Đằng sau tin tướng Phùng Quang Thanh đã chết là gì?

Qua theo dõi các thông tin của truyền thông nhà nước về sự vắng mặt của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Phùng Quang Thanh, thì dễ dàng nhận ra rằng phía nhà nước Việt nam đang bằng mọi cách để trấn an cho dư luận hiểu rằng đây là một việc hoàn toàn bình thường đối với một cán bộ cao cấp và họ không tin này xuất hiện.

Trước đây đã nhiều lần những người có trách nhiệm của nhà nước Việt nam từng xác nhận với báo chí rằng, ông Thanh đã được các bác sĩ Pháp phẫu thuật để cắt bỏ một khối u lành tính và sẽ trở về Việt nam trong một ngày gần đây. Điều này cũng phù hợp với thông tin từ nhà báo Huy Đức, một nhà báo vốn có mối quan hệ với các quan chức trong chính quyền Việt nam, khi viết trên trang facebook cá nhân của mình khẳng định rằng “Phùng tướng quân về đã gần một tuần, bệnh không nguy kịch như đồn đại, để thiên hạ thôi thêu dệt tốt nhất là nên tạo tình huống xuất hiện ít phút trên truyền hình”.

Sử dụng truyền thông quốc tế để tạo dư luận

Việc các hãng truyền thông lớn của quốc tế đưa tin về lãnh đạo Việt nam không phải là chuyện lạ, họ hoàn toàn có khả năng tìm hiểu và đưa các tin tức mà dư luận quan tâm. Như việc ngày 9/7/2015 vừa qua, trên website BBC tiếng Việt, một lần nữa cho biết rằng: “Bộ trưởng Quốc phòng Việt Nam Phùng Quang Thanh “đã được cho ra viện” sau ca phẫu thuật u phổi. Tuy nhiên ông Thanh “vẫn tiếp tục ở lại Pháp để đợi được kiểm tra”. Thông tin trên được Giáo sư Phạm Gia Khải, thành viên Ban Bảo vệ, Chăm sóc Sức khỏe Trung ương nói với BBC ngày 9/7.” cũng là chuyện bình thường.

Vì thế, cũng chẳng lạ là vào ngày 19/7/2015, hãng thông tấn Đức DPA đưa tin từ Hà nội cho hay, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Phùng Quang Thanh đã từ trần tại bệnh viện Georges Pompidou (Pháp) ngày Chủ Nhật 19/7/2015, theo đó bản tường trình cho hay nguồn tin tức được cung cấp bởi “Một nguồn tin quân sự tại Hà nội cho DPA biết, nhưng không muốn nêu tên vì không được quyền tiết lộ cho báo chí.”.

Hình chụp tin Tướng Phùng Quang Thanh đã chết của Hãng tin DPA

Sáng ngày thứ Hai 20/7/2015, trước thông tin của Hãng tin DPA đưa tin cho rằng Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Phùng Quang Thanh đã chết tại Paris, truyền thông Việt nam đã đồng loạt có phản ứng nhanh chóng để bác bỏ và cho rằng đó là một tin đồn ác ý hoàn toàn không có cơ sở. Thậm chí báo Tuổi Trẻ đã khẳng định thẳng thừng rằng “Cuối tháng 7-2015, đại tướng Phùng Quang Thanh sẽ về nước”.

Một câu hỏi được đặt ra là: “Tại sao tin này lại xuất hiện vào lúc này và chỉ từ một hãng truyền thông quốc tế thuộc loại có uy tín? Vì sao đây là một tin rất quan trọng, xảy ra ở Pháp mà truyền thông tại Pháp hoàn toàn im lặng?”. Điều đó cho thấy, rất có thể “…nguồn tin quân sự tại Hà nội cho DPA biết, nhưng không muốn nêu tên vì không được quyền tiết lộ cho báo chí.” khi cung cấp tin này đã chủ ý bẫy phóng viên của DPA để cố ý tạo thành một tin tức quan trọng. Và cũng có thể do sai sót của DPA khi quá tin tưởng vào người xác nhận tin này – nhân chứng tin cậy của DPA làm trong bệnh viện Pháp Georges Pompidou. Tuy vậy khả năng sau là rất nhỏ, khó có thể xảy ra.

