Đọc báo Pháp – 09/01/2021
Trung Quốc toàn trị và hiếu chiến buộc phương Tây phải đối đầu – Thụy My
Trong khi Hoa Kỳ và châu Âu đang lao đao trước đợt dịch thứ hai và thứ ba, Trung Quốc – nơi phát xuất đại dịch Covid – là cường quốc duy nhất có tăng trưởng dương trong năm 2020. Tuy nhiên mô hình tư bản toàn trị và thái độ hiếu chiến của Trung Quốc khiến thế giới ngày càng lo ngại.
Le Point tuần này giới thiệu bộ trưởng Kinh Tế Pháp Bruno Le Maire với cuốn sách « Bí mật của quyền lực », nói về nội tình một năm khủng hoảng. L’Obs chọn đề tài xã hội « Loạn luân : Hồi kết của một sự cấm kỵ ». L’Express đăng hình vẽ ba người đang cố gắng chống đỡ không cho con virus corona lăn xuống, với tựa đề « Vaccin, chậm trễ và rối loạn : Còn có thể tin tưởng được không ? ».
Courrier International dành hồ sơ cho Brexit, với hình vẽ một người mặc chiếc quần bơi mang màu cờ Anh, đầu trùm kín bằng một cái bao, đứng trên đầu một tấm ván nhảy đang chuẩn bị nhảy xuống, với dòng tựa bằng cả hai thứ tiếng Pháp và Anh « Au revoir et good luck » (Chào tạm biệt và chúc may mắn).
Kẻ gây ra đại dịch chiếm thế thượng phong, gia tăng đàn áp
Liên quan đến châu Á, trong bài « Khi Trung Quốc đóng kín cửa » trên Le Point, nhà bình luận Nicolas Baverez nhận định nếu Trung Quốc là mối đe dọa cho tự do, các nền dân chủ phải tính đến những khó khăn khi muốn tái thúc đẩy kinh tế.
PUBLICITÉ
Năm 2020 dường như đánh dấu một sự chuyển hướng trên thế giới có lợi cho Trung Quốc, trong khi chính Bắc Kinh đã gây ra đại dịch Covid. Nhưng việc Trung Quốc đóng cửa thị trường, cứng rắn hơn về chính trị và có thái độ hiếu chiến có thể là những trở ngại cho mưu đồ bá chủ toàn cầu.
Trong khi Hoa Kỳ và châu Âu đang lao đao trước đợt dịch thứ hai và thứ ba, Trung Quốc ca khúc khải hoàn với chiến thắng trước con virus và mối đe dọa suy thoái. Trung Quốc là cường quốc duy nhất có tăng trưởng dương trong năm 2020 (2%), chứng tỏ được khả năng công nghệ với tàu thăm dò vũ trụ Thường Nga (Chang’e) 5 mang về được mẫu đá Mặt Trăng, siêu máy tính lượng tử Cửu Chương (Jiuzhang).
Năm 2020 còn chứng kiến sự bành trướng đầy ấn tượng của Trung Quốc. Một mặt, Bắc Kinh đàn áp mạnh mẽ Hồng Kông, chiếm dần Biển Đông, hăm dọa Đài Loan, xung đột vũ trang với Ấn Độ tại Ladakh và o ép nước Úc – cho thấy tất cả các quốc gia nào lệ thuộc kinh tế vào Trung Quốc thì không nên chỉ trích chế độ. Mặt khác, Bắc Kinh thúc đẩy lập ra một vùng tự do mậu dịch ở châu Á (RCEP) chiếm 30% dân số thế giới, và gút được thỏa thuận đầu tư với Liên Hiệp Châu Âu. Trong lúc đó vẫn xúc tiến Con đường tơ lụa mới và « ngoại giao vac-xin », tiếp tục bao vây phương Tây.
Trong cuộc đối đầu nảy lửa với Mỹ, Tập Cận Bình muốn chứng tỏ chủ nghĩa tư bản-toàn trị Trung Quốc hiệu quả hơn chế độ dân chủ. Mục tiêu là chiếm vị trí đầu bảng trong hai lãnh vực chủ chốt của thế kỷ 21 : số hóa nền kinh tế và chuyển đổi sinh thái.
Trung Quốc kém vững chắc hơn người ta tưởng
Theo Le Point, không nên đánh giá thấp chiến lược dài hạn của Bắc Kinh, mối đe dọa chết người cho các quyền tự do chính trị. Tuy nhiên Trung Quốc chưa thể giành chiến thắng. Ngoài khả năng của các nền dân chủ – nếu biết cải cách và đoàn kết xung quanh các giá trị – mô hình kinh tế và chính trị Trung Quốc kém vững chắc hơn người ta tưởng.
Tiêu thụ chỉ tăng 3%, do người dân lo tiết kiệm vì sợ tái phong tỏa và nạn thất nghiệp đang gia tăng. Bất bình đẳng xã hội bùng nổ : Trung Quốc nay là quốc gia có nhiều tỉ phú nhất thế giới (878), trong khi thu nhập bình quân đầu người chỉ có 900 đô la. Với vụ ngăn chận Ant Technology lên sàn chứng khoán và mở điều tra tập đoàn Alibaba của tỉ phú Mã Vân (Jack Ma), Bắc Kinh muốn nhắc nhở quyền năng tối thượng của đảng Cộng Sản, đồng thời buộc các tập đoàn kỹ thuật số phải giảm lãi để giúp tăng sức mua.
