ra năm 1966 mang lại tia hy vọng : được tuyên truyền là một phong trào đột xuất của quần chúng, chiến dịch này giúp Trung Quốc gây tiếng vang lớn, qua mặt cả Cuba. Mốt cổ áo kiểu Mao được nhiều nhà tạo mốt lừng danh của Pháp lăng-xê.
Nhiều trí thức, chính khách tên tuổi Pháp được mời sang Trung Quốc, được Bắc Kinh hậu đãi. Đa số khám phá ra rằng giấc mơ bình đẳng mà trong sâu thẳm tâm hồn họ luôn tin, vẫn chỉ là giấc mơ, nhưng « há miệng mắc quai ». Bên cạnh đó, một số vẫn còn ảo tưởng. Tác giả Simon Leys sau khi can đảm tung ra cuốn « Bộ áo mới của Mao chủ tịch » năm 1971, tố cáo sự tàn bạo của Cách mạng văn hóa và sự mù quáng của những người tôn sùng Mao, đã bị đả kích dữ dội.
Tựa chính báo Pháp :
Thế vận hội Pyeongchang, bitcoin…
Trang nhất tuần báo L’Express chạy tựa « Để hiểu bitcoin » với các câu hỏi được đặt ra : Liệu có thể hưởng lợi từ đồng tiền ảo này, hay nên nghi ngại ? Và các ngân hàng và Nhà nước chừng như không theo kịp thời sự ?
Le Point tuần này đăng chân dung Laurent Wauquier, thủ lãnh đảng cánh hữu Những Người Cộng Hòa, mà tờ báo nhận định là người làm cho tổng thống Emmanuel Macron e sợ.
L’Obs báo động về « Những xu hướng hằn thù mới đối với người Do Thái », với những bài phóng sự tại Đức, Bỉ, Thụy Điển và Pháp.
Le Courrier International dành chủ đề cho « Hàn Quốc, Thế vận của đối thoại » với nhận định tổng thống Moon Jae In trông cậy vào Olympic Pyeongchang vừa khai mạc ngày thứ Sáu 09/02/2018 để đánh bóng lại hình ảnh một trong những nền dân chủ hiếm hoi ở châu Á.
Moon Jae In, người mơ mộng bướng bỉnh
Trước hết về tống thống Hàn Quốc, Le Point nhận định « Ông Moon, người mơ mộng bướng bỉnh ».
Theo một người có trách nhiệm ở Phủ tổng thống Hàn Quốc, hồi đầu tháng 11/2017, trong cuộc hội đàm với người đứng đầu nước Mỹ, ông Donald Trump có hỏi ông Moon Jae In là « Ngoài Bắc Triều Tiên, ông còn đang lo lắng điều gì khác ? Tôi có thể giúp ông được không ? ». Dù rất muốn trả lời « Điều đáng lo nhất của tôi chính là ông ! », nhưng ông Moon lại thổ lộ « Đó là Thế vận hội mùa đông ». Donald Trump đồng ý giúp, và gởi phó tổng thống Mike Pence đến hỗ trợ.
Ba tháng sau, giấc mộng của ông Moon trở thành sự thật. Nhưng nhiều chiến lược gia Mỹ lo lắng, liệu tổng thống Hàn Quốc có rơi vào bẫy, làm lỏng lẻo đi liên minh Seoul-Washington, nhờ đó Bắc Kinh và Bình Nhưỡng thủ lợi lớn ? Để trấn an, Moon Jae In đòi hỏi việc phi hạt nhân hóa phải nằm trong chương trình nghị sự liên Triều.
Ông cố làm mọi cách để qua sự kiện Olympic tái lập được kênh liên lạc với Bình Nhưỡng, điều kiện cần thiết để tiến đến một hội nghị thượng đỉnh với Kim Jong Un. Nhưng không phải bằng mọi giá, « không mở thượng đỉnh chỉ để có được thượng đỉnh ». Moon Jae In không muốn bước theo vết xe đổ của người tiền nhiệm Roh Moo Hyun – viện trợ ồ ạt cho Bắc Triều Tiên nhưng không được đáp lại bao nhiêu.
