Ðiểm Báo Pháp – 4/6/21
Tưởng niệm Thiên An Môn: Người dân Hồng Kông sẽ không bỏ cuộc
Cũng như nhiều tờ báo khác, Le Figaro hôm nay nói nhiều về thời sự nước Pháp. Nhìn ra quốc tế, hồ sơ được Le Figaro đặc biệt quan tâm là tại Israel lãnh đạo phe đối lập đã lập được liên minh nhằm loại thủ tướng Benjamin Netanyahu, cầm quyền từ 12 năm nay. Le Figaro chạy tựa trang nhất « Tại Israel, Netanyahu một mình chống lại tất cả». Nhìn sang châu Á, đáng chú ý là bài viết nhân 32 năm vụ thảm sát Thiên An Môn tại Bắc Kinh, Trung Quốc năm 1989.
Trong bài viết «Vụ Thiên An Môn: Hồng Kông tưởng nhớ trong im lặng », Le Figaro cho biết năm nay người dân Hồng Kông tưởng niệm sự kiện đau thương năm 1989 « không nến, không diễn văn»: Cảnh sát lấy lý do dịch bệnh Covid-19 đã cấm mọi cuộc tụ tập đông người trong ngày hôm nay 04/06, ai vi phạm sẽ bị phạt tù 5 năm. Chính quyền cũng huy động hơn 3.000 cảnh sát để ngăn chặn các hoạt động tưởng niệm.
Bảo tàng duy nhất thế giới về vụ Thiên An Môn bị đóng cửa
Ông Richard Tsoi, thư ký Liên minh Hồng Kông Ủng hộ các Phong trào dân chủ yêu nước tại Trung Quốc, nhà tổ chức lễ canh thức tưởng niệm thường niên vụ Thiên An Môn, cho biết: «Chúng tôi tổ chức lễ canh thức từ năm 1990 và đây là năm đầu tiên nhà chức trách không cấp giấy phép tổ chức. Rõ ràng là có những sự cân nhắc chính trị sau sự cấm đoán này».
Để lách lệnh cấm của chính quyền, Liên minh Hồng Kông Ủng hộ các Phong trào dân chủ yêu nước tại Trung Quốc (Hong Kong Alliance in Support of Patriotic Democratic Movements of China) đã tổ chức một cuộc triển lãm đặc biệt trong Bảo tàng ngày 04/06 của họ, bảo tàng duy nhất trên thế giới dành cho sự kiện Thiên An Môn. Người dân có thể đến bảo tàng đặt một bông hoa tưởng niệm các nạn nhân Thiên An Môn.
Nhưng đến hôm thứ Ba 01/06, cảnh sát đến ập đến bảo tàng và cho rằng bảo tàng chưa được cấp giấy phép. Ông Richard Tsoi khẳng định : « Đây là điều chưa từng được nói tới. Bảo tàng mở cửa từ năm 2016 và chúng tôi chưa bao giờ gặp vấn đề với nhà chức trách ». Kể từ hôm 01/06, bảo tàng 04/06 đã bị đóng cửa.
Mỗi người một cách tưởng niệm, dù bị cấm đoán
Theo Le Figaro, tuy bị chính quyền cấm đoán, nhưng nhiều người dân đặc khu hành chính vẫn dự định tưởng niệm vụ Thiên An Môn theo một cách riêng nào đó. Một cô gái 19 tuổi tên là Yan cho biết : « Tối 04/06, tôi sẽ mặc áo đen, thắp nến ở nhà tôi và cầu nguyện cho các nạn nhân ». Một người làm nghề quảng cáo, 54 tuổi, thì cho biết ông sẽ xuống phố và bật đèn điện thoại hướng lên bầu trời. Ông xúc động nói : « Tôi không muốn nhớ đến những sự kiện này, nhưng tôi không thể quên được, chúng khắc sâu trong tâm trí tôi cứ như thể mọi chuyện mới vừa xảy ra hôm qua».
