Điều động bất khả thi
Eurasia Daily Monitor – Pavel Luzin – 22 tháng 9 năm 2022 – Vào ngày 21 tháng 9, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã ký sắc lệnh về việc động viên một phần và đưa ra một tuyên bố công khai, trong đó ông tuyên bố rằng Lực lượng vũ trang Nga ở Ukraine trên thực tế đang đối đầu với phương Tây.
Tuy nhiên, tình trạng chiến tranh chính thức vẫn chưa được công bố, và các thông số về việc động viên một phần, lịch trình và số lượng nhân sự được động viên đã được phân loại trong nghị định. Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Nga Sergei Shoigu chỉ cho biết kế hoạch động viên cần ít nhất 300.000 binh sĩ được huy động trong một thời gian không xác định.
Tất cả những điều này chứng tỏ rằng Moscow đang phải đối mặt với sự thiếu hụt nhân lực nghiêm trọng và lệnh cấm vận mùa xuân năm 2022, cũng như việc tuyển dụng tình nguyện viên và thậm chí cả tù nhân đã thất bại thảm hại. Trong khi đó, một nước Nga ngày càng suy yếu đang cố gắng leo thang nhanh chóng, nhằm ngăn chặn thất bại ở Ukraine. Tuy nhiên, việc huy động có thể trở thành một quyết định chính trị, nhưng về mặt kỹ thuật, nó vẫn không thể thực hiện được và sẽ gây thêm hỗn loạn cho chính phủ, xã hội và nền kinh tế Nga.
Vào tháng 2 năm 1997, luật liên bang về động viên và chương trình đào tạo kèm theo đã được thông qua ở Nga. Quy chế thể hiện một sự trở lại thời kỳ Xô Viết có động cơ chính trị để đáp lại vào thời điểm đó, sự phẫn nộ ngày càng tăng trong giới tinh hoa và xã hội như một phản ứng chính trị đối với các sự kiện ở Chechnya vào năm 1994–1996.
Luật liên bang này có thuật ngữ “huy động một phần” nhưng không nói rõ. Mặc dù, nó quy định rằng Tổng thống Nga phải tuyên bố tổng động viên hoặc một phần trong trường hợp có hành động xâm lược chống lại Nga, hoặc mối đe dọa tức thời của hành động xâm lược đó. Do đó, tuyên bố động viên một phần trong trường hợp khách quan không có mối đe dọa như vậy chắc chắn có nghĩa là Điện Kremlin sẽ tự leo thang xung đột hoặc cố gắng đánh đổi mối đe dọa leo thang trong các cuộc đàm phán với Ukraine và phương Tây.
Xét theo luật liên bang, việc huy động, dù là toàn bộ hay từng phần, bao giờ cũng phải huy động sức dân cùng với huy động của chính quyền các cấp, cũng như huy động của nền kinh tế. Trong tình hình hiện nay, hệ thống kinh tế-chính trị của Nga cùng với Lực lượng vũ trang Nga không được chuẩn bị cho việc thực hiện toàn diện này do một số yếu tố.
Thứ nhất, các đơn vị cơ quan trong Lực lượng vũ trang Nga trước đây được chỉ định triển khai động viên đã bị loại bỏ (kể từ cuộc cải tổ quân đội năm 2009–2012) vào ngày 12 tháng 12 năm 2008. Xét rằng số lượng đơn vị thực tế của Nga trước cuộc chiến không vượt quá 770.000 quân, thay vì tuyên bố mạnh mẽ trên danh nghĩa là 1 triệu, và lực lượng Bộ binh, nhảy Dù và Thủy quân Lục chiến không vượt quá 280.000, 45.000 và 35.000 lính tương ứng, gần như không thể tăng cường các đơn vị quân đội hiện có với các tân binh được huy động vì thiếu sĩ quan và hạ sĩ quan (NCO) sau bảy tháng bị tổn thất nặng nề. Và kết quả là càng không thể triển khai thêm các đơn vị mới.