Sự chậm chạp của việc tái định hướng vào tiêu thụ nội địa do bị Mỹ trừng phạt, cùng với những căng thẳng về xã hội và chính trị đã khiến chế độ trở nên thô bạo trong việc kiểm soát người dân, cổ vũ sùng bái lãnh tụ Tập Cận Bình. Bắc Kinh từ chối mọi điều tra độc lập về nguồn gốc con virus ở Vũ Hán, đàn áp mãnh liệt các dân tộc thiểu số, tống giam các nhà đấu tranh nhân quyền và nhiều đại gia.
Mô hình tư bản toàn trị đi về đâu ?
Nhưng mô hình tư bản toàn trị của Trung Quốc ngày càng gây lo sợ và tạo tâm lý chống đối, nên ảnh hưởng chỉ hạn chế. Việc hung hăng gây hấn khắp nơi cũng đã tạo điều kiện cho một liên minh thù nghịch với Bắc Kinh ở Ấn Độ-Thái Bình Dương, còn sự thô bạo đối với Úc thì chỉ thúc đẩy các nước phát triển giảm bớt lệ thuộc vào Trung Quốc.
Tình hình Trung Quốc khiến các nước dân chủ rút ra được nhiều bài học. Mong đợi quay lại một thế giới như trước kia chỉ là ảo tưởng, công cuộc vực dậy nền kinh tế sẽ rất chậm chạp và không đồng nhất. Cuộc cách mạng kỹ thuật số đóng vai trò trung tâm trong thế kỷ 21, nhưng có nguy cơ đào sâu cách biệt xã hội.
Việc Trung Quốc đóng cửa thị trường và ngày càng độc tài là đi ngược lại với sáng tạo và tôn trọng nhân phẩm, về lâu về dài sẽ giúp các nước phương Tây bảo vệ được tự do chính trị của mình. Các nước dân chủ cần phải đoàn kết để chống lại tư bản toàn trị Trung Quốc, và tác giả hy vọng 2021 sẽ đặt được viên đá đầu tiên.
Đối đầu Trung Quốc: Phương Tây cần sát cánh bên nhau
Tương tự, The Economist trong bài « Làm thế nào thương lượng với Trung Quốc » cũng nhắc đến vệc Bắc Kinh ký RCEP và tiếp tục đe dọa Úc với chính sách « ngoại giao côn đồ » và một kiểu cấm vận thương mại từng phần.
Theo tuần báo Anh, trước hết phải nhận ra sức mạnh của Trung Quốc. Khác với Liên Xô trước đây, Trung Quốc quá lớn, chiếm đến 18% GDP thế giới và có nhiều liên kết chằng chịt. Bắc Kinh là đối tác thương mại lớn nhất của 64 nước trong đó có Đức, còn Mỹ chỉ có 38. Cũng không nên tin vào những hứa hẹn của Bắc Kinh, từ việc tài trợ cho kỹ nghệ cho đến Nhà nước pháp quyền ở Hồng Kông.
Phương Tây phải kết hợp lại mới tạo được ảnh hưởng : Hoa Kỳ, châu Âu và các nước dân chủ khác chiếm 50% GDP toàn cầu. Cần xác định các lãnh vực nhạy cảm như công nghệ và quốc phòng, trong đó sự tham gia của Trung Quốc phải được kiểm soát rất chặt chẽ. Bên cạnh đó là thiết lập một khuôn khổ chung về nhân quyền, nhất là kiểm tra chuỗi cung ứng có phù hợp với đạo đức hay không và trừng phạt các cá nhân doanh nghiệp bóc lột. Trong bối cảnh dư luận thế giới đầy ngờ vực Trung Quốc, tờ báo gợi ý lập ra một nhóm nước như G7 mở rộng để đương đầu với Bắc Kinh.
Thị trường đấu thầu công bị bỏ quên trong thỏa thuận EU-Trung Quốc
L’Express nhắc nhở « Thị trường đấu thầu công, một quên lãng quan trọng trong thỏa thuận giữa châu Âu và Trung Quốc ». Tuy thỏa thuận này được cho là tái cân bằng trong đầu tư giữa hai bên, nhưng các công ty châu Âu vẫn không được tham gia các cuộc gọi thầu cung cấp cho các đơn vị nhà nước tại nội địa Trung Quốc.
Bất công quá lớn : một bên là châu Âu mở cửa tứ bề gió lộng, cấm mọi hình thức phân biệt đối xử với một nước thứ ba. Xây dựng đường xá, trường học, bệnh viện, mua đội xe mới, mua máy tính mới, tư vấn… mỗi năm các chính quyền trung ương và địa phương của 27 nước Liên Hiệp Châu Âu (EU) đặt hàng khoảng 2.400 tỉ euro. Còn bên kia là Trung Quốc dựng kín tường bao, không có bất kỳ công ty ngoại quốc nào được đấu thầu tại thị trường công 1.400 tỉ euro của Hoa Lục.