Còn cô Yan khẳng định : « Chúng tôi có nghĩa vụ tưởng niệm vụ thảm sát này bởi chính phủ Trung Quốc đang tìm cách phủ nhận sự tồn tại của vụ thảm sát và rất nhiều thanh niên ở Trung Quốc thậm chí còn không biết chuyện gì đã xảy ra. Chúng tôi cần hành động để thảm kịch này sẽ còn được nhớ mãi ». Một thanh niên 16 tuổi mới đây mới biết đến sự kiện bi thương năm 1989 nghĩ rằng cần tiếp tục tưởng niệm vụ Thiên An Môn để người dân Hồng Kông ý thức được hơn về lịch sử của riêng họ và hiểu rằng cần phải đấu tranh để duy trì, gìn giữ hệ thống của riêng Hồng Kông nhằm đối phó với sự tấn công của đảng Cộng Sản Trung Quốc.
Nguy cơ đối với Liên minh Hồng Kông Ủng hộ các Phong trào dân chủ yêu nước
Từ vài tuần nay, nhiều chính trị gia thân Bắc Kinh và nhiều trí thức Trung Quốc thân chế độ ký kêu gọi giải tán Liên minh Hồng Kông Ủng hộ các Phong trào dân chủ yêu nước, với lý do tổ chức này đã kêu gọi lật đổ chế độ độc đảng ở Trung Quốc, tức là vi phạm Luật an ninh quốc gia mới mà Bắc Kinh áp đặt đối với Hồng Kông. Lật đổ chế độ độc đảng chính là một trong những mục tiêu đề ra trong Hiến chương của Liên minh Hồng Kông Ủng hộ các Phong trào dân chủ yêu nước tại Trung Quốc, bên cạnh việc đòi giải phóng cho các nhà bất đồng chính kiến Trung Quốc và buộc tội những người gây ra vụ thảm sát Thiên An Môn.
Tuy nhiên, thư ký Liên minh, ông Richard Tsoi, khẳng định tổ chức của ông sẽ không bao giờ từ bỏ mục tiêu bởi sau 32 năm, vẫn chưa có ai phải chịu trách nhiệm về vụ thảm sát Thiên An Môn. Ông nhấn mạnh Liên minh cần giữ gìn lực lượng cho những cuộc đấu sắp tới. Tuy nhiên, Le Figaro lo ngại Liên minh Hồng Kông Ủng hộ các Phong trào dân chủ yêu nước sẽ gặp nguy hiểm bởi hai trong số các nhà sáng lập tổ chức đã phải ra tòa, vì tổ chức các cuộc biểu tình hồi năm 2019. Bản thân ông Richard Tsoi cũng bị kết án 14 tháng tù treo vì những cáo buộc tương tự.
Giới trẻ Hồng Kông bị trấn áp nhưng không cam chịu
Tình hình Hồng Kông cũng là đề tài được báo Công giáo La Croix đặc biệt quan tâm. Đối với La Croix, việc hủy lễ tưởng niệm 32 năm vụ thảm sát Thiên An Môn vào hôm nay 04/06 khẳng định Hồng Kông đã chuyển thành chế độ độc tài. Mặc dù Luật an ninh quốc gia mới đã đè bẹp phe đối lập, nhưng các tín hiệu phản kháng vẫn còn cả ở trong và ngoài nước.
Co quan truyền thông Hồng Kông HKFP đưa tin đã có 107 vụ bắt giữ liên quan đến luật an ninh quốc gia mới, trong đó có vụ bắt ông trùm tuyền thông báo chí đối lập Jimmy Lai. Nhiều người cho La Croix biết giờ đây mỗi khi ra khỏi nhà tham gia sự kiện gì phải suy nghĩ kỹ xem có sự kiện đó có đáng để phải ngồi tù không.
Nhiều chính trị gia Hồng Kông, nhà bất đồng chính kiến đã phải rời khỏi thành phố. Một người giải thích lý do phải ra đi cho dù việc rời bỏ gia đình và bạn bè là điều rất khó khăn : « Tôi không phải là số một trong danh sách, nhưng có nguy cơ bị truy tố với tội danh dẫn đến án tù chung thân ». Những người này nghĩ rằng ủng hộ sự nghiệp tranh đấu dân chủ cho Hồng Kông ở nước ngoài sẽ hữu ích hơn là từ Hồng Kông.
