Khủng hoảng Trung Cận Đông với tiêu điểm là cuộc vây hãm thành phố Aleppo tiếp tục là tâm điểm thời sự của nhiều tuần báo Pháp, không chỉ về những diễn biến khốc liệt, mà còn là những câu hỏi lớn về chiến tranh và hòa bình đang đặt ra trước nhân loại, trước hết là đối với các nền dân chủ hàng đầu thế giới.

Về chiến sự khốc liệt tại vùng phía đông thành phố Aleppo, Syria, nơi quân đội Damas được Nga hậu thuẫn, đang khép chặt vòng vây, mà rất nhiều nạn nhân là dân thường, Le Nouvel Observateur có bài “Aleppo, một chiến lược tàn ác”, với nhận định “chế độ Syria và đồng minh Putin đang tiến hành một cuộc chiến tổng lực chống lại phe nổi dậy và thường dân. Chiến thuật này của tổng thống Nga nằm trong một kế hoạch chung, đó là tìm lại cho nước Nga vị trí siêu cường”.

Tại các khu phố phía đông Aleppo, nơi cư trú của khoảng 275.000 thường dân khốn khổ, “tội ác chiến tranh đang xảy ra hàng giờ”. Hôm thứ bảy vừa qua, bệnh viện lớn nhất còn lại bị trúng bảy trái tên lửa từ máy bay Nga và Damas. L’Obs đặt câu hỏi : “Phải chăng trật tự của thế giới chúng ta đang được quyết định tại Aleppo ?”.

Việc chiếm được Aleppo sẽ là một bước ngoặt, một thắng lợi quyết định cho phép chính quyền Assad làm chủ toàn bộ một khu vực từ trục Damas – Aleppo đến vùng duyên hải. Tuy nhiên, chiến thắng không phải dễ dàng, bởi quân đội chính phủ đã yếu đi rất nhiều sau 5 năm chiến tranh, trong khi đó phe nổi dậy thì quyết tâm kháng cự đến cùng. Người phát ngôn của nhóm nổi dậy lớn nhất đông Aleppo cho biết Assad sẽ phải “biến thành phố này thành tro bụi mới có thể giành được chiến thắng”.

Dù sao, L’Obs cũng ghi nhận là bất kể kết cục của chiến dịch Aleppo như thế nào, Matxcơva đã giành thắng lợi với chiến lược oanh kích tàn bạo, đẩy người dân ra khỏi thành phố, và buộc phe nổi dậy ôn hòa phải hợp nhất với các nhóm thánh chiến cực đoan nhất.

Ngược lại với cam kết rút quân sau ba tháng không kích, chính quyền Nga ngày càng can dự sâu vào xung đột Syria, với việc “đưa thêm nhiều lính đánh thuê” tham chiến. Cho đến nay, theo tờ báo Liban, cho dù giành được nhiều thắng lợi chiến trường, nhưng Matxcơva vẫn không làm thay đổi được quan điểm đòi Assad phải ra đi của phương Tây và nhiều nước Ả Rập. Chiến dịch Aleppo đang trở thành nơi Nga “thử nghiệm chiến lược tiêu diệt hoàn toàn đối lập Syria, để buộc phương Tây phải lựa chọn giữa tổng thống Assad và quân thánh chiến”.

“Hội chứng Aleppo” 

Về cuộc chiến tại Trung Cận Đông, tờ l’Express đăng tải nhận định rất đáng chú ý của học giả Jacques Attali với tựa đề “Hội chứng Aleppo”. Jacques Attali nhận xét thẳng thừng : Những gì diễn ra tại thành phố này cho thấy “niềm tin tưởng vững chắc của thời kỳ hậu Chiến tranh Lạnh nay đã chết”, khi các bên tham chiến tấn công vào các đoàn xe nhân đạo, xé bỏ các thỏa thuận ngừng bắn, việc thảm sát thường dân đang diễn ra với quy mô lớn, và hàng ngày ngay trước mắt cộng đồng quốc tế.

