Cuộc khủng hoảng tài chính của Lào có thể là một cơ hội để cải cách
08/09/2022 – Kanni Wignaraja và Ricarda Rieger – Quỹ đạo tăng trưởng trước đây của quốc gia không bền vững
Kanni Wignaraja là trợ lý tổng thư ký của Liên hợp quốc và giám đốc văn phòng Châu Á và Thái Bình Dương của Chương trình Phát triển Liên hợp quốc. Ricarda Rieger là đại diện thường trú của UNDP tại Lào.
Tháng 6 vừa qua, Viêng Chăn gần như đi vào bế tắc. Tình trạng thiếu nhiên liệu khiến giao thông ùn tắc và hàng dài hình thành tại các trạm xăng xung quanh thủ đô của Lào khi những người lái xe kiên nhẫn chờ đến lượt đổ xăng.
Khi giá nhiên liệu tăng chóng mặt, những người nông dân cần dầu diesel cho máy móc để cày ruộng của họ không còn đủ khả năng chi trả. Một số từ bỏ hoàn toàn công việc đồng áng và thay vào đó ra nước ngoài tìm việc làm.
Những người khác quyết định trồng lúa chỉ để phục vụ nhu cầu của họ. Theo Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc, khoảng 20% không có khả năng trồng lúa.
Đây chỉ là một số tác động tổng hợp của nhiều cú sốc giáng xuống Lào, từ đại dịch COVID-19 đến cuộc khủng hoảng lương thực và nhiên liệu toàn cầu sau cuộc chiến ở Ukraine. Những điều này đã làm trật bánh và cản trở tiến trình phát triển trong nhiều thập kỷ.
Trên khắp thế giới, bất bình đẳng đang gia tăng. Chương trình Phát triển của Liên hợp quốc ước tính rằng cuộc khủng hoảng giá sinh hoạt hiện nay có khả năng đẩy 71 triệu người vào cảnh nghèo đói. Những thiệt hại do các hiện tượng thời tiết cực đoan do biến đổi khí hậu gây ra đang tạo ra những thiệt hại lớn về vật chất, con người và kinh tế. Đa dạng sinh học đang bị suy giảm.
Nhiều lựa chọn chính sách và đầu tư, cũng như các giá trị làm nền tảng cho chúng, đã thúc đẩy các quỹ đạo phát triển không bền vững về mặt xã hội, kinh tế hoặc môi trường. Đôi khi điều này là do thiếu dữ liệu và phân tích có thể cung cấp một đánh giá khách quan về sự đánh đổi.
Kết quả hoạt động kinh tế gần đây của Lào nói lên những thực tế này. Với tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội 7% trong hơn hai thập kỷ, Lào là một trong những nền kinh tế phát triển nhanh nhất ở Đông Nam Á.
Tuy nhiên, tăng trưởng của nó bắt đầu chậm lại trong năm 2018 và 2019, một phần do thiên tai. Với sự bùng nổ của đại dịch COVID-19 vào năm 2020, tăng trưởng GDP đã giảm xuống tốc độ chậm nhất trong ba thập kỷ. Cuộc chiến ở Ukraine sau đó đã bộc lộ thêm một số điểm yếu về cấu trúc của đất nước.
Những căng thẳng kinh tế diễn ra ở Lào được phản ánh trong lộ trình tăng trưởng của nước này. Chất lượng tạo việc làm và năng suất đã bị tụt hậu.
Thủy điện và khai khoáng đã nhanh chóng mở rộng, trở thành những ngành chủ đạo và chiếm 21% sản lượng kinh tế trong năm ngoái. Tuy nhiên, những lĩnh vực thâm dụng vốn này chỉ chiếm 1% việc làm.
Các khoản đầu tư để mở rộng hai lĩnh vực này, cũng như cơ sở hạ tầng giao thông, đã được tài trợ bằng nguồn vốn vay bên ngoài, nhưng các dự án này vẫn chưa mang lại doanh thu do thời gian tồn tại quá dài.
