Trụ sở là nơi phục vụ nhân dân chứ không phải cung điện, không phải nơi tham quan… Kể cả trụ sở của đảng ủy nhiều tỉnh cũng phản cảm lắm, xây dựng lộng lẫy, xa hoa” – đại biểu quốc hội Ksor Phước nói trên diễn đàn quốc hội ngày 19/9/2014. Xem thêm phần 1 Nhức nhối vấn đề nợ công Đồng tình với quan điểm trên, có đại biểu cho ý kiến dân mình thì đói khổ, học sinh không có chỗ để học, có những điểm trường rách nát, các em phải ăn khoai sắn đến trường. Vậy mà trụ sở UBND phường – xã, quận – huyện chiếm hàng mấy ngàn mét vuông, xây đẹp khỏi chê. Nợ công không phải là vấn đề, trên thế giới các nước giàu đều có tỷ lệ nợ công cao, họ vay để đầu tư tạo ra hiệu quả, tạo ra phúc lợi cho người dân. Còn mình thì vay về sử dụng không hiệu quả, đầu tư công lãng phí, tham nhũng, thất thoát, tiền của công lại quen gọi là tiền “chùa”. Chúng ta cùng xem thực trạng về việc này để có thể tìm giải pháp nâng cao chất lượng đầu tư công, góp phần hạn chế áp lực tăng nợ công.
Trụ sở nhiều tỉnh to như cung điện Đà Nẵng, nổi tiếng bởi trung tâm hành chính cao 37 tầng, với độ cao 166,8 m là tòa nhà cao nhất miền Trung hiện nay, và cũng là tòa hành chính hiện đại nhất, cao nhất cả nước, có thể là tòa nhà hành chính cao nhất thế giới. Xây dựng trên khu đất rộng 23.318 m2, tổng diện tích sàn sử dụng là 64.108 m2. Phục vụ cho khoảng 1.000 người của 24 sở, ban, ngành của Đà nẵng. Với bình quân sàn sử dụng 64 m2/ người. Có 13 thang máy thông minh từ tầng hầm lên tầng thượng. Đây là công trình cấp đặc biệt với tổng mức đầu tư sau khi điều chỉnh là hơn 2.131,3 tỉ đồng. Rất rất rộng, hiện đại và hoành tráng, còn hiện đại và cao hơn cả khách sạn Novotel bên cạnh, trang trí và nội thất bên trong cũng rất xịn, có vẻ rất tương phản với dân, người dân nghèo vào đây gặp “quan” ắt hẳn phải rất ngại ngùng. Bình Dương trong cuộc chạy đua xây trụ sở lớn cùng với Đà Nẵng, là tỉnh đầu tiên tập trung các cơ quan hành chính vào toà tháp 21 tầng, có bãi đáp trực thăng do Singapore thiết kế, tổng đầu tư hơn 1.400 tỷ. Trung tâm hành chính này gồm tòa tháp đôi A và B, có diện tích sàn 104.000 m2 (gấp rưỡi diện tích sàn của Đà nẵng, bình quân 104 m2 sàn cho 1 người), cao 104 mét. Ngoài ra, còn có một trung tâm hội nghị – triển lãm được xây dựng kế bên tòa tháp hành chính, gồm nhiều phòng họp với tổng sức chứa gần 1.400 người, cùng với mặt trước của trung tâm hành chính là sân rộng, nhiều thảm cỏ. Phía trước là công viên thành phố mới Bình Dương vừa được xây xong tạo thành một quần thể quá hoành tráng, rất nổi bật. Được đưa vào làm việc từ tháng 2 năm ngoái, nhưng cũng không tiện cho người dân, ví dụ, không có một người công nhân nào dám đến để được tư vấn hay hỏi về các quy định của pháp luật liên quan đến người lao động, dù bức xúc của người lao động còn nhiều, vì thế liên đoàn lao động tỉnh vẫn phải duy trì một trung tâm tư vấn pháp luật tại trụ sở cũ để đón tiếp công nhân nghèo. Còn rất nhiều tỉnh đã hoặc đang xây dựng trụ sở rất hoành tráng như Lai Châu, Cần Thơ, Hậu giang, Bà Rịa- Vũng Tàu, Sóc Trăng… còn nhiều tỉnh miền núi rất nghèo, không tự cân đối được ngân sách, tỷ lệ hộ nghèo rất lớn nhưng cũng đua nhau xây trụ sở…Mới đây Hải Dương cũng đã có quy hoạch xin xây trung tâm hành chính mới rộng 19,15 héc ta, tổng mức đầu tư 2.060 tỉ đồng. Không chỉ trụ sở tỉnh, mà đến cả trụ sở hành chính huyện, xã cũng xây rất to, rất bề thế, tốn đất và chi phí đầu tư lớn. Có thể nói các địa phương đua nhau xây trụ sở to, hoành tráng, như lâu đài mà các đại biểu quốc hội gay gắt lên án là có thật, hầu như tỉnh nào cũng thế, đua nhau xây thật hoành tráng. Tình trạng này không những không giảm bớt mà còn có chiều hướng gia tăng thành hội chứng. Rất khó khăn trong việc tìm kiếm số chi phí đã đầu tư xây dựng cơ bản của các tỉnh, huyện, xã đã xây trụ sở hoành tráng, lãng phí, nhưng chắc chắn đó là con số không hề nhỏ.