Thời gian không còn nhiều đối với một tổng thống mà Hiến Pháp cấm tái ứng cử. Nhà nghiên cứu Kim Jiyoon, Viện nghiên cứu châu Á ở Seoul cảnh báo : « Ông Moon có hai năm để thành công, sau đó sức bật sẽ không còn nữa ». Trừ phi Thế vận hội mang lại được phép lạ.
Dân chủ có thể đi liền với văn hóa Khổng giáo
Trong hồ sơ về Olympic Pyeongchang, Le Courrier International dịch bài báo của tờ Kyunghyang Shinmun cho rằng « Người Hàn Quốc phải tỏ ra gương mẫu ». Nhật báo xuất bản tại Seoul vui mừng nhận định, dân chủ có thể hòa hợp với văn hóa Khổng giáo, mà những sự kiện chính trị chấn động gần đây tại nước này đã chứng tỏ.
Tác giả nhắc lại cuộc tranh luận năm 1994 giữa thủ tướng Singapore thời đó là ông Lý Quang Diệu và ông Kim Dae Ung, thủ lãnh phe đối lập dân chủ Hàn Quốc. Ông Lý cho rằng Khổng giáo vốn độc đoán, giúp phát triển kinh tế nhưng không phù hợp với nền dân chủ. Nhưng ông Kim phản bác, nói rằng dân chủ không phải là một loại văn hóa, mà là một giá trị phổ quát của lịch sử nhân loại.
Về sức mạnh phong trào quần chúng và cách điều hành nhà nước dân chủ, thì Singapore, Trung Quốc và thậm chí Nhật Bản tỏ ra yếu hơn Hàn Quốc, nếu so sánh với tầm vóc kinh tế. « Cuộc cách mạng nến » tại Hàn Quốc năm 2017 cho thấy rõ điều đó. Bài xã luận của tờ Financial Times hôm 29/08/2017 khẳng định « Dân chủ và kinh tế đều tiến triển » tại nước này, sau vụ tư pháp kết án cựu tổng thống và người kế nghiệp Samsung – tập đoàn uy lực nhất nước.
Hàn Quốc cũng gặp phải các vấn đề bất bình đẳng xã hội, dân số lão hóa…như đa số các quốc gia phát triển. Nhưng nếu các nước này tiết giảm vai trò của Nhà nước, thì ông Moon lại mở rộng, đồng thời áp dụng các biện pháp tự do hóa. Theo Bloomberg, chính sách này có cơ thành công, vì nền tài chính Hàn Quốc khá lành mạnh, và phúc lợi xã hội cũng tương đối. Hãng tin bày tỏ hy vọng Hàn Quốc giải quyết được những vấn đề kinh tế một cách dân chủ.
Bốn chàng ngự lâm pháo thủ của Donald Trump
Liên quan đến Hoa Kỳ, L’Express nói về « John Kelly, ông từ giữ đền của Donald Trump ». Là cựu tướng lãnh trong chiến tranh Irak, John F.Kelly đã được đôn lên làm chánh văn phòng Nhà Trắng, một chức vụ chủ chốt tại Phủ tổng thống.
Có cách nói năng điềm tĩnh, khuôn mặt thản nhiên, rất tự chủ, ông Kelly không cần phải cao giọng để buộc người ta lắng nghe. Bốn mươi lăm năm phục vụ ở thủy quân lục chiến và tài lãnh đạo bẩm sinh khiến vị tướng bốn sao trở thành một huyền thoại, được cả phe Cộng Hòa lẫn Dân Chủ kính nể. Vị tướng về hưu 67 tuổi có sức khỏe rất tốt : ông có thể hít đất liên tục 200 cái một cách thoải mái.