Như vậy phải chăng đây là một âm mưu của lực lượng quân đội còn trung thành với Tướng Phùng Quang Thanh, do không nắm được truyền thông của nhà nước, nên đã buộc phải sử dụng các kênh truyền thông nước ngoài để tạo tin tức?

Hãng tin DPA thay tin song không cải chính

Đáng chú ý nhất là theo báo Một thế giới vào lúc 12:37 ngày 20/07/2015 cho biết “PV Báo điện tử Một Thế Giới đã liên lạc với Trung tướng Võ Văn Tuấn – Phó Tổng tham mưu trưởng Quân đội Nhân dân VN. Qua điện thoại, Tướng Tuấn khẳng định: “Thông tin về Bộ trưởng Phùng Quang Thanh qua đời mà DPA đưa là sai và họ đã vừa điện thoại cho tôi để hỏi lại”. Tướng Tuấn cho hay, họ phía DPA đã xác nhận lại thông tin và nói họ thông tin không đúng thì DPA sẽ cải chính… Đồng thời về việc Bộ Quốc phòng có ý kiến với hãng thông tấn DPA hay không, Tướng Tuấn cho hay: “Với những thông tin thất thiệt, không chính thống thì Bộ Quốc phòng sẽ không có trả lời. Ai hỏi thì sẽ trả lời.”.

Và vào lúc 15:30 giờ Hà nội, bản tin cũ ngày 19/7/2015 của Hãng tin DPA có nguồn từ Hà nội đã được thay thế bằng bản tin với nguồn từ Bangkok, với tựa đề “Việt Nam bác bỏ báo cáo về cái chết của Bộ trưởng Quốc phòng”. Theo đó bản tin của DPA đã cho biết rằng Trung tướng Võ Văn Tuấn, Phó Tổng tham mưu Quân đội nhân dân Việt Nam nói với DPA rằng: “Tôi đã nói chuyện với anh ấy ngày hôm qua và ông (Thanh – TG) sẽ trở về Việt Nam vào cuối tháng này.”. (Xem hình)

Bài báo mới được DPA thay cho bài báo đưa tin về cái chết của Tướng Phùng Quang Thanh

Từ việc này có ý kiến cho là Hãng tin DPA hoàn toàn không chắc chắn về cái tin Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Phùng Quang Thanh đã chết tại Pháp ngày 19/7/2015? Cái đó có đúng hay không và nên hiểu như thế nào?

Trước hết cần phải hiểu, trong một môi trường báo chí đúng nghĩa, lành mạnh và trung thực thì điều quan trọng nhất của một nhà báo là phải tuân thủ chặt chẽ đạo đức hành nghề, đó là phải đưa tin trung thực, có đầy đủ các cơ sở để khẳng định tin đưa ra là xác thực. Đồng thời, về nguyên tắc đưa tin của một hãng thống tấn chuyên nghiệp, thì ngoài việc phải có đầy đủ các bằng chứng xác tín và đủ điều kiện để đảm bảo độ tin cậy của tin tức họ mà sẽ đưa ra thì còn cần phải có những nguồn tin khác để kiểm chứng và đối chiếu. Các bắng chứng nói ở đây có thể là băng ghi âm, hình ảnh hoặc một tài liệu có đầy đủ cơ sở tin cậy do nguồn tin khả tín cung cấp.

