Cuộc khủng hoảng ở Đài Loan không thể tách rời cuộc tranh giành quyền tối cao giữa Mỹ và Trung Quốc ở Biển Đông
3/8/2022 – MANILA – Chuyến thăm của Chủ tịch Hạ viện Hoa Kỳ Nancy Pelosi đến Đài Loan, như một số người lo ngại, đã không gây ra Chiến tranh Thế giới thứ III. Nhưng căng thẳng khu vực chắc chắn sẽ gia tăng sau chuyến thăm lịch sử hôm nay (3 tháng 8) của quan chức cấp cao thứ ba của Hoa Kỳ.
Một nhóm tác chiến tàu sân bay của Hải quân Mỹ với tàu sân bay USS Ronald Reagan dẫn đầu ở Biển Đông. Hình ảnh: Hải quân Hoa Kỳ / Handou
Mặc dù chuyến bay của Pelosi tránh Biển Đông trên đường đến Đài Loan, cuộc đấu tranh giữa Trung-Mỹ trong vùng biển tranh chấp dự kiến sẽ tăng cường trong những tuần tới.
Để đáp lại chuyến thăm của Pelosi, Trung Quốc đã áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với hàng xuất khẩu của Đài Loan trong khi Quân đội Giải phóng Nhân dân (PLA) đã công bố “hoạt động quân sự có mục tiêu” ở phía bắc, tây nam và đông nam của hòn đảo tự quản mà Trung Quốc coi là một tỉnh nổi loạn.
Để thể hiện rõ ràng lực lượng, Trung Quốc đã tổ chức các cuộc tập trận gần như đồng thời trên Biển Đông trong những ngày gần đây. Từ ngày 27 đến ngày 31 tháng 7, chỉ vài ngày trước khi chuyến công du châu Á của Pelosi bắt đầu, lực lượng Hải quân PLA đã tiến hành các cuộc tập trận bắn đạn thật chỉ cách bờ biển Đài Loan 125 km (78 dặm).
Cuộc tập trận diễn ra gần Pingtan, thuộc Fuzhou, tỉnh Phúc Kiến vào cuối tuần qua. Do đó, Cục An toàn Hàng hải Quảng Đông (MSA) đã ban hành ba cảnh báo hàng hải khuyến cáo các tàu không nên đi vào các khu vực được chỉ định nơi diễn ra cuộc tập trận.
Ngay sau khi có thông tin rõ ràng rằng Pelosi quyết tâm hướng đến Đài Loan, mặc dù thông qua một con đường mạch vòng hơn qua Biển Philippines, Trung Quốc đã công bố một loạt cuộc tập trận quân sự khác ở Biển Đông từ ngày 2 đến ngày 6 tháng 8.
Lực lượng PLA cũng đã tiến hành các cuộc tập trận bắn đạn thật ở Biển Bột Hải ở bờ biển phía đông Trung Quốc. Các cuộc tập trận lớn đồng thời là một biện pháp trả đũa chống lại chuyến thăm của Người phát ngôn Hoa Kỳ nhưng cũng là một phản ứng đối với những gì Bắc Kinh mô tả là chiến thuật “bắt nạt hàng hải” của Mỹ trên Biển Đông.
Hải quân Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc tổ chức các cuộc tập trận bắn đạn thật ở Biển Đông trong một bức ảnh tập tin. Hình ảnh: Cơ quan
Để đối phó với hành động ngang ngược của Trung Quốc, Mỹ đã triển khai các tàu chiến khổng lồ, bao gồm cả tàu sân bay USS Ronald Reagan, đến Biển Đông. Jung Pak, Phó trợ lý Bộ trưởng phụ trách Đông Á tại Bộ Ngoại giao Mỹ, đã cáo buộc Trung Quốc tham gia vào một “xu hướng rõ ràng và đi lên” về các hành động khiêu khích trên vùng biển tranh chấp.
Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken dự kiến sẽ thăm các đồng minh trong khu vực như Philippines vào cuối tuần này để thảo luận về hợp tác quốc phòng mạnh mẽ hơn trong bối cảnh Chiến tranh Lạnh Mới đang gia tăng ở châu Á.