Với chức vụ chánh văn phòng Nhà Trắng (chief of staff), ông John Kelly, được gọi thân mật « Kel », là cố vấn thân cận nhất của tổng thống. Chính ông là người quyết định xem ai được bước vào Phòng Bầu dục. Ông thương lượng với Quốc Hội, tiếp xúc trực tiếp với các nguyên thủ nước ngoài, là người duy nhất ở bên cạnh tổng thống trong những quyết định quan trọng. Từ khi nhậm chức hôm 31/12/2017, ông đã lập lại trật tự ở « West Wing », khu vực trước đây là nơi tranh giành ảnh hưởng của ba phe : Steve Bannon, cặp vợ chồng Ivanka, và người tiền nhiệm của ông là Reince Priebus. Nay thì tất cả những ai muốn nói chuyện với tổng thống phải được chánh văn phòng thông qua, kể cả cô con gái cưng Ivanka của ông Trump !
Tổng biên tập tạp chí The Atlantic nhận định, nếu Nhà Trắng không còn lộn xộn như trước, phần lớn là do công lao của Kelly và hai vị tướng khác. Đó là H.R.McMaster, cố vấn an ninh quốc gia ; và James Mattis, bộ trưởng Quốc Phòng, trước đây là sếp của ông Kelly. Ngoài ra còn phải kể thêm tướng Joseph Dunford, tổng tham mưu trưởng quân đội. Bốn vị tướng uy tín này là « bốn chàng ngự lâm pháo thủ » của tổng thống.
Xuất thân từ một gia đình công giáo bình dân gốc Ireland, chàng thiếu niên Kelly từng du lịch xuyên nước Mỹ bằng cách đi nhờ xe. Thích phiêu lưu, ông trở thành thủy thủ tàu vận tải năm 1970, và chuyến hải hành đầu tiên của Kelly là nhằm giao 10.000 tấn bia cho Việt Nam. Sau đó ông gia nhập thủy quân lục chiến, leo dần từ lính trơn lên đến chức vụ ngày hôm nay.
Gần đây theo lời đồn đãi Donald Trump do bất đồng quan điểm với John Kelly, có nặng lời về ông. Nhưng cũng theo tin đồn, là bốn chàng ngự lâm pháo thủ có bí mật cam kết với nhau, nếu một người rời chức vụ thì tất cả sẽ từ chức cùng một lúc. Do đó tổng thống khó thể tự tiện xuống tay.
http://vi.rfi.fr/quoc-te/20180210-vu-con-trai-fidel-castro-tu-sat-va-hoang-hon-cua-che-do-cuba
Tin đọc nhanh
(AFP) – Việt Nam : 6 tín đồ Phật Giáo Hòa Hảo bị kết án tù về tội « gây rối trật tự công cộng ». Một tòa án ở tỉnh An Giang hôm 09/02/2018 đã kết án 6 tín đồ Phật Giáo Hòa Hảo, trong đó có 5 người bị án tù giam, và 1 người bị án treo và quản thúc tại gia. Trong số những người bị án tù, có một gia đình 4 người, với người cha và người con trai bị 6 năm tù, người con gái ba năm, trong lúc người mẹ bị 2 năm tù treo và bị quản chế. Hai bị cáo khác cũng bị án 4 và 3 năm tù. Tôi danh được nêu lên là « gây rối trật tự công cộng », và một bị can còn bị thêm tội chống lại người thừa hành công vụ.
(AFP) Hội Đồng Bảo An, kể từ ngày 12/02/2018, sẽ xem xét dự thảo nghị quyết về 30 ngày hưu chiến tại Syria. Dự thảo do Thụy Điển và Kuweit đệ trình nhằm cho phép chuyển vận hàng cứu trợ nhân đạo tới cư dân một số vùng đang bị chiến sự năng nề. Nội dung dự thảo kêu gọi chấm dứt ngay lập tức các chiến dịch phong tỏa, bao vậy, kể cả tại khu vực đông Ghouta, nơi mà chiến dịch oanh kích của Không Quân chính phủ Damas đã khiến hơn 240 người chết trong vòng 5 ngày vừa qua.
