Cựu tù nhân lương tâm Huỳnh Anh Trí qua đời do nhiễm HIV trong tù?
Cựu tù nhân lương tâm Huỳnh Anh Trí, người vừa mãn hạn tù được sáu tháng, sau 14 năm bị giam cầm, vừa qua đời hôm nay, 05/07/2014, ở tuổi 43, tại bệnh viện Phạm Ngọc Thạch ở Sài Gòn. Ít ngày nay, có nhiều thông tin được lưu truyền về các xét nghiệm y tế cho thấy ông Huỳnh Anh Trí có thể đã bị nhiễm HIV trong thời gian ở tù, và trước khi mất, sức khỏe ông suy yếu trầm trọng do bệnh đã chuyển sang giai đoạn AIDS.
Sau sự ra đi của nhà giáo Đinh Đăng Định, ông Huỳnh Anh Trí là cựu tù nhân lương tâm thứ hai từ trần ít lâu sau khi ra tù trong năm 2014. Dư luận đặt nhiều câu hỏi về những nguyên nhân khiến ông Huỳnh Anh Trí bị mắc căn bệnh hiểm nghèo trong tù.
Trong một chương trình phỏng vấn được ghi hình (dài 60 phút) do Truyền thông Dòng Chúa Cứu thế thực hiện cuối tháng 6/2014 (www.ducme.tv), ông Huỳnh Anh Trí cùng với các nhân chứng – những cựu tù nhân lương tâm như ông – Bác sĩ Nguyễn Đan Quế, Hòa Thượng Thích Thiện Minh, ông Nguyễn Hữu Cầu, ông Huỳnh Anh Tú, Nhà báo Trương Minh Đức, ông Nguyễn Bắc Truyển, nêu lên nhiều chứng cứ tố cáo các giám thị trại giam, quản giáo… – đặc biệt tại trại giam Z30 Xuân Lộc (tỉnh Đồng Nai). Cụ thể là các hành động hãm hại các tù nhân, đặc biệt các tù nhân chính trị, ví dụ như buộc hàng trăm tù nhân phải dùng lưỡi dao cạo chung, dùng cùm chung với những người bị nhiễm HIV…
Bác sĩ Nguyễn Đan Quế, Chủ tịch Hội tù nhân lương tâm, lên án “thái độ phi nhân tính” đối với các tù nhân, kêu gọi Nhà nước Việt Nam “chấm dứt sử dụng sức khỏe, sinh mạng để làm áp lực với tù nhân lương tâm”, phải trả tự do ngay cho các tù nhân lương tâm bị bệnh nặng, hoặc ít nhất có “biện pháp thích đáng” để chăm sóc họ trong thời gian ở tù, “toàn bộ chế độ nhà tù Việt Nam phải được công bố minh bạch”…
Về cái chết của ông Huỳnh Anh Trí và phản ứng từ phía chính quyền Việt Nam, RFI đặt câu hỏi với ông Nguyễn Bắc Truyển, Tổng thư ký Hội Ái hữu Tù nhân Chính trị và Tôn giáo, người đã có thời gian cùng sống trong một trại giam với người tù lương tâm vừa qua đời.
RFI : Thưa ông, chúng tôi được tin cựu tù nhân lương tâm Huỳnh Anh Trí vừa qua đời. Xin ông cho thính giả biết cụ thể sự việc này.
Ông Nguyễn Bắc Truyển: Anh Trí bị bắt vào tháng 12/1999, và vừa ra tù vào tháng 12/2013. Khi ở trong cùng trại với anh, tôi thấy sức khỏe của anh vẫn bình thường trước tháng 5/2010. Sau tháng 5/2010, tôi ra tù. Sau ngày anh ra về, tôi thấy sức khỏe anh vẫn bình thường cho đến sau tháng 3/2014.
Sau chuyến đi vận động nhân quyền ở Hà Nội trở về, thì sức khỏe anh rất xuống. Đầu tiên anh bị ói ra máu, thì đầu tiên nghi rằng anh bị chấn thương, do bị đánh đập vào tháng 6/2013, khi tù nhân thường phạm ở phân trại số 1 (trại Z30) nổi loạn thì anh là người trả lời phỏng vấn trên diễn đàn Paltalk. Sau đó anh bị chuyển trại và bị đánh đập rất nhiều, bị chấn thương phổi, bị ói ra máu nhiều lần. Ban đầu anh cũng nghĩ (sức khỏe suy yếu là do nguyên nhân) như vậy, nhưng gần đây, sau khi anh đi xét nghiệm về HIV, thì bác sĩ tại hai nơi, một bệnh viện và Viện Pasteur, xác định anh bị dương tính HIV và đang ở giai đoạn cuối, thì tôi nghĩ rằng chắc chắn anh mắc HIV trong thời gian 14 năm anh ở tù.
Xin ông cho biết đôi chút về ông Huỳnh Anh Trí ?
