Điểm Báo Pháp – 16/12/2014

Theo RFI Mai Vân ngày 16-12-2014  16:50 – Nhân cuộc bầu cử tại Nhật Bản, báo Les Echos, ở trang ý kiến, đã nhìn về Đông Á, chạy tựa cảnh báo: «Các tác nhân phép màu châu Á không nên đùa với lửa». Bài viết của Dominique Moisi, giáo sư tại King’s College, Luân Đôn, nêu bật thái độ ngày càng nặng tính dân tộc chủ nghĩa ở Châu Á, xuất phát từ sự đối đầu về lịch sử, văn hóa giữa các cường quốc khu vực, và đe dọa đến thế cân bằng ở vùng này của thế giới.

Bài viết mở đầu với hình ảnh trên đài truyền hình Trung Cộng (TC) CCTV4 mà ông ngẫu nhiên được xem khi bấm nút truyền hình một hôm tại Seoul: đó là hình ảnh tàu ngầm nguyên tử TC trang bị hỏa tiễn có thể bắn đến Hoa Kỳ. Chương trình bằng tiếng Quan thoại, nhưng có chú thích bằng tiếng Anh, như để cho khán giả phương Tây có thể hiểu được. Chương trình còn nhấn mạnh là ‘Lực lượng Hải quân Trung Quốc ở Biển Đông và Hoa Đông  tương đương với lực lượng trên bộ của Nga ở Ukraina.’

Tác giả bài viết nhận thấy chủ nghĩa dân tộc ngày dâng cao ở Châu Á đang thể hiện qua lời nói, ngôn từ, có khi qua hình ảnh.

Ông nhắc lại là tại Paris, cách đây vài ngày, một nhà ngoại giao Nhật nói chuyện với ông, đã có những lời lẽ rất là kỳ thị đối với TC và Hàn Quốc, và không phải dựa trên đường lối chính sách của hai láng giềng của Nhật, mà là trên lịch sử và văn hóa, tóm lại dựa trên bản sắc dân tộc.

Người Hàn Quốc thì cũng đả kích Nhật, bị xem là một «dân tộc Samourai chiếm đóng đất nước chúng tôi, tìm phụ nữ đẹp, ngược lại với phụ nữ Nhật…»

Bài viết cho là nếu so sánh với Trung Đông, thì quả là Đông Á đang già đi có vẻ là một ốc đảo ổn định, trù phú, an ninh dù Bắc Triều Tiên có khuấy động.

Nhưng ‘ký úc đau đớn’ của vùng này, không nguôi ngoai mà ngày xem ra nặng trĩu thêm với thời gian, phủ một bóng đen nguy hiểm lên toàn  khu vực.

Ông Moisi đánh giá là người ta có thể nêu lên mối liên hệ nhân quả ở Đông Bắc Á, giữa sự thiếu vắng hòa giải và tăng trưởng kinh tế.

Như cảm nhận bị hạ nhục khi ‘phép màu Châu Á’ lại diễn trước tiên tại Nhật, TC và Hàn Quốc muốn chứng minh có thể vượt kẻ từng xâm lăng họ.

Tuy nhiên nếu chủ nghĩa quốc gia có thể kích thích kinh tế, thì đi quá trớn nó có thể dẫn đến tai họa.

Trong bối cảnh như nêu trên, tác giả bài báo nhận thấy là Nam Hàn có một thái độ từ tốn, dựa trên sự khiêm nhường pha lẫn lạc quan. Seoul rất ý thức là phải có bạn, có người bảo vệ. Seoul cũng lo ngại là chính sách xoay trục của Mỹ thể hiện qua lời nói hơn là hành động.

Cho nên trong lúc không mấy được trấn an và Nhật đang muốn xét lại lịch sử, Hàn Quốc đã phần nào quay sang TC. Tính toán của Seoul không phải chỉ là kinh tế, mà là Bắc Kinh có thể ảnh hưởng lên Bình Nhưỡng và người lãnh đạo trẻ Bắc Triều Tiên, ít kinh nghiệm nhưng hành động lại vô cùng bất ngờ.

Bắc Kinh cũng có thể cố vấn cho Nga, vì ngoài TC hiện nay ai có thể có ảnh hưởng gì đối với nước Nga của Putin?