Trong trường hợp này, chắc chắc phóng viên của Hãng tin DPA phải có trong tay các bằng chứng xác thực do một nhân vật thân cận với DPA thuộc một cơ quan quân sự ở Hà nội cung cấp cho họ như đã được nêu trong bản tin và nguồn kiểm chứng của họ cũng là một nhân vật được cho là tin cậy làm trong bệnh viện Pháp Georges Pompidou cung cấp (tạm gọi là nhân vật X). Điều đó cho thấy việc văn phòng tại Bangkok của Hãng tin DPA đã cho rút bản tin cũ và thay thế vào đó bằng một bản tin mới, thay vì đăng một bản tin hoàn toàn mới, nghĩa là cho dù nội dung bản tin giờ đã thay đổi, đường truyền vẫn là đường truyền cũ, (xem tại đây) là dấu hiệu cho thấy họ đã chấp nhận một bước lùi trong việc tranh cãi sự xác thực của tin này do họ đưa ra, vì họ cũng không muốn văn phòng của DPA tại Hà nội có thể bị gây khó dễ. Nhưng không có nghĩa là họ bác bỏ hay cải chính tin họ đã đưa ra trước đấy liên quan đến cái chết của Đại tướng Phùng Quang Thanh. Như lời của nhân vật X nói với phóng viên Thụy My của RFI Việt ngữ khi khẳng định rằng “Chúng tôi tạm thời chấp nhận thiệt thòi, và thời gian sẽ chứng minh là ai đúng. Rồi cũng phải đưa về thôi. Không lâu lắm đâu cô ạ. Cũng xin nói thêm là chưa bao giờ chúng tôi cảm thấy căng thẳng như ngày hôm nay.”

Một câu hỏi được đặt ra là: Tại sao truyền thông nhà nước đã phản ứng rất quyết liệt và phủ nhận trước tin Đại tướng Phùng Quang Thanh đã chết do Hãng tin DPA đưa ra?

Sự phân hóa trong nội bộ lãnh đạo quân đội

Qua những miêu tả của DPA trong các bản tin thứ nhất và thứ hai cho thấy, tin cho rằng Đại tướng Phùng Quang Thanh đã chết ngày 19/7/2015 là do “Một nguồn tin quân sự tại Hà nội cho DPA biết, nhưng không muốn nêu tên vì không được quyền tiết lộ cho báo chí.”. Điều đó chứng tỏ cho thấy trong nội bộ ban lãnh đạo Bộ Quốc phòng tại thời điểm này đã có hai xu hướng hoàn toàn khác nhau, trong vấn đề liên quan đến tính mạng của Đại tướng Phùng Quang Thanh. Đó là một xu hướng (của phe trung thành với tướng Thanh và thân Trung quốc) cố gắng tìm cách biến sự vắng mặt đầy bí ẩn của tướng Phùng Quang Thanh trong hơn một tháng vừa qua trở thành một tin được đưa từ một hãng tin có uy tín như DPA nhằm đánh động dư luận và cũng có thể nhằm mục đích lôi kéo các phần tử trung thành. Và tất nhiên điều đó sẽ là một điều bất lợi đối với phe đang kiểm soát Bộ Quốc phòng vào thời điểm hiện tại, cũng là phe đang nắm giữ truyền thông của nhà nước. Như ta đã thấy trên báo chí chính thống vừa qua là phản bác và khẳng định ông Phùng Quang Thanh vẫn khỏe và sắp về Việt nam vào cuối tháng này.

Việc đưa các thông tin được khẳng định từ trung tướng Nguyễn Quốc Thước, nguyên UVTW Đảng, nguyên tư lệnh quân khu 4, một nhân vật chống Trung quốc khét tiếng mà ai cũng biết và là người tự nhận là thủ trưởng cũ của Đại tướng Phùng Quang Thanh để chứng tỏ việc tướng Thanh vẫn “khỏe” đã khẳng định cho thấy điều đó. Hãy nghe trung tướng Nguyễn Quốc Thước nói gì ngày hôm qua 20/7/2015: “Đúng 15h kém 10, tôi đã trực tiếp gọi điện sang Pháp, nói chuyện với thư ký của anh Thanh, lúc đó anh Thanh cũng ngồi bên. Thư ký cho biết, sức khỏe anh Thanh ổn định, mỗi ngày dành đến 3-4 tiếng để đi bộ và tập phục hồi. Tôi cực lực phản đối những thông tin thất thiệt về sức khỏe anh Thanh. Đó không chỉ là những thông tin bịa đặt trắng trợn mà còn muốn làm chia rẽ chúng ta.“. Vấn đề là ở chỗ đó (dòng gạch chân), đây là điều hết sức nhạy cảm và nếu không được xử lý khéo léo trong lúc này thì rất có thể xảy ra khả năng xung đột ngay giữa các bộ phận bên trong lực lượng vũ trang Việt nam lúc này