Anh Huỳnh Anh Trí sinh năm 1971 tại Sài Gòn. Những năm 1980, anh cùng gia đình định cư tại Bangkok, Thái Lan. Anh tham gia tổ chức Việt Nam Tự do, và khi trở về Việt Nam hoạt động, thì bị bắt vào tháng 12/1999. Sau đó, anh bị kết án 14 năm tù, cùng với người anh Huỳnh Anh Tú.
Xin ông cho biết về gia cảnh hiện nay của người tù lương tâm vừa qua đời.
Hai anh Huỳnh Anh Trí và Huỳnh Anh Tú chỉ còn một người chị ruột ở Sài Gòn. Cha đang sống ở Malaysia, mẹ đã qua đời. Đa số anh chị em đều ở Thái Lan. Khi hai anh em Tú, Trí ra tù thì không có nhà, vì thế không được nhập hộ khẩu, và không được làm căn cước, nên tạm thời đang ở nhà trọ và sống không được ổn định, vì công an thường xuyên theo dõi sách nhiễu.
Đây cũng không phải là trường hợp bất thường, vì theo quy định của nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam, thì sau khi ra tù phải trở về địa phương nơi anh bị bắt. Nhưng vì trước đây hai anh ở Thái Lan, nên nhà cửa không có, chỉ có căn nhà cũ trước 1975, thì nay đã có người khác ở rồi, nên anh không được nhập hộ khẩu vào. Mà theo quy định, không được nhập hộ khẩu, thì không có căn cước. (…)
Xin ông cho biết chính quyền Việt Nam có phản ứng gì trước thông tin người cựu tù nhân lương tâm Huỳnh Anh Trí mắc HIV, và rất có khả năng điều này xảy ra trong tù ?
Sau khi tin anh Huỳnh Anh Trí bị HIV và chuyển sang giai đoạn AIDS, nhà cầm quyền chưa có ý kiến phản hồi gì về điều này.
Chắc chắn là họ từ chối trách nhiệm của họ. Nhưng tôi xin khẳng định, anh Huỳnh Anh Trí bị nhiễm HIV là thời gian ở trong nhà tù. Còn nguyên nhân thế nào để bị nhiễm, thì chúng ta cần phải tìm hiểu thêm. Tôi chưa xác định nguyên nhân nhiễm, nhưng trách nhiệm là thuộc về nhà tù Xuân Lộc.
Thưa ông, hiện tại ông có biết những ai trong số các tù nhân lương tâm, bị mắc căn bệnh thế kỷ trong tù như ông Huỳnh Anh Trí, nếu các xét nghiệm của Viện Pasteur TP Hồ Chí Minh là đúng ?
Theo tôi được biết, có rất nhiều tù nhân chính trị bị mắc HIV, chuyển sang AIDS và chết tại nhà tù Xuân Lộc, ít nhất là khoảng 10 người. Những người này tôi chỉ nghe kể lại khi vào nhà tù Xuân Lộc năm 2007, nhưng chưa được gặp họ. Nhưng một người tù hiện nay đang bị nhiễm HIV và chuyển sang giai đoạn AIDS, và hiện nay đang còn sống là anh Đỗ Quang Thái, tù chính trị, hiện đang bị giam giữ tại phân trại số 2, trại giam Xuân Lộc. Cho tới nay anh ấy cũng đang bị vào giai đoạn cuối. Tình trạng sức khỏe của anh đang bị suy giảm nghiêm trọng…
Thầy giáo Đinh Đăng Định cũng bị rơi vào trường hợp sau khi được thả, đã qua đời… Chúng ta cũng nên cảnh báo một trường hợp đang ở tình trạng hết sức nguy hiểm, đó là cô Mai Thị Dung, đang bị giam giữ tại trại giam Thanh Xuân – Hà Nội. Người vừa ra tù, cô Đỗ Thị Minh Hạnh, đã thông báo trường hợp hết sức nghiêm trọng này. Sau 9 năm tù giam, cô Mai Thị Dung mang nhiều chứng bệnh, nhưng cũng không được điều trị đúng chuyên khoa.
Nhà cầm quyền cộng sản ký Công ước chống tra tấn năm 2013, nhưng cho đến nay, chế độ lao tù chưa được cải thiện. Người bị bắt trong nam bị đưa ra phía bắc, người ở bắc thì bị đưa vào nam, mà nước Việt Nam thì trải dài. Những người bị bệnh như ông Điếu Cày Nguyễn Văn Hải, cô Tạ Phong Tần, cô Mai Thị Dung, ông Nguyễn Xuân Nghĩa và rất nhiều tù nhân khác đang ở trong tình trạng mắc bệnh nhưng không được chăm sóc.
Tôi kính mong rằng, các tổ chức quốc tế và chính phủ các nước hãy áp lực và ảnh hưởng lên nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam, để buộc họ thực thi các công ước mà họ đã tham gia về vấn đề giam giữ tù nhân, cũng như những quyền căn bản của con người khác.
RFI xin chân thành cảm ơn ông Nguyễn Bắc Truyển. – RFI