Jacques Attali chỉ ra một sự “mất cân xứng lớn không chỉ giữa các quốc gia và các lực lượng khủng bố, mà còn cả giữa các nền dân chủ và các chế độ khác. Các nền dân chủ có những giá trị cao quý, nhưng ít người sẵn sàng hy sinh để bảo vệ chúng… Và không có gì nguy hiểm hơn khi những kẻ (khủng bố hay độc tài) tin rằng họ có thể hành động mạo hiểm mà ít sợ bị trừng phạt”. Theo ông, nếu tiếp tục để cho những thế lực như Nga lộng hành, đến một lúc nào đó, phương Tây sẽ bị đẩy đến chỗ buộc phải tiến hành “một cuộc chiến tranh toàn cầu”, chẳng hạn nếu như Nga động đến các nước vùng Bantic.

Bài học mà Jacques Attali khẳng định là : “để cho sự hy sinh của Aleppo không trở thành vô ích… cần phải tìm lại sự sáng suốt, phân biệt kẻ thù trước mắt với kẻ thù lâu dài, và củng cố các định chế nhà nước thế tục. Hơn bao giờ hết, thế giới cần đến một châu Âu thống nhất, mạnh mẽ và đáng tin cậy”.

Vội vã đánh Mossoul là thảm họa

Jacques Attali nhấn mạnh : “Kẻ thù chính của chúng ta trong thời điểm hiện tại không phải ở Matxcơva, mà là ở Mossoul” (ông cũng nhắc đến sai lầm của phương Tây cách nay 20 năm, khi không thực sự coi Nga là thành viên của châu Âu và để cho các quốc gia nhân tạo Trung Đông bị giải thể).

Riêng về Mossoul, thành phố Irak đang nằm trong tay tổ chức Nhà Nước Hồi Giáo, Le Courrier International có bài cảnh báo “Vội vã trong chiến dịch Mossoul là một sai lầm”. Nếu các cơ sở hậu cần cho việc tiếp đón người tị nạn không được chuẩn bị đầy đủ, việc tiến chiếm Mossoul và khu vực phụ cận với khoảng 2,6 triệu dân cư có thể trở thành thảm họa, để lại những mầm mống cho một cuộc nội chiến Irak tiếp theo.

Đầu tư Trung Quốc và thất nghiệp gia tăng tại Nam Mỹ

Làn sóng đầu tư Trung Quốc lan tràn khắp thế giới là chủ đề chính của tuần báo Le Courrier International, với hàng tựa trang nhất “Thế giới vào lúc Trung Quốc ở thế thượng phong”. Từ Brazil đến Nam Mỹ, cũng như tại châu Âu, không nước nào thoát khỏi trận sóng kinh khủng này. Nhiều quốc gia lo ngại những thiệt hại không thể vãn hồi, đặc biệt tại châu Mỹ Latinh.

Trong một cuộc trả lời đài truyền hình Achentinna Cadenas 3, một cựu đại sứ Mêxicô tại Trung Quốc cho rằng các nước Mỹ Latinh đang đứng trước tình trạng bị “phi công nghiệp hóa”, đặc biệt do Trung Quốc đầu tư ồ ạt vào lĩnh vực hóa dầu hay luyện kim. Nhà đầu tư Trung Quốc sử dụng “kỹ sư Trung Quốc, công nhân Trung Quốc, vật liệu Trung Quốc” và điều này dẫn đến việc làm sẽ bị “mất một cách triệt để”. Cựu đại sứ Mêxicô cho rằng “có một mối liên hệ trực tiếp giữa thời gian Trung Quốc được kết nạp vào Tổ Chức Thương Mại Thế Giới và sự suy giảm của công nghiệp tại nhiều nước Mỹ Latinh”.

Nga : Một cuộc cách mạng sẽ lật đổ Putin

Về tình hình nước Nga, L’Obs có bài phỏng vấn cựu tài phiệt Mikhail Khodorkovski, hiện lưu vong, với tựa đề “Một cuộc cách mạng sẽ buộc Putin phải bỏ trốn”. Nhà đối lập Nga khẳng định với sự thao túng của chính quyền, người dân Nga đang ngày càng trở nên “vô cảm về chính trị”, cụ thể là con số kỷ lục không tham gia bầu cử, 62% trên toàn quốc, và 70% riêng tại Matxcơva. Mọi thứ đều được quyết định từ Phủ Tổng Thống, Quốc Hội chỉ là nơi bỏ phiếu thông qua.