Thổ Nhĩ Kỳ « bán đứng người Duy Ngô Nhĩ » cho Bắc Kinh
Trên lãnh vực nhân quyền, Le Point có bài phóng sự mô tả « Erdogan đã hy sinh (quyền lợi) của người Duy Ngô Nhĩ ra sao ». Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ đã bỏ quên tình liên đới giữa những người Hồi Giáo với nhau, ông ta cần Trung Quốc để cứu vãn nền kinh tế.
Số phận của cộng đồng 50.000 người Duy Ngô Nhĩ, kể cả những người đã nhập quốc tịch Thổ Nhĩ Kỳ không là gì cả so với sức nặng kinh tế của Trung Quốc. Khoảng hơn một chục hiệp định song phương đã được ký kể từ 2016, Bắc Kinh đầu tư trên 5 tỉ đô la vào Thổ Nhĩ Kỳ và năm 2021 hy vọng sẽ được rót thêm 6 tỉ đô la. Hàng nhập từ Trung Quốc chiếm đến 90% trao đổi thương mại : Bắc Kinh lợi dụng việc Thổ Nhĩ Kỳ bị phương Tây bỏ rơi để dấn lên.
Khi đồng lira của Thổ bị mất giá 40% năm 2018, Ngân hàng Công thương Trung Quốc đã cho vay 3,6 tỉ euro, còn Ngân hàng Quốc gia rót vốn khi Ankara thiếu tiền mặt. Alibaba mua lại tập đoàn thương mại điện tử Trendyol của Thổ, Hoa Vi (Huawei) chiếm thị phần lớn nhất và sẽ triển khai 5G trên toàn quốc trong năm 2021. Nhưng trên hết, Thổ Nhĩ Kỳ nằm ngay ngã tư chiến lược của Con đường tơ lụa mới. Tập đoàn Cosco Trung Quốc đã bỏ ra 1 tỉ đô la để mua 65% hải cảng Kumport, nay đang ngắm nghía thêm ba cảng khác.
Thế nên Thổ Nhĩ Kỳ không còn là bến đỗ an toàn cho người tị nạn Duy Ngô Nhĩ, với những vụ đe dọa, thanh toán, trấn áp…của tay chân Bắc Kinh và gần đây nhất là hiệp định dẫn độ. Hiện có khoảng 60 người Thổ Nhĩ Kỳ gốc Duy Ngô Nhĩ đang bị nhốt trong các trại cải tạo Tân Cương. Một dân biểu của đảng HDP ủng hộ người Kurdistan, là một trong những người hiếm hoi tố cáo tại Quốc Hội đảng cầm quyền AKP và đồng minh MHP « đã bán đứng người Duy Ngô Nhĩ với giá 50 tỉ đô la ».
Brexit : « Au revoir et good luck ! »
Về châu Âu, hồ sơ của Courrier International dành cho Brexit mở đầu bằng trang báo với hình vẽ mặt biển xanh mênh mông, ông Boris Johnson một mình một con thuyền với đôi mái chèo đang ra khơi. Kể từ ngày 01/01/2021 Anh thực sự rời khỏi Liên Hiệp Châu Âu sau 47 năm sống chung và bốn năm rưỡi thương lượng việc ly dị.
Nếu sự chia tay này là dịp để làm mới lại mối quan hệ, một số người Anh đã hoài nhớ thời kỳ mặn nồng cũ. Còn báo chí châu Âu vừa thở phào nhẹ nhõm vừa có chút đắng cay. Tuần báo Pháp cũng lướt qua một số bài viết trên đất nước sương mù.
Sunday Times khích lệ « Người Anh hãy tiến lên phía trước ! », nhắc nhở rằng người dân Anh luôn biết đứng dậy sau nghịch cảnh. Những tờ báo bình dân như The Sun hay Daily Mirror trước đây hô hào Brexit, nay giọng điệu các bài xã luận đã nhẹ nhàng hơn. Vấn đề độc lập của Scotland, mà người dân đã đông đảo dồn phiếu cho việc ở lại với EU, hứa hẹn là một chủ đề lớn trong những năm tới. Nhưng tờ These Islands vẫn nhấn mạnh đến vận mệnh tương đồng « Là người Scotland, vâng, nhưng yêu mến nước Anh ».
Mùa Xuân Ả Rập chưa kết thúc
Nhìn sang Trung Đông và Bắc Phi nhân kỷ niệm 10 năm Cách mạng hoa lài, L’Obs cho rằng « Các cuộc nổi dậy Ả Rập vẫn chưa kết thúc ».
Mười năm trôi qua, những ngôi mộ mọc đầy trên đất Syria, Yemen trở nên hoang tàn. Tại Ai Cập, nhà độc tài Al Sissi thay chân Hosni Mubarak. Ở Libya, cuộc nội chiến và các lực lượng dân quân khiến người ta nuối tiếc Kadhafi. Tại Irak, Iran là ông chủ ; Liban suy sụp trong khi các lãnh đạo phe nhóm bám chặt lấy quyền lực. Mùa Xuân Ả Rập đã biến thành mùa đông. Chỉ có Tunisie phôi thai nền dân chủ, nhưng vẫn trong nghèo đói, tham nhũng.