Tác giả bài viết cho là thật ra, nhìn từ Seoul, Tập Cận Bình là một người có vẻ thực tiễn, hành động hợp lý hơn là chủ nhân điện Kremly. Ông Moisi mỉa mai cho là phía Hàn Quốc đang có vẻ tội nghiệp cho Châu Âu ‘đã không may có Nga ở sát biên giới chứ không phải là Trung Quốc’.

Cuối cùng ông Morsi đã ví Nam Hàn, cởi mở hơn Nhật, tổ chức tốt hơn TC ở Châu Á, với Châu Âu trên bàn cờ thế giới, một châu Âu bị kẹt giữa Hoa Kỳ và TC, một châu Âu tinh tế, với truyền thống văn hóa lâu đời nhưng thực tế quyền lực thì nhường lại cho kẻ khác.

Về Châu Á, Nhật Bản sau bầu cử cũng được báo Pháp soi rọi: «Tái đắc cử ở Nhật, Shinzo Abe muốn tiếp tục Abenomics», một tựa của Le Monde trên trang nhất. Ở trang quốc tế, ngay bên dưới tựa đề: «Shinzo Abe thành công rực rỡ trong cuộc bầu cừ Quốc hội Nhật», tờ báo ghi nhận Thủ tướng Nhật đã khẳng định trở lại ý muốn sửa đổi diễn giải hòa bình của Hiến pháp.

Bài báo trên Le Monde mở đầu với nhận xét: Thắng lợi áp đảo trong cuộc bầu lại Quốc hội ngày 14/12, đã củng cố thế đứng của Thủ tướng Abe, nhưng cũng làm dấy lên lo ngại về chủ trương thực sự của ông đượm tính dân tộc chủ nghĩa. Với số ghế nắm được cùng với đảng liên minh Komeito, ông Abe sẽ dễ dàng cho thông qua các dự luật ông muốn, và sửa đổi Hiến pháp.

Bài báo cũng nhắc lại tuyên bố của ông Abe sau kết quả bầu cử là «được sự ủy thác của dân chúng do thành tích của chính phủ trong hai năm qua (…). Nhưng không nên buông thả. Bây giờ phải giải thích rõ ràng chính sách mà chính phủ muốn thực hiện».

Le Monde cũng ghi nhận là Thủ tướng Nhât đã thấy uy tín của ông bị suy giảm sau khi hai nữ bộ trưởng phải từ chức tháng 10 vừa qua, do bê bối tiền nong. Nhưng đó chỉ là tạm thời mà thôi, vì hai vị bộ trưởng này, Yuko Obuchi và Midori Matsushima đã tái đắc cử, trong lúc phe đối lập lại thảm bại. Ngay tại cứ địa là Tokyo, lãnh đạo đảng Dân chủ Nhật (PDJ) Banri Kaeda, bị mất ghế, cũng như cựu Thủ tướng Naoto Kan.

Có điều theo bài báo, tỷ lệ cử tri tham gia bỏ phiếu thấp nhất từ trưóc đến nay, 52,6%, đã tương đối hóa thắng lợi của ông Shinzo Abe. Trong các cuộc thăm dò du luận trước bầu cử, 40% người được hỏi cho biết không biết bầu cho ai.

Le Monde trích lời giáo sư Koichi Nakano, đại học Sophia ở Tokyo, nhìn thấy là dù ông Abe đã thắng lớn như nói trên, «quyền lực của ông chưa hẳn là vững chắc», uy tín của Thủ tướng sẽ lại suy giảm do khó khăn kinh tế, hay vấn đề nhạy cảm đối với dân Nhật như vấn đề sửa đổi Hiến pháp chủ hòa, mà ông Abe đã tránh né trong chiến dịch vận động tranh cử, nhưng sẽ chiếm một chỗ quan trọng trong lịch trình sắp tới.

Bài báo nhắc lại là ông Abe cũng đã nêu lên các vấn đề tế nhị mà ông tránh né ngay sau kết quả bỏ phiếu: một dự luật sẽ được đưa ra thảo luận năm tới đây về việc diễn giải lại Hiến pháp, ông cũng cho biết trước sẽ nói gì nhân kỷ niệm lần thứ 70 vào năm tới đây, 15/8/2015, ngày Nhật đầu hàng trong Đệ Nhị Thế Chiến.

Le Monde trích dẫn nhà phân tích Michael Cucek, cho là muốn sửa đổi Hiến pháp không dễ, ít ra phải cần một thắng lợi mới của đảng Tự do Dân chủ PLD ở cuộc bầu cử Thượng viện năm 2016, để hồ sơ có chút tiến triển’. Hiện nay phần lớn dư luận Nhật vẫn chống đối.