Theo Mikhail Khodorkovski, “lịch sử Nga cho thấy tình trạng vô cảm như vậy thường báo trước một cơn cuồng nộ của dân chúng, nhất là khi điều kiện kinh tế đi xuống, cụ thể như hiện nay. Ông Putin biết nguy cơ này, chính vì vậy ông ta cố gắng tăng cường các phương tiện đàn áp biểu tình… Cách nay ít hôm, 160.000 cảnh sát chống tội phạm đã được chuyển sang bộ phận cảnh vệ, lực lượng chuyên đàn áp biểu tình”.

Cựu nhân viên an ninh Mỹ Snowden: Công hay tội ? 

Cách đây 3 năm cựu nhân viên an ninh Mỹ Edward Snowden nổi danh như cồn, sau khi tiết lộ hệ thống theo dõi khổng lồ phủ khắp thế giới của cơ quan an ninh Hoa Kỳ. Sau khi bộ phim của đạo diễn Oliver Stone – lấy Snowden làm nhân vật chính – được công chiếu, tại Hoa Kỳ lại dấy lên các tranh luận về việc Snowden có công hay có tội. Le Courrier International giới thiệu hai quan điểm tiêu biểu trên tờ The Washington Post.

The Washington Post là tờ báo đã được nhận giải thưởng báo chí Pulitzer năm 2014, một phần nhờ các tài liệu do Snowden cung cấp.

Người có quan điểm Snowden có tội thì cho rằng cần tổ chức một phiên tòa, để cân nhắc giữa một bên là các hành động thái quá khiến ông phải chịu một trách nhiệm hình sự nhất định và bên kia là những đóng góp của Snowden khiến ông có thể được hưởng một số khoan hồng. Người cho rằng Snowden có công khẳng định Snowden xâm phạm quy định bảo mật quốc gia, nhưng để bảo vệ một thứ luật pháp cao hơn, đó là Hiến pháp,  hành động của ông hoàn toàn vì lợi ích của công chúng.

Tác giả bài viết cho biết nhiều người lên án “thái độ đạo đức giả” của The Washington Post, khi một mặt được hưởng lợi từ các tài liệu do Snowden cung cấp, nhưng mặt khác lại phản đối đề nghị tổng thống ân xá ông.

Mối tình Mitterand, biểu tượng Thatcher

Những bức thư của François Mitterand gửi người tình bí mật là chủ đề chính của Le Nouvel Observateur. Trang nhất tờ báo đăng hình cố tổng thống Pháp bên người tình trẻ, trên đồi cao, giữa hai cột đá trắng, mắt hướng về một chân trời bao la mù sương.

Trong khi đó, cố thủ tướng Anh, bà đầm thép Magaret Thatcher, chiếm trang nhất Le Point với khuôn mặt nghiêm nghị, dữ dội. Tờ báo chạy tựa : “Thatcher phải chăng chính là lựa chọn tốt nhất cho chương trình tranh cử (tổng thống Pháp) năm 2017 ?”.

Hãy giải phóng điều thần kỳ trong não bạn !

Khép lại mục điểm tuần báo, xin giới thiệu với quý vị một số suy nghĩ về những bước tiến mới trong việc cải thiện khả năng hoạt động của bộ não con người qua cuộc phỏng vấn khoa học gia môn thần kinh người Đan Mạch, bà Berit Brogaard, có cuốn sách vừa xuất bản : “Hãy giải phóng điều thần kỳ trong bộ não của bạn !” (“The Superhuman Mind: Free the Genius in Your Brain”).

Việc nghiên cứu về những người có chứng “cảm giác kèm” (synesthésie) (ví dụ như “nghe” được các màu sắc, hay nhìn chữ số mà thấy hình ảnh…) đã dẫn tác giả đến với một lĩnh vực đặc biệt: phát hiện các phẩm chất kỳ lạ trong con người, có được sau một tác động ngẫu nhiên ở vùng não (ví dụ như sau một tai nạn gây chấn thương mạnh).