Vào lúc phong trào mới nổi lên, phương Tây và đặc biệt là Pháp đã hết sức phấn khởi. Chỉ có một nhà lãnh đạo duy nhất lên tiếng cảnh báo : « Những cảnh tượng tuyệt vời tại Tunis và Cairo gợi lại Berlin và Praha năm 1989. Tuy chia sẻ hy vọng, nhưng cũng cần nhớ rằng cách mạng có thể bị dập tắt như ở Teheran năm 1979. Mùa xuân dân chủ ngắn ngủi của Iran bị giết chết từ trong trứng bởi một chế độ độc tài tàn khốc ». Tác giả lời tiên tri đó là thủ tướng Israel, Benyamin Netanyahu, trong bài diễn văn đọc trước Quốc Hội Mỹ có sự hiện diện của Joe Biden, tháng 5/2011 !
Tỏ ra lạc quan, L’Obs nhận định dù sao các phong trào nổi dậy cũng khiến thế giới Ả Rập đang dần thay đổi. Mùa Xuân Ả Rập không thất bại, vì vẫn chưa kết thúc.
Tin tổng hợp
(AFP) – Ấn Độ bắt giữ một binh sĩ Trung Quốc ở biên giới Ladakh.
Quân đội Ấn Độ hôm nay 09/01/2020 thông báo đã bắt giữ một binh sĩ Trung Quốc tại một điểm tại khu vực biên giới đang có tranh chấp giữa 2 nước trong vùng Himalaya. Đây là binh sĩ Trung Quốc thứ 2 bị quân đội Ấn Độ bắt giữ ở vùng biên giới từ sau vụ chạm súng hồi tháng 6 năm ngoái khiến 20 binh lính Ấn Độ và một số lính Trung Quốc thiệt mạng. Vụ việc đã gây căng thẳng cao độ giữa hai láng giềng vốn đã có nhiều tranh chấp lãnh thổ. Lý do vụ bắt giữa được phía Ấn Độ cho biết là binh sĩ Trung Quốc đã vượt qua đường biên giới sang đất Ấn Độ.
(AFP) – Máy bay mất liên lạc tại Indonesia.
Chiếc máy bay Boeing 737 của hãng hàng không Indonesia Sriwijawa Air đã bị mất liên lạc ít phút sau khi cất cánh từ sân bay ở thủ đô Jakarta, bộ giao thông Indonesia hôm 09/01/2021, thông báo, nhưng chưa cho biết rõ số lượng người trên máy bay. Theo phát ngôn viên của bộ Giao Thông, chiếc máy bay bị biến mất khỏi màn hình radar ở mặt đất lúc 14h40, giờ địa phương , chỉ vài phút sau khi cất cánh. Năm 2018, một chiếc Boeing 737 Max của một hãng bay Indonesia đã bị rơi xuống biển sau 12 phút cất cánh khiến 189 người trên máy bay thiệt mạng.
(AFP) – Mỹ: Việc làm bị giảm trong tháng 12/2020.
Dịch virus corona vẫn hoành hành dữ dội tại Mỹ. Số ca nhiễm mới thường nhật ngày 08/01/2021 lên mức kỷ lục mới 290.000 người. Tổng cộng Covid-19 đã làm cho 21,8 triệu người nhiễm bệnh và gần 370 ngàn người chết tại Mỹ. Nhưng dịch bệnh cũng đã cướp mất 140 ngàn việc làm của người dân Mỹ trong tháng cuối năm 2020. Nguyên nhân là do các biện pháp hạn chế các hoạt động kinh doanh để phòng chống dịch.
(AFP) – Phu nhân tổng thống Pháp nhiễm Covid-19.
Sự việc xảy ra trong kỳ nghỉ lễ Noel, theo như xác nhận của ban thông tin ngày 09/01/2021. Bà Brigitte Macron, 67 tuổi, được phát hiện dương tính trong khi cặp vợ chồng đi nghỉ ở Brégançon, miền nam nước Pháp, một tuần sau khi tổng thống Pháp kết thúc giai đoạn cách ly vì cũng nhiễm virus corona.
(AFP) – Mali : Tấn công tự sát, 6 lính Pháp bị thương.
Theo bộ tham mưu Pháp ngày 09/01/2021, đây là vụ tấn công thứ ba nhắm vào các binh sĩ Pháp kể từ tháng 12/2020. Vụ tấn công tự sát này xảy ra ngày hôm qua tại khu vực biên giới giữa ba nước Mali, Niger và Burkina Faso, khi một xe cài mìn lao thẳng vào phía sau đoàn xe quân sự đang thi hành nhiệm vụ cùng với các binh sĩ Mali.
(Le Figaro) – Ngành du lịch Pháp thất thu 60 tỷ euro.