(AFP) – Nga : 2 triệu dân mạng xem một video tố cáo tham nhũng. Đoạn video cho thấy hình ảnh một người giống với phó thủ tướng Nga, Serguei Prikhodko, chánh văn phòng tổng thống, trên một chiếc tàu hạng sang, cùng với tỉ phú Oleg Deripaska. Ngày 09/02, chỉ sau chưa đầy 24 giờ, video được 2 triệu người coi. Hình ảnh nói trên được giới thiệu là do một phụ nữ trẻ, một « call girl » gần gũi với tỉ phú, thực hiện. Theo nhà đối lập, các hình ảnh này là một minh chứng cho sự tham nhũng của viên chức lãnh đạo cao cấp nói trên. Về phần mình, tỉ phú Oleg Deripaska bác bỏ tính xác thực của đoạn video, và cho rằng đây là một « sản phẩm của trí tưởng tượng ».
(AFP) – Tây Ban Nha : Phe đòi độc lập cho Catalunya muốn luật mới cho phép lãnh đạo lưu vong nhậm chức từ xa. Ông Puigdemont, lãnh đạo đòi độc lập, đang lưu vong tại Bỉ, là ứng cử viên duy nhất vào chức chủ tịch vùng, nhưng ông có nguy cơ bị bắt ngay khi về nước, với cáo buộc « lật đổ ». Hôm qua, 09/02, nhóm nghị sĩ chủ trương độc lập « Tất cả vì Catalunya », thuộc cánh trung hữu, thông báo đề xuất cải cách luật vùng Catalunya, để hóa giải trở ngại này. Nếu được thông qua, Nghị viện Catalunya có quyền cho phép tân lãnh đạo vùng nhậm chức, mà đương sự không cần có mặt. Theo dự luật này, ban lãnh đạo mới có thể điều hành chính quyền vùng từ xa, thông qua điện thư, cầu truyền hình… Về nguyên tắc, thủ tướng Tây Ban Nha cảnh báo sẽ tiếp tục đặt vùng Catalunya dưới sự kiểm soát của trung ương, trong trường hợp Nghị viện Catalunya cố tình bầu ông Puigdemont vào chức chủ tịch.
(AFP) – Tổng thống Duterte hứa giúp lao động xuất khẩu Philippines rời khỏi Koweit. Hôm qua, 09/02/2018, tổng thống Philippines Duterte tuyên bố sẽ hỗ trợ phương tiện để những công dân làm việc tại Koweit, nếu mong muốn, có thể trở về nước. Lãnh đạo Philippines phẫn nộ vì các hành xử « vô nhân đạo » mà công dân nước mình phải chịu tại quốc gia Trung Đông, và cho biết sẽ yêu cầu các hãng hàng không có kế hoạch, giúp người dân trở về nước trong vòng 72 giờ, nếu được đề nghị. Người ta không biết có bao nhiêu trong số khoảng hơn 250.000 người lao động Philippines sẽ quyết định trở về nước.
(AFP) – Tổng thống Mỹ ký ban hành thỏa thuận ngân sách cho phép chính phủ hoạt động lại. Sau hơn 8 tiếng đồng hồ bị “đóng cửa” do không có ngân sách mới để vận hành, chính quyền Mỹ đã chính thức hoạt động trở lại từ ngày 09/02/2018 sau khi ngân sách mới được tổng thống Donald Trump ký ban hành. Ngân sách đã được Quốc Hội Lưỡng Viện Mỹ thông qua sau những cuộc tranh cãi, mặc cả kéo dài trước khi đạt được thỏa hiệp.
(AFP) – Do tuyết và băng trơn, 200 chuyến bay từ Paris bị hủy. Khoảng một phần ba chuyến bay dự kiến trong ngày hôm qua, 09/02/2018, từ sân bay Orly phải hủy, do đợt mưa tuyết mới tại vùng thủ đô Paris. Tuy nhiên, tại sân bay quốc tế Charles de Gaulle, không có chuyến bay nào bị hủy, dù các chuyến khởi hành trung bình chậm 30 phút. Lệnh báo động băng tuyết cấp da cam đã được dỡ bỏ vào tối qua tại vùng thủ đô Paris, riêng giao thông buýt vẫn tương đối trở ngại, với khoảng 15% tuyến (40 trên tổng số 300) không hoạt động.