Sự vắng mặt đầy bí ẩn của Đại tướng, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Phùng Quang Thanh là một vấn đề cực kỳ quan trọng, nhất là tại thời điểm có rất nhiều động thái cho thấy Việt nam có thể bị kéo vào một cuộc chiến xung đột với các quốc gia láng giềng. Trong lúc nội bộ ban lãnh đạo quân đội đang có sự mâu thuẫn và phân hóa rõ rệt. Với một bên là các tướng lĩnh chỉ huy ở cấp các quân đoàn, quân khu đa phần đều là thuộc hạ tin tưởng của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Phùng Quang Thanh và một bên là thành phần lãnh đạo Bộ Quốc phòng mới đang cố gắng thâu tóm quyền lực trong giới quân sự một cách nhanh nhất. Điều này chắc chắn có liên quan đến việc điều chuyển một số vị trí lãnh đạo chủ chốt, kể cả việc di chuyển các thiết bị khí tài quân sự cộng với các chuyến thăm và làm việc của Thượng tướng Đỗ Bá Tỵ từ trung tuần tháng 7/2015 vừa qua.

Kết

Thực ra việc Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Phùng Quang Thanh đã chết hay chưa chết vào lúc này cũng có giá trị như nhau, bởi sự nghiệp chính trị của ông Thanh đã chính thức chấm dứt kể từ khi nhà nước Việt nam công bố ông đã đi điều trị bệnh phổi ở Pháp. Vấn đề quan trọng nhất bây giờ là người ta đang tìm cách hợp lý hóa sự vắng mặt đầy bí ẩn này để yên lòng ba quân mà thôi. Nó cũng như việc Trung tướng Võ Văn Tuấn, Phó Tổng tham mưu Quân đội nhân dân Việt Nam nói với DPA rằng: “Tôi đã nói chuyện với anh ấy ngày hôm qua và ông (Thanh – TG) sẽ trở về Việt Nam vào cuối tháng này.” là điều sẽ khó có thể thể xảy ra, song để bịt tin thì người ta vẫn cứ nói.

Để cho dư luận làm quen với các nguồn tin khác nhau trước tin Đại tướng Phùng Quang Thanh đã chết, cũng là cách kéo dài thời gian để thử phản ứng của dư luận, cũng như việc chấn chỉnh và nắm chắc quân đội hơn cũng là một khả năng có thể. Đặc biệt là dư luận trong quân đội trước khi đưa tin một cách chính thức về sự ra đi của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Phùng Quang Thanh của truyền thông nhà nước. Song nếu như để trấn an dư luận một cách hiệu quả và thuyết phục nhất, thì có lẽ người ta chỉ cần công bố hình ảnh mới nhất của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Phùng Quang Thanh với một nhân vật có uy tín nào đó. Nhưng việc cho thấy truyền thông nhà nước đã không đi theo hướng này, thì càng chứng tỏ sự biến mất của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Phùng Quang Thanh rất có thể như dư luận đồn đoán cho rằng ông đã bị bắt giữ hoặc đào thoát sang Trung quốc bấy lâu nay là có cơ sở.

Qua phản ứng của dư luận xã hội về cái chết của Đại tướng Phùng Quang Thanh mà số đông là người ta vui mừng và mong tin đó là sự thật cho thấy uy tín của người đứng đầu quân đội đã quá mất uy tín, lý do chính có lẽ không ngoài việc tướng Phùng Quang Thanh có xu hướng quá thân Trung quốc. Điều này chắc chắn có liên quan đến mức độ uy tín của đảng CSVN đối với dân chúng vào thời điểm hiện nay.