Là điểm đến tham quan hàng đầu, nguồn thu từ ngành du lịch chiếm đến 7,4% GDP. Quốc vụ khanh về du lịch của Pháp nhìn nhận các biện pháp phòng dịch như đóng cửa biên giới, phong tỏa hay giới nghiêm đã làm cho ngành du lịch Pháp năm 2020 thất thu đến 1/3.
https://www.rfi.fr/vi/qu%E1%BB%91c-t%E1%BA%BF/20210109-tin-t%E1%BB%95ng-h%E1%BB%A3p
Điểm tin thế giới 9/1:
Ông Trump: Người ủng hộ tôi ‘sẽ có tiếng nói trong tương lai’; Quan chức Mỹ thăm Đài Loan vào tuần tới
Quý Khải
Mục Điểm tin thế giới thứ Bảy (9/1) của DKN xin gửi tới quý độc giả những tin sau:
Ông Trump: Người ủng hộ tôi ‘sẽ có tiếng nói trong tương lai’.
Trong nội dung đăng trên Twitter sau gần 14 giờ ‘im ắng’ trong ngày 8/1, Tổng thống Mỹ Donald Trump tố cáo việc người ủng hộ ông bị đối xử bất công toàn diện. “75 triệu người Mỹ yêu nước vĩ đại đã bầu cho tôi, cho mục tiêu ‘nước Mỹ trên hết’, ‘làm nước Mỹ vĩ đại trở lại’ sẽ tạo nên ảnh hưởng to lớn cho tương lai. Họ nên được đối xử tôn trọng và công bằng dù theo bất cứ cách thức hay hình thức nào!”, ông Trump viết.
Hãng máy kiểm phiếu đòi luật sư của ông Trump bồi thường 1,3 tỷ USD.
Hãng Dominion Voting Systems Inc kiện nữ luật sư Sidney Powell ra tòa án liên bang ở Washington DC và đòi bồi thường tới 1,3 tỷ USD với cáo buộc bội nhọ. Trong nhiều tuần, nữ luật sư của Tổng thống Mỹ Donald Trump khẳng định các điệp viên từ Iran và Trung Quốc xâm nhập hệ thống của Dominion để giúp cựu Phó tổng thống Joe Biden thắng cử. [Breitbart]
TT Trump thông báo không dự lễ nhậm chức.
TT Trump viết trên Twitter. “Gửi đến tất cả những người thắc mắc, tôi sẽ không tham dự lễ nhậm chức vào ngày 20/1”. [chi tiết]
Chủ tịch Hạ viện muốn ông Trump ‘tránh xa mã hạt nhân’.
Trong thư, chủ tịch Hạ viện cho biết bà đã nói chuyện với Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân, tướng Mark A. Milley, về việc giữ tổng thống tránh xa mã hạt nhân sau vụ việc vừa qua ở tòa nhà Quốc hội. [Daily Caller]
70 nghị sĩ các nước G7 kêu gọi ứng phó với mối đe dọa từ ĐCSTQ.
Khoảng 70 nghị viên ở các nước thuộc nhóm G7, bao gồm Hoa Kỳ, Đức, Pháp và Nhật Bản đã cùng nhau gửi một lá thư tới các nhà lãnh đạo chính phủ của 7 cường quốc công nghiệp, kêu gọi tất cả các nước hợp tác trong các lĩnh vực để cùng đối phó với mối đe dọa từ ĐCSTQ. [chi tiết]
Sàn chứng khoán New York xóa niêm yết 3 hãng viễn thông Trung Quốc.
Sở giao dịch chứng khoán New York (NYSE) hôm 6/1 cho biết họ sẽ xóa niêm yết chứng khoán của 3 công ty viễn thông Trung Quốc, bao gồm China Mobile Ltd, China Telecom Corp Ltd và China Unicom Hong Kong Ltd. Quyết định này tuân thủ sắc lệnh của TT Trump hồi tháng 11 nhằm ngăn chặn vốn đầu tư tại 31 công ty Trung Quốc mà chính quyền Mỹ cho rằng đã được quân đội Trung Quốc sở hữu và kiểm soát. [chi tiết]
Quan chức Mỹ thăm Đài Loan vào tuần tới, Trung Quốc dọa ‘chơi với lửa sẽ bị thiêu’.
Phái bộ Hoa kỳ tại Liên Hợp Quốc thông báo hôm thứ Năm (7/1) rằng Đại sứ Kelly Craft sẽ thăm Đài Loan từ ngày 13 đến ngày 15/1 để gặp các quan chức cấp cao Đài Loan. Thông báo này khiến Trung Quốc tức giận và đưa ra cảnh báo rằng “ai chơi với lửa sẽ bị thiêu”. Bắc Kinh vốn đã tức giận trước sự
hỗ trợ tăng cường của chính quyền Tổng thống Trump dành cho Đài Loan, trong đó có các chuyến thăm Đài Bắc liên tiếp của các quan chức cấp cao Hoa Kỳ. [chi tiết]
Dân biểu Matt Gaetz: Antifa cải trang thành người biểu tình kích động bạo lực.