Thứ hai, ngành công nghiệp quốc phòng không thể mở rộng đáng kể năng lực sản xuất hiện tại của mình. Mặc dù thực tế là Điện Kremlin đang cố gắng làm điều gì đó để khắc phục những hạn chế này, nhưng tình trạng thiếu hụt lực lượng lao động cũng như thiết bị công nghiệp và các thành phần cần thiết không cho phép chánh quyền Nga thay đổi tình hình.
Thứ ba, chỉ có hai kiểu huy động đã xảy ra trong lịch sử nhân loại: cuộc vận động theo chế độ cộng hòa, tương tự như quá trình ở Ukraine ngày nay vốn giả định sự quản lý dân chủ và sự tin tưởng giữa người dân và giới tinh hoa chính trị, và cuộc vận động bạo lực, như đã diễn ra trong thời Vladimir Lenin và Joseph Stalin ở Liên Xô hay thời Mao Trạch Đông ở Trung Quốc. Cách tiếp cận bạo lực giả định là vũ lực, và trong suốt thế kỷ 20, những người cộng sản trên toàn thế giới chủ yếu xử lý các thành phần nông dân, điều này làm cho chi phí huy động thấp hơn nhiều. Đó không phải là trường hợp của dân cư đô thị hiện đại. Bằng cách này, các nỗ lực huy động tại các thành phố của Nga có thể mang lại những hậu quả khó lường sẽ khá tiêu cực cho Điện Kremlin.
Thứ tư, sau nhiều năm độc tài tập trung và không có chủ nghĩa liên bang và cơ chế tự quản, chính quyền địa phương và khu vực của Nga hầu như không thể thực hiện các nhiệm vụ phức tạp, chẳng hạn như huy động, một cách hiệu quả, đặc biệt là khi đối đầu với giai đoạn nhập ngũ sắp tới sẽ bắt đầu vào ngày 1 tháng 10.
Thứ năm, không tổ chức huấn luyện thường xuyên cho những người đã từng phục vụ trong quân đội. Nói một cách ngắn gọn, hầu hết họ chỉ là những người dự bị, chỉ trên giấy tờ. Vào đầu những năm 2020, Bộ Quốc phòng Nga đã tạo ra một hệ thống trong đó những người dự bị có thể ký hợp đồng với mức lương thấp và tham gia các cuộc tập trận thường xuyên. Tuy nhiên, số lượng người dự bị có vẻ thấp: không quá 20.000 người ở tất cả các quân khu.
Tất cả những yếu tố này có nghĩa là Moscow sẽ gần như không thể huy động hiệu quả 300.000 binh sĩ. Tuy nhiên, chương trình động viên đầu tiên đã được bắt đầu: Những binh lính, hạ sĩ quan và sĩ quan đang mong đợi hợp đồng quân sự của họ (ví dụ: với Bộ Quốc phòng Nga hoặc Rosgvardia ) sắp hết hạn, giờ đây buộc phải tiếp tục thực hiện nghĩa vụ quân sự vô thời hạn. Ngay cả khi quân đội bị mất tinh thần, Điện Kremlin vẫn có thể coi việc ngăn chặn sự luân chuyển thêm trong các lực lượng vũ trang là rất quan trọng bất kể giá cả phải trả là bao nhiêu.
Một trình tự rõ ràng khác là sự leo thang tiềm tàng của cuộc chiến ở Ukraine. Moscow sẽ không bỏ cuộc, và họ có thể cố gắng lôi kéo Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) vào cuộc xung đột, với hy vọng kiểm tra sức mạnh bền chặt của tình đoàn kết mới giữa các thành viên NATO và sự sẵn sàng trực tiếp chiến đấu chống lại Nga của họ.
Tuy nhiên, ngay cả việc động viên một phần cũng góp phần đáng kể vào việc ủy quyền cho Điện Kremlin trong mắt các đối tác. Hơn nữa, sự hỗn loạn lan rộng trong hệ thống kinh tế-chính trị Nga liên quan đến thông báo động viên đặt ra câu hỏi về tương lai của vị thế nhà nước Nga và những hạn chế lâu dài về khả năng quân sự thực sự của Moscow.
Pavel Luzin (Eurasia Daily Monitor)
https://jamestown.org/program/the-impossible-mobilization/
Hoàng Kim dịch thuật