Theo đánh giá của Quỹ Tiền tệ Quốc tế trước đó, ngay cả trước khi xảy ra đại dịch, Lào đã có nguy cơ lâm nợ rất cao. Theo số liệu của chính phủ, nợ công và nợ công được bảo lãnh từ khoảng 70% GDP vào năm 2019 lên 88% vào năm 2021.
Trong khi đó, việc mở rộng kinh tế đã phải trả giá bằng tài nguyên quý giá nhất của Lào, đó là môi trường, do nạn phá rừng ngày càng gia tăng và suy thoái rừng. Khi nền kinh tế phát triển, bất bình đẳng thu nhập cũng tăng mạnh.
Thay đổi khóa học không phải là dễ dàng. Tuy nhiên, các cuộc khủng hoảng tạo cơ hội cho các cải cách tiến bộ.
Các biện pháp trước mắt đối với Lào sẽ tập trung vào việc giải quyết nợ và tạo ra sự ổn định kinh tế vĩ mô.
Điều này chỉ có thể đạt được thông qua các cải cách trong chi tiêu chính phủ, quản lý tốt hơn nguồn thu và nợ và giải quyết tham nhũng. Các bước này sau đó có thể cho phép đất nước hấp thụ tốt hơn các cú sốc liên quan đến rủi ro phụ thuộc lẫn nhau về khí hậu, môi trường, nền kinh tế, đại dịch và các trường hợp khẩn cấp về sức khỏe khác.
Tăng thu ngân sách trong nước là rất quan trọng để khôi phục sự ổn định tài khóa. Các quỹ này sau đó có thể được tái đầu tư vào năng lực sản xuất như chăm sóc sức khỏe và giáo dục. Các nỗ lực đã được tiến hành để cải thiện việc thu và quản lý thuế, tăng cơ sở thuế và giới thiệu các công cụ thuế mới – chẳng hạn như thuế tài nguyên, thuế quan và thuế quan – nhưng việc thực hiện những cải cách này có thể bị đẩy nhanh.
Cải cách quản lý nợ và minh bạch nợ cũng sẽ rất quan trọng để nước này có thể đa dạng hóa các chủ nợ và xây dựng thành công gần đây trong việc phát hành trái phiếu trên thị trường tài chính Thái Lan. Các công cụ đổi mới như giao dịch các-bon hoặc hoán đổi nợ theo tự nhiên, sẽ giúp giảm nợ để đổi lấy các biện pháp bảo vệ môi trường được tăng cường, có thể được khám phá trong trung hạn.
Để đảm bảo những cải cách có tác động trực tiếp đến đời sống của người dân sẽ đòi hỏi một Quốc hội được trao quyền, với Quốc hội và Hội đồng nhân dân cấp tỉnh sẵn sàng giữ vai trò lãnh đạo. Họ có thể giám sát tài chính và chính sách cũng như cung cấp một vòng phản hồi lành mạnh bằng cách kết nối chính phủ với người dân.
Tương lai của đất nước phải được xây dựng dựa trên các tài sản hiện tại và tương lai của nó: vốn tự nhiên, dân số trẻ và các liên kết hồi sinh của nó với các nước láng giềng và với thế giới.
Một dân số khỏe mạnh và được giáo dục tốt là điều cần thiết để mở khóa và đẩy nhanh tiến độ trên nhiều phương diện. Bây giờ là lúc để tăng chi tiêu cho y tế và giáo dục để thiết lập một lực lượng lao động sẵn sàng cho tương lai, và mở đường cho tất cả người Lào phát triển thịnh vượng.
Để đảm bảo tăng trưởng bền vững trong dài hạn, quốc gia cần xem xét các ngành công nghiệp, giao thông vận tải và nông nghiệp sử dụng năng lượng tái tạo và một nền kinh tế tuần hoàn tạo ra ít chất thải hơn đồng thời đảm bảo an ninh tài chính và con người.
https://asia.nikkei.com/Opinion/Laos-financial-crisis-can-be-an-opportunity-for-reform
Lê Văn dịch lại