Sau vụ bạo loạn gây chấn động thế giới trên Đồi Capitol, Dân biểu Đảng Cộng hòa Matt Gaetz hôm thứ Tư (6/1) đã thẳng thắn chỉ ra rằng, bạo lực xảy ra trong tòa nhà Quốc hội được thực hiện bởi các thành viên của tổ chức bạo lực Antifa cải trang thành những người ủng hộ Tổng thống Trump. [chi tiết]
Luật quốc phòng mới trao thêm quyền cho ông Tập Cận Bình.
Đạo luật Quốc phòng sửa đổi của Trung Quốc có hiệu lực vào ngày 1/1 đã trao thêm quyền cho ông Tập Cận Bình trong việc triển khai quân đội. Giới phân tích nhận định, đạo luật này sẽ bật đèn xanh cho việc tăng cường đàn áp và hăm dọa đối với Đài Loan, Hồng Kông, cũng như Tây Tạng và Tân Cương. [chi tiết]
Tạp chí đặc biệt
Bạo loạn ở Capitol: Phe Dân Chủ muốn truất phế Trump
Thanh Phương
Capitol, vac-xin: có thể nói đó là hai từ bao trùm thời sự quốc tế trong tuần này. Đầu tiên, chúng ta hãy quay trở lại Washington, nơi mà hôm thứ Tư 06/01/2021, những người ủng hộ tổng thống Trump đã xông vào Điện Capitol, tức tòa nhà Quốc Hội Hoa Kỳ, gây bạo loạn tại nơi được coi là biểu tượng cao nhất của nền dân chủ Mỹ, khiến cả thế giới bàng hoàng, phẫn nộ.
Có nên truất phế Trump?
Vụ bạo loạn đã không ngăn cản Quốc Hội lưỡng viện Hoa Kỳ chứng nhận phiếu bầu của đại cử tri đoàn, với kết quả là ứng cử viên Dân Chủ Joe Biden đắc cử tổng thống trong cuộc bầu cử ngày 03/11/2020. Tuy vẫn khẳng định đã có gian lận bầu cử, tổng thống Donald Trump cuối cùng phải nhìn nhận là nhiệm kỳ của ông “chấm dứt”, và hứa một tiến trình chuyển giao quyền lực “có trật tự”. Tổng thống Mỹ cũng đã lên án hành động bạo lực của những người ủng hộ ông, nhưng lại không nhìn nhận trách nhiệm của ông trong việc kích động họ.
Cho nên câu hỏi mà chính giới nước Mỹ đang đặt ra: với một tình trạng tâm thần như vậy, ông Trump có còn khả năng tiếp tục đảm nhận chức vụ tổng thống cho đến ngày 20/01 không? Nói cách khác là có nên truất phế tổng thống Trump ngay bây giờ hay không?
Không chỉ có các nghị sĩ bên phe Dân Chủ, đứng đầu là chủ tịch Hạ Viện Nancy Pelosi, mà bên phía Cộng Hòa, đã có nghị sĩ ủng hộ việc sử dụng Tu chính án thứ 25 của Hiến Pháp Hoa Kỳ để tước quyền tổng thống của ông Trump.
Covid-19: Pháp đẩy nhanh chiến dịch tiêm ngừa
Trong tuần này, cả thế giới, đặc biệt là Mỹ và các nước châu Âu, đang nỗ lực tiêm ngừa để góp phần kềm chế đại dịch Covid-19, nhưng tiến độ lại không nhanh như mong muốn, trong lúc nguy cơ lây lan của biến thể virus corona mới, xuất phát từ Anh và Nam Phi, đang gây lo ngại ngày càng nhiều cho mọi nước.
Quốc gia bị chê bai nhiều nhất về chuyện chích ngừa Covid-19 lại chính là nước Pháp, quê hương của Pasteur. Cho tới nay, số người được chích ngừa tại Pháp chỉ là khoảng vài chục ngàn, so với con số hàng trăm ngàn ở Đức và ở Anh Quốc. Trong cuộc họp báo hôm thứ năm 07/01, thủ tướng Jean Castex đã hứa sẽ đẩy nhanh chiến dịch tiêm chủng. Cụ thể là kể từ ngày 18/01, những người trên 75 tuổi sẽ đều được chích ngừa. Hàng trăm trung tâm tiêm chủng sẽ được mở ra trong những tuần tới.
Cũng theo chiều hướng đẩy nhanh tiêm chủng, chính phủ Pháp đã quyết định, giống như ở Anh Quốc, kéo dài thời gian giữa hai mũi chích vac-xin Pfizer lên đến 6 tuần, thay vì 3 tuần, để có thể tiêm chủng được gấp đôi số người, trong lúc mà lượng vac-xin còn hạn chế. Giai đoạn thứ hai sẽ là chích ngừa cho khoảng 7 triệu người trên 65 tuổi.