Nhiều thanh niên bỏ rất nhiều tiền ra để có hộ chiếu BNO sang Anh Quốc. Honcques Laus, 19 tuổi, cho biết : « Tôi tiếp tục chiến đấu. Tôi đã viết thư cho nhiều chính trị gia, kêu gọi thế giới dân chủ áp đặt các biện pháp trừng phạt nhắm vào các chế độ chuyên chế ở Hồng Kông và Trung Quốc ». Trong số những chính trị gia nhận thư của thanh niên trên có ngoại trưởng Anh Dominic Raab, cựu ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo, lãnh đạo ngoại giao châu Âu Josep Borrell.
Khi cựu tổng thống Mỹ Donald Trump «dẫn dắt cuộc chiến đi tìm sự thật»
Khác với Le Figaro và La Croix, báo Le Monde quan tâm rải rác đến nhiều đề tài quốc tế : liên minh lịch sử ở Israel để lật đổ thủ tướng Natanyahu, Peru – quốc gia có số ca tử vong do Covid-19 cao nhất thế giới tính theo quy mô dân số, việc tiêm ngừa cho thanh thiếu niên ở Mỹ, công cuộc tái thiết châu Âu, quyền lực của em gái nhà lãnh đạo Bắc Triều Tiên Kim Jong Un …, nhưng đáng chú ý là bài viết trong mục Thời luận « Trump dẫn dắt cuộc chiến đi tìm sự thật » của cây bút Alain Frachon.
Đa số thượng nghị sĩ Cộng Hòa ngày 28/05/2021 đã phản đối việc thành lập một ủy ban điều tra lưỡng đảng về vụ người ủng hộ Donald Trump tấn công Đồi Capitol. Đối với cây bút xã luận của Le Monde, thái độ « phản dân chủ » nói trên cho thấy các thượng nghị sĩ Cộng Hòa gắn bó với cựu tổng thống Mỹ Donald Trump hơn là với các định chế.
Ngay cả khi bị đánh bại trong kỳ bầu cử tổng thống Mỹ 2020, phải ra trước tư pháp về tội trốn thuế, bị mạng Twitter và nhiều mạng xã hội khác chặn, Donald Trump vẫn tiếp tục làm hỏng nền dân chủ ở Mỹ. Sự kiện ngày 28/05 kể trên ở Washington là một minh chứng. Tác giả bài viết gọi đó là « một ngày đen tối trong lịch sử Hoa Kỳ ».
Ít nhất là kể từ khi Đệ Nhị Thế Chiến kết thúc, đảng Dân Chủ và Cộng Hòa đã cùng phối hợp tìm kiếm sự thật mỗi khi có chuyện tồi tệ xảy ra với đất nước : chẳng hạn sau vụ ám sát tổng thống John F. Kennedy năm 1963, vụ tấn công khủng bố 11/09/2001, vụ Watergate năm 1974. Bằng cách này hay cách khác, cùng với cảnh sát và tư pháp, Quốc Hội Mỹ đã đóng vai trò trong việc xác lập sự thật, với những mức độ thành công khác nhau. Thế nhưng, truyền thống đó đã bị đa số thượng nghị sĩ Cộng Hòa, những người theo chủ nghĩa Trump tại Thượng Viện, gây ảnh hưởng nghiêm trọng.
FBI đã buộc tội 400 người. Ngoài ra còn có một cuộc điều tra nội bộ của Quốc Hội về sự thất bại của lực lượng an ninh ở Đồi Capitol. Nhưng một trong những mục tiêu của việc thành lập ủy ban điều tra lưỡng đảng là làm rõ vai trò của phe cực hữu trong quá trình chuẩn bị vụ xâm chiếm tòa nhà Quốc Hội và tìm hiểu xem ông Trump đã làm gì trong vụ này.
Trừ một số ngoại lệ, các dân biểu Cộng Hòa không muốn có cuộc điều tra nói trên vì nhiều lý do : Cuộc điều tra có thể làm đảng Cộng Hòa mất cơ hội trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ vào tháng 11/2022. Ông Donald Trump đã đưa ra mệnh lệnh : không để thành lập ủy ban lưỡng đảng. Cựu tổng thống vẫn còn có uy lực trong khối cử tri đảng Cộng Hòa và các dân biểu đảng này cũng không dám liều lĩnh vượt ranh giới. Theo nhà báo Alain Frachon, bằng cách phản đối việc thành lập một ủy ban điều tra, đa số các thượng nghị sĩ Cộng Hòa đã thừa nhận họ theo chủ nghĩa Trump.