Le Monde nhắc lại dĩ nhiên các nước láng giềng của Nhật Bản, TC và Hàn Quốc rất chống đối và bày tỏ lo ngại. Báo giới hai quốc gia này đã tập trung bình luận trên chủ đề này sau cuộc bầu cử ở Nhật, về điều mà họ xem là ‘sự vươn lên đáng ngại của phe cực hữu Nhật’

Le Figaro cũng có phản ánh tương tự như Le Monde khi ghi nhận ở  trang kinh tế: «Thị trường chứng khoán Tokyo hờ hững  trước việc ông Shinzo Abe tái đắc cử».

Bài báo nhìn thấy thị trường chứng khoán đã không chào mừng chút nào thắng lợi của ông Abe và đảng PLD:  Trước lúc đóng cửa  chỉ số Nikkei đã tuột 1,57%.

Theo kinh tế gia Hermand, ngân hàng Nomura, đó là vì thắng lợi đã được dự đoán  trước. Giới kinh tế và đầu tư giờ đây chờ đợi hành động của ông Abe, chờ đợi những cải tổ cơ cấu mà ông đã hứa – thị trường lao động, bảo hiểm xã hội – những chủ đề rất nhạy cảm về mặt chính trị.

Thời sự quốc tế nổi bật hôm nay là vụ bắt con tin tại Sydney – «Đang làm cho Úc lo sợ» – như tựa báo Le Monde trên trang nhất, trong khi Le Figaro nhìn thấy: «Úc, mục tiêu tấn công mới của khủng bố Hồi giáo».

Vụ bắt con tin ở Sydney, rất được theo dõi: Le Monde trong bài viết «Sửng sốt  ở Sydney sau vụ bắt con tin», đã nhắc lại sự kiện trong tháng 9, tình báo Úc đã nghe được một trao đổi qua điện thoại, một kẻ thánh chiến người Úc ở Syria kêu gọi một thanh niên Hồi giáo bắt làm con tin một người trên đường phố Sydney, sát hại người này và đưa hình ảnh vụ việc lên mạng. Úc đã mở chiến dịch chống khủng bố chưa từng thấy sau đó, nhưng vẫn không ngăn chặn được vụ bắt con tin ở Sydney hôm thứ Hai.

Le Figaro dành cả hai trang báo với hình ảnh, bản đồ khu phố bắt con tin ở Sydney. Phóng viên Le Figaro cho biết  chi tiết về vụ tấn công  của cảnh sát diễn ra vào lúc 2 giờ sáng, sau 16 tiếng đồng hồ bao vây, họ tấn công bằng một cửa bên hông. Lúc đó khoảng 15 người còn bị bắt làm con.

Một số người nhân lúc cảnh sát tấn công đã chạy thoát được, nhưng hai người và kẻ bắt con tin đã bị thiệt mạng. Le Figaro nói chi tiết thân thế của kẻ bắt con tin, một người tỵ nạn Iran, độ 50 tuổi, tên Man Haron Monis, đến Úc từ năm 1996. Nhân vật này có phần bất ngờ, rất khác với mô hình thông thường người tham gia thánh chiến, vì là một người Iran theo hệ phái shi-ai, một hệ phái mà tổ chức Nhà nước Hồi giáo xem là dị giáo và cương quyết loại trừ.

Báo Les Echos phản ánh tâm trạng người Úc qua  tựa đề: «Úc khóc người chết của mình và tự hỏi về kẻ bắt con tin». Câu hỏi hiện nay là tại sao kẻ bắt con tin mà cảnh sát biết rõ lại không bị theo dõi, giám sát?

Liên quan đến nhân vật này, Les Echos trích lời chính thủ tướng Úc Talbott đã xác nhân là ngành tư pháp đã biết rõ người có ‘một quá khứ nặng hành vi bạo lực, đi theo các chủ nghiã cực đoan và tinh thần bất ổn».

Bài báo còn cho biết một số chi tiết liên quan đến hai con tin bị thiệt mạng, một người là một phụ nữ, Katrina Dawson bị giết khi bảo vệ một cô bạn đang mang thai, người thứ hai là người quản lý quán cà phê Lindt, đã chống lại kẻ bắt con tin