Vì sao biết vô lý vẫn làm? Ai lên làm lãnh đạo tỉnh, huyện, xã cũng cố có được cái dự án để đời trong mỗi nhiệm kỳ. Thực tế hiện nay, câu chuyện địa phương nào, tỉnh nào cũng muốn xây trụ sở, có rồi lại đập đi xây mới là điều bình thường. Chỉ một ví dụ điển hình, Lai Châu dù là một trong những tỉnh nghèo nhất nước nhưng vẫn tự hào có trụ sở là công trình để đời, có quảng trường lớn nhất cả nước.
Trụ sở các cơ quan hành chính Lai Châu. (Ảnh: laichau.edu.vn)
Khi chưa hoàn toàn tự chủ được về ngân sách tức là vẫn phải phụ thuộc vào nguồn tiền rót về từ trung ương, dân thu nhập chưa đủ ăn, thì trụ sở to là rất phản cảm. Hiệu quả quản lý hành chính nhà nước không phải phụ thuộc vào độ bề thế, hoành tráng của trụ sở. Hãy xem các nước khác quanh ta có ai có trụ sở to thế đâu mà nền hành chính của họ rất tốt, quản lý đất nước bài bản khoa học và có tầm nhìn cho tương lai. Ai cũng biết thế, vậy tại sao vẫn làm? Có nhiều lý do. Có chuyên gia cho rằng xây dựng cơ bản là có tỷ lệ phần trăm lại quả cao nhất, an toàn nhất, nhanh nhất. Trước đây, quốc hội cũng nói rằng, lãng phí, thất thoát trong xây dựng cơ bản là 30%. Nếu xin được dự án xây dựng 2.000 tỷ thì cũng được chia nhau 600 tỷ, một con số quá lớn.
Chỉ có những dự án xây dựng mới dễ làm giàu bất chính.
Như vậy, xây trụ sở vừa giải quyết được lợi ích nhóm, lợi ích cá nhân vừa có GDP địa phương tăng trưởng, vừa có thành tích… và có nhiều thứ khác nữa, tại sao lại không làm. Rồi địa phương này làm được, địa phương khác làm được, tại sao các địa phương còn lại không làm được. Đồng thời với việc xây dựng trụ sở thì lãng phí vì “gà tức nhau tiếng gáy”, tỉnh họ có thì tỉnh mình cũng phải có, tiền nhà nước cả. Tỉnh nào cũng có cảng biển, sân bay, cũng có khu kinh tế, nhà máy thép, nhà máy đường, nhà máy xi măng, sân golf… bất chấp hiệu quả kinh tế như thế nào. Và thực tế là hàng trăm nhà máy đường đã phá sản, hàng trăm nhà máy thép, xi măng địa phương đã phá sản… Vốn đầu tư từ ngân sách nhà nước là tiền dân đóng thuế, thua lỗ dân chịu cả, mà lãnh đạo một số nơi vẫn phóng tay đầu tư xây dựng, cốt sao có dự án để có dịp “phết phẩy” làm giàu bất chính cho cá nhân. Đây là một lý do giải thích vì sao có một số người chỉ làm lãnh đạo, không kinh doanh gì mà giàu thế, nhà to như nhà của Ông Trần Văn Truyền. Ví dụ, dư luận cả nước từng xôn xao về chuyện khu vườn hơn 4.000m2 hoành tráng của con trai Bí thư Tỉnh ủy Hải Dương Bùi Thanh Quyến với khối tài sản trên đất được đồn đoán khoảng 100 tỷ đồng. Hoặc chuyện cách đây mấy năm đoàn hội đồng hương Thanh hóa đến chúc tết và đã được ông Lê Khả Phiêu đưa đi thăm tư gia và không rõ ai đó đã đưa hàng loạt ảnh lên Internet để tất cả mọi người có thể tận mắt mục kích, một cựu tổng bí thư của đảng CSVN đang sống xa hoa như thế nào, sùng bái cá nhân mình ra sao (khắp nhà Lê Khả Phiêu, chỗ nào cũng có tượng đồng, tranh, ảnh của ông. Trong nhà còn có vườn để tự trồng rau sạch với giá trị hàng chục nghìn USD. Sự kiện mới nhất là bài viết của Báo Tiền phong, trong bài có một số ảnh đoàn đại biểu tới thăm và chúc tết cựu Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh. Ba bức ảnh được cho là chụp tại tư gia ông Nông Đức Mạnh với nội thất màu vàng rực rỡ đã gây bàn tán khá nhiều trên các mạng xã hội. Trong khi đó dân ta đang rất nghèo như Đại Kỷ nguyên đã có bài hảo tâm thiện nguyện, đừng ăn chặn dân nghèo, giúp nông dân ăn Tết Ất Mùi 2015 no ấm. Nhiều huyện miền núi còn thiếu trường học, phải học trong môi trường tạm bợ, tranh tre, nứa lá. Còn 2 triệu người nông dân chưa được sử dụng điện, chưa tiếp cận với văn minh… Trong bối cảnh kinh tế hiện nay, hoạt động của doanh nghiệp đang rất khó khăn, năm 2014 có 68.000 doanh nghiệp phải giải thể, nguồn thu ngân sách đang gặp nhiều khó khăn, ngân sách phải vay nợ nhiều, dẫn đến nợ công ngày càng tăng cao, thì các nguồn lực cần được xem xét đầu tư có trọng tâm như các dự án phục vụ nhu cầu an sinh, xã hội như trường học, bệnh viện hoặc các công trình cơ sở hạ tầng, xây dựng giao thông có sức lan tỏa giúp nền kinh tế phục hồi nhanh hơn, không nên đầu tư xây dựng trụ sở hoành tráng và kiên quyết ngăn chặn tham nhũng.