Biển Đông không chỉ là huyết mạch của thương mại toàn cầu, mà nó còn đại diện cho một nhà hát chiến lược quan trọng đối với các cường quốc. Đối với Trung Quốc, nước tuyên bố chủ quyền với phần lớn các vùng biển tranh chấp theo học thuyết đường chín đoạn của mình, Biển Đông cũng rất quan trọng về mặt hoạt động vì nó bao gồm phần lớn của Đài Loan, nằm ở rìa cực tây của Thái Bình Dương.
Về phần mình, Đài Bắc kiểm soát quần đảo Pratas ở phần đông bắc của Biển Đông, đồng thời chiếm giữ Itu Aba, đặc điểm tự nhiên lớn nhất ở quần đảo Trường Sa.
Theo nhiều cách, cuộc khủng hoảng sản xuất bia ở Đài Loan không thể tách rời cuộc cạnh tranh giành quyền tối cao ở Biển Đông. Trước khi thực hiện động tác cơ bắp mới nhất ở vùng biển lân cận để đáp lại chuyến thăm của Pelosi, Trung Quốc đã tiến hành các cuộc tập trận giáp lưng từ ngày 16 đến 20 tháng 7 và ngày 20 đến 22 tháng 7 trên tuyến đường biển quan trọng.
Trong những năm gần đây, Trung Quốc cho thấy xu hướng tiến hành các cuộc tập trận quy mô lớn và thường đồng thời trong thời gian ngắn, thể hiện khả năng nhanh chóng huy động sức mạnh quân sự khổng lồ để đối phó với mối đe dọa của Mỹ trong khu vực hàng hải đang tranh chấp.
Trong thập kỷ qua, Trung Quốc đã nhanh chóng xây dựng một mạng lưới rộng lớn các đảo nhân tạo và căn cứ quân sự kéo dài từ Hoàng Sa ở phía bắc đến Trường Sa ở phần phía nam của Biển Đông.
Chẳng bao lâu nữa, Trung Quốc có thể sẽ áp đặt Vùng Nhận dạng Phòng không (ADIZ) trên toàn bộ khu vực, hạn chế nghiêm trọng quyền tự do hàng hải và hàng không đối với các cường quốc đối thủ cũng như Đài Loan.
Với ý định ngăn chặn sự thống trị của Trung Quốc, Mỹ đã tăng cường triển khai hải quân của mình trong khu vực hàng hải. Theo cái gọi là hoạt động tự do hàng hải (FONOPS), các tàu chiến của Hải quân Hoa Kỳ đã thường xuyên đâm sâu vào bán kính 12 hải lý của các đảo mà Trung Quốc tuyên bố chủ quyền và bồi đắp trong khu vực.
Nhiều máy bay bay theo đội hình trên tàu sân bay USS Ronald Reagan, một tàu sân bay của Hải quân Hoa Kỳ ở Biển Đông. Ảnh: Kaila V Peters / US Navy
Trong một số trường hợp, các tàu chiến của Hoa Kỳ và Trung Quốc đã suýt xảy ra đòn tấn công, một tình huống càng thêm phức tạp do Bắc Kinh phụ thuộc vào một dàn tàu vũ trang ngày càng lớn hơn để khẳng định các tuyên bố chủ quyền của mình trên Biển Đông.
Chỉ vài tuần trước chuyến công du châu Á của Pelosi, Lầu Năm Góc đã triển khai tàu khu trục mang tên lửa dẫn đường USS Benfold gần quần đảo Trường Sa đang tranh chấp, không lâu sau khi Trung Quốc tuyên bố trục xuất tàu tương tự khỏi vùng biển gần quần đảo Hoàng Sa tranh chấp ở phần phía bắc của biển.
Lầu Năm Góc cũng đã tiến hành các cuộc tập trận ngày càng phức tạp, đáng chú ý nhất là trình diễn “khái niệm tàu sân bay Tia chớp” mới trong cuộc tập trận chung của Hải quân và Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ từ ngày 30 tháng 3 đến ngày 8 tháng 4, khi hơn hai chục máy bay chiến đấu F-35B Lightning II được vận hành từ một tàu sân bay tấn công đổ bộ, USS Tripoli, lần đầu tiên trong lịch sử.