Tây Ban Nha cũng bị chê tiêm chủng quá chậm
Tại Tây Ban Nha, tuần lễ đầu tiên của chiến dịch tiêm chủng lại trùng với thời gian có nhiều ngày nghỉ lễ (nhiều hơn đa số các nước khác). Trên tổng số 743925 vac-xin nhận được, chỉ có 139 350 liều được tiêm. Trong thời gian đó, số ca nhiễm lại tăng nhanh, chỉ trong 1 ngày đã có thêm 23.700 ca, áp lực lên các bệnh viện đã lên đến mức không thể chịu đựng nỗi. Từ Madrid, thông tín viên François Musseau gởi về bài tường trình ngày 06/01/2021 :
Chiến dịch tiêm chủng đã khởi đầu với rất nhiều vấn đề: thiếu phối hợp và thiếu sự chuẩn bị. Và như người ta đã nhận thấy từ đầu mùa dịch, sự cách biệt giữa các vùng rất là lớn. Tại những vùng như Asturias hay Galicia, việc tiêm chủng diễn ra thuận lợi hơn, với 83% và 51% số vac-xin nhận được đã được tiêm. Trong khi đó tại vùng Cantabria và vùng Madrid, tỷ lệ này chỉ là 5% và 6%. Dĩ nhiên tình hình như vậy là đặc biệt ngiêm trọng tại thủ đô Tây Ban Nha, trung tâm đầu não.
Điều này khiến công luận không thể hiểu nổi và giận dữ, như phản ứng của một dược sĩ tại một khu phố ở Madrid, Isabelino Jimenez:
« Tôi thấy là mọi việc đã không được hoạch định kỹ càng.Trong suốt những ngày nghỉ lễ, các trung tâm y tế đã đóng cửa, làm như chích ngừa không phải là chuyện quan trọng. »
Chính quyền địa phương vùng Madrid khẳng định đó là lỗi của chính quyền trung ương của thủ tướng Xã Hội Sanchez, đã không cung cấp nhanh chóng vac-xin cho họ. Chủ tịch Isabel Diaz Ayuso đã có phản ửng khi tuyên bố là kể từ nay sẽ tiêm chủng 7 ngày trên 7, kể cả ngày lễ, và nếu cần sẽ tiêm chủng cả ban đến. Về phần chính quyền trung ương, họ nhìn nhận đã có sai sót trong việc hoạch định chiến dịch chích ngừa và hứa sẽ cấp tốc điều chỉnh, trong khi, như chính họ thừa nhận, làn sóng dịch thứ 3 đã bắt đầu ập tới.
Ba Lan: Chiến dịch tiêm chủng gây tranh cãi
Tại Ba Lan, chiến dịch tiêm chủng cũng đang gây nhiều tranh cãi: làm thế nào mà 18 nhân vật nổi tiếng đã có thể được chích ngừa, trong khi vac-xin hiện chỉ được dành cho các nhân viên y tế. Từ Vacxava, thông tín viên Sarah Bakaloglou gởi về bài tường thuật ngày 05/01/2021 :
« Đó là các diễn viên, ca sĩ và cả các chính khách nữa. Tổng cộng 18 nhân vật nổi tiếng đã được trung tâm y tế của Đại học Y Khoa Vacxava đề nghị chích ngừa Covid-19, để trở thành các đại sứ của chiến dịch tiêm ngừa.
Nhưng theo lời một trong những diễn viên được chích ngừa, ban đầu được xem là một chiến dịch khôn khéo nhằm quảng bá cho việc tiêm chủng rốt cuộc đã trở thành một cơn ác mộng, bởi vì việc chích ngừa cho họ đã diễn ra trong một hoàn cảnh không rõ ràng.
Đại học Y Khoa Vacxava, cho biết đã nhận được thêm các liều vac-xin để sử dụng nhanh chóng, hôm thứ hai thừa nhận đã có nhiều sai sót, nhất là về việc tuyển chọn những người được chích ngừa.
Vụ tai tiếng này đã gây nhiều tranh cãi trong giới chính trị. Bộ trưởng Y tế đã yêu cầu làm sáng tỏ vụ việc và thông báo là trong những ngày tới sẽ kiểm tra các cơ sở chích ngừa. Tổng cộng đã có gần 50.000 người được tiêm chủng tại Ba Lan kể từ đầu năm đến nay. »
Chích ngừa theo kiểu Trung Quốc
Trong khi đó thì tại Trung Quốc, nơi xuất phát đại dịch Covid-19, chiến dịch tiêm chủng đang được đẩy nhanh. Theo dự kiến, khoảng 50 triệu dân Trung Quốc sẽ được chích ngừa từ đây cho đến kỷ nghỉ Tết Nguyên Đán. Ngày 05/01/2021, thông tín viên Stéphane Lagarde gởi về bài phóng sự từ một công viên ở Bắc Kinh :
« Loa phóng thanh của cảnh sát mời những người được chích ngừa tiến đến xe bus. Đa số là những nhân viên trong cùng đơn vị làm việc bước lên những chiếc xe bus đậu ở cổng vào công viên. Viện bảo tàng quy hoạch đô thị nằm bên trong công viên là một trong số 216 điểm chích ngừa được thiết lập từ ngày 01/01/2021 tại thủ đô.