Thách thức đối với nền dân chủ Mỹ
Vì từ chối làm giống các đồng nhiệm Cộng Hòa, nhân vật quyền lực thứ 3 của đảng tại Hạ Viện, bà Liz Cheney, đã bị bãi nhiệm dưới tác động của Donald Trump. Nghị sĩ Liz Cheney từng nói : « Câu hỏi đặt ra là liệu đảng Cộng hòa có tiếp tục những lời nói dối này về kỳ bầu cử tổng thống 2020 hay không và liệu họ có nỗ lực làm giảm nhẹ tầm mức nghiêm trọng của ngày 06/01 hay không … lá phiếu năm 2020 không bị đánh cắp, bất kỳ ai nói ngược lại đều là coi thường Nhà nước pháp quyền và đầu độc nền dân chủ của chúng ta (…) Các dân biểu Cộng Hòa phải quyết định xem liệu chúng ta có đứng về phía sự thật và trung thành với Hiến pháp hay không. »
Ông Trump « nắm giữ hầu bao » cho kỳ bầu cử lập pháp tháng 11/2022 và sẽ tài trợ cho một ứng viên để đánh bại nghị sĩ Liz Cheney cũng như chống lại bất kỳ dân biểu nào của đảng Cộng Hòa dám công khai thách thức luận điểm về tính không chính đáng của ông Biden. Cây bút xã luận của Le Monde nhắc lại ông Trump có thói quen như vậy : ông từng phản đối tính chính đáng của tổng thống thứ 44 của Mỹ, chi hàng trăm ngàn đô la để chứng minh rằng Barack Obama không sinh ra ở Hoa Kỳ và như vậy không thể được bầu vào Nhà Trắng.
Giờ đây, đảng Cộng Hòa, vốn đã đóng góp rất nhiều cho nước Mỹ, đã có sự lựa chọn. Đó là lòng trung thành với Donald Trump thay vì trung thành với các thể chế của quốc gia. Thành công của 100 ngày đầu tiên tiên trong nhiệm kỳ của tổng thống Biden che khuất một nền tảng thể chế tối tăm, bị những người theo chủ nghĩa Trump làm cho thoái hóa. Alain Frachon kết luận bài viết với nhận định của nhiều chuyên gia khoa học chính trị, nhà báo về «sự tiến hóa phi dân chủ của một bộ phận đảng Cộng Hòa»; «sự mất đoàn kết dân tộc», «sự thiếu tin tưởng vào các định chế» hay «Mọi chuyện đều không ổn. Nền dân chủ Mỹ vẫn đang bị đe dọa (…) bởi vì thay vì chứng kiến lời nói dối nghiêm trọng của Trump mất đi, điều ngược lại đang xảy ra».
Pháp: Sự cố hy hữu về đường truyền kết nối đến các dịch vụ khẩn cấp
Về tình hình nước Pháp, một trong những chủ đề được La Croix đề cập đến là sự cố hy hữu xảy ra vào chiều tối 02/06/2021: mất đường truyền viễn thông làm gián đoạn trong vòng nhiều giờ các dịch vụ khẩn cấp. Các cuộc gọi đến nhiều tổng đài dịch vụ cứu hộ, cứu hỏa, cảnh sát, cấp cứu y tế… tại nhiều tỉnh thành đều rơi vào … «hư không». La Croix so sánh với «kịch bản của những bộ phim khoa học viễn tưởng». Nhiều vị bộ trưởng gọi đó là sự cố «không thể chấp nhận», «nghiêm trọng» và «chưa từng có».
Theo La Croix, công ty Orange, trong đó Nhà nước Pháp có cổ phần, là nhà mạng phụ trách đường truyền viễn thông kết nối đến các dịch vụ khẩn cấp tại Pháp cho biết có « lỗ hổng về lập trình » chứ không phải do bị tấn công mạng. Sự cố làm dấy lên câu hỏi về việc cải tổ hệ thống kết nối với các dịch vụ khẩn cấp tại Pháp, Hồ sơ có thể được đưa ra thảo luận tại Quốc Hội, hướng tới khả năng lập một số khẩn cấp duy nhất như ở Mỹ hay các nước Bắc Âu.
Thùy Dương