Như một chuyên gia nói với South China Morning Post, việc biến các tàu chiến nhỏ hơn thành tàu sân bay trên thực tế thông qua máy bay chiến đấu thế hệ thứ năm “có thể bổ sung cho các hoạt động của tàu sân bay Hải quân Hoa Kỳ trong một khu vực cụ thể, hoặc đóng vai trò thay thế cho tàu sân bay nếu không bắt buộc hoặc có sẵn. ”
Để ngăn chặn bất kỳ hành động gây hấn nào của Trung Quốc, Lầu Năm Góc cũng đã triển khai một nhóm tấn công do tàu sân bay USS Ronald Reagan dẫn đầu đến Biển Đông ngay trước chuyến thăm Đài Loan của Pelosi.
“Tôi có thể xác nhận USS Ronald Reagan và nhóm tấn công của nó hiện đang tiến hành hoạt động ở Biển Đông sau chuyến thăm cảng thành công tới Singapore”, Trung úy Mark Langford của Hải quân Mỹ cho biết trong một tuyên bố tuần trước.
“Về vấn đề chính sách, chúng tôi không thảo luận về các chuyển động của tàu trong tương lai; tuy nhiên, tôi sẽ nói thêm rằng Reagan vẫn đang tiếp tục các hoạt động bình thường, theo lịch trình như một phần của cuộc tuần tra định kỳ nhằm hỗ trợ một Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương tự do và rộng mở ”, phát ngôn viên nói thêm, ngay sau khi Trung Quốc cảnh báo sẽ thực hiện“ các biện pháp kiên quyết và kiên quyết ”để đáp trả đến chuyến thăm của Pelosi.
Trong bối cảnh căng thẳng gia tăng ở Biển Đông, Mỹ đã cố gắng trấn an các đồng minh Đông Nam Á về cam kết của mình đối với an ninh khu vực. Ngoại trưởng Hoa Kỳ Blinken đã bắt đầu chuyến công du khu vực dự kiến sẽ đưa ông tới Philippines, một đồng minh của hiệp ước, vào cuối tuần này.
Nó đánh dấu cuộc gặp cấp cao thứ hai giữa các quan chức Mỹ và tân Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr, người đã gặp Thứ trưởng Ngoại giao Wendy Sherman vào đầu năm nay.
Ngoại trưởng Hoa Kỳ sẽ đến Manila.
Nhà ngoại giao hàng đầu của Mỹ dự kiến sẽ thảo luận về các cách thức để tăng cường hợp tác quốc phòng, bao gồm thông qua việc thực hiện đầy đủ Thỏa thuận Hợp tác Quốc phòng Tăng cường Mỹ-Philippines, vốn rất quan trọng đối với các nỗ lực của Mỹ nhằm mở rộng phạm vi quân sự ở Biển Đông.
Trước chuyến thăm của Blinken, Bộ trưởng Hải quân Hoa Kỳ Carlos Del Toro đã thực hiện chuyến công du khu vực của riêng mình, gặp gỡ những người đồng cấp ở Thái Lan và Philippines. Tại Manila, quan chức hải quân hàng đầu của Mỹ nhắc lại cam kết của Mỹ trong việc bảo vệ Philippines trong trường hợp có các cuộc tấn công nhằm vào tàu thuyền, máy bay và các tài sản chiến lược của nước này ở Biển Đông theo Hiệp ước Phòng thủ chung năm 1951 của hai đồng minh.
Del Toro nói trong chuyến thăm Manila.
Khi được hỏi liệu Trung Quốc có theo chân Nga bằng cách thực hiện các hành động gây hấn chống lại Đài Loan hoặc các quốc gia nhỏ hơn hay không, Del Toro nói. “Tôi tin rằng các đồng minh và đối tác sẽ cùng nhau làm điều tương tự ở đây ở Thái Bình Dương.”
RICHARD JAVAD HEYDARIA
Theo dõi Richard Javad Heydarian trên Twitter tại @richeydarian
Lê Văn dịch lại