Một trong những hướng ưu tiên của nhà thần kinh học là tìm kiếm “các vị thuốc thông minh”, có khả năng tác động đúng thời điểm và đúng vào bộ phận cần thiết trong não nhằm tăng trưởng những khả năng sáng tạo của con người. Tác giả tin rằng với sự phát triển của công nghệ nano robot như hiện nay, điều đó là có thể được. Điều mà tác giả lo ngại là thuốc cũng có thể làm con người trở nên ít tình cảm hơn, và bất lực trong các quyết định mang tính đạo lý. Đây thực sự là điều rất nguy hiểm.

TIN ĐỌC NHANH

AFP) – Obama bãi bỏ trừng phạt Miến Điện. Tổng thống Mỹ Barack Obama hôm qua 07/10/2016, đã chính thức bãi bỏ các biện pháp trừng phạt Miến Điện, thực hiện lời hứa với bà Aung San Suu Kyi khi bà viếng thăm Hoa Kỳ vào tháng 9 vừa qua.

Ghi nhận “những tiến bộ đáng kể” mà Miến Điện đã đạt được, cũng như cuộc “tuyển cử lịch sử”tháng 11/2015, ông Obama đã ra lệnh bãi bỏ các biện pháp trừng phạt được ban hành khi tập đoàn quân sự còn cầm quyền. Tháng 5 vừa qua, Hoa Kỳ đã giảm những hạn chế với đối với Miến Điện trong các lĩnh vực ngân hàng, khai thác mỏ và gỗ, nhưng Washington vẫn duy trì danh sách đen gồm hơn 100 nhân vật bị cáo buộc là có liên hệ với tập đoàn quân phiệt trước đây.

(AFP) – Gruzia bầu Quốc hội. Hôm nay 08/10/2016, cử tri Gruzia đi bỏ phiếu bầu Quốc hội mới, với hai đảng thân phương Tây đối địch nhau được dự báo sẽ có tỷ lệ phiếu ngang ngửa.

Theo các cuộc thăm dò, hai đảng có khả năng thắng cử – đảng Giấc mơ Gruzia của nhà tỉ phú Bidzina Ivanichvili và đảng Phong trào Quốc gia Thống nhất do cựu tổng thống Mikheil Saakachvili sáng lập – sẽ đạt kết quả rất sát sao. Theo nhiều nhà phân tích, do sẽ không có đảng nào thu được số phiếu áp đảo, cho nên có thể là Gruzia sẽ phải thành lập chính phủ liên minh. Vì hai đảng nói trên có quá nhiều bất đồng, quốc gia vùng Kavkaz này có nguy cơ rơi vào khủng hoảng chính trị.

(AFP) – Một phần năm người Nhật làm việc có nguy cơ chết do làm quá sức. Theo một báo cáo của chính phủ Tokyo được công bố hôm nay 08/10/2016, đã có hàng trăm người chết vì làm việc quá độ: lên cơn đau tim, tai biến mạch máu não hay tự tử. Cho tới nay, tuy tâm lý người dân Nhật đang thay đổi, nhưng vẫn còn có nhiều người Nhật làm việc ở văn phòng nhiều giờ hơn là các đồng nghiệp ở những nền kinh tế phát triển khác.

(AFP) – Airbus gặp khó, Boeing cuỗm khách Qatar. Hôm qua 07/010/2016, nhà chế tạo máy bay hàng đầu của Mỹ, đối thủ cạnh tranh với Airbus đã giành được đơn hàng kỷ lục có trị giá lên tới 18,6 tỉ đô la của hãng hàng không Qatar Airways – dự tính sẽ mua trên 100 chiếc Boeing các loại.

Qatar Airways vốn là khách hàng lớn của Airbus, nhưng thời gian gần đây nhà chế tạo máy bay châu Âu gặp nhiều khó khăn phải giao hàng chậm. Nhân cơ hội đó đối thủ cạnh tranh Mỹ đã nhanh chóng nhảy vào chiếm lĩnh thị trường béo bở này. Đây là lần đầu tiên kể từ 15 năm nay, Qatar Airways đặt mua trở lại các máy bay Boeing phục vụ chặng bay trung bình