Điểm chích ngừa này mở cửa, nhân viên của một nhà hàng đã có mặt. Anh nói : « Chúng tôi đến đây theo từng nhóm. Có 100 người làm việc trong nhà hàng của tôi. Hôm nay, 50 người của nhà hàng đến chích ngừa, những người khác sẽ đến sau. Thủ tục đơn giản lắm, chỉ cần trình giấy tờ, rồi họ chích vào vai trái. Chỉ mất 30 phút là xong. Trong hai tuần nữa, chúng tôi phải trở lại để chích mũi thứ hai ».
Việc tiêm chủng diễn ra rất đều đặn, các chiếc xe bus chở đầy người chạy vào công việc, rồi chạy trở ra sau khi mọi người đã được chích mũi đầu tiên. Họ lấy ra khỏi các túi nhựa những quả trứng luộc, nhưng miếng bánh, rồi nuốt vội, trước khi trở về chỗ làm dưới bầu trời xanh lơ, lạnh giá của Bắc Kinh.
Một phụ nữ độ 50 tuổi cho chúng tôi biết là bà đã không được chích bởi vì huyết áp quá cáo. Bà sẽ trở lại. Còn đối với nữ thâu ngân viên siêu thị này, thì không có vấn đề gì. Cô nói: « Tôi không lo lắng chút nào. Trung Quốc có công nghệ và hệ thống y tế rất tân tiến. Tôi tin tưởng vào nước tôi. »
Sau các công nhân viên nhà nước, các nhà ngoại giao, binh lính, các nhà doanh nghiệp sẽ ra nước ngoài, các nhân viên y tế, và những người đã được chích ngừa kể từ mùa hè năm ngoái ở Trung Quốc, tổng cộng có 9 nhóm « có nguy cơ lây nhiễm cao » đã được chọn để tiến hành chiến dịch tiêm chủng chớp nhoáng này trước ngày Tết Nguyên Đán : tài xế xe bus, nhân viên các cơ quan chính quyền thành phố, làng xã, cảnh sát, nhân viên cứu hỏa, thành viên các ủy ban khu phố, nhân viên ngành điện nước, nhân viên chăm sóc người già và nhân viên trong ngành ăn uống, như hôm thứ ba này. »
Anh Quốc: Khu City thời hậu Brexit
Đối với khu tài chính City của Luân Đôn, tuần lễ đầu tiên của tháng 01 đánh dấu một thay đổi lớn: Anh Quốc không còn là thành viên của Liên Hiệp Châu Âu nữa. Thế mà ngành tài chính lại không nằm trong thỏa thuận thương mại mà Luân Đôn và Bruxelles đã ký kết. Thỏa thuận này có rất nhiều quy định về ngành ngư nghiệp và về lưu thông hàng hóa, nhưng hầu như không dự trù điều gì cho ngành dịch vụ, mặc dù ngành này chiếm đến 80% nền kinh tế Anh Quốc. Nhiều nhân viên khu City đã không dấu vẻ lo âu, như ghi nhận của thông tín viên Muriel Delcroix trong bài phóng sự ngày 04/01/2021:
« Là thị trường tài chính hàng đầu châu Âu, Luân Đôn cũng là một trung tâm quan trọng nhất về dịch vụ pháp lý. Đối với luật sư Luân Đôn này, mà văn phòng chủ yếu làm việc cho các ngân hàng, vị thế của ông kể từ nay bị suy yếu. Ông nói : « Rất nhiều thành công của khu City là dựa trên sự tương hợp giữa luật các nước châu Âu. Thế mà ưu thế của luật Anh Quốc trong việc soạn thảo các hợp đồng có thể sẽ không còn nữa. Hiện giờ chúng ta còn các hiệp định song phương, nhưng nếu các hiệp định đó không được triển hạn thì sao ? Tại sao lại chọn luật Anh Quốc để soạn thảo các hợp đồng nếu luật đó không tương hợp với luật châu Âu ? Đối với tôi, Brexit thật đáng xấu hổ»
Một mối lo khác đó là kể từ ngày 01/01, khu tài chính City đã mất đi ngõ vào thị trường chung châu Âu. Đây là một bất lợi rất lớn đối với nhiều ngân hàng, công ty ở đây, theo lời một nữ nhân viên người Pháp làm việc cho một ngân hàng lớn của Mỹ :
« Chúng tôi vẫn thường phục vụ cho các khách hàng châu Âu từ Luân Đôn, nhưng này thì chúng tôi không thể làm như thế nữa, vì chúng tôi không có hộ chiếu châu Âu. Như vậy là mọi chuyện sẽ rất phức tạp. Có rất nhiều ngành nghề liên quan đến tài chính cũng sẽ thay đổi.
Trong công ty của tôi có những người đã dời sang châu Âu lục địa, bởi vì kể từ ngày 01/01, để tiếp tục giao dịch với khách hàng, họ phải ở trong Liên Hiệp Châu Âu. Trong tương lai, họ không nói với chúng tôi là sẽ ở lại Luân Đôn. Về phần tôi thì họ bảo là sẽ tùy theo diễn biến tình hình.. »
Hiện giờ, 7500 chỗ làm đã được dời sang châu Âu lục địa, thấp hơn nhiều so với con số 250.000 như dự báo của thị trường chứng khoán Luân Đôn năm 2016, nhưng khu City lo ngại hậu quả sói mòn